Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κατταβιά Ρόδου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 35°57′12.75″N 27°46′6.25″E / 35.9535417°N 27.7684028°E / 35.9535417; 27.7684028

Κατταβιά
Κατταβιά is located in Greece
Κατταβιά
Κατταβιά
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα[1]
Αποκεντρωμένη ΔιοίκησηΑιγαίου
ΠεριφέρειαΝοτίου Αιγαίου
Περιφερειακή ΕνότηταΡόδου
ΔήμοςΡόδου
Δημοτική ΕνότηταΝότιας Ρόδου
Δημοτική ΚοινότηταΚατταβιάς
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΝησιά Αιγαίου
ΝομόςΔωδεκανήσου
Υψόμετρο59 μέτρα
Έκταση97,3 τ.χλμ.
Πληθυσμός
Μόνιμος300
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας851 09
Τηλ. κωδικός224 40
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Κατταβιά είναι χωριό της Ρόδου στα Δωδεκάνησα. Σε επίσημα κυρίως έγγραφα αναφέρεται ως Κατταβία[2][3] πιθανόν λόγω της προέλευσης και τονισμού του θηλυκού γένους ονόματός της από τον θρυλικό γενάρχη Κάτταβο και τον αρχαίο Δήμο Κατταβίων.[4] Ο κύριος οικισμός τής κοινότητας με τα ξεχωριστά καμαρόσπιτά του έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός (ΦΕΚ 594/τεύχος Δ΄/13-11-1978).

Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κατταβιά βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 59 μ. και σε απόσταση περίπου 80 χλμ. από την πόλη της Ρόδου.[2][5] Ο οικισμός απέχει οδικώς 8,5 χλμ. από το νότιο άκρο του νησιού, 7,5 χλμ. από την ανατολική ακτή και 3,5 χλμ. από τη δυτική.

Στο νότιο άκρο δεσπόζει το Πρασονήσι με τον ιδιαίτερο αμμώδη βραχίονα σύνδεσής του με το νησί της Ρόδου και τον διαφορετικό κυματισμό στις εκατέρωθεν ακτές, οι οποίες είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στους λάτρεις της ιστιοσανίδας. Ανά περιόδους συνήθως ετών η παλίρροια και οι συνθήκες κυματισμού καλύπτουν μικρό ή μεγαλύτερο τμήμα τής λωρίδας άμμου, αποκόπτοντας τη δίοδο στο μικρό νησί. Η λαϊκή δεισιδαιμονία του παρελθόντος θεωρούσε πως όταν τα νερά σκέπαζαν μεγάλο τμήμα της, τότε προμηνύονταν δυσάρεστα γεγονότα.

Στην ανατολική ακτή υπάρχουν παραλίες κατάλληλες για κολύμβηση όπως του Πλημμυριού, του Ποταμού και του Γερματά ή νοτιότερα οι αμμώδεις του Αγ. Γεωργίου και του Κόρακα. Στη δυτική ακτή ή Πάνω Γιαλό, όπως αποκαλείται από τους ντόπιους, με όψη στο Καρπάθιο πέλαγος επικρατεί έντονος κυματισμός που δυσκολεύει την κολύμβηση.

Από τον Πάνω Γιαλό, με θέα στη δύση του ήλιου, ξεχωρίζει η στρογγυλή βραχονησίδα του Καράβολα στα νότια, καθώς και η μακρόστενη της Κτενιάς (Χτενιά, Χτένια, Χτενιές) βορειότερα, η οποία αναφέρεται από τον τοπικό θρύλο σαν μαρμαρωμένο καράβι (πετροκάραβο) ως αποτέλεσμα της τιμωρίας των πειρατών και του πλοίου τους για τη λεηλασία του μοναστηριού της Παναγίας Σκιαδενής και την αρπαγή του εικονίσματός της.

Ο μαΐστρος (ΒΔ άνεμος), που συνήθως πνέει στο δυτικό παραθαλάσσιο μέτωπο, διοχετεύεται στον κάμπο τού χωριού από μια μικρή χαράδρα με την ονομασία Φόνισσα και σε συνδυασμό με τον μπάτη (θαλάσσια αύρα) δημιουργούν στον οικισμό συνθήκες δροσιάς κατά τη θερινή περίοδο. Στους μήνες του καλοκαιριού αποτυπώνονται θερμοκρασίες 2-3 οC χαμηλότερες από ό,τι σε άλλες περιοχές της νότιας Ρόδου, ενώ οι χειμωνιάτικοι μήνες είναι αντίστοιχα πιο θερμοί. Το κλίμα τής περιοχής χαρακτηρίζεται γενικά ως εύκρατο μεσογειακό με ήπιους χειμώνες και ζεστά καλοκαίρια. Το ιδιαίτερο μικροκλίμα είναι τυπικό νησιωτικό με υψηλή υγρασία, αέρηδες, μεγάλη ηλιοφάνεια (>300 ημέρες/έτος) και ξηρή θερινή περίοδο. Το μέσο ετήσιο ύψος τής βροχής στα 448 χιλ. (483 χιλ. στην περίοδο 1985-1999) καταγράφεται ως το χαμηλότερο στο νησί και παρουσιάζεται ασταθές από χρονιά σε χρονιά. Οι ακανόνιστες ετήσιες βροχοπτώσεις κατανέμονται κυρίως στον χειμώνα (55,5%) και ακολούθως στο φθινόπωρο (23,5%) και στην άνοιξη (21%).[6]

Τα όρια της κοινότητας της Κατταβιάς εκτείνονται σε 97,3 τετραγωνικά χιλιόμετρα, καταλαμβάνοντας όλο το νότιο άκρο του νησιού. Το έδαφος είναι πεδινό και περιλαμβάνει καλλιεργούμενες εκτάσεις (13.500 στρέμματα), βοσκότοπους (80.700 στρέμματα), δασώδεις εκτάσεις (1.800 στρέμματα) και σπίτια, δρόμους, βράχια, νερά, κ.ά. (1.000 στρέμματα).[5] Ο κεντρικός κάμπος της Κατταβιάς περιβάλλεται από χαμηλούς ορεινούς όγκους, των οποίων οι προεκτάσεις στα Β και ΒΑ τη διαχωρίζουν από τις όμορες κοινότητες της Μεσαναγρού και της Λαχανιάς αντίστοιχα.[7] Κορυφές με υψόμετρο πάνω από τα 200 μ. είναι το Πηλιόκαστο ή Παλαιόκαστρο (262 μ.), ο Σταυρός (262 μ.), η Βίγλα (237 μ.), η Σταυρωτή (222 μ.), ο Γιάρος (219 μ.) και το Όρος (214 μ.).

