Κιρμπέτ Κεράκ

Η Κιρμπέτ Κεράκ ή Φιλωτερία (άλλως Φιλεταιρία ή Φιλωτέρα) ήταν αρχαία πόλη της Παλαιστίνης, κτισμένη πάνω σε παλαιότερη χαναανιτική, την Beth Yerah. Βρισκόταν επί των νοτιοδυτικών οχθών της Λίμνης της Γεννησαρέτ και είχε επανιδρυθεί στην εποχή των Πτολεμαίων. Βρίσκεται στο σημερινό Ισραήλ.

Κιρμπέτ Κεράκ

Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3300/3500-2200 π.Χ.)

Το 2009 ανακαλύφθηκε στον λόφο πέτρινη παλέτα με αιγυπτιακά μοτίβα, συμπεριλαμβανομένου ενός ανχ (κλειδιού της Ζωής), η οποία αποδεικνύει τις εμπορικές / πολιτικές σχέσεις με την πρώτη δυναστεία της Αιγύπτου, περί το 3000 π.Χ. Ανασκαφές εντόπισαν τέσσερα επίπεδα αρχιτεκτονικής εξέλιξης, ήδη από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Αυτή παρουσιάζει την ακόλουθη πορεία: πρώτα εμφανίζονται ωοειδείς κατοικίες, μετά πλίνθινες, μετά ο ίδιος πλινθόκτιστος τύπος με θεμέλια από βασάλτη και τέλος οικοδομές από βασάλτη. Η όλη εξέλιξη διήρκεσε για 1000 περίπου χρόνια. Οι βασάλτινες οικίες ανήκουν, μαζί με την κεραμική του Κιρμπέτ Αλ Κεράκ, στην τρίτη περίοδο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Από τα πρώτα κιόλας στάδια, ο οικισμός προστατευόταν από τα νότια και δυτικά από ένα τείχος, επειδή τόσο το βόρειο, όσο και το ανατολικό μέρος του βρέχεται από την λίμνη Γεννησαρίτιδα. Το τείχος αποτελείται από τρεις συνδεδεμένους παράλληλους τοίχους, σχηματίζοντας ένα τεράστιο τείχος, 25 ποδιών (7,6 m) πάχους, χτισμένο με πλίνθους. Η πύλη βρισκόταν στα νότια και ήταν από βασάλτη. Η ύπαρξη ενός ορθογώνιου οικοδομικού ιστού –της δεύτερης φάσης της Πρώιμης εποχής του Χαλκού, αποδεικνύει ότι η πόλη ήταν ένα από τα περιφερειακά αστικά κέντρα της περιόδου.

Ένα μεγάλο (90 χ 120 πόδια) κτίριο («το κυκλικό κτίριο») χτίστηκε στη δεύτερη φάση της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, στο βόρειο τμήμα του λόφου. Από αυτό το κτίριο μόνο τα θεμέλια από βασάλτη των τοίχων παραμένουν, με τη μορφή πεζοδρομίου πλάτους 30 (9,1 m) ποδών. Σε αυτό το πεζοδρόμιο, βρέθηκαν δέκα βυθισμένοι μεγάλοι κύκλοι. Κάθε κύκλος διασταυρώνεται με δύο διαχωριστικά τοιχώματα που σχηματίζουν τέσσερα διαμερίσματα. Στην αυλή υπήρχαν φούρνοι όπου βρέθηκε κεραμική που ονομάστηκε Κιρμπέτ Αλ Κεράκ. Το κτίριο έχει γενικά χαρακτηριστεί ως δημόσια σιταποθήκη. Σε πλήρη παραγωγική ικανότητα, ο σιτοβολώνας θα μπορούσε να κρατήσει περίπου 1700 τόνους δημητριακών! Κάτω από αυτό το κτίριο βρέθηκαν υπολείμματα των δύο πρώτων φάσεων της Πρώιμης Περιόδου Χαλκού. Σε κάποιο σημείο, το κτήριο είχε μοιραστεί σε διάφορους τεχνίτες κατά τη διάρκεια της τρίτης φάσης της Πρώιμης Περιόδου. Η οικία δεν κτίστηκε αρχικά για αυτόν τον σκοπό.

Μέση εποχή του Χαλκού (2200-1550 π.Χ.)

Γύρω στο 2000 π.Χ., η πόλη καταστράφηκε και εγκαταλείφθηκε. Από την πρώτη φάση της Μέσης Εποχής του Χαλκού, ανασκάφηκαν πλακόστρωτος δρόμος, εργαστήριο αγγειοπλαστικής και άλλα ευρήματα. Η δεύτερη φάση της περιόδου εκείνης, αντιπροσωπεύεται από ένα τάφο, όπως και από τμήματα των τειχών της πόλης.

Βιβλική περίοδος

Δεν υπάρχουν ενδείξεις κατοίκησης από 1200-450 π.Χ. μέχρι και την επαναχρησιμοποίηση του χώρου κατά τη διάρκεια της περσικής περιόδου. Μπεθ Γεράχ (Beth Yerah) σημαίνει «Σπίτι της Σελήνης (της θεότητας)». Αν και δεν αναφέρεται στην εβραϊκή Βίβλο ή σε άλλες πηγές της εποχής του Χαλκού ή του Σιδήρου, το όνομα προέρχεται από το χαναανιτικό τοπωνύμιο Ablm (Εβρ. Abel ), "η πόλη / φρούριο (QRT) του μεγαλείου του Yarih" (Ablm-BT-Yrh), το οποίο αναφέρεται στο 14ο αιώνα π.Χ.

