Κοπαόνικ
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
| Κοπαόνικ | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ύψος | 2.017 μέτρα |
| Οροσειρά | Δειναρικές Άλπεις |
| Ήπειρος | Ευρώπη |
| Χώρες | Σερβία |
| wikidata () | |
Το Κοπαόνικ (αλβανικά: Kopaoniku, σερβικά κυριλλικά: Копаоник, σερβική προφορά: [kɔpaɔ̌niːk]) είναι οροσειρά στο κεντρικό τμήμα της Σερβίας και η μεγαλύτερη της χώρας. Το υψηλότερο σημείο της είναι η κορυφή Πάντσιτς με 2.017 μ. Το Κοπαόνικ είναι σημαντικό χιονοδρομικό κέντρο στη Σερβία, το μεγαλύτερο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Υπάρχουν 25 αναβατήρες σκι με δυναμικότητα 32.000 σκιέρ την ώρα.
Το κεντρικό τμήμα του οροπεδίου του Κοπαόνικ κηρύχθηκε εθνικό πάρκο το 1981, που σήμερα καλύπτει έκταση 121,06 τ.χλμ.
Το Κοπαόνικ εκτείνεται από τα βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά με μήκος περίπου 75 χιλιόμετρα , φθάνοντας στο μεσαίο τμήμα της έχει πλάτος περίπου 40 χλμ. Στην κορυφή του υπάρχει το μαυσωλείο του διάσημου φυσιοδίφη της Σερβίας, από τον οποίο πήρε το όνομά της, και μια στρατιωτική βάση. Η στρατιωτική βάση το 1995 βομβαρδίστηκε επανειλημμένα από το ΝΑΤΟ, ακόμα και σήμερα στο Κοπαόνικ υπάρχουν Νατοϊκές νάρκες διασποράς που δεν έχουν εξουδετερωθεί.
Η οροσειρά ονομάζεται και «αργυρό βουνό» από τον μεγάλο πλούτο μεταλλεύματος αργυρού που εξορυσσόταν από το Μεσαίωνα. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία και ο τουρισμός. Στο Κοπαόνικ πηγάζουν πολλοί ποταμοί και στους πρόποδες του έχει πολλά αρχαιολογικά μνημεία όπως κάστρα, μοναστήρια και μεσαιωνικά ορυχεία.
Έχει 200 ημέρες ηλιοφάνειας το χρόνο, λόγω της νότιας θέσης της το ύψος και το άνοιγμα του εδάφους, εμποδίζει την κατακράτηση των νεφών πάνω από το βουνό. Ο κρύος αέρας πέφτει μέσα από τις γύρω πεδιάδες και όρμους, έτσι ώστε οι θερμοκρασίες τον χειμώνα δεν είναι πολύ χαμηλές. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 3,7 ° C. , το χιόνι ξεκινά στα τέλη Νοεμβρίου και διαρκεί μέχρι τον Μάιο, 159 ημέρες το χρόνο. Το υψηλότερο επίπεδο βροχόπτωσης είναι από 1000 mm ετησίως.
Το Κοπαόνικ είναι η πιο διαδεδομένη διαμελισμένη δασική ζώνη και βοσκοτόπων της κεντρικής Σερβίας. Σε υψηλότερα τμήματα της φύεται Πεύκη και έλατα, και χαμηλότερα η οξιά και ο δρυς. Από τα πολλά είδη ζώων είναι το πιο σημαντικό είναι ο πετρίτης (Falco peregrinus), ο χρυσαετός (Aquila chrysaetos), η κουκουβάγια (Bubo bubo), η άγρια γάτα (Felix silvestris) και το ζαρκάδι (Capreolus capreolus).
Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εκτεινόμενο σε 75 χλμ. σε βόρεια-νότια κατεύθυνση, μεταξύ των ποταμών Λαμπ και Σίτνιτσα στα νότια και Γιοσάνιτσα στα βόρεια, το Κοπαόνικ είναι η μεγαλύτερη και μακρύτερη οροσειρά στη Σερβία. Ανήκει στην περιφέρεια της Ράσκα. Ο ορεινός όγκος του Κοπαόνικ (Kopaoničke planine) περιλαμβάνει τα βουνά Κοπαόνικ, Ζελίν, Γκοτς και Στόλοβι. Η κορυφή Πάντσιτς, με 2.017 μέτρα , είναι το υψηλότερο σημείο του βουνού.
Κλίμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η περίοδος χιονιού διαρκεί από το Νοέμβριο ως τον Μάιο, ενώ υπάρχουν περίπου 200 ηλιόλουστες μέρες.
| Κλιματικά δεδομένα Κοπαόνικ, 1981-2010 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μάρ | Απρ | Μάι | Ιούν | Ιούλ | Αύγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
| Μέση Μέγιστη °C (°F) | −0.9 | −1.4 | 1.5 | 5.8 | 11.3 | 14.7 | 17.0 | 17.4 | 13.1 | 9.3 | 3.8 | −0.1 | 7,6 |
| Μέση Μηνιαία °C (°F) | −4.6 | −5.1 | −2.2 | 2.0 | 7.3 | 10.6 | 12.7 | 12.8 | 8.7 | 5.0 | 0.0 | −3.5 | 3,6 |
| Μέση Ελάχιστη °C (°F) | −7.7 | −8.2 | −5.3 | −1.2 | 3.5 | 6.6 | 8.4 | 8.7 | 5.1 | 1.7 | −2.9 | −6.4 | 0,2 |
| Υετός mm (ίντσες) | 62 | 58,7 | 64,8 | 74,7 | 108,8 | 124,7 | 92,1 | 94,3 | 66,7 | 46,2 | 68,9 | 58,9 | 920,8 |
| Πηγή: Republic Hydrometeorological Service of Serbia[1] | |||||||||||||
Ονομα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λόγω των πλούσιων ορυχείων του, το Κοπαόνικ ονομαζόταν αρχικά Aσημένιο Βουνό (Σερβικά: Сребрна планина, Σρέμπρα πλάνινα) και το όνομα αυτό χρησιμοποιήθηκε και από τους Ρωμαίους, τους Ενετούς και τους Οθωμανούς. Το σημερινό του όνομα, αρχικά Κοπάλνικ, συνδέεται επίσης με την εξόρυξη μεταλλευμάτων, καθώς προέρχεται από το κόπατι, τη Σερβική λέξη για το σκάψιμο.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Κοπαόνικ έχει πλούσια ιστορική κληρονομιά. Τα παλαιότερα ευρήματα είναι από την Παλαιολιθική περίοδο και δείχνουν ότι οι ντόπιοι χρησιμοποίούσαν ήδη μέταλλα. Τοποθεσίες σχετικές είναι οι Μπέλα Στένα, Βέλικι Κρς περιλαμβάνονται και Γιάσοβα ΜπάτσιγιαJasova. Νεολιθικά κατάλοιπα ανακαλύφθηκαν στις τοποθεσίες Γκόρνι Καζνόβιτσι (Ροσούλια και Λουγκ), Γκρέμπλιε, Τομόβιτσκο Μπρντο και τη νεολιθική έκταση Μπέγκλουτσκα.
Οι εξορύξεις αναπτύχθηκαν πλήρως κατά την Κλασική αρχαιότητα. Οι Ρωμαίοι άρχισαν να σκάβουν τα πρώτα κυρίως ορυχεία και να δημιουργούν τους γύρω οικισμούς. Τα ερείπια αυτής της περιόδου περιλαμβάνουν το αρχαιο-μεταλλουργικό συγκρότημα Zάγιατσακ και την τοποθεσία Ντόμπρινατς στο Ρβάτι. Το Ντόμπρινατς προέρχεται από τον 3ο ή 4ο αιώνα μ.Χ. και ήταν το διοικητικό κέντρο των εξορυκτικών και μεταλλουργικών δραστηριοτήτων στη δυτική πλαγιά του βουνού.