Μεγάλες εκτάσεις της Κατταβιάς συγκαταλέγονται με κωδικό GR171[8] στο διεθνές δίκτυο των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά και με κωδικούς GR4210005[9] & GR4210031[10] στις περιοχές Natura 2000.

Ιστορικά στοιχεία και μνημεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βρουλιά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή της Κατταβιάς κατοικείται από τους αρχαίους χρόνους. Ειδικότερα στην τοποθεσία της Βρουλιάς, που βρίσκεται στο νότιο άκρο της Ρόδου απέναντι από το Πρασονήσι, έχει ανασκαφεί από δανική αρχαιολογική αποστολή (1907-1908) ένας από τους σημαντικότερους πρώιμους οικισμούς του αιγαιακού χώρου με συγκροτημένο πολεοδομικό σχεδιασμό.[11] Ευρήματα από την ανασκαφή, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται τα ξεχωριστά αγγεία τύπου Βρουλιάς, εκτίθενται σε μουσεία της Δανίας και της Κωνσταντινούπολης.[12][13] Στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο απαντάται το ψηφιδωτό δάπεδο μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής, το οποίο εικάζεται και ως απομεινάρι της ελληνιστικής περιόδου.

Οικισμοί Κύρβης - Ιξίας - Κατταβίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένας ακόμη αρχαϊκός παραθαλάσσιος οικισμός με την ονομασία Κύρβη, ο οποίος θεωρείται πως καταστράφηκε από πλημμυρίδα, χωροθετείται στην παραλία του Πλημμυριού.[14] Με μικρότερες πιθανότητες τοποθετείται στην ίδια περιοχή η Ιξία, ένας σημαντικός οικισμός που αναφέρεται από τον Στράβωνα στα Γεωγραφικά του. Ορισμένα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως οι μαρμάρινοι κίονες που παρατηρούνται στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής στο Πλημμύρι, θα μπορούσαν σε αυτήν την περίπτωση να προέρχονται από το ιερό του Ιξίου Απόλλωνα.

Στην έκταση της κοινότητας της Κατταβιάς υπάρχουν εξακριβωμένες θέσεις αρχαϊκών και μυκηναϊκών οικισμών, ενώ σε διάφορες τοποθεσίες όπως στον Άγιο Νικόλαο και στις Αστρακιές έχουν ανασκαφεί μυκηναϊκοί και ελληνιστικοί τάφοι. Σύμφωνα με την παράδοση στην περιοχή υπήρχαν 44 χωριά, των οποίων καταγεγραμμένες διασώζονται οι 40 ονομασίες.[15] Αυτά θα πρέπει να θεωρούνται περισσότερο ως μικρές ή μεγαλύτερες τοποθεσίες ύπαρξης οικημάτων πιθανόν διαφορετικών εποχών. Φαίνεται πως σε κάποια περίοδο, η οποία δεν μπορεί να προσδιοριστεί, ικανός πληθυσμός συγκεντρώθηκε στην τοποθεσία που βρίσκεται ο σημερινός οικισμός, δημιουργώντας την τωρινή κύρια κοινότητα της Κατταβιάς. Ο λαϊκός θρύλος θέλει να παίρνει την ονομασία της από τον γενάρχη Κάτταβο. Το βέβαιο είναι ότι όλο το νότιο τμήμα της νήσου Ρόδου κατοικούνταν από τους Καττάβιους, αποτελώντας σημαντικό τμήμα του κράτους της Λίνδου κατά την αρχαιότητα.[16]

Κατακόμβη Καμάρας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κοντά στην παραλία του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται η τοποθεσία της Καμάρας, η οποία πήρε την ονομασία της από ένα μικρό σπήλαιο της περιοχής που παραπέμπει σε καμάρα και έχει πηγή νερού σε μια εσωτερική κοιλότητά του. Σε απόσταση 200 μ. από αυτό υπάρχει μία κατακόμβη ή νεκροθάλαμος χωρίς τεκμηριωμένη χρονολόγηση.[17] Η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία κατέγραψε στο αρχείο της ένα σπήλαιο με αρ. μητρώου 6382 χωρίς άλλα στοιχεία και ίσως για αυτόν τον λόγο η συγκεκριμένη καταχώριση ταυτίστηκε στη συνέχεια με το διακριτό όρυγμα της κατακόμβης. Η στοά τής κατακόμβης είναι αψιδωτής διατομής, έχει μήκος περίπου 110 μ. και διακλαδώνεται σε διαφορετικά υψομετρικά επίπεδα. Επίσης, ενδιαφέρουσα είναι η ύπαρξη ενός θαλάμου πιθανόν νεκρικού με ύψος 2,2 μ. και εμβαδόν περίπου 18 τ.μ..[18] Οι επιχωματώσεις που υπάρχουν στο τέλος της υπόγειας στοάς φανερώνουν πως είτε αυτή εγκαταλείφθηκε ημιτελής είτε έγινε πτώση τής οροφής της. Ο θρύλος θέλει το συγκεκριμένο όρυγμα να έχει μήκος πολλών εκατοντάδων μέτρων και να καταλήγει στον Γερματά.

