Ιωσήφ Φιλάγρης
| Ιωσήφ Φιλάγρης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1335 Ηράκλειο |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | μεσαιωνική ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μοναχός λόγιος συγγραφέας φιλόσοφος[1] θεολόγος[1] |
| Περίοδος ακμής | 14ος αιώνας[1] |
Ο Ιωσήφ Φιλάγρης ή Φιλάγριος ήταν λόγιος κληρικός από την Κρήτη ο οποίος δραστηριοποίηθηκε έντονα κατά της προσέγγισης της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας.
Βιογραφικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε στον Χάνδακα το 1335 (ή γύρω στα 1340)[2] και το κοσμικό του όνομα ήταν Ιωάννης. Σπούδασε ρητορική, φιλοσοφία, λογική και ηθική. Γύρω στο 1362 έγινε μοναχός στην Μονή των Τριών Ιεραρχών (το πιθανότερο είναι ότι η μονή ανακαινίσθηκε από τον Φιλάγρη, αναφέρεται όμως και ως κτήτορας της) στο όρος Κόφινα της νότιας Κρήτης. Στη μονή αυτή ή πιθανόν κάπου κοντά άσκησε διδακτικά καθήκοντα , όπως διαφαίνεται από τα διδακτικά κείμενα που μας διασώζει ο αυτόγραφος κώδιξ του.[2] . Συμμετείχε στη δογματική διαμάχη ορθοδόξων και λατινοφρόνων στα τέλη του 14ου αιώνα που είχε μεταφερθεί και στην Κρήτη. Στράφηκε κυρίως κατά των δύο σημαντικότερων ενωτικών της εποχής του, του Δημητρίου Κυδώνη και του Εμμανουήλ Καλέκα. Είχε στενές σχέσεις με τον αντιρρητικό θεολόγο και ησυχαστή Ιωσήφ Βρυέννιο κυρίως από τότε που ο τελευταίος έφτασε στην Κρήτη από την Κωνσταντινούπολη, λόγω της αντιλατινικής και ανθενωτικής στάσης και των δύο. Πέθανε στις αρχές του 15ου αιώνα, ή μετά το 1394 [2]. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Αρχιεπισκόπου Κρήτης Άνθιμου του νέου Ομολογητού, όταν ο τελευταίος κατέβηκε στην Κρήτη στις επαναστάσεις του Αγίου Τίτου και των Καλλεργών και μετά τη σύλληψη του του Ανθίμου από τους Βενετούς , την άνοιξη του 1367, υπήρξε δικαίος του, πιθανόν αναπληρωτής του με περιορισμένη φυσικά δικαιοδοσία[3] .
Συγγραφικό έργο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όλο σχεδόν το συγγραφικό έργο του Φιλάγρη παραδίδεται με το χειρόγραφο ελληνικό κώδικα αριθ.30 της Βιβλιοθήκης Angelicum της Ρώμης, ο οποίος γράφηκε μεταξύ του 1370 και του 1383/1384. Το περιεχόμενο αυτού του κώδικα μπορεί να διαιρεθεί σε θεολογικό (αντιρρητικά έργα, ομιλίες, διάφορες πραγματείες με θεολογικό περιεχόμενο) και φιλολογικό (κείμενα φιλοσοφικά, επιστολές, ποιήματα, σχόλια). Έργο του θεωρείται και ο κώδικας Burney 50 του Βρετανικού Μουσείου που γράφτηκε το 1361-1362. Θεωρείται ως ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της ανθενωτικής μερίδας στην Κρήτη.[4] Υπήρξε σημαντικός σχολιαστής της Αριστοτελικής λογικής.[3]
Τίτλοι έργων Ιωσήφ Φιλάγρη[5]
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εις τας του Πορφυρίου φωνάς σχόλια: Ερμηνεία πασών των φωνών και κατηγοριών
- σύντομος των του Αριστοτέλους ι΄κατηγοριών αυτοσχέδιος
- Ερμηνεία ευσύνοπτος εις το περί Ερμηνείας του Αριστοτέλους
- Σχόλια εις τας κατηγορίας του Αριστοτέλους
- Αντίρρησις εις το του Αγίου Αθανασίουπερί κράσεως ανθρώπων
- Λόγος δ΄ περί ύλης , περί είδους, περί φύσεως, περί ψυχής
- Λόγος ε΄ περί της πρώτης αιτίας των όντων και της επ' αυτών διηκούσης προνοίας
- Επιστολή περί πράξεως και θεωρίας διά των τριών μερών της ρητορικής
- Κεφάλαια περί κράσεων έξεων τε και ποιοτήτων ανθρώπων
- Περί των γινομένων αμαρτιών εν ανθρώποις
- Στίχοι, ους εποίησεν εξελθών της φάραγγος τςη λεγομένης Εβραίου, εν ω καιρώ ο μέγας Αντώνιος εκτίζετο εν αυτή
- Επιστολή προς τινά των εαυτού φίλων ορμωμενον εκ γένους λατίνων ενδόξων, αιτησάμενον παρ΄αυτόύ λόγον περί Θεολογίας
- Επιστολή προς τινά Ιωσήφ φιλόσοφον
- Κεφάλαια αντιρρητικά του Κυδώνους περί της εκπορεύσεως του αγ. Πνεύματος
- Λόγος κατά Λατίνων δικανικός και αποδεικτικός πάσας αυτών έχων αφ΄ημώναντιρρήσεις, περί της εκπορεύσεως του αγ. Πνεύματος κλπ
- Josephi monachi του Φιλάγρη opusculum adversus Latinos de processione S. spiritus etc.
