Κολπίτιδα

Από τις πιο ευαίσθητες περιοχές του γυναικείου σώματος, η περιοχή των γεννητικών οργάνων, δέχεται καθημερινά την επίδραση διάφορων παραγόντων, που μπορούν να προκαλέσουν από απλούς ερεθισμούς έως σοβαρές μολύνσεις. Διάφοροι μικροοργανισμοί άλλοι από τους οποίους είναι σύμμαχοι του οργανισμού και άλλοι εχθροί, βρίσκονται σε μια ευαίσθητη ισορροπία που μπορεί πολύ εύκολα να διαταραχτεί. Μειωμένη άμυνα του οργανισμού, καθημερινές συνήθειες, ορισμένα φάρμακα αλλά ακόμα και έντονες συναισθηματικές εξάρσεις είναι μερικές μόνο από τις καταστάσεις που ευνοούν την επικράτηση των εχθρικών μικροβίων. Οι κολπίτιδες σήμερα αποτελούν το συχνότερο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και τη συνηθέστερη αιτία που μια γυναίκα επισκέπτεται το γυναικολόγο της. Ένας από τους κυριότερους λόγους που οι γυναίκες είναι τόσο ευαίσθητες στις διάφορες μολύνσεις είναι η ανατομική κατασκευή του γυναικείου γεννητικού συστήματος. Από τα γεννητικά όργανα της γυναίκας, εξωτερικά βρίσκεται μόνο το αιδοίο. Όλα τα υπόλοιπα όργανα, δηλαδή ο κόλπος, η μήτρα, οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες βρίσκονται εσωτερικά στο σώμα της γυναίκας. Η περιοχή που συμβαίνουν οι περισσότερες μολύνσεις είναι ο κόλπος, από όπου υπάρχει κίνδυνος να προχωρήσουν βαθύτερα προς τα υπόλοιπα γεννητικά όργανα και να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές.

Ο κόλπος

Ο κόλπος είναι ένας ινομυώδης και ελαστικός σωλήνας, που χρησιμεύει στην υποδοχή του πέους, κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Με το ένα άκρο του επικοινωνεί με τον τράχηλο της μήτρας, ενώ με το άλλο, το οποίο φράσσεται μερικώς από τον παρθενικό υμένα, εκβάλει στο αιδοίο. Το μήκος του είναι 8-9 εκατοστά. Δεξιά και αριστερά από την είσοδο του κόλπου βρίσκονται δύο μικροί αδένες, οι βαρθολίνειοι αδένες, που το έκκριμα τους υγραίνει τον κόλπο κατά τη συνουσία, διευκολύνοντας έτσι την είσοδο του πέους στον κόλπο. Στην άτοκη ενήλικη γυναίκα ο κόλπος σε διατομή έχει σχήμα “Η” και χαρακτηρίζεται από επιμήκεις αυλακώσεις - οι στήλες του κόλπου - και πολλές εγκάρσιες πτυχές. Αυτή η διαμόρφωση του κόλπου επιτρέπει μεγάλη διάταση κατά τον τοκετό.

Είδη κολπίτιδας

Η κολπίτιδα είναι μικροβιακή λοίμωξη ή φλεγμονή που έχει ως αποτέλεσμα να διαταράσσεται η σύσταση των φυσιολογικών κολπικών εκκρίσεων. Συνήθως η κολπίτιδα είναι αποτέλεσμα μόλυνσης με παθογόνους μικροοργανισμούς όπως είναι τα βακτήρια και οι μύκητες, που είτε προέρχονται από το παχύ έντερο και μεταναστεύουν στον κόλπο διαμέσου του περινέου είτε βρίσκουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν εξαιτίας κάποιων διαταραχών. Ανάλογα με τον υπεύθυνο οργανισμό, μπορούμε να διακρίνουμε τις εξής κατηγορίες κολπίτιδας:

Τριχομοναδική κολπίτιδα

Είναι συνήθης στην αναπαραγωγική ηλικία. Οφείλεται στην τριχομονάδα, ένα αναερόβιο πρωτόζωο, μια μορφή μικροοργανισμού. Ο παρασιτικός αυτός μικροοργανισμός είναι η αιτία πρόκλησης της τριχομονάδωσης, όπου είναι η πιο κοινή παθογόνος λοίμωξη από πρωτόζωα σε ανθρώπους στις βιομηχανικές χώρες [13]. Η τριχομονάδα ευρίσκεται στο 20% περίπου των γυναικών, χωρίς να δίνει συμπτώματα κολπίτιδας. Όταν εμφανιστεί τριχομοναδική κολπίτιδα, παρατηρείται λεπτόρρευστη δύσοσμη έκκριση, κιτρινοπράσινου χρώματος, συχνά αφρώδης που συνοδεύεται από ερυθρότητα [5]. Τα μικρά χείλη και ο πρόδρομος του κόλπου είναι εξέρυθρα ενώ ο βλεννογόνος του κόλπου έχει σκοτεινέρυθρη χροιά και είναι γεμάτος από αιμορραγικές κηλίδες. Συνυπάρχει κνησμός και παρατηρούνται διαβρώσεις ή και λειχηνοποίηση των μικρών και των μεγάλων χειλέων του αιδοίου ή και της γύρω περιοχής.

Μυκητιασική κολπίτιδα

Συνήθως είναι υπεύθυνη η Candida albicans. Πρόκειται για ένα μύκητα ο οποίος προκαλεί ευκαιριακές λοιμώξεις σε ανθρώπους αλλά και συστηματικές λοιμώξεις σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς (π.χ. σε ασθενείς με AIDS, ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία, μεταμόσχευση). Η Candida albicans είναι ένας από τους μύκητες που αποτελούν τη φυσιολογική εντερική χλωρίδα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες ανιχνεύεται στο 80% των ανθρώπων, χωρίς όμως να προκαλεί συμπτώματα. Η υπεραύξηση της όμως οδηγεί στην καντιντίαση. Φυσιολογικά η ποσότητα είναι μικρή καθώς ελέγχεται από το ανοσοποιητικό σύστημα και από τη μικροχλωρίδα που υπάρχει στο πεπτικό σωλήνα, δηλαδή από τους υπόλοιπους μικροοργανισμούς του εντέρου [11]. Πολλές φορές οι μύκητες μεταναστεύουν από το παχύ έντερο στον κόλπο προκαλώντας κολπίτιδες.

Το κύριο σύμπτωμα της μυκητιασικής κολπίτιδας είναι ο κνησμός. Το έκκριμα είναι λευκού χρώματος και θυμίζει το τυρί τύπου cottage. Οι μυκητιασικές κολπίτιδες είναι συχνές σε γυναίκες που πάσχουν από διαβήτη, σε εγκυμονούσες, σε γυναίκες που λαμβάνουν αντιβιοτικά ευρέος φάσματος ή κορτιζόνη, σε πάσχουσες από σιδηροπενική αναιμία [4] και σε γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά και ανοσοκατασταλτικά [1]. Η νόσος μεταδίδεται και με τη σεξουαλική οδό, ενώ δεν είναι σπάνια και η λοίιμωξη με γοννόκοκο ή τριχομονάδα. Η κλινική εικόνα μοιάζει με την τριχομοναδική κολπίτιδα αλλά το μεν υγρό είναι κρεμώδες, η δε ερυθρότητα δύναται να επεκτείνεται και στις μηρογγενητικές πτυχές.

Βακτηριακή κολπίτιδα

Ο τύπος αυτός κολπίτιδας οφείλεται σε διάφορους μικροοργανισμούς με συχνότερο την Gardnerella vaginalis, ένα αναερόβιο βακτήριο που ενοχοποιείται για το 95% των περιπτώσεων. Πάντα όμως η βακτηριακή κολπίτιδα οφείλεται σε πολλούς ταυτόχρονα οργανισμούς. Στην πραγματικότητα η βακτηριακή κολπίτιδα είναι ένας μαζικός αποικισμός του κόλπου από διάφορα μικρόβια. Αρκετές γυναίκες δεν έχουν συμπτώματα. Σε άλλες περιπτώσεις το κολπικό έκκριμα είναι λιγοστό και γκριζόλευκο με δυσάρεστη οσμή ψαριού. Δεν θεωρείται σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα και συχνά συνυπάρχει με τριχομοναδική ή μυκητιασική κολπίτιδα.