Βίγλες Γερματά - Πρασονησιού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο ακρωτήρι του Γερματά (Άκρα Βιγλί), που είναι ανάμεσα στους κόλπους του Αγίου Γεωργίου και του Πλημμυριού, σώζονται τα ερείπια μιας κυλινδρικής μεσαιωνικής βίγλας συμπαγούς όγκου με διάμετρο 3,8 μ. και υφιστάμενο ύψος 5 μ..[19] Παρόμοια τα υπολείμματα τουλάχιστον άλλης μίας μεσαιωνικής βίγλας εντοπίζονται στον χώρο του Πρασονησιού.[20]

Κάστρο Κατταβιάς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κατταβιά αναφέρεται σαφώς στην περίοδο των Ιπποτών της Ρόδου (1309-1523) να οχυρώνεται για να αμυνθεί από τις επιθέσεις των πειρατών και των Οθωμανών, από τους οποίους κατακτήθηκε το 1522. Μέσα στο χωριό υπήρχε ισχυρό οχυρωματικό σύνολο, όπου έβρισκαν καταφύγιο οι κάτοικοι τόσο της Κατταβιάς όσο και των γύρω χωριών της νότιας Ρόδου. Μετά την καταστροφή τού φρουρίου κατά τον 18ο αι. από τους Οθωμανούς απέμεινε ένας σημαντικός πύργος του, για τον οποίο υπάρχει απεικόνιση του 1854 από τον Σουηδό Johan Hedenborg, με αναφορές στο οικόσημο του Μεγάλου Μαγίστρου Pierre d’ Aubusson (1476-1503).[21] Σήμερα σώζονται κοντά στην πλατεία του χωριού τα υπολείμματα ενός τμήματος από τη βάση τού συγκεκριμένου κάστρου.[22]

Παλαιόκαστρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το προηγούμενο φρούριο συγχέεται συχνά με ένα παλαιότερο της βυζαντινής περιόδου, το οποίο υπήρχε στην κορυφή του Πηλιόκαστρου, όπως αποκαλείται από τους ντόπιους το πυραμιδοειδές ύψωμα (Παλαιόκαστρο, Παλιόκαστρο) που δεσπόζει στον κάμπο της Κατταβιάς. Από αυτό σώζεται σήμερα μια υπόγεια διπλή θολωτή δεξαμενή μαζί με ελάχιστα ερείπια από το τείχος του, καθώς και κάποια υπολείμματα από κτίσματα των Ιταλών.[23]

Αγροτικός οικισμός Σαν Μάρκο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως αποτέλεσμα του Ιταλοτουρκικού Πολέμου η Κατταβιά μαζί με όλη τη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα πέρασε το 1912 στον έλεγχο των Ιταλών. Το 1922 ξεκίνησε η προσπάθεια εποικισμού τής πεδιάδας του χωριού. Μετά τις σχετικές δημεύσεις και απαλλοτριώσεις των ιδιοκτησιών των ντόπιων ιδρύθηκε με το διάταγμα 77/29-3-1935 του Ιταλού διοικητή Mario Lago ο αγροτικός οικισμός San Marco di Cattavia. Ανεγέρθηκαν διάσπαρτες στον κάμπο αγροικίες ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής για τους εποίκους, καθώς και το κεντρικό κτηριακό συγκρότημα. Αυτό εκτός από την ομώνυμη εκκλησία στο κέντρο του, περιλάμβανε στις εκατέρωθεν πτέρυγές του γραφεία διοίκησης, δημοτικό σχολείο, φούρνο, αποθήκες, φασιστική λέσχη και υδραγωγείο.[24]

Μεταξουργείο/Φυλακές - Αστυνομικός σταθμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε μικρή απόσταση από το κεντρικό συγκρότημα κατασκευάστηκε ένα ιδιαίτερο κτίσμα με εντυπωσιακή τοξωτή πύλη και επιμήκεις πτέρυγες, οικοδομημένες περιμετρικά ενός εσωτερικού τετράγωνου αιθρίου. Η αρχική χρήση τού κτηρίου ήταν ως μεταξουργείου, με τμήματα παραλαβής, διανομής και απόπνιξης κουκουλιών, αναπηνιστήριο, κλωστήριο, μηχανοστάσιο, αποθηκευτικούς χώρους και εγκαταστάσεις για τη διαμονή των εργατών, αλλά σύντομα μετατράπηκε σε αγροτικές φυλακές με την ονομασία Colonia Penale Agricola.[24] Στις ημέρες μας έχει εγκαταλειφθεί και παραμένει χωρίς συντήρηση, ενώ ο αρχικός εξοπλισμός του δεν διασώζεται.

Αντίθετα μέσα στο χωριό υπάρχει μέχρι σήμερα ένα ιταλικό κτήριο τυπικής αρχιτεκτονικής, το οποίο στέγαζε τον αστυνομικό σταθμό και αναπαλαιώνεται για να λειτουργήσει ως Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων, αντί για λαογραφικό μουσείο που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός χρήσης του.

Αεροπορική βάση - Πυροβολαρχίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα τέλη της δεκαετίας του 1930 οι Ιταλοί δημιούργησαν στον κάμπο της Κατταβιάς τη μία από τις τρεις αεροπορικές βάσεις του νησιού, από όπου επιχειρούσε η Ιταλική Βασιλική Αεροπορία - Regia Aeronautica Italiana (RAI). Το αεροδρόμιο της Κατταβιάς ή αεροπορείο σύμφωνα με την τοπική του ονομασία, έγινε στόχος της βρετανικής Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας - Royal Air Force (RAF), η οποία βομβάρδιζε με σφοδρότητα την περιοχή από το 1941. Οι ίδιοι οι Ιταλοί επίσης, μετά τις μάχες τους το 1943 σε αυτό το πεδίο με τους Γερμανούς, ανατίναξαν τις υπάρχουσες υποδομές πριν παραδοθούν.