- Περί των Φράγκων πως εσχίσθησαν από των τεσσάρων πατριαρχών της Κωνσταντινουπόλεως και των λοιπών ήγουν η Ρώμη
- Κεφάλαιον περί της ημέρας των Φώτων
- Λόγος επί τη συνάξει Ιωάννου του Προδρόμου
- Εις την πρώτην από της αγίας γεννήσεως του Κυρίου και σωτήρος ημών Ιησού Χριστού
- Εκ των θαυμάτων του εν αγίοις πατρός ημών Βασιλείου
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 10095085X. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Γεώργιος Παπάζογλου, «Τα χειρόγραφα των έργων του Ιωσήφ Φιλάγρη», στο: Πανεπιστήμιον Κρήτης, Πεπραγμένα του Δ΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Ηράκλειο, 29 Αυγούστου-3 Σεπτεμβρίου 1976), τομ.Β Βυζαντινοί και Μέσοι χρόνοι, Αθήνα, 1981, σελ.404
- ↑ 3,0 3,1 Γεώργιος Παπάζογλου, «Τα χειρόγραφα των έργων του Ιωσήφ Φιλάγρη», στο: Πανεπιστήμιον Κρήτης, Πεπραγμένα του Δ΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Ηράκλειο, 29 Αυγούστου-3 Σεπτεμβρίου 1976), τομ.Β Βυζαντινοί και Μέσοι χρόνοι, Αθήνα, 1981, σελ.405
- ↑ Γεώργιος Παπάζογλου, «Ο κατά Λατίνων δικανικός λόγος του Ιωσήφ Φιλάγρη», Κληρονομία, τομ.10, τχ.β (Δεκέμβριος 1978), σελ.282
- ↑ Νικόλαος Τωμαδάκης, Ο Ιωσήφ Βρυέννιος και η Κρήτη κατά το 1400. Μελέτη φιλολογική και ιστορική, εκδ. Έκδοσις Βιβλιοπωλείου Ε.Γ. Βαγιονάκη, εν Αθήναις, 1947, σελ.87-89 Δες και τον κατάλογο στου Γεώργιος Παπάζογλου, «Τα χειρόγραφα των έργων του Ιωσήφ Φιλάγρη», στο: Πανεπιστήμιον Κρήτης, Πεπραγμένα του Δ΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Ηράκλειο, 29 Αυγούστου-3 Σεπτεμβρίου 1976), τομ.Β Βυζαντινοί και Μέσοι χρόνοι, Αθήνα, 1981, σελ.406-407
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Νικόλαος Τωμαδάκης, Ο Ιωσήφ Βρυέννιος και η Κρήτη κατά το 1400. Μελέτη φιλολογική και ιστορική, εκδ. Έκδοσις Βιβλιοπωλείου Ε.Γ. Βαγιονάκη, εν Αθήναις, 1947.
- Γεώργιος Παπάζογλου, «Ο κατά Λατίνων δικανικός λόγος του Ιωσήφ Φιλάγρη», Κληρονομία, τομ.10, τχ.β (Δεκέμβριος 1978), σελ.281-311
- Γεώργιος Παπάζογλου, «Τα χειρόγραφα των έργων του Ιωσήφ Φιλάγρη», στο: Πανεπιστήμιον Κρήτης, Πεπραγμένα του Δ΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Ηράκλειο, 29 Αυγούστου-3 Σεπτεμβρίου 1976), τομ.Β Βυζαντινοί και Μέσοι χρόνοι, Αθήνα, 1981, σελ.404-411
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα,τ.51