Κολπίτιδα από χλαμύδια

Πρόκειται για μία σεξουαλικώς μεταδιδόμενη μορφή κολπίτιδας. Τα χλαμύδια είναι μια ομάδα βακτηρίων και ονομάζονται Chlamydia Τrachomatis. Οι περισσότερες γυναίκες δεν εμφανίζουν συμπτώματα, γεγονός που δυσχεραίνει πολύ τη διάγνωση. Συνήθως παρουσιάζουν ελαφριά ροή αίματος, ειδικά μετά τη σεξουαλική πράξη και μπορεί να έχουν πόνο χαμηλά στην κοιλιά ή στη μέση. Στις γυναίκες προσβάλει τον τράχηλο της μήτρας, τις σάλπιγγες και το ουροποιητικό σύστημα. Ακόμη μπορούν να προσβληθούν τα μάτια, ο φάρυγγας (από στοματική σεξουαλική επαφή) και ο πρωκτός (από πρωκτική επαφή), σε προχωρημένη νόσο που μένει αθεράπευτη μπορούν να προσβληθούν και οι αρθρώσεις. Τα χλαμύδια αποτελούν ένα σύνηθες φαινόμενο σε νέες γυναίκες (18-35 ετών) που εναλλάσσουν ερωτικούς συντρόφους. Εάν η μόλυνση δεν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά, ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα στα αναπαραγωγικά όργανα της γυναίκας, μειώνοντας τις πιθανότητες της να μείνει έγκυος στο μέλλον.

Η διάγνωση της κολπίτιδας

Η διάγνωση γίνεται έπειτα από γυναικολογική εξέταση. Ο ιατρός εισάγει έναν διαστολέα στον κόλπο για να τον διατηρεί ανοικτό και λαμβάνει με ειδικό στειλεό δείγμα από το κολπικό έκκριμα. Η διαδικασία δεν πονάει αλλά μπορεί να είναι κάπως ενοχλητική. Στη συνέχεια το δείγμα στέλνεται στο εργαστήριο για μικροσκοπική εξέταση και καλλιέργεια. Η βακτηριακή κολπίτιδα χαρακτηρίζεται από τέσσερα κλινικά σημεία (κριτήρια του Amsel). Αυτά είναι οι λεπτόρρευστες κολπικές εκκρίσεις προσκολλημένες στα τοιχώματα, οι δύσοσμες κολπικές εκκρίσεις, η πτώση του pH των κολπικών εκκρίσεων κάτω από 4,5 και παρουσία κυττάρων που περιβάλλονται από βακτήρια. Η διάγνωση της μυκητιασικής κολπίτιδας τίθεται με τη διαπίστωση της πτώσης του κολπικού pH κάτω από το 4,5 και την ανεύρεση πολλαπλών μυκήτων στο κολπικό επίχρισμα ή στην καλλιέργεια. Στην τριχομονάδα η διάγνωση γίνεται με τη μικροσκοπική εξέταση του κολπικού επιχρίσματος όπου διαπιστώνεται η παρουσία του παρασίτου.

Η πρόγνωση της κολπίτιδας

Η κολπίτιδα με ήπια συμπτωματολογία ανταποκρίνεται καλά στη θεραπεία. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, είναι δυνατό να οδηγήσει σε σοβαρότερες καταστάσεις όπως φλεγμονώδη νόσο της πυέλου (PID), ενδομητρίτιδα, μετεγχειριτικές λοιμώξεις, ενώ διευκολύνεται η μετάδοση του ιού του AIDS (HIV).

Φαρμακευτική αγωγή κατά της κολπίτιδας

Η τριχομοναδική κολπίτιδα θεραπεύεται με φάρμακα δραστικά έναντι των τριχομονάδων και κυρίως με το Flagyl. Η θεραπεία απευθύνεται συνήθως και στους δύο σεξουαλικούς συντρόφους, εφόσον αυτό βεβαίως είναι εφικτό. Οι μυκητιασικές κολπίτιδες θεραπεύονται με φάρμακα χορηγούμενα τοπικά (κολπικές κρέμες, κολπικά υπόθετα), όπως Canesten, Dactarin, Travogen και άλλα ή από το στόμα όπως το Sporanox ή το Fungustatin. Η από του στόματος θεραπεία θεωρείται γενικά προτμότερη καθώς το φάρμακο φτάνει μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε ιστούς που δεν φτάνουν τα τοπικώς χορηγούμενα. Για την βακτηριδιακή κολπίτιδα υπάρχει επίσης τοπική θεραπεία (π.χ. Sultriul) αλλά συνήθως χρησιμοποιούνται από του στόματος αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα όπως το Flagyl.