Ελληνιστική περίοδος

Η Μπεθ Γεράχ τοποθετείται στον σημερινό χώρο της Κιρμπέτ Κεράκ, αν και τα στοιχεία για την συνταύτιση είναι περιστασιακά. Συστάθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο (4ος αιώνας π.Χ.) και έπαψε να υφίσταται με το τέλος αυτής της περιόδου (περ. 1ος αιώνας π.Χ.). Επανιδρύθηκε ως ελληνική πόλη με την ονομασία Φιλωτερία, από την Φιλωτέρα αδελφή του Πτολεμαίου Β΄ Φιλαδέλφου, όπως υποδεικνύεται από κατάλοιπα της πτολεμαϊκής εξουσίας (3ος αιώνας π.Χ.). Ο Πολύβιος αναφέρει ότι ο Αντίοχος Γ΄ κατά την διάρκεια του τετάρτου συριακού πολέμου, κατέλαβε με συνθήκη τη Φιλωτερία και τη γειτονική Σκυθόπολη. Φαίνεται ότι η επιδρομή του Αλεξάνδρου Ιανναίου των Ιουδαίων, κατέστρεψε την ελληνιστική πόλη ολοσχερώς το 83/2 π.Χ. Όταν ο Ηρώδης έκτιζε την Τιβεριάδα, προς τιμήν του αυτοκράτορος Τιβερίου, πολύ πιθανόν να χρησιμοποίησε οικοδομικό υλικό από την κατεστραμμένη πόλη. Τα ελληνιστικά ευρήματα της Φιλωτερίας επισημάνθηκαν από τον Ισραηλινό αρχαιολόγο Amihai Mazar και αποτελούνται από πολλά ευρύχωρα σπίτια της, χτισμένα σε ορθογώνιο σχήμα μέσα στις οχυρώσεις της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Η συνολική έκταση του οικισμού ήταν περίπου 700 μέτρα από βορρά προς νότο, και 200 μέτρα από την ανατολή στη δύση. Κεραμικά και άλλα ευρήματα της περιόδου του 3ου-2ου αιώνα π.Χ. ήταν άφθονα σε αυτόν τον οικισμό, και μερικά σπίτια είχαν υπολείμματα από διακοσμημένο σοβά τοίχου. Τέσσερις βίλες στην Φιλωτερία που χρονολογούνται στην ύστερη ελληνιστική περίοδο είναι τα παλαιότερα γνωστά δείγματα του μεγάλου αρχοντικού, είδος εγχώριας αρχιτεκτονικής που εμφανίζεται στη ρωμαϊκή-βυζαντινή περίοδο της Παλαιστίνης. Ένα από αυτά μετράται σε 22 x 12 μέτρα και αποτελείται από 11 δωμάτια διακοσμημένα με μάρμαρα, γυψομάρμαρο και ψηφιδωτά που έχουν πρόσβαση μέσω μιας εισόδου σε μια περίστυλη αυλή.

Ρωμαϊκή, βυζαντινή περίοδος

Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου, χτίστηκε εκεί φρούριο και ο τόπος έγινε γνωστός. Το Ιεροσολυμιτικό Ταλμούδ αναφέρει πως η εν λόγω πόλη βρισκόταν δίπλα στην Σένναβρη (η σημερινή al-Sinnabra), περιγράφοντας τις ως περιτοιχισμένες πόλεις, αλλά χρησιμοποιεί επίσης το όνομα Κεράκ για να αναφερθεί στη Μπεθ Γεράχ. Κεράκ σημαίνει «φρούριο» στα αραμαϊκά για την πόλη της ρωμαϊκής περίοδου, εξ’ού και η αραβική Κιρμπέτ Αλ Κεράκ ("ερείπια του κάστρου").

Η Sinn en-Nabra, όπως είναι γνωστή στα αραβικά, ήταν γνωστή από την ελληνιστική εποχή ως Σένναβρις. Ήταν μια δίδυμη πόλη της Φιλωτερίας. Κατά τη βυζαντινή περίοδο κατασκευάστηκε εκεί εκκλησία η οποία φαίνεται ότι επαναχρησιμοποιήθηκε ως αρχοντικό σπίτι κατά την πρώιμη ισλαμική περίοδο.

Μεσαίωνας

Αραβικό ισλαμικό ανακτορικό συγκρότημα ή φρούριο στη Σένναβρη, λειτούργησε ως χειμερινό θέρετρο για τον Μουαβίγια (Mu'awiya), τον Μαρουάν Α΄ και άλλους χαλίφηδες της Ομεϋαδικής εποχής της Παλαιστίνης (650-704 μ.Χ.). Για δεκαετίες, μέρος αυτού του συγκροτήματος είχε εσφαλμένα ταυτιστεί με συναγωγή βυζαντινής περιόδου (324-636 μ.Χ.), αλλά από ανασκαφές που έγιναν το 2010 επιβεβαίωσαν την αρχιτεκτονική ανάλυση που έκανε ο Donald Whitcomb το 2002, γεγονός που δείχνει ότι το φρούριο της Σένναβρης κατασκευάστηκε τον 7ο αιώνα από τους χαλίφηδες Μουαβίγια και Αμπντέλ Μαλίκ.

Κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών εκεί διεξήχθη η Μάχη της Al-Sannabra (1113) και, στην πορεία για την Μάχη του Χαττίν το 1187, ο Σαλαντίν και οι δυνάμεις του πέρασε από τη Σένναβρη πριν καταλάβουν τους δρόμους γύρω από το Kafr Sabt.

Πηγές

• Πολυβίου Ιστορίαι.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Tel Beth Yerah στο Wikimedia Commons