Στην ευρύτερη περιοχή οι Ιταλοί διατηρούσαν ικανές στρατιωτικές δυνάμεις. Χαρακτηριστική είναι η ύπαρξη κτηρίων των πυροβολαρχιών Bragadino και Mocenigo σε δύο τοποθεσίες της Κατταβιάς, από τις επτά που υπήρχαν συνολικά σε όλο το νησί, καθώς και σημαντικών παρατηρητηρίων, πολυβολείων, κλπ., όπως αυτών στην περιοχή του Πρασονησιού.

Φάρος Πρασονησιού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο εμβληματικός φάρος του Πρασονησιού κατασκευάστηκε το 1890 από τη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων στο νότιο άκρο τής νησίδας,[25] σε σημείο όπου υπάρχουν εμφανή κατάλοιπα παλαιότερων οικοδομημάτων πιθανόν μεσαιωνικών (βλ. Βίγλα Πρασονησιού). Ο κυλινδρικός πύργος του έχει ύψος 14 μ., από τα οποία τα 11 μ. είναι λιθόκτιστα με εσωτερική κυκλική σκάλα που καταλήγει σε μεταλλικό κουβούκλιο με υαλοπίνακες. Εκπέμπει φως στα 17 ναυτικά μίλια, αντί για 21 ν.μ. που φωτοβολούσε παλαιότερα, από εστιακό ύψος 65 μ..[26] Το 1986 η λειτουργία του αυτοματοποιήθηκε με σύγχρονα μηχανήματα ηλιακής ενέργειας, που σταδιακά κατέστησαν μη αναγκαία την παρουσία των φαροφυλάκων του.[27] Οι υποδομές διαμονής εγκαταλείφθηκαν στη φθορά και το 1996 έγινε μια πρώτη προσπάθεια συντήρησης του κτηρίου από την Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού, στην οποία φέρεται να ανήκει (αρ. κτηρίου 528/002).[28] Το 2017 με απόφαση που εκδόθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού (ΦΕΚ 37/ΑΑΠ/27-02-2017) ο φάρος χαρακτηρίστηκε ως μνημείο λόγω των αναλλοίωτων αρχιτεκτονικών και μορφολογικών γνωρισμάτων του.

Ιεροί ναοί και μοναστήρια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παναγία Καθολική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη νότια είσοδο του χωριού βρίσκεται η κοιμητηριακή εκκλησία της Παναγίας Καθολικής, ένας μονόχωρος, σταυροειδής, λατινικού τύπου ναός, που τιμάται τον δεκαπενταύγουστο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Οικοδομήθηκε στην περίοδο της ιπποτοκρατίας (1310-1522) πιθανόν επί παλαιότερης βασιλικής, από την οποία διατηρούνται ορισμένα μόνο αρχιτεκτονικά μέλη, ενώ ανάμεσα στις πέτρινες πλάκες του δαπέδου τής τωρινής εκκλησίας ξεχωρίζουν κυκλικές βάσεις κιονοκράνων. Αυτός ίσως είναι ο λόγος που συχνά αναφέρεται ως ναός του 10ου αι.. Εσωτερικά αγιογραφήθηκε κατά τον 17ο αι. από τον χιώτη μοναχό Γρηγόριο. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του, που χρονολογείται στα 1690-1699, φιλοτεχνήθηκε από κρητικούς καλλιτέχνες. Μία εικόνα της Θεοτόκου που κοσμεί το άνω τμήμα τής ωραίας πύλης αγιογραφήθηκε το 1696, ενώ η δεσποτική εικόνα τής Παναγίας επαργυρώθηκε το 1778. Πριν από το 1859, σύμφωνα με χάραγμα στο εσωτερικό ξύλινο θύρωμα του ναού, έγινε η προσθήκη δύο γοτθικών σταυροθολίων στη δυτική όψη του (1839-1856), για χρήση τους ως πρόναου και οστεοφυλακίου, με καινούργιο πλέον εξωτερικό θύρωμα νεοκλασικού τύπου στη βόρεια όψη.[4][29][30]

Με τον συγκεκριμένο ναό σχετίζεται ένα παραδοσιακό αφήγημα, το οποίο ανάγεται στην εποχή της τουρκοκρατίας. Στα τέλη του 18ου αι. ο ιερέας παπα-Γιάννης αρνήθηκε να κοινωνήσει μια κοπέλα, που είχε έρθει στην εκκλησία για να μεταλάβει και την απέπεμψε, επειδή αυτή ερωτοτροπούσε με τον μουσουλμάνο αγά του χωριού. Ο αγάς θέλησε γι' αυτόν τον λόγο να σκοτώσει τον παπα-Γιάννη τη στιγμή που λειτουργούσε στην Κάτω Εκκλησιά (Παναγιά Καθολική). Οι χωριανοί ειδοποίησαν εγκαίρως τον παπα-Γιάννη, ο οποίος κατάφερε να διαφύγει από το παραθυράκι του ιερού και να πάει στην παραλία Αφάντου, όπου βρήκε ένα καΐκι που φόρτωνε χαλίκι με προορισμό την Κύπρο. Έφτασε στο ακρωτήρι Κουρμαχύτης (Κορμακίτης Κύπρου) και ανέλαβε να ιερουργεί σε μια ενορία της περιοχής. Μετά από καιρό διηγήθηκε την ιστορία του σε έναν υψηλό αξιωματούχο της Πύλης που γνώρισε, ο οποίος φρόντισε να τιμωρηθεί με απαγχονισμό στην πλατεία του χωριού ο αγάς που τον κατέτρεχε. Έτσι ο παπα-Γιάννης μπόρεσε να επιστρέψει στο χωριό και στην οικογένειά του. Από το όνομα του παπα-Γιάννη προέρχονται πολλά από τα βαφτιστικά και τα επίθετα με θέμα Ζαννετ-, που εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα στο χωριό.

