Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Σποδιάνας

Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Σποδιάνας
Γενικές Πληροφορίες
Θρήσκευμα	Ορθοδοξία
Χώρα	Ελλάδα
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Πελοπόννησος
Νομός	Αχαΐας
Δήμος	Ερυμάνθου
Χωριό	Χρυσοπηγή (Σποδιάνα)
Αρχιτεκτονική
Κατεύθυνση Πρόσοψης	ανατολική
Αποπεράτωση	παλιός: άγνωστο νεώτερος: 1884
Τεχνικές Πληροφορίες

Ο Ι.Ν. Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου είναι ορθόδοξος χριστιανικός ναός που βρίσκεται στην βόρεια Πελοπόννησο, στην ορεινή Αχαΐα και συγκεκριμένα στην περιοχή της Χρυσοπηγής (ιδιαίτερα γνωστή και με την παλαιότερη ονομασία Σποδιάνα). Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, μέγα προφήτη του Χριστιανισμού και βαπτιστή του Ιησού Χριστού και γιορτάζει κάθε χρόνο στις 29 Αυγούστου ανήμερα της Κοίμησης και της Αποτομής της Τίμιας Κεφαλής του.

Τοποθεσία

Η εκκλησία βρίσκεται χτισμένη σε μία ορεινή τοποθεσία, στις απόκρημνες πλαγιές του Ερυμάνθου στο βόρειο τμήμα του, περίπου 2 χιλιόμετρα από τον οικισμό της Χρυσοπηγής και σε υψόμετρο 810 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Στέκει σε περίοπτη θέση, ανάμεσα κυρίως σε πουρνάρια και έλατα και δίπλα από έναν μεγάλο βράχο που κάποτε είχε την μορφή σπηλαίου.

Διοικητικά υπάγεται στην Κοινότητα Χρυσοπηγής του Δήμου Ερυμάνθου και εκκλησιαστικά στην Ενορία Χρυσοπηγής της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών.

Απέχει μέσω του τοπικού δικτύου περίπου: 16 χιλιόμετρα από την Χαλανδρίτσα, 38 χιλιόμετρα από την Πάτρα και 44 χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα.

Γενικές πληροφορίες

Επί της ουσίας υπάρχουν δύο ναοί στον ίδιο χώρο, ο ένας ακριβώς δίπλα στον άλλο, από τους οποίους ο νεώτερος είναι πλήρως λειτουργικός σήμερα. Ο παλιός ναός ανήκει στην κατηγορία των μονόχωρων θολωτών ναών δίχως τρούλο και το έτος κατασκευής και ίδρυσης του παραμένει άγνωστο. Αναφέρεται πως η εκκλησία αυτή είναι κτισμένη μέσα σε σπήλαιο και αποτελούσε κατά πάσα πιθανότητα ασκητήριο. Σήμερα το σπήλαιο αυτό με την τότε μορφή του δεν υπάρχει. Στο εσωτερικό του υπάρχουν τοιχογραφίες «Νεζερίτικης τεχνοτροπίας», πλήθος των οποίων διατηρείται σε άριστη κατάσταση, ενώ υπάρχουν και κάποιες βεβηλωμένες από τα ξίφη των Οθωμανών κατακτητών. Σύμφωνα με τους ντόπιους και την τοπική παράδοση οι εσωτερικοί τοίχοι έχουν καλυφτεί από επίχρισμα και αγιογραφηθεί τρεις φορές.

Δίπλα από τον παλιότερο ναό αργότερα και συγκεκριμένα στις 19 Αυγούστου του 1884, χτίστηκε ο νεώτερος ναός, μεγαλύτερος σε μέγεθος, και οποίος σήμερα αποτελεί τον πολιούχο της Χρυσοπηγής. Αποτελούν μαζί έναν σημαντικό ιστορικό-θρησκευτικό χώρο και αξιοθαύμαστο σημείο αναφοράς για το χωριό, καθώς και όλης της ευρύτερης περιοχής και γενικότερα.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, το έτος 1988, έπειτα από δωρεά του ντόπιου Δημήτριου Στάμου, ξεκίνησαν έργα κατασκευής του εξωτερικού περιβάλλοντα χώρου των ναών. Αυτά τα έργα περιλάμβαναν την ανέγερση τριώροφου πέτρινου κωδωνοστασίου (καμπαναριό) με τρεις καμπάνες, την πλακόστρωση της αυλής, την κατασκευή πέτρινων καθισμάτων καθώς και περίφραξη με σιδερένια κιγκλιδώματα. Ακόμη, κατασκευάστηκε μικρός ξενώνας και χώρος φιλοξενίας. Το χρηματικό κόστος κατασκευής των έργων αυτών ανήλθε σε περισσότερα από δώδεκα εκατομμύρια δραχμές και χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να αποπερατωθούν, αφού τελείωσαν και ολοκληρώθηκαν το 1992. Τεχνίτης και πρωτομάστορας του περίτεχνου καμπαναριού ήταν ο Διονύσιος Σκέντζος από γειτονικό χωριό της περιοχής, τα Λακκώματα, με βοηθό το γιο του Νίκο Σκέντζο.

Λαϊκή παράδοση

Σύμφωνα με την τοπική λαϊκή παράδοση, επί Τουρκοκρατίας οι κατακτητές προσπάθησαν να καταστρέψουν τον ναό (παλιός) αλλά τελικά δεν το κατόρθωσαν επειδή υπήρξε μεταξύ τους έντονη διχογνωμία και αρκέστηκαν μόνο στο να βεβηλώσουν κάποιες από τις τοιχογραφίες που κοσμούν τον εσωτερικό χώρο, «βγάζοντας» τα μάτια των αγίων με τα ξίφη τους. Έπειτα, κατά την αναχώρηση τους από την εκκλησία και σε κοντινή απόσταση από αυτήν, στη θέση Σκλαβογιάννη, ο διαπληκτισμός μεταξύ τους κατέληξε σε εμφύλια βίαιη διαμάχη και αλληλοσκοτώθηκαν. Τα οστά τους βρίσκονται στην τοποθεσία όπου σκοτώθηκαν ελάχιστα μέτρα πιο πέρα στη θέση Τουρκόμνημα, όπου και πήρε το όνομα της από αυτό το γεγονός.

Πηγές

Βιβλιογραφία

• Σπυρίδων Ν. Γκουρβέλος, «Εν ταις των Νεζερών κώμαις». Ιστορία των Νεζερών, εκδ. Γραφικές Τέχνες Πέτρος Κούλης, Πάτρα 2007. ISBN 978-960-930162-6.
• Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας. 
• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β', Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ιστολόγιο για την Χρυσοπηγή. Ανακτήθηκε: 06/12/2017.
• Σύναξις του αγίου ενδόξου Προφήτου, Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. apostoliki-diakonia.gr. Ανακτήθηκε: 06/12/2017.