Ιωάννης της Γραβίνας
| Ιωάννης της Γραβίνας | |
|---|---|
.JPG) Η σαρκοφάγος του Ιωάννη της Γραβίνας (Giovanni d'Angiò), δούκα του Δυρραχίου, στην εκκλησία San Domenico Maggiore της Νάπολης (έργο του γλύπτη Τίνο ντι Καμάινο | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1294[1] Νάπολη |
| Θάνατος | 5 Απριλίου 1336[1] Νάπολη |
| Τόπος ταφής | Basilica of St. Dominic |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αριστοκράτης |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Αγνή του Περιγκόρ |
| Τέκνα | Ροβέρτος του Δυρραχίου Κάρολος του Δυρραχίου Λουδοβίκος του Δυρραχίου Στέφανος του Δυρραχίου |
| Γονείς | Κάρολος Β΄ της Νάπολης[2] και Μαρία της Ουγγαρίας |
| Αδέλφια | Ελεονώρα του Ανζού Λευκή του Ανζού Μαργαρίτα του Ανζού (1273-1299) Μαρία του Ανζού Άγιος Λουδοβίκος της Τουλούζης Ροβέρτος της Νάπολης Κάρολος Μαρτέλος της Ουγγαρίας Ραϋμόνδος Βερεγγάριος της Άντρια Πέτρος του Έμπολι Φίλιππος Α΄ του Τάραντα |
| Οικογένεια | Οίκος των Καπετιδών-Ανζού |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Παλατινός Κόμης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Πριγκιπάτο της Αχαΐας Πρίγκιπας της Αχαΐας |
| Θυρεός | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Ιωάννης της Γραβίνας (Giovanni di Gravina, 1294 - 5 Απριλίου 1336)[3] από τον Οίκο των Καπετιδών-Ανζού ήταν κόμης της Γκραβίνα της Απουλίας, παλατινός κόμης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου, δούκας του Δυρραχίου, πρίγκιπας της Αχαΐας και του Τάραντα.[4][5]
Ονομασία και ζητήματα προφοράς
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στο Χρονικόν του Μορέως αναγράφεται ως «Ιωάννης Δε Γραβινάς».[6] Στην παλαιότερη ελληνική βιβλιογραφία απαντά ως: «Ιωάννης κόμης της Γραυΐνης» (1845)[5], «Ιωάννης Γραυίνας» (1887)[7], «Ιωάννης κόμις της Γραυίνης» (1909),[8] «Ιωάννης Γραβίνα» (1928).[4]. Στις πρόσφατες ελληνικές μεταφράσεις, μελέτες και κείμενα, το όνομά του παρατίθεται ως «Ιωάννης της Γραβίνας»[9][10], ως Ιωάννης Γκραβίνας[11] και με λατινική γραφή: Ιωάννης Gravina,[12][13] και Ιωάννης de Gravina.[14][15][16][17] Στην ιταλόγλωσση ιστοριογραφία αναφέρεται ως Τζοβάνι ντ' Αντζό (Giovanni d' Angiò),[3][18] ή Τζοβάνι κόντε ντι Γκραβίνα (Giovanni, conte di Gravina), και ντούκα ντι Ντουράτσο (duca di Durazzo)[19][20] Επιπλέον, ως Τζοβάνι ντι Ντουράτσο (Giovanni di Durazzo) και Τζοβάνι ντι Γκραβίνα-Ντουράτσο (Giovanni di Gravina-Durazzo).[21] Σε παλιό γαλλικό εγκυκλοπαιδικό λεξικό, το οποίο πρωτοεκδόθηκε τον 17ο αι. και επανεκδόθηκε υπομνηματισμένο το 1820, το όνομά του υπάρχει ως Ζαν ντε Ντυραζό (Jean de Durazzo).[22] Στη γνωστή μελέτη του Jean Longnon για τη Λατινική Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης και το Πριγκιπάτο της Αχαΐας (1949), παρατίθεται ως Ζαν ντε Γκραβινά (Jean de Gravina).[23] Στην αγγλόγλωσση βιβλιογραφία εμφανίζεται ως Τζον της Γκραβίνα (John of Gravina).[24][25].
