Καστάνκα

Ο Γιούζεφ Πιουσούτσκι με την Καστάνκα.

Η Καστάνκα (πολωνικά: Kasztanka, σημαίνει «καστανή φοράδα») (1909 ή 1910 - 23 Νοεμβρίου 1927) ήταν η διάσημη φοράδα που ανήκε στον ηγέτη της Πολωνίας του Μεσοπολέμου, Στρατάρχη Γιούζεφ Πιουσούτσκι.

Ζωή

Ο Πιουσούτσκι έφιππος, καβάλα στην Καστάνκα, του Βόιτσεχ Κόσακ.

Kasztanka είναι η πολωνική λέξη για το καστανό χρώμα στις φοράδες, και ο Πιουσούτσκι ονόμασε έτσι το άλογό του λόγω του χρώματός της.

Γεννήθηκε στο κτήμα Czaple Małe (Μικροί Ερωδιοί) του Λούτβικ Πόπιελ, πιθανότατα το 1909 ή το 1910 και μεγάλωσε στο κτήμα Czaple Wielkie (Μεγάλοι Ερωδιοί), στο Πόβιατ Μιέχουφ του Βοεβοδάτου Κρακοβίας (1919-1939). Προσφέρθηκε από τον ιδιοκτήτη της στους τυφεκιοφόρους της Πρώτης Ταξιαρχίας των Πολωνικών Λεγεώνων, έγινε το άλογο υπηρεσίας του διοικητή Γιούζεφ Πιουσούτσκι, ο οποίος την πρωτοκαβάλησε στο Κιέλτσε τον Αύγουστο του 1914 και την κράτησε ως ιππικό άλογο μέχρι τον πρόωρο θάνατό της 13 χρόνια αργότερα.

Ήταν μια κομψή φοράδα μέτριου ύψους, περίπου 1,50 μ. στο ακρώμιο, χρώματος καστανού (ανοιχτό κοκκινοκαφέ), με σημάδια που περιλάμβαναν ένα ανοιχτόχρωμο σημάδι και τέσσερα λευκά πόδια.

Η Καστάνκα ήταν το αγαπημένο άλογο και πιστός σύντροφος του Γιούζεφ Πιουσούτσκι στις μάχες των Πολωνικών Λεγεώνων εναντίον της Αυστροουγγαρίας και της Γερμανικής Αυτοκρατορίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, για την ανεξαρτησία της Πολωνίας. Πράγματι, αναγνώριζε μόνο τον Πιουσούτσκι. Έργο της ήταν να μεταφέρει τον Διοικητή κατά τις πορείες της Α΄ Ταξιαρχίας. Δεν ήταν αξιοσημείωτη για κάποιο αξιοσημείωτο βηματισμό ούτε για εκπληκτικά επιτεύγματα θάρρους, αλλά ήταν πολύ πιστή. Η Καστάνκα ήταν κάπως νευρική και μισούσε τα πυρά του πυροβολικού, αλλά όταν ο αφέντης της το ζητούσε, παρέμεινε ελεγχόμενη και υπάκουη κάτω από δύσκολες συνθήκες, ανταποδίδοντας την αφοσίωσή του.

Το Πρώτο Σύνταγμα Ουλάνων των Πολωνικών Λεγεώνων, με διοικητή τον Συνταγματάρχη Βουαντίσουαφ Μπελίνα-Πραζμόφσκι, παρουσίασε στον Πιουσούτσκι νέα στοιχεία για την Καστάνκα, και σε εφεξής εμφανιζόταν σε αυτά.

Το 1922, η Καστάνκα πήγε στο Μινσκ Μαζοβιέτσκι υπό τη φροντίδα του 7ου Συντάγματος Ουλάνων του Λούμπλιν. Από εκεί θα την έστελναν στη Βαρσοβία όταν ο Στρατάρχης Πιουσούτσκι, ως Ανώτατος Διοικητής, επρόκειτο να λάβει μέρος σε κρατικές τελετές και, καθισμένος καβάλα στον Καστάνκα, να επανεξετάσει τις στρατιωτικές παρελάσεις. Όταν βρισκόταν στο εξοχικό του στο Σουλεγιούβεκ, έφερναν μερικές φορές εκεί τη φοράδα για επίσκεψη, ειδικά για τις κόρες του Στρατάρχη, Βάντα και Γιαντβίγκα.