Η περιοχή παρέμεινε σημαντικό μεταλλευτικό κέντρο το Μεσαίωνα και το 14ο αιώνα έγινε η κύρια περιοχή εξόρυξης της Σερβίας. Ο Αυτοκράτορας Δουσάν επισκέφθηκε το Aσημένιο Βουνό τον Αύγουστο του 1336. Το 1412 ο δεσπότης Στέφανος Λαζάρεβιτς εξέδωσε το Νόμο για τα ορυχεία που αναφέρει τα ορυχεία χρυσού, αργύρου, σιδήρου, χαλκού, μολύβδου και ψευδαργύρου στην περιοχή. Εκείνη την εποχή το βουνό φιλοξένησε ήδη τις αποικίες των Σαξόνων, των Κοτοράνων και των Ραγουσάνων. Εκτός από τις παλιές εκκλησίες και μοναστήρια, όπως το Τζούρτζεβι στούποβι, της Στουντένιτσα, το Σοπότσανι και το Γκράντατς, υπάρχουν επίσης αρκετά αρχαία και μεσαιωνικά τοπικά φρούρια, που κατασκευάστηκαν από τις Σερβικές δυναστείες. Το πλησιέστερο Σερβικό μεσαιωνικό κάστρο είναι το Mάγκλιτς.
Κατά την Οθωμανική περίοδο, από το 15ο αιώνα, οι εξορύξεις σταμάτησαν σταδιακά, αλλά αναπτύχθηκαν οι ιαματικές πηγές, με την κατασκευή τουρκικών λουτρών. Υπολείμματα ενός από αυτά βρίσκονται στις σύγχρονες ιαματικές πηγές της Γιοσάνιτσκα Μπάνια.
Η πρώτη επιστημονική εξερεύνηση της χλωρίδας του βουνού έγινε το 1836-38, όταν το επισκέφθηκε ο γεωλόγος Αμί Μπουέ. Σχημάτισε μια συλλογή της φυτικής ζωής του Κοπαόνικ, που σήμερα φυλάσσεται στο Αυτοκρατορικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης. Ο βοτανολόγος Ιωσήφ Πάντσιτς προσέφερε τη μεγαλύτερη επιστημονική συμβολή για τη φυτική ζωή του Κοπαόνικ. Το 1851 διερεύνησε το βουνό για πρώτη φορά, ενώ ακολούθησαν άλλες 18 αποστολές.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έδρασαν στην περιοχή οι Γιουγκοσλάβοι Παρτιζάνοι.
Με την εδαφική αναδιοργάνωση στα μέσα της δεκαετίας του 1950 τα νότια τμήματα του Κοπαόνικ έπρεπε παραχωρήθηκαν από την ΣΔ Σερβίας στην αυτόνομη επαρχία του Κοσσυφοπεδίου και Mετόχια.
Προς τιμή του Πάντσιτς κατά την 100η επέτειο της πρώτης αποστολής του, το υψηλότερο σημείο μετονομάστηκε από Κορυφή Μίλαν (Milanov vrh) σε Κορυφή Πάντσιτς το 1951. Ένα μαυσωλείο χτίστηκε στην κορυφή και τα λείψανα του Πάντσιτς και της συζύγου του ενταφιάστηκαν εκεί. Τάφηκαν σε φέρετρα από σερβική ελάτη, που την είχε ανακαλύψει ο Πάντσιτς.
Εθνικό Πάρκο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1981, λόγω της θέσης, του κλίματος, των πλούσιων δασών, της ποικιλίας βοτάνων και της περιοχής για διακοπές και αναψυχή, το 121,06 τ.χλμ. της οροσειράς ανακηρύχθηκε εθνικό πάρκο.