Οι ελληνικές παραφράσεις αντικατάστασης του —γκ με —γ παρατηρούνται σε παλαιότερες και νεότερες μεταφράσεις και βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με την ορθή προφορά του g τόσο στη λατινική,[26] στην οποία το -g αποτελεί πρόσθεση του 3ου ΠΚΕ αι.,[27] όσο και στην νεότερη εκδοχή προφοράς της ιταλικής γλώσσας.[28] Στην κατωιταλική διάλεκτο το /γ/ προφέρεται ως [g] πριν από τα [a], [ο] και [u].[29] Το δε -[gr] απαντά ως -[γκρ], για παράδειγμα Grico (Γκρίκο.)[30]
Βιογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ήταν ο έβδομος γιος του Καρόλου Β΄ της Νάπολης και της Μαρίας των Άρπαντ, κόρης του Στεφάνου Ε΄ της Ουγγαρίας. Μεγαλύτερα αδέλφια του ήταν ο Κάρολος Μαρτέλος τιτουλάριος βασιλιάς της Ουγγαρίας, ο Λουδοβίκος επίσκοπος της Τουλούζης, ο Ροβέρτος της Νάπολης, ο Φίλιππος Α΄ πρίγκιπας του Τάραντα, ο Ραϋμόνδος-Βερεγγάριος κόμης της Άντρια και ο Πέτρος κόμης της Γραβίνας.
To 1312 ηγήθηκε των στρατευμάτων του αδελφού του Ροβέρτου, όταν εκείνος υποστήριξε τον Πάπα Κλήμη Ε΄ στη διαμάχη του με τον νεοστεφθέντα (29 Ιουνίου 1312) αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ερρίκο Ζ΄ (διαμάχη Γουέλφων και Γιβελλίνων).[31] Το 1315 διαδέχτηκε τον αδελφό του Πέτρο κόμη της Γραβίνας, όταν αυτός σκοτώθηκε στη μάχη του Μοντεκατίνι.[εκκρεμεί παραπομπή] Το 1318 νυμφεύτηκε με τη βία τη Ματθίλδη του Αινώ πριγκίπισσα της Αχαΐας[5], κόρη της Ισαβέλλας Βιλλεαρδουίνου και έλαβε το Πριγκιπάτο της Αχαΐας, με σκοπό να εξασφαλίσει την εξουσία των Καπετιδών-Ανζού στον Μωρέα. Η Ματθίλδη, όμως, αντιτάχθηκε στον επικείμενο γάμο, προσφεύγοντας στον πάπα, επικαλούμενη άλλο, μυστικό γάμο, που είχε ήδη συνάψει με τον Ούγο ντε Λα Παλίς. Αργότερα ο γάμος του Ιωάννη με τη Ματθίλδη ακυρώθηκε, αλλά ο Ιωάννης συνέχισε να ασκεί την εξουσία του στην Πελοπόννησο μέσω αντιπροσώπων (βάιλων), τους οποίους διόριζε με ετήσια ή διετή θητεία. Το 1321 νυμφεύτηκε την Αγνή του Περιγκόρ, η ομορφιά της οποίας υμνήθηκε από τον Βοκκάκιο και έλαβε ως προίκα 35.000 χρυσά φιορίνα.[4][3]
Τον Ιανουάριο του 1323 διευθετήθηκε ειρηνικά η μακρά διένεξη μεταξύ του Ιωάννη και του αδελφού του Φιλίππου Α΄ πρίγκιπα του Τάραντα, ο οποίος επικαλείτο δικαιώματα επί του πριγκιπάτου της Αχαΐας, ως απευθείας κληρονομιά από τον πατέρα του. Ο Ιωάννης τελικά, με τη μεσολάβηση του Φλωρεντινού τραπεζίτη Νικολό Ατσαγιόλι, αντάλλαξε τα δικαιώματα επί του πριγκιπάτου με το δουκάτο του Δυρραχίου και 5.000 ουγγιές χρυσού.[32][33] Έτσι ο κλάδος που δημιούργησε στον Οίκο των Καπετιδών-Ανζού, ονομάστηκε του Δυρραχίου.[3]
