Κνίδος Καρίας

Κνίδος

Cnidus (Λατινικά)
Άποψη του λιμένα της Κνίδου
Τοποθεσία	Γιαζικιόι, Επαρχία Μούγλων, Τουρκία
Περιοχή	Καρία
Συντεταγμένες	36°41′09″N 27°22′30″E
Ιστορία
Σχετιζόμενο με	Εύδοξος, Κτησίας, Σώστρατος
Γεγονότα	Ναυμαχία της Κνίδου
Σημειώσεις
Ημερομηνίες ανασκαφών	1857-1858
Αρχαιολόγοι	Τσαρλς Τόμας Νιούτον
Πρόσβαση κοινού	Όχι
Ιστοσελίδα	Αρχαιολογικός Τόπος Κνίδου

Αρχαίο ηλιακό ρολόι της Κνίδου Καρίας.

Η Κνίδος ήταν αρχαία ελληνική πόλη στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας, στην Καρία. Βρισκόταν στη θέση του σημερινού Τεκίρ της Τουρκίας, στο άκρο της μακράς χερσονήσου Κνιδίας που ορίζει τη νότια πλευρά του γνωστού ως «Κεραμεικός κόλπος» (σήμερα Κόλπος Gökova), σε γεωγραφικό πλάτος 36° 41΄9΄΄ βόρειο και γεωγραφικό μήκος 27° 22΄32΄΄ ανατολικό.

Η Κνίδος ήταν κτισμένη τόσο στη χερσόνησο, όσο και στην «Τριόπιον Νήσον», τη συνέχεια του Τριοπίου Ακρωτηρίου. Κατά την αρχαιότητα η νήσος αυτή συνδεόταν με τη χερσόνησο με γέφυρα και δρόμο, ενώ σήμερα με ένα στενό αμμώδη ισθμό, έπαψε δηλαδή να είναι νησί. Ο αρχαίος δρόμος χώριζε τον πορθμό σε δύο λιμάνια, από τα οποία το μεγαλύτερο (το νότιο) περικλειόταν από δυο μεγάλους λιμενοβραχίονας που σώζονται ακόμα κατά το μέγιστο του μήκους τους σε καλή κατάσταση. Το νότιο λιμάνι ήταν εμπορικό, ενώ το βόρειο πολεμικό.

Αρχαιολογία

Το μέγιστο μήκος της πόλεως ήταν περίπου ενάμισυ χιλιόμετρο. Ολόκληρη η έκταση μέσα στα τείχη της είναι ακόμα διάσπαρτη με υπολείμματα αρχαίων κτισμάτων. Τα ίδια τα τείχη, τόσο πάνω στο νησί όσο και στη χέρσο, είναι ορατά ακόμα σε όλη τους την περίμετρο, και σε πολλά μέρη, ιδίως περί την ακρόπολη στη βορειοανατολική γωνιά της πόλεως, διατηρούνται πολύ καλά. Η πρώτη ανασκαφή στη νεότερη εποχή έγινε από τον C.T. Newton κατά τα έτη 1857 και 1858.

Η αγορά, το θέατρο, το γυμνάσιο, ένα ωδείο, ναοί του Διονύσου, των Μουσών, της Αφροδίτης και του «Τριοπίου Απόλλωνος», ιερά της Αρτέμιδας, του Ασκληπιού, του Ερμή και της Δήμητρας, καθώς και πολλά μικρότερης σημασίας κτίσματα, έχουν ταυτοποιηθεί. Επίσης, ένα γενικό σχέδιο της πόλεως έχει κατασκευασθεί με μεγάλη λεπτομέρεια. Το περίφημο άγαλμα του γλύπτη Πραξιτέλη που έγινε γνωστό ως «Κνιδία Αφροδίτη» είχε φιλοτεχνηθεί για τον ναό της θεάς στην Κνίδο. Το έργο αυτό έχει χαθεί, αλλά σώζονται μεταγενέστερα αντίγραφα, από τα οποία το πιο πιστό στο πρωτότυπο πιστεύεται πως είναι εκείνο στα Μουσεία Βατικανού. Εξάλλου, σε ένα αρχαίο ναό ο Newton ανακάλυψε ένα θαυμάσιο άγαλμα της θεάς Δήμητρας σε καθιστή στάση, το οποίο έστειλε στο Βρετανικό Μουσείο. Στα περίχωρα της Κνίδου, περί τα πέντε χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, βρήκε τα ερείπια ενός μεγαλόπρεπου τύμβου και μία τεράστια μορφή λιονταριού χαραγμένη σε ενιαίο κομμάτι από πεντελικό μάρμαρο, τρία μέτρα μήκος και 1,8 μέτρα ύψος, που υποτίθεται ότι συμβόλιζε τη μεγάλη Ναυμαχία της Κνίδου, στην οποία ο Κόνων κατενίκησε τους Λακεδαιμονίους το 394 π.Χ..

