Κατακόρυφος
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Κατακόρυφος τόπου, ή απλούστερα κατακόρυφος, ή και γραμμή ονομάζεται η ακτίνα της Γης που διέρχεται από σημείο που βρίσκεται ο παρατηρητής. Η κατεύθυνσή της αποτελεί τη κατεύθυνση της βαρύτητας, στο σημείο εκείνο, στην επιφάνεια της Γης και γίνεται αντιληπτή με το νήμα της στάθμης.
Θεωρητικά η διεύθυνση του νήματος της στάθμης συμπίπτει με την διεύθυνση της γήινης ακτίνας που διέρχεται από τον τόπο της παρατήρησης. Στη πραγματικότητα όμως οι δύο αυτές διευθύνσεις σχηματίζουν μεταξύ τους μια πολύ μικρή γωνία από γεωλογικούς λόγους, γι΄ αυτό συνηθίζεται να λέγεται στην ακριβολογία των ειδικών ερευνητών ότι η διεύθυνση του νήματος της στάθμης παρεκκλίνει ελαφρά της κατακορύφου, αποδίδοντας σε απόλυτη έννοια του όρου.
- Η κατακόρυφος αποτελεί σαφώς τοπική έννοια αφού σε κάθε τόπο μία κατακόρυφος υπάρχει.
Η προέκταση της κατακορύφου γραμμής ενός τόπου τέμνει την ουράνια σφαίρα σε δύο σημεία. Το ακριβώς υπεράνω του παρατηρητή σημειο ονομάζεται Ζενίθ, ενώ το έτερο στον αντίποδά του ονομάζεται Ναδίρ. Ο πλησιέστερος προς το Ζενίθ Ουράνιος Πόλος ονομάζεται Άνω Πόλος και ο πλησιέστερος προς το Ναδίρ Κάτω Πόλος.
Στην ουράνια σφαίρα η απόσταση Ζενίθ - Άνω Πόλου ονομάζεται πολοζενιθιακή απόσταση.
Προσοχή: Δεν θα πρέπει να συγχέεται ο Άνω Πόλος με τον Ουράνιο Βόρειο Πόλο γιατί στη θέση του (πλησιέστερος του Ζενίθ) μπορεί να είναι ο Ουράνιος Νότιος Πόλος.
Εκφράσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις ελληνικές δημώδεις εκφράσεις ο όρος αποδίδεται περισσότερο στον ουδέτερο τύπο "κατακόρυφον" με την έννοια του μέγιστου π.χ. "στο κατακόρυφο της δόξας", "η φήμη του έφθασε στο κατακόρυφο" κ.λπ.