Ο Ιωάννης ξεκίνησε το 1324 με ισχυρό στόλο και κατέλαβε την Κεφαλλονιά και τη Ζάκυνθο,[5] καταλύοντας την εξουσία του Ιωάννη Β΄ Ορσίνι, ο οποίος, αρνούμενος να αναγνωρίσει την επικυριαρχία του βασιλιά της Νάπολης, έφυγε από τα νησιά και οχυρώθηκε στην Άρτα. Στην συνέχεια (1325–1326) ο Ιωάννης αποβιβάστηκε στον Μορέα, με στόχο την εδραίωση της κυριαρχίας του Οίκου του εκεί. Είχε σχεδιάσει την επιχείρηση από κοινού με τον αδελφό του Φίλιππο Α΄, ως πρώτο στάδιο εκστρατείας για ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης υπέρ της συζύγου του τελευταίου Αικατερίνης Β΄ των Βαλουά τιτουλάριας Λατίνας αυτοκράτειρας.[34] Η προσπάθεια του Ιωάννη, που είχε χρημοτοδοτηθεί -με αντάλλαγμα την παραχώρηση δύο φέουδων- από τη Φλωρεντινή οικογένεια τραπεζιτών Ατσαγιόλι, δεν επέτυχε και πολλά πράγματα στην Πελοπόννησο. Στη συνέχεια μετέβη στη Φλωρεντία και το 1330 στη Ρώμη, όπου έγινε γερουσιαστής.[35] Το 1333 έγινε κατορθωτό με τη διαμεσολάβηση των Ατσαγιόλι να εξαγοραστούν τα δικαιώματά του[α] επί του πριγκιπάτου της Αχαΐας, τα οποία τελικά παραχώρησε στον ανιψιό του (γιο του αποθανόντος Φιλίππου Α΄ πρίγκιπα του Τάραντα και της Αικατερίνης Β΄ των Βαλουά) Ροβέρτο πρίγκιπα του Τάραντα. Αυτός, υπό την κηδεμονία της μητέρας του, συνέχισε τις δοσοληψίες με τον εμπλεκόμενο τραπεζίτη -και πλέον φεουδάρχη- Νικολό Ατσαγιόλι, οι οποίες επισημοποιήθηκαν το Φεβρουάριο του 1335.[36]
Ο Ιωάννης επέστρεψε στη Νάπολη, φέροντας μέχρι το τέλος του τον τίτλο του δούκα του Δυρραχίου. Απεβίωσε μεταξύ 7ης και 22ας Μαΐου του 1335 και ο τάφος του βρίσκεται στην εκκλησία Σαν Ντομένικο Ματζόρε της Νάπολης.[3]
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Νυμφεύτηκε το 1318 τη Ματθίλδη του Αινώ, κόρη του Φλωρέντιου των Αβέν και της Ισαβέλλας Α΄ Βιλλεαρδουίνου πριγκίπισσας της Αχαΐας, τίτλο που κληρονόμησε η Ματίλντα. Δεν απέκτησαν απογόνους και διαζεύχθηκαν.
Το 1321 έκανε δεύτερο γάμο με την Αγνή του Περιγκόρ, κόρη του Ηλία Ζ΄ κόμη του Περιγκόρ και παιδιά του ήταν:[εκκρεμεί παραπομπή]
- Κάρολος 1323–1348, δούκας του Δυρραχίου, νυμφεύτηκε την κόρη του εξαδέλφου του Μαρία των Καπετιδών-Ανζού-Νάπολης.
- Λουδοβίκος 1324–1362, κόμης της Γκραβίνα, νυμφεύτηκε τη Μαργαρίτα Σανσεβερίνο. Είναι πατέρας του:
- Καρόλου Γ΄ της Νάπολης.
- Ροβέρτος 1326–1356, κύριος των Καπάτσιο, Μούρο & Μοντάλμπανο.
Ο παρακάτω ισχυριζόταν ότι είναι τέκνο του από την Αγνή, αλλά αυτό αμφισβητείται:
- (;) Στέφανος π. 1320-1380, σταυροφόρος στην Πορτογαλία με το όνομα Εστεβάνο δε Νάπολες. Ιδρυτής του (υποτιθέμενου) κλάδου Νάπολες.
Πρόγονοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Πρόγονοι του Ιωάννη της Γραβίνας |
|---|
|
|
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1960. giovanni-d-angio.
- ↑ 2,0 2,1 books
.google .gr /books?id=5Gm79HuBY0cC&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs _ge _summary _r&cad=0 #v=onepage&q=gravina&f=false. - ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Coniglio (1961).
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν (1928).
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Ελληνομνήμων (1845).
- ↑ Αδαμαντίου (2015)
- ↑ Παπαρρηγόπουλος (1930).
- ↑ Μίλλερ (1909-10), σελ. 372-373.