Αγία Παρασκευή - Άγιος Παντελεήμονας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέσα στο χωριό βρίσκεται ο ενοριακός ναός (~1895) της Αγίας Οσιομάρτυρος Παρασκευής. Είναι ορθογώνιας κάτοψης με πέντε οξυκόρυφα σταυροθόλια, στο δυτικό των οποίων υπάρχει διακριτός πρόναος με υπερώο. Η πρόσβαση στο υπερώο γίνεται από μια εσωτερική σκάλα, καθώς και μία εξωτερική που εφάπτεται στη δυτική πλευρά του ναού, όπου βρισκόταν το αρχικό καμπαναριό πριν την κατάρρευσή του από κεραυνό. Το νέο πυραμιδοειδές καμπαναριό (1954) κτίστηκε με τη συνδρομή του Συλλόγου Κατταβενών Αμερικής σε διαφορετικό σημείο από το παλιό. Το χαμηλότερο από τα τέσσερα επίπεδά του δημιουργεί την κύρια πύλη εισόδου στη νότια βοτσαλωτή αυλή (1925) της εκκλησίας. Βοτσαλωτό ήταν επίσης το εσωτερικό δάπεδο του ναού, το οποίο καλύφθηκε μεταγενέστερα με μωσαϊκά πλακίδια. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του είναι πλούσια διακοσμημένο με φυτικές συνθέσεις, ζώα, αγγέλους και κατασκευάστηκε μάλλον πριν από το 1895, που είναι η χρονολογία των δεσποτικών εικόνων. Επισκευάστηκε το 1940 μετά την καταστροφή τμήματός του από πυρκαγιά. Η εικόνα της Αγίας Παρασκευής, που είναι τοποθετημένη στο τέμπλο, επαργυρώθηκε το 1898. Μαζί με μία μικρότερη φορητή εικόνα της, η οποία χρονολογείται το 1796, φανερώνουν την πίστη των κατοίκων στην προστάτιδα αγία του χωριού και πιθανώς την ύπαρξη παλαιότερου ναού αφιερωμένου στη χάρη της.[29] Στην ανατολική πλευρά του ναού ξεχωρίζει η πεντάπλευρη εξωτερικά κόγχη τού ιερού με την τεταρτοσφαιρική της στέγαση.[30] Στον περίβολο της εκκλησίας υπάρχει το νεοκλασικού τύπου Παλιό Σχολείο του χωριού, που λειτουργεί σήμερα ως πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο.

Η Αγία Παρασκευή τιμάται στις 26 Ιουλίου και στην πλατεία του χωριού ή πιάτσα όπως αποκαλείται ακόμα από τους γηραιότερους (από το ιταλικό piazza: πλατεία) γίνεται από την παραμονή το πανηγύρι του εορτασμού της, το οποίο ακολουθείται την επόμενη ημέρα από το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα. Στον Άγιο Παντελεήμονα, που τιμάται στις 27 Ιουλίου, είναι αφιερωμένος ένας ναός-παρεκκλήσι (20ού αι.) κυλινδρικής επιστέγασης, που βρίσκεται στα δεξιά τής τελικής ευθείας για την κύρια είσοδο του χωριού και σε απόσταση 1,5 χλμ. από αυτό. Το συγκεκριμένο τμήμα του δρόμου, το οποίο ήταν χωμάτινο και μικρότερου πλάτους απ' ό,τι το τωρινό, αποτελούσε σε παλιότερες εποχές τη συνηθισμένη διαδρομή περιπάτου για τις νέες και τους νέους του χωριού.

Άγιος Παύλος - Άγιος Μάρκος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περίπου 3,5 χλμ. πριν από την κεντρική είσοδο του χωριού βρίσκεται ο Άγιος Παύλος (Απόστολος Παύλος), ένας άλλος μονόχωρος, σταυροθολιακός ναός-παρεκκλήσι (1810) με τρίπλευρη εξωτερικά κόγχη ιερού,[4][29][30] που έδωσε την ονομασία του σε όλη τη γύρω περιοχή. Οι ντόπιοι την αποκαλούν επίσης Κολόνια (από το ιταλικό colonia: αποικία).

Οι Ιταλοί κατά την περίοδο της κατοχής του νησιού (1912-1943) δημιούργησαν εκεί τον οικισμό του San Marco (βλ. Αγροτικός οικισμός Σαν Μάρκο) με την ομώνυμη μονόκλιτη βασιλική, κυλινδρικής επιστέγασης καθολική εκκλησία, η οποία σχεδιάστηκε το 1922 και εγκαινιάστηκε το 1937.[24] Ο Άγιος Μάρκος αναπαλαιώθηκε και λειτουργεί από το 2017 ως ορθόδοξος ναός, ενώ συνεχίζονται οι εργασίες αποκατάστασης του καμπαναριού του.

Άγιος Γεώργιος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημαντικό προσκύνημα σε απόσταση 7 χλμ. από το χωριό προς την ομώνυμη παραλία της ανατολικής ακτής είναι επίσης το μοναστήρι (17ου αι.) του Αγίου Γεωργίου ή αλλιώς του Αϊ-Γιώρ(γ)η της νύφης. Στις ημέρες μας δεν μονάζει πλέον κανείς εκεί, αλλά τα κελιά του δέχονται φιλόξενα τους χωριανούς και τους επισκέπτες, ιδίως στο πανηγύρι που γίνεται κάθε χρόνο στην αυλή του.