Η Καστάνκα γέννησε δύο πουλάρια στη διάρκεια της ζωής της, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό. Εκτός από το ότι και στις δύο περιπτώσεις γέννησε όταν ήταν στο 7ο Σύνταγμα Ουλάνων στο Μινσκ Μαζοβιέτσκι, ελάχιστες πληροφορίες έχουν διατηρηθεί σχετικά με τα ταίρια της, εκτός από το ότι ήταν επιβήτορες κρατικής ιδιοκτησίας. Το αρσενικό πουλάρι, ένα γκρίζο άλογο που ονομάστηκε Νέμαν από το ποτάμι, κληρονόμησε μόνο την καλή εμφάνιση της μητέρας του αλλά όχι την προσωπικότητά της, καθώς ήταν τεμπέλης. Προτάθηκε να διαδεχθεί την Καστάνκα στην υπηρεσία του Στρατάρχη Πιουσούτσκι, αλλά δεν έγινε ποτέ. Το θηλυκό πουλάρι της Καστάνκα, το οποίο ο Πιουσούτσκι βάφτισε Μέρα σε ανάμνηση του ποταμού που έρεε μέσα από το Ζούουοφ, το οικογενειακό κτήμα όπου είχε γεννηθεί, πουλήθηκε στις 10 Απριλίου 1925 και ήταν κάστανο σαν την Καστάνκα. Το 1930, σύμφωνα με τα σωζόμενα αρχεία της, η Μέρα βρισκόταν υπό τη φροντίδα του Πρώτου Συντάγματος Ελαφρύ Ιππικού ως «άλογο υπηρεσίας αξιωματικού του Πρώτου Στρατάρχη Γιούζεφ Πιουσούτσκι».

Ο Στρατάρχης Πιουσούτσκι ίππευσε την Καστάνκα για τελευταία φορά στις 11 Νοεμβρίου 1927, στην παρέλαση για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας της Πολωνίας στην Σαξονική Πλατεία της Βαρσοβίας (τώρα Πλατεία Πιουσούτσκι).

Θάνατος

Δέκα ημέρες μετά την τελευταία παρέλαση της Καστάνκα, στις 21 Νοεμβρίου 1927, στάλθηκε σιδηροδρομικώς στο 7ο Σύνταγμα Ουλάνων στο Μινσκ Μαζοβιέτσκι, όπου και τοποθετήθηκε σε στάβλο. Ωστόσο, αρρώστησε ή τραυματίστηκε καθ΄ οδόν και πέθανε δύο μέρες αργότερα. Η τελική αναφορά γι΄ αυτήν, σε μια προσθήκη στην ημερήσια διάταξη του Συντάγματος της 25ης Νοεμβρίου 1927, έγραφε:

«Στις 3 Νοεμβρίου 1927, η φοράδα Καστάνκα, ιδιοκτησία του Στρατάρχη Πιουσούτσκι, στάλθηκε στη Βαρσοβία για μια παρέλαση για τον εορτασμό της ένατης επετείου της ανεξαρτησίας της Πολωνίας στις 11 Νοεμβρίου. Στάλθηκε κατόπιν εντολής του στρατιωτικού υπουργικού συμβουλίου του Υπουργού Στρατιωτικών Υποθέσεων. Η Καστάνκα ήταν μια φοράδα που την καβαλούσε ο Στρατάρχης Πιουσούτσκι από το 1914. Η Καστάνκα συμμετείχε στις 11 Νοεμβρίου στην παρέλαση, κατά την οποία καβάλησε για τελευταία φορά ο Στρατάρχης Πιουσούτσκι. Στις 21 Νοεμβρίου 1927, στάλθηκε σιδηροδρομικά στο Μινσκ Μαζοβιέτσκι και αρρώστησε καθ΄ οδόν. Κατά την άφιξη στο σιδηροδρομικό σταθμό, παρά τη βοήθεια που δόθηκε από τον κτηνίατρο του 7ου Συντάγματος Ουλάνων, Υπολοχαγό Β. Κόπε, δεν μπόρεσε να σηκωθεί. Μεταφέρθηκε σε στρατώνες. επιδεινώθηκε η κατάσταση της υγείας της, κλήθηκε κτηνιατρική βοήθεια από τη Βαρσοβία και το βράδυ της 21ης προς 22η Νοεμβρίου έφτασαν ο Αντισυνταγματάρχης Κόνραντ Μίλακ και ο Αντισυνταγματάρχης Βουαντίσουαφ Κουλτσίτσκι. Αυτοί οι κτηνίατροι έλαβαν περαιτέρω ενεργητικά μέτρα. Δεν κατάφεραν να βελτιώσουν την κατάσταση της υγείας της [Καστάνκα] και στις 10 η ώρα εκείνη την ημέρα εξέδωσαν την ακόλουθη αξιολόγηση: «Σοβαρό εσωτερικό τραύμα... σοβαρή ταλαιπωρία στα αιμοφόρα αγγεία και την καρδιά. Η Καστάνκα πέθανε στις 23 Νοεμβρίου 1927, στις πέντε η ώρα το πρωί.».