- ↑ Peter Lock (1998), Οι Φράγκοι στο Αιγαίο, 1204-1500. Μετάφραση: Γιώργος Κουσουνέλος. Αθήνα: Ενάλιος, σελ. 581. ISBN 960-536-016-0.
- ↑ Μίλλερ (μετάφραση 1990), σελ. 716.
- ↑ Αθανασούλης, Δημήτρης (2014). Το Κάστρο Ακροκορίνθου και η ανάδειξή του (2006-2009). Αρχαία Κόρινθος: Υπουργείο Πολιτισμού - 25η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. σελ. 76. ISBN 9789603861638.
- ↑ Κωνσταντίνα Σκαρμούτσου. «Κάστρο Ακροκορίνθου». Οδυσσεύς. Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2015.
- ↑ «Πριγκιπάτο της Aχαΐας (1205-1432)». Ελληνική ιστορία στο διαδίκτυο. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2015.
- ↑ Μαλτέζου (1980), σελ. 254.
- ↑ Ντούρου-Ηλιοπούλου, σελ. 207, «Ευρετήριο κυριωτέρων ονομάτων και όρων».
- ↑ Γιαννακόπουλος (2001)
- ↑ Παπακωσμά (2010).
- ↑ Heers (1995)
- ↑ «Durazzo, duchi di». Enciclopedie on line (στα Ιταλικά). Treccani. La cultura italiana. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2016.
- ↑ Abbate (1998).
- ↑ Kiesewetter, §§20-21.
- ↑ Dictionnaire historique et critique de Pierre Bayle (στα Γαλλικά). XI. Παρίσι: Librerie Dosoer. 1820. σελ. 18.
- ↑ Longon, Jean (1949). L'Empire latin de Constantinople et la principauté de Morée (στα Γαλλικά). Παρίσι: Payot. σελίδες 310, 313, 321.
- ↑ Tsougarakis και Lock, επιμ. (2014), σελ. 515, Index.
- ↑ Meyer Setton (1976), σελ. 494, Index.
- ↑ Πρβλ. graviter /ɡra.wi.ter/ στο Joseph A. Allen· James B. Greenough (2001) [1903]. Mahoney, Anne, επιμ. New Latin Grammar for Schools and Colleges. Newburyport (Μασαχουσέτη): R. Pullins Company. σελ. §7. ISBN 1-58510-042-0.
- ↑ James Clackson· Geoffrey Horrocks (2007). The Blackwell History of the Latin Language. Οξφόρδη: Blackwell. σελ. 96. ISBN 978-1-4051-6209-8.
- ↑ «How To Pronounce Italian Consonants». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2016.
- ↑ Τσάκωνα, Βίλλυ (2 Οκτωβρίου 2008). «Κατωιταλικές Διάλεκτοι». greek-language.gr. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2016.
- ↑ «Καταγραφή και ανάλυση μιας γλώσσας υπό εξαφάνιση: το γραμματικό σύστημα της Γκρίκο». Κοινωφελές Ίδρυμα Ι. Λάτση. Ιανουάριος–Δεκέμβριος 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2016.
- ↑ Meyer Setton (1976), σελ. 170.
- ↑ Μίλλερ, μετάφρ. Λάμπρου, 1909-10, Tόμος A', βλ. πηγές σελ. 374
- ↑ Miller, W. (1908), βλ. πηγές, σελ. 261
- ↑ Ντούρου-Ηλιοπούλου, σελ. 46.
- ↑ 35,0 35,1 Μίλλερ (1909-10), σελ. 374.
- ↑ Meyer Setton (1976), σελ. 158–159.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ελληνόγλωσσες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- «Γραβίνα (Ιωάννης)». Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. Δ΄. Αθήνα: Ελευθερουδάκης. 1928. σελ. 107.
- «Περί τινων πονηματίων και υπομνημάτων αναφερομένων εις την ιστορίαν της Ηπείρου, Αιτωλίας, Ακαρνανίας και των παρακειμένων νήσων». Ελληνομνήμων ή Σύμμικτα Ελληνικά 6: σελ. 350. 1845. http://digital.lib.auth.gr/record/141161/files/5156_6.pdf?version=1. Ανακτήθηκε στις 2016-05-20.
- Αδαμαντίου, Αδαμάντιος (2015) [1906]. Τα Χρονικά του Μορέως. Συμβολαί εις την φραγκοβυζαντινήν ιστορίαν και φιλολογίαν. (Ηλεκρονική έκδοση). Αθήνα: Πελεκάνος. σελ. 593. ISBN 978-960-400-858-2.