Σύμφωνα με το παραδοσιακό αφήγημα για την κτήση του, πειρατές επιτέθηκαν στην περιοχή ενόσω γινόταν το γλέντι ενός γάμου και εκτός των άλλων σκότωσαν τον γαμπρό και αιχμαλώτισαν την πανώρια νύφη για να την πουλήσουν σαν σκλάβα σε παζάρι της ανατολής. Η νεαρή γυναίκα, με παρότρυνση της μητέρας της, κατόρθωσε να διασώσει τα πολύτιμα μαλαματικά που στόλιζαν τη φορεσιά της και ξεγελώντας τους πειρατές να τα κρύψει σε μια εσοχή βράχου χωρίς να την αντιληφθεί κανείς. Μετά την αρπαγή της κατέληξε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου πολλά χρόνια αργότερα συναπαντήθηκε με κάποιους Δωδεκανήσιους σφουγγαράδες. Όταν τους εμπιστεύτηκε και τους αποκάλυψε τις περιπέτειές της, αυτοί αποφάσισαν να τη βοηθήσουν και να τη μεταφέρουν πίσω στον τόπο της. Κατάφεραν να την κρύψουν στο καΐκι τους, τυλίγοντάς την σε ψάθες που αγόρασαν γι' αυτόν τον σκοπό, και έτσι η γυναίκα σε μεγάλη πια ηλικία μπόρεσε να επιστρέψει στο χωριό και στους αγαπημένους της. Αρχικά συνάντησε την υπέργηρη και τυφλή πλέον μητέρα της, η οποία την αναγνώρισε μόνο όταν η κόρη άρχισε να τραγουδά και να υφαίνει στη βούα (αργαλειό) ένα πλουμί, που είχε αφήσει μισοτελειωμένο χρόνια πριν. Τότε, η μάνα σφιχταγκάλιασε την κόρη και συγκινημένες έκλαψαν μαζί για ώρες, ενώ λέγεται πως στο τέλος η μητέρα ξεψύχησε ευτυχισμένη στα χέρια τής κόρης της. Μετά από καιρό η κόρη αναζήτησε τα χρυσαφικά, τα φλουριά και τα μαργαριτάρια της στο μέρος που τα είχε κρύψει και όταν τα βρήκε άθικτα, τα διέθεσε για την ανέγερση του μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου, δοξάζοντας για την απελευθέρωσή της.

Ξωκλήσια 19ου- 20ού αι.

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν στην έκταση της κοινότητας της Κατταβιάς πολλά ακόμη ξωκλήσια του 19ου και του 20ού αι.. Ο Άγιος Νεκτάριος, ο Άγιος Σταμάτιος, ο Άγιος Αντώνιος και ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι στις παρυφές του οικισμού, ο Άγιος Στέφανος, ο Άγιος Νικόλαος και οι Άγιοι Θεόδωροι στον κάμπο, ενώ ο Άγιος Μηνάς και ο Προφήτης Ηλίας βρίσκονται σε υψώματα πάνω από το χωριό. Είναι επίσης γνωστές οι τοποθεσίες όπου υπήρχαν παλιότερα και άλλα ξωκλήσια, όπως του Αϊ-Γιάννη, του Αϊ-Μάμα και του Αϊ-Γιώργη του Καμένου. Καθένα από παραπάνω ξωκλήσια έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία και σημασία.

Εικόνισμα Παναγιάς Σκιαδενής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον Άγιο Μηνά μεταφέρεται πεζή κάθε χρόνο τα ξημερώματα της Κυριακής του Πάσχα η εικόνα της Παναγιάς Σκιαδενής. Οι νέοι του χωριού παραλαμβάνουν το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου το εικόνισμα από τη Μονή της, της οποίας πρώτος Ηγούμενος και δεύτερος κτήτοράς της ήταν ο Κατταβενός αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Ζαννετίδης (1816-1892).[31] Στη συνέχεια οι νέοι, τρέχοντας από το ύψωμα του Αγίου Μηνά, κατεβάζουν την εικόνα στο πλάτωμα Χάλαβρο του χωριού, όπου εκεί περιμένουν οι πιστοί για να υποδεχτούν την Παναγία. Το εικόνισμα ξημερώνεται στο σπίτι κάποιας οικογένειας, που ζητά την ευλογία της Σκιαδενής, ενώ τη Δευτέρα του Πάσχα περιφέρεται στα σπίτια του χωριού και γίνεται παράκληση. Τη Λαμπρή Τρίτη η εικόνα μεταφέρεται στο κοιμητήριο, όπου με τη συνοδεία του ιερέα και των κατοίκων αποτίθεται διαδοχικά σε όλους τους τάφους, μνημονεύοντας τα ονόματα των εκλιπόντων. Οι συγγενείς φιλεύουν κουλούρια και γλυκίσματα, ενώ ακολούθως το εικόνισμα πηγαίνει πάλι στο Χάλαβρο, ώστε μετά τη δέηση να πάρει τον δρόμο της επιστροφής για τη Μονή.

Η εικόνα τής Σκιαδενής ιστορείται με μια χαραγματιά στο δεξί της μάγουλο. Λέγεται πως όταν ένας οθωμανός αξιωματούχος, θέλοντας να προσβάλει τους χριστιανούς, χάραξε με το γιαταγάνι του το εικόνισμα, τότε από την πληγή στο μάγουλο της Παναγίας έτρεξε αίμα και νερό, ενώ το χέρι του αξιωματούχου απευθείας παρέλυσε. Η Παναγιά Σκιαδενή ωστόσο μετά από τρεις ημέρες θερμής παράκλησης και ειλικρινούς μεταμέλειάς του τον θεράπευσε και αυτός σε ένδειξη σεβασμού και ευγνωμοσύνης δώρισε στη μονή μεγάλο μέρος της περιουσίας του.

Εικόνισμα Παναγιάς Πλημμυριανής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρόμοια μεταφέρεται κάθε χρόνο πεζή από τους μικρότερους εφήβους του χωριού η εικόνα της Παναγιάς Πλημμυριανής. Αφού την παραλάβουν από τον Ναό της Ζωοδόχου Πηγής (1837) στο Πλημμύρι την ημέρα του εορτασμού της, δηλαδή τη Λαμπρή Παρασκευή της Διακαινησίμου, κάνουν μια ενδιάμεση στάση στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν το απόγευμα της ίδιας ημέρας στο χωριό. Τρέχοντας, περιφέρουν το εικόνισμα στην πλατεία του χωριού και στη συνέχεια το μεταφέρουν στον Ναό της Αγίας Παρασκευής.