Η ημερήσια διαταγή υπεγράφη από τον τότε διοικητή του 7ου Συντάγματος Ουλάνων, Αντισυνταγματάρχη Ζίγκμουντ Πιασέτσκι, ο οποίος αργότερα παραπονέθηκε ότι μετά το θάνατο της Καστάνκα, ο Στρατάρχης Πιουσούτσκι δεν θα του μιλούσε.

Σύμφωνα με πληροφορίες στο τρένο, η Καστάνκα είχε προσπαθήσει να φτάσει στην άλλη πλευρά ενός χωρίσματος και είχε χτυπήσει τη ραχοκοκαλιά της σε έναν στύλο με όλη της τη δύναμη, και αυτή ήταν η αιτία του τραυματισμού και του θανάτου της.

Κληρονομιά

Μετά το θάνατό της, το σώμα της Καστάνκα υποβλήθηκε σε ταρίχευση. Με αυτή τη μορφή, μετά το θάνατο του Στρατάρχη Πιουσούτσκι το 1935, της δόθηκε μια θέση στο μουσείο του Παλατιού Μπελβέντερ. Τα υπόλοιπα λείψανά της θάφτηκαν σε ένα πάρκο στους στρατώνες του 7ου Συντάγματος Ουλάνων, κάτω από μια πέτρα με την επιγραφή «Εδώ κείτεται η ΚΑΣΤΑΝΚΑ, η αγαπημένη φοράδα μάχης του Στρατάρχη Πιουσούτσκι».

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, υπό τη γερμανική κατοχή, η γεμισμένη Καστάνκα κατέληξε στο Μουσείο των Πολωνικών Ενόπλων Δυνάμεων της Βαρσοβίας. Το άλογο επέζησε του πολέμου, αλλά λόγω έλλειψης τακτικής φροντίδας για τις συλλογές, υπέστη σοβαρές ζημιές από νυχτοπεταλούδες. Μετά τον πόλεμο πιθανότατα αποτεφρώθηκε. Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, αυτό έγινε κατόπιν εντολής του Στρατάρχη Μίχαου Ρόλα-Ζιμιέρσκι, ο οποίος είχε αντιταχθεί στο Πραξικόπημα του Μαΐου του 1926 του Στρατάρχη Πιουσούτσκι και είχε καταδικαστεί σε στρατοδικείο και υποβιβάστηκε από στρατηγό σε στρατιώτη, αλλά κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είχε αποκατασταθεί από τον Στρατάρχη της Σοβιετικής Ένωσης, Ιωσήφ Στάλιν, στο βαθμό του στρατηγού και στις 3 Μαΐου 1945 προήχθη σε Στρατάρχη.

Στην τέχνη

Η Καστάνκα κέρδισε μια θέση όχι μόνο στις καρδιές του Στρατάρχη Πιουσούτσκι και της οικογένειάς του, αλλά και στις καρδιές των συμπατριωτών τους. Έγινε μια ιπποειδής διασημότητα. Τα πρώτα τραγούδια των Πολωνών στρατιωτών κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, γραμμένα από τους Κ. Μπιερνάτσκι και Μ. Λούμπιτς, περιελάμβαναν την Kasztanka.

Ήταν επίσης θέμα του πίνακα του Βόιτσεχ Κόσακ του 1928, Ο Πιουσούτσκι έφιππος, που βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο της Βαρσοβίας. Αυτός ο πίνακας παραμένει μια από τις πιο δημοφιλείς καλλιτεχνικές απεικονίσεις του Πιουσούτσκι.

Η Καστάνκα συμμετείχε επίσης σε σατιρικά έργα τέχνης και τραγούδια που παρήγαγαν οι πολιτικοί αντίπαλοι του Πιουσούτσκι.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Janowski, Jerzy Strzemię (1937). Karmazyny i żuliki (Nobles and Rogues). Βαρσοβία: Księgarnia F. Hoesicka. 
• Urbankiewicz, Jerzy (1986). Gdzie są konie z tamtych lat (Where Are the Horses of Those Years?) (1st έκδοση). Λοτζ: Krajowa Agencja Wydawnicza. ISBN 83-03-01074-3.