- Γιαννακόπουλος, Δημήτριος (2001). Το φλωρεντινοκρατούμενο Δουκάτο των Αθηνών (1385-1460) (pdf). (Διδακτορική διατριβή). Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών. σελίδες 48–49. doi:10.12681/eadd/12639. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2016. Μορφή που εκδόθηκε: Δουκάτο των Αθηνών. Η κυριαρχία των Acciaiuoli. Θεσσαλονίκη: Βάνιας, 2006. ISBN 960-288-148-8.
- Μαλτέζου, Χρύσα (1980). «Λατινοκρατούμενη Ελλάδα. Βενετικές και Γενουατικές κτήσεις». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Θ΄. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. σελίδες 244–278.
- Μίλλερ, Ουίλλιαμ (1909–1910). Ιστορία της φραγκοκρατίας εν Ελλάδι (1204-1566) (pdf). Α΄. (Μετάφρασις Σπυρ. Π. Λάμπρου, μετά προσθηκών και βελτιώσεων). Αθήνα: Ελληνική Εκδοτική Εταιρεία. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2016. Ανατύπωση από εκδ. Πελεκάνος (Αθήνα 2013). ISBN 9789604005154.
- Μίλλερ, Ουίλλιαμ (1990). Η ιστορία της φραγκοκρατίας στην Ελλάδα (1204-1566). (Μετάφραση Γιώργου Κουσουνέλου). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
- Ντούρου-Ηλιοπούλου, Μαρία (2005). Το φραγκικό πριγκιπάτο της Αχαΐας (1204-1432): ιστορία, οργάνωση, κοινωνία. Θεσσαλονίκη: Βάνιας. σελίδες 45–53. ISBN 960-288-153-4.
- Παπακωσμά, Κωνσταντίνα (2010). Η αγροτική ζωή στην Πελοπόννησο κατά την ύστερη βυζαντινή εποχή (pdf). (Διδακτορική διατριβή). Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών. σελίδες 56–58. doi:10.12681/eadd/18648. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2016.
- Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος (1930). Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (pdf). Ε΄α. (Συμπλ. «υπό Παύλου Καρολίδου»). Αθήνα: Ελευθερουδάκης. σελίδες 200–203. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2016.
Ξενόγλωσσες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Abbate, Francesco (1998). Storia dell'arte nell'Italia meridionale (στα Ιταλικά). II. Ρώμη: Donzelli. σελ. 266. ISBN 978-8-8798-9429-6. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2016.
- Coniglio, Giuseppe (1961). «Angiò, Giovanni d'». Dizionario biografico degli Italiani tom.III (στα Ιταλικά). Treccani. La cultura italiana. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2016.
- Heers, Jacques (1995). La Città nel medioevo in occidente: paesaggi, poteri e conflitti (στα Ιταλικά). (Επιμέλεια: Marco Tangheroni). Μιλάνο: Jaka Book. σελίδες 509, 556. ISBN 9788842593423. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2016.
- Kiesewetter, Andreas (2016). «I grandi ufficiali e le periferie del regno. I dirigenti della cancelleria dei principi di Taranto e dei duchi di Durazzo (ca. 1305-1380)». Στο: Riccardo Rao, επιμ. Les grands officiers dans les territoires angevins - I grandi ufficiali nei territori angioini. (Ηλεκρονική έκδοση). Ρώμη: École française de Rome. ISBN 9782728312078. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2016.(Γαλλικά) (Ιταλικά)
- Meyer Setton, Kenneth (1976). The Papacy and the Levant, 1204-1571. Φιλαδέλφεια (Πενσυλβ.): American Philosophical Society. ISBN 978-0-8716-9114-9.
- Tsougarakis, Nickiphoros και Peter Lock, επιμ. (2014). A Companion to Latin Greece. Άμστερνταμ: Brill. ISBN 978-9004284029.
- (Αγγλικά) Miller, W. (1908) "The Latins in the Levant. A History of Frankish Greece (1204-1566)" (Cambridge and New York). Αρχειοθετήθηκε 10/11/2017. Ανακτήθηκε 17/06/2017.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Giovanni d'Angiò, Duke of Durazzo[νεκρός σύνδεσμος]. Getty Images. Γλυπτό (λεπτομ.) του Τίνο ντι Καμάινο στην εκκλησία San Domenico Maggiore της Νάπολης. Ανακτήθηκε στις 28.05.2015.