Πληθυσμός και ασχολίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κατταβιά (Κατταβία) αναφέρεται επίσημα στο ΦΕΚ 248/τεύχος Α΄/28-09-1948 να ορίζεται ως έδρα της ομώνυμης κοινότητας.[3] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του με το Κλεισθένης Ι,[32] μαζί με τον Άγιο Παύλο (όπου απογράφεται ο κοντινός στο Πλημμύρι οικισμός του Χόχλακα), τη Μαχαιρία (Μαχαιριά, Μαχαίρια) και το Πρασονήσι (Φάρος) αποτελούν την κοινότητα της Κατταβιάς, που υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα (πρώην Δήμο) Νότιας Ρόδου του Δήμου Ρόδου. Είναι η μεγαλύτερη σε έκταση τοπική κοινότητα από τις δέκα της Νότιας Ρόδου και σύμφωνα με την απογραφή του 2021 έχει 323 κατοίκους (Κατταβία: 300, Άγιος Παύλος: 22, Μαχαιριά: 1, Πρασονήσιον-Φάρος: 0).[33] Οι απογραφές πληθυσμού της κοινότητας μετά την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου και την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα έχουν ως εξής:

Απογραφή 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Πληθυσμός 634[34] 625[35] 501[36] 567[37] 550[38] 465[39] 278[40] 323

Στην κοινότητα της Κατταβιάς έχουν εγκατασταθεί μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, οι οποίες αφορούν τόσο σε φωτοβολταϊκά όσο και σε αιολικά πάρκα 15 συνολικά ανεμογεννητριών που βρίσκονται στα υψώματα της Βίγλας και της Σταυρωτής. Στην περιοχή λειτουργεί ακόμη ο ΘΗΣ Νότιας Ρόδου (ΑΗΣ Κατταβιάς), του οποίου οι εγκαταστάσεις μετά από αρκετές τροποποιήσεις της χωροθέτησής τους κατασκευάστηκαν στο Σελλάρι και στην Πλάκα Στένη και ξεκίνησαν σταδιακά από το 2018 την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με προβλεπόμενη συνολική ισχύ περίπου 115 MW. Στην ίδια περιοχή, δηλαδή σε τμήμα της διαδρομής από τον οικισμό του χωριού προς το Πρασονήσι, εκτείνεται το πεδίο βολής και ασκήσεων Κατταβιάς.

Οι κάτοικοι της κοινότητας της Κατταβιάς ασχολούνταν ανέκαθεν με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες, ενώ ορισμένοι καταπιάνονταν με την αλιεία. Επίσης, στην παραλία του Γερματά δημιουργήθηκε στη δεκαετία του '80 σημαντική μονάδα ιχθυοκαλλιεργειών, η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Το πεδινό έδαφος με την άρδευσή του, μέσω πλήθους πηγαδιών και πέτρινων χαβουζών-δεξαμενών παλαιότερα ή μέσω γεωτρήσεων στις ημέρες μας, υποστήριζε πάντα την καλλιέργεια σιτηρών, μποστανιών, πατάτας, ελιάς και άλλων ειδών, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται τα φασόλια ή λόπια όπως είναι η τοπική ονομασία τους. Τα λόπια έχουν χαρακτηριστεί από την ΕΕ ως προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ)[7] και από το 2015 διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι στο χωριό η Γιορτή Λοπιού Κατταβιάς. Ενδεικτική είναι η ύπαρξη πληθώρας αλωνιών σε μια ομώνυμη τοποθεσία δίπλα στον οικισμό, καθώς και τριών λιθόκτιστων κυλινδρικών ανεμόμυλων στον κάμπο τού χωριού, που ωστόσο έχουν πια εγκαταλειφθεί. Στην περιοχή του Αγίου Παύλου υπάρχει μέχρι σήμερα η αποθήκη του αγροτικού συνεταιρισμού και σιλό σιτηρών, ενώ το 2004 δημιουργήθηκε με επωνυμία προέλευσης από το χωριό μία μονάδα μεταποίησης παραδοσιακών ζυμαρικών και το 2017 μια άλλη παρόμοια μονάδα μέσα στον οικισμό.

Οι εκτεταμένοι βοσκότοποι της περιοχής επέτρεψαν την κτηνοτροφία αρκετών κοπαδιών αμνοεριφίων, ενώ στις προηγούμενες δεκαετίες είχε αναπτυχθεί ιδιαίτερα και η σταβλισμένη εκτροφή βοοειδών όπως και η χοιροτροφία. Είναι ενδεικτικό άλλωστε ότι στην περιοχή είχαν εγκατασταθεί τόσο ζυγός βοοειδών όσο και γαλακτοκομείο για τη συγκέντρωση και επεξεργασία του γάλατος, τα οποία είναι πλέον εκτός λειτουργίας.

Στην εποχή μας οι παραπάνω ασχολίες των κατοίκων υλοποιούνται σε σημαντικά μικρότερο βαθμό, ενώ δεν υπάρχει πια το πλήθος των ξυλουργείων, σιδηρουργείων-μηχανουργείων, ραφτάδικων, κ.ά., που δραστηριοποιούνταν σε παλαιότερες δεκαετίες.