Αναπαράσταση νομίσματος της Κνίδου που δείχνει την «Κνιδία Αφροδίτη» του Πραξιτέλους.

Ιστορία

Η Κνίδος ήταν πανάρχαια πόλη και αναφέρεται στον Ομηρικό «`Υμνο στον Απόλλωνα» (στίχος 43). Ως ιδρυτές της μνημονεύονται μυθικά πρόσωπα: ο Τρίοπας (πατέρας του Πελασγού) και ο Φόρβαντας. Πιθανότατα πάντως κτίσθηκε από Δωριείς αποίκους. Από νωρίς η Κνίδος απέκτησε ναυτική δύναμη και ανέπτυξε έντονη εμπορική δραστηριότητα, για να καταλήξει ως πρωτεύουσα της Δωρικής Εξαπόλεως: οι σύνοδοι της ενώσεως αυτής λάβαιναν χώρα στο Τριόπιο μαζί με προβεβλημένους αγώνες προς τιμή του Απόλλωνα, του Ποσειδώνα και των Νυμφών.

Την πόλη διοικούσε αρχικώς μία εξηκονταμελής γερουσία της οποίας προήδρευε δικαστικός (ολιγαρχικό πολίτευμα), ενώ μετά την απελευθέρωση από τους Πέρσες το σύνταγμα μετασχηματίσθηκε σε δημοκρατικό και η Κνίδος εντάχθηκε στην Αθηναϊκή συμμαχία, από τη Μάχη του Ευρυμέδοντα και το ύστερο μέρος του Πελοποννησιακού Πολέμου και μετά. Περί το 390 π.Χ. η Κνίδος δημιούργησε συμμαχία με την Έφεσο, το Βυζάντιο, τη Ρόδο και τη Σάμο. Εξαιτίας του πλούτου που συσσωρεύθηκε από το εμπόριο (χάρη στην ευνοϊκή προς τούτο θέση της Κνίδου), οι Κνίδιοι μπόρεσαν να αποικίσουν τη νήσο Λιπάρα και ίδρυσαν μία πόλη στην Αδριατική Θάλασσα.

Στην ελληνιστική περίοδο 285 – 222 π.Χ. η Κνίδος πέρασε στην κυριαρχία των Πτολεμαίων. Κατά την επέκτασή τους στην περιοχή, οι Ρωμαίοι απέκτησαν εύκολα την συμμαχία των Κνιδίων και τους αντάμειψαν για τη βοήθειά τους εναντίον του Αντιόχου αφήνοντας την πόλη τους ανεξάρτητη από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Κατά τη βυζαντινή περίοδο η Κνίδος πρέπει να είχε ακόμα αρκετά σημαντικό πληθυσμό, καθώς στα ερείπιά της εντοπίζονται πολλά κτίσματα βυζαντινού ρυθμού και υπάρχουν αρκετά χριστιανικά ιερά στη γύρω περιοχή.

Περίφημοι Κνίδιοι

• Ο μαθηματικός, γεωγράφος και αστρονόμος Εύδοξος
• Ο περιπατητικός φιλόσοφος Αγαθαρχίδης
• Ο ιστορικός Άρατος
• Ο ρήτορας Αρτεμίδωρος
• Ο συγγραφέας και ιατρός Κτησίας
• Ο Σώστρατος, κατασκευαστής του ονομαστού Φάρου της Αλεξανδρείας, ενός από τα «7 θαύματα» της αρχαιότητας.