Το εθνικό πάρκο βρίσκεται σε μια σχετικά επίπεδη περιοχή, σε υψόμετρο περίπου 1.700 μ. Αυτό το κεντρικό οροπέδιο του καταρράκτες ονομάζεται Σούβο Ρούντιστε. Περιβάλλεται από βουνοκορφές. Στα βόρεια και βορειοδυτικά αυτού του οροπεδίου εκτείνεται το Μπάνσκι Κοπαόνι, που είναι το κέντρο των πηγών Γιοσάνιτσκα Μπάνια, που τα νερά τους φτάνουν τη θερμοκρασία των 88°C. Ακριβώς κάτω από το οροπέδιο Σούβο Ρούντιστε ξεκινά η κοιλάδα του Ποταμού Σαμόκοβσκα, με την απότομη πορεία του, πολλές δίνες, καταρράκτες και φαράγγια. Το Κοπαόνικ έχει πάνω από 200 ηλιόλουστες ημέρες ετησίως και πάνω από 160 ημέρες καλύπτεται από χιόνι. Υπάρχουν επίσης οι καταρράκτες Γελόβαρνικ, από τους υψηλότερους στη Σερβία.
Το Κοπαόνικ διαθέτει πολλές εξαιρετικά φυσικά σημεία θέασης: Σούβο Ρούντιστε, Γκόμπελια, Κάραμαν, Κουκάβιτσα, Βούτσακ και Τρέσκα. Σε μια αίθρια μέρα, μπορούν να παρατηρηθούν μακρινά βουνά στο Μαυροβούνιο, τη Βουλγαρία και την Αλβανία.
Υπάρχουν 13 τοποθεσίες στο πάρκο που χαρακτηρίζονται ως αυστηρά προστατευόμενοι βιότοποι: Barska Reka, Bele Stene, Vučak, Gobelja, Duboka, Jankove Bare, Jelak, Jelovarnik, Kozje Stene, Mrkonje, Metođe, Samokovska Reka και Suvo Rudište.
Η αποσάθρωση του εδάφους αποτελεί απειλή, καθώς στο πάρκο γίνεται έντονη υλοτόμηση και αποδάσωση.
Αγρια ζωή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Χλωρίδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η χλωρίδα του Κοπαόνικ έχει μεγάλο αριθμό ενδογενών φυτικών ειδών (βαλκανική οξιά, έλατο και άλλα κωνοφόρα, διάφορα είδη σφενδάμου, πεύκου και βελανιδιάς). Φυλλοβόλα δάση και γηγενή δάση κωνοφόρων αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της δασικής γης στο πάρκο. Υπάρχουν επίσης δάση ιτιάς, λεύκας, κοινής γαύρου, πετραίας βελανιδιάς και αυστριακής βελανιδιάς. Συνολικά στο πάρκο υπάρχουν 1.600 είδη φυτών, από τα οποία τα 200 απαντώνται μόνο στο Κοπαόνικ. Περιλαμβάνει επίσης πάνω από 200 είδη μυκήτων. Η ιδιαίτερη αξία του Κοπαόνικ όσον αφορά τη βιολογική ποικιλομορφία είναι ότι το 11,9% των ενδημικών ειδών των ψηλών βουνών των Βαλκανίων υπάρχει στο βουνό. Τα ενδημικά είδη που αναπτύσσονται μόνο στο Κοπαόνικ περιλαμβάνουν το σεμπρεβίβα του Κοπαόνικ, η βιολέτα του Κοπαόνικ και το cardamine του Πάντσιτς. Άλλα ενδημικά είδη είναι η armeria maritima, η rumex balcanicus (ειδος λάπαθου), η pancicia serbica, η aquilegia blecicii, η βοσνιακή ορχιδέα, η βουλγαρική αχίλλεια, το alyssum, o ακονίτηw και η γιουγκοσλαβική καμπάνα (edrianthus jugoslavicus).
Υπάρχουν πολλά «βοτανικά μνημεία» στο πάρκο. Αυτά είναι δέντρα που είναι πολύ παλιά, μεγάλα σε μέγεθος και ακόμα ζωντανά. Ανάμεσά τους είναι το έλατο «των εκατό αγκώνων» στο Σαμόκοβσκα Ρέκα, ένα έλατο στο Γκομπέλσκα Ρέκα και τρεις ορεινοί ψευδοπλάτανοι στην Kρίβα Ρέκα.
Πανίδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πανίδα ποικίλλει επίσης, αλλά η συγκέντρωσή της διαφέρει ανάλογα με τις ιδιότητες του οικοτόπου. Μια ενδημική πεταλούδα, ο βαλκανικός ταχυδρόμος, ζει στο βουνό.
Το Κοπαόνικ έχει 175 είδη πτηνών, συμπεριλαμβανομένων προστατευόμενων, όπως ο δρυοκολάπτης και η τσίχλα. Άλλα είδη είναι η πετροπέρδικα, ο γκιώνης, ο αετομάχος και ο κορυδαλλός.
Σημαντικοί εκπρόσωποι της πανίδας των θηλαστικών είναι ο αγριόχοιρος και η αγριόγατα.
Χιονοδρομικό κέντρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Κοπαόνικ είναι το μεγαλύτερο κέντρο χειμερινού τουρισμού στη Σερβία. Ο αθλητισμός και η αναψυχή είναι βασικοί παράγοντες για τον τουρισμό του Κοπαόνικ. Το Κοπαόνικ είναι κυρίως προορισμός για σκι και χιονοσανίδα. Υπάρχουν επίσης διάφορες άλλες δραστηριότητες, όπως το τένις. Υπάρχουν πολλά ξενοδοχεία, ένας ξενώνας, καφετέριες, μπαρ και νυχτερινά κέντρα.
Διαθέτει 27 αναβατήρες, με 75 χιλιόμετρα (47 μίλια) πίστες σκι για όλες τις κατηγορίες. Η διάρκεια και η ποιότητα της χιονόπτωσης και των πιστών σκι προσελκύουν όλο και περισσότερους επισκέπτες. Το Κοπαόνικ έχει ήπιους χειμώνες με υψηλά επίπεδα χιονοπτώσεων.
Υπάρχουν κατά μέσο όρο περίπου 200 ηλιόλουστες ημέρες ετησίως και 160 ημέρες με χιονοκάλυψη.
Υπάρχει επίσης ένα μουσικό Φεστιβάλ Big Snowαπό τις 23 ως τις 29 Μαρτίου κάθε χρόνο. Το φεστιβάλ συγκεντρώνει διεθνείς καλλιτέχνες της ρέγκε, της τζαζ και ηλεκτρονικής μουσικής. Το χιονοδρομικό κέντρο διαθέτει Πάρκο Χιονιού για εξτρίμ σκι και χιονοσανίδα. Το πάρκο έχει εκτάσεις λιβαδιών, δάση αποτελούμενα από ποικιλία ειδών δέντρων, ωραία ξέφωτά και φαράγγια ποταμών. Η χιονοκάλυψη διαρκεί πολύ χρόνο σε αυτό το βουνό και υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες για την επέκταση του χειμερινού τουρισμού. Το τουριστικό θέρετρο του Κοπαόνικ περιλαμβάνει ξενοδοχεία, σπίτια διακοπών, τελεσιέζ, πίστες σκι, ιαματικές πηγές και άλλες τουριστικές υποδομές.
Μεταφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Κοπαόνικ συνδέεται ικανοποιητικά με τις κύριες οδούς μεταφοράς της Σερβίας. Το κεντρικό τμήμα του με το τουριστικό κέντρο και τις πίστες του σκι συνδέεται με την εθνική οδό Ιμπάρ και το πλησιέστερο διεθνές αεροδρόμιο βρίσκεται στη Νις. Ένα δημόσιο ελικοδρόμιο βρίσκεται σε στρατιωτική βάση ένα χιλιόμετρο βόρεια του θέρετρου.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Мала енциклопедија Просвета, Треће издање (1985); Београд: „Просвета“; ISBN 86-07-00001-2
- Јован Ђ. Марковић (1990): Енциклопедијски географски лексикон Југославије Сарајево: „Свјетлост“; ISBN 86-01-02651-6