Η τουριστική ανάπτυξη της Νότιας Ρόδου έχει οδηγήσει αρκετούς κατοίκους στα τουριστικά επαγγέλματα αλλά και στη διάθεση ικανού αριθμού οικημάτων του χωριού για βραχεία μίσθωση. Στην Κατταβιά υπάρχουν επίσης ορισμένες μονάδες ενοικιαζόμενων δωματίων. Στην πλατεία του χωριού λειτουργούν παντοπωλεία και αρκετά καφενεία-εστιατόρια, που εξυπηρετούν τις αυξημένες ανάγκες της θερινής περιόδου. Αξιοσημείωτες τέλος, είναι οι τουριστικές μονάδες που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή της Μαχαιρίας (παραλία Πρασονησιού), καθώς και το σημαντικό τουριστικό συγκρότημα στην παραλία του Πλημμυριού.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
  2. ↑ 2,0 2,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 33. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 33. 
  3. ↑ 3,0 3,1 «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2023. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Παπαμανώλη, Θ.Γ. (1957). Ρόδος (τόμ. Β'). Αθήναι: έ.τ.ι. σελ. 168-169. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Κατταβία». Εγκυκλοπαίδεια Υδρία. 32. Εταιρεία Ελληνικών Εκδόσεων Α.Ε.. 1984, σελ. 54. 
  6. ↑ Χαντζής, Π. (2013). Νήσος Ρόδος: Στατιστική προσέγγιση του καθεστώτος βροχόπτωσης. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2025.
  7. ↑ 7,0 7,1 Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Προδιαγραφές «Φασόλια Κατταβιάς Ρόδου / Λόπια Κατταβιάς Ρόδου» Π.Γ.Ε. (PDF). Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2024.
  8. ↑ «Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία». GR171 Κεντρική Ρόδος και περιοχές Λίνδου, Μεσαναγρού και Καταβιάς - Πρασονησίου. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2024. 
  9. ↑ «Natura 2000 - Standard Data Form». GR4210005 Ρόδος: Ακραμύτης, Αρμενιστής, Αττάβυρος, ρέματα και θαλάσσια ζώνη (Καράβολα - Όρμος Γλυφάδα). Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2025. 
  10. ↑ «Natura 2000 - Standard Data Forms». GR4210031: Νότιο άκρο Ρόδου, Πρασονήσι, υγρότοπος Λιβάδι Κατταβιάς. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2023. 
  11. ↑ Φιλήμονος-Τσοποτού, Μ. (2012). Αρχαιολογικοί χώροι: Βρουλιά. Υπουργείο Πολιτισμού-Οδυσσεύς. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2024.
  12. ↑ «Εφημερίδα "Η Ροδιακή" (2015, Νοέμβριος 20)». Ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο της Βρουλιάς. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2024. 
  13. ↑ Μπαϊράμη, Κ. (2007). Μόνιμη Έκθεση Αρχαιολογικού Μουσείου Ρόδου: Κύλικα τύπου Βρουλιάς. Υπουργείο Πολιτισμού-Οδυσσεύς. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2024.
  14. ↑ Παπαμανώλη, Θ.Γ. (1957). Ρόδος (τόμ. Β'). Αθήναι: έ.τ.ι. σελ. 168-169. 
  15. ↑ Σηφόπουλος, Τσ. (1996, Αύγουστος 5). Το χωριό Κατταβιά. Εβδομαδιαία Εφημερίδα "Η Δράσις".
  16. ↑ «Ρόδος». Εγκυκλοπαίδεια Δομή. 14. Αθήνα: Εκδόσεις Δομή Α.Ε.. 1975, σελ. 22.
  17. ↑ Inglieri, R.U. (1936). Carta Archeologica dellIsola di Rodi. Firenze: R. Istituto geografico militare.
  18. ↑ Παπανικολάου, Ν. (2005). Όρυγμα Καμάρα Αγ. Γεωργίου Κατταβιάς Α.Σ.Μ. 6382 (Σημειώσεις).
  19. ↑ Losse, M. (2007). Κάστρα της Ελλάδας: Βίγλα στην Άκρα Γερματά (2020). Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024.
  20. ↑ Losse, M. (2007). Κάστρα της Ελλάδας: Βίγλα Πρασονησίου (2020). Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024.
  21. ↑ Στεφανίδου, Α.Στ. (2004). Η μεσαιωνική Ρόδος: Με βάση το χειρόγραφο και την εικονογράφηση του Johannes Hendenborg (1854). Αθήνα Εκδ. Σταμούλη (ISBN: 960-8353-48-3).
  22. ↑ Losse, M. (2008). Κάστρα της Ελλάδας: Κάστρο Κατταβιάς (2021). Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024.
  23. ↑ Losse, M. (2021). Κάστρα της Ελλάδας: Παλιόκαστρο Κατταβιάς (2021). Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Χατζηκαντής, Ε. (2017). Η αρχιτεκτονική του ιταλικού εποικισμού στη Ρόδο. Α.Π.Θ. Τμήμα Αρχιτεκτόνων μηχανικών: Ερευνητική διπλωματική εργασία.
  25. ↑ Υπηρεσία Φάρων. Περιοχές - Χάρτης. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024.
  26. ↑ Χαρίτος, Β. (2017). Φάρος Πρασονήσι Ρόδου, στο Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής.
  27. ↑ Παραδοσιακοί ελληνικοί Φάροι. Φάρος Πρασονήσι Ρόδου. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024.
  28. ↑ «Εφημερίδα "Δημοκρατική" (2022, Σεπτέμβριος 8)». Στα Δωδ/νησα σώζονται πέντε παλιοί παραδοσιακοί φάροι - “Αργοσβήνει” ο φάρος στο Πρασονήσι. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2024.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Ντέλλας, Γ.Η. (2011). Οι σταυροθολιακές εκκλησίες της Δωδεκανήσου (1750-1924) Παράρτημα Α΄ Κατάλογος Σταυροθολιακών Εκκλησιών Δωδεκανήσου. Ε.Μ.Π Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών: Διδακτορική διατριβή.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Ντέλλας, Γ.Η. (2012). Οι σταυροθολιακές εκκλησίες της Δωδεκανήσου (1750-1924). Δωδεκάνησος - Επίσημον Δελτίον των εν Δωδεκανήσω Επαρχιών του Οικουμενικού Θρόνου, Τεύχος Ζ΄ (ISSN: 1792-0507).
  31. ↑ Ιερά Μητρόπολις Ρόδου. Ιερά Μονή Σκιαδίου. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024.
  32. ↑ «Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας: e-nomothesia.gr». 
  33. ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων Μόνιμου Πληθυσμού κατά οικισμό». 
  34. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 194 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf. 
  35. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 57 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf. 
  36. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 57 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 2022-09-14. 
  37. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 68 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf. 
  38. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 72 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf. 
  39. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 73 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf. 
  40. ↑ ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2017-11-24 στο Wayback Machine.», σελ. 10854 (σελ. 380 του pdf).

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κατταβιά_Ρόδου&oldid=11049443"