Πρόληψη της κολπίτιδας

Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της κολπίτιδας είναι η προσοχή της υγιεινής. Η χρήση άνετων ρούχων από φυσικές ίνες (βαμβάκι, λινό, μετάξι), η αποφυγή στενών παντελονιών, η αποφυγή χρήσης ισχυρών αντισηπτικών στην ευαίσθητη περιοχή, (δεν βοηθούν στην διατήρηση της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου), ο περιορισμός της χρήσης αποσμητικών, η πλύση των εσωρούχων με ζεστό νερό [7], οι ασφαλείς σεξουαλικές επαφές, η συχνή επίσκεψη στο γιατρό για τεστ Παπανικολάου. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες θα πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με την άμμο και η πολύωρη παραμονή με βρεγμένο μαγιό καθώς το υγρό και θερμό περιβάλλον είναι ιδανικό για την ανάπτυξη μικροβίων.

Η κολπίτιδα κατά την εγκυμοσύνη

Οι κολπίτιδες είναι πιο συχνές στην εγκυμοσύνη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυξημένες ορμόνες που κυκλοφορούν στο σώμα της γυναίκας αλλάζουν τις συνθήκες του κόλπου π.χ. την οξύτητα με αποτέλεσμα να ευνοείται η ανάπτυξη κάποιων μικροβίων. Οι μυκητιάσεις είναι ο πιο συχνός λόγος που μία έγκυος παραπονείται για συμπτώματα τύπου κολπίτιδας. Η μυκητίαση δεν ενέχει κανένα κίνδυνο για την εγκυμοσύνη. Η τριχομονάδα, αν και δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των γιατρών, κατά πόσο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην εγκυμοσύνη, γενικά καλό είναι να θεραπεύεται και στους δύο συντρόφους. Η βακτηριακή κολπίτιδα τέλος, έχει ενοχοποιηθεί για προβλήματα στην εγκυμοσύνη όπως πρόωρο τοκετό ή πρόωρη ρήξη του θυλακίου και πρέπει να θεραπεύεται.

Η επίδραση της διατροφής στην κολπίτιδα

Η κατανάλωση γιαουρτιού ευνοεί τη φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου, τα λαχανικά και γενικά οι τροφές που είναι πλούσιες σε βιταμίνες ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού στην περιοχή.

Πηγές – βιβλιογραφία

Κουσκούνης Κ, Καρπούζης Α. Σύγχρονη Κλινική Δερματολογία & Αφροδισιολογία. Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδης 2006. Αθήνα, ISBN 960-399-398-0
Govan Hart Callander. Γυναικολογία. Εκδότης Δημήτριος Γιαννακόπουλος 1993. Αθήνα, ISBN 0-443-04799-5
Michael S. Baggish. Κολποσκόπηση τραχήλου, κόλπου & αιδοίου. Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης 2009. Αθήνα, ISBN 978-960-399-897-6
https://web.archive.org/web/20120928010619/http://night-flights.pblogs.gr/tags/kolpitida-gr.html
http://www.ask4.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=205&Itemid=2
https://web.archive.org/web/20120608132643/http://healthview.gr/%CE%B1%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B5%CF%82/%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CF%80%CE%AF%CF%84%CE%B9%CE%B4%CE%B1
http://www.preventionmag.gr/default.php?pid=6&art_id=1377&supercat_id=1&nologin=1^{[νεκρός σύνδεσμος]}
https://web.archive.org/web/20120501140709/http://www.hiv.gr/prolipsi-kai-seksoualiki-ygeia/arrwsties-pou-metadidontai-me-to-sex/16-xlamydia.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Gardnerella_vaginalis
http://www.zougla.gr/gonimotita/article/gonimotita-kolpitides-stin-egimosini Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.
http://www.homeopathy.gr/homeopathy.php?pathology=candida-albicans
https://web.archive.org/web/20120907075806/http://www.obgyn.gr/index.php/2010-02-10-23-30-23/34-2010-11-01-11-17-16/86-2011-01-22-18-02-25
http://en.wikipedia.org/wiki/Trichomonas_vaginalis
https://web.archive.org/web/20120526022916/http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=177