Κρατικοποίηση

Η εθνικοποίηση (αγγλικά: nationalisation) ή κρατικοποίηση είναι η διαδικασία ανάληψης από το κράτος της κυριότητας (μονοπωλιακής) διαφόρων μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων στρατηγικού ή εθνικού χαρακτήρα. Αυτό βασίζεται στη λογική της προστασίας των πολιτών από κερδοσκοπίες και της αποδυνάμωσης ιδιωτικών συμφερόντων, της ανάγκης διάθεσης μεγάλων κεφαλαίων για τη λειτουργία αυτών των επιχειρήσεων. Υπάρχει όμως και η αντίθετη λογική του σπάταλου και αντιοικονομικού και τελικά αντικοινωνικού κράτους.

Η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, όπως διατυπώνεται και αναπτύσσεται από την μαρξιστική θεωρία και το σοσιαλισμό, μερικές φορές συγχέεται με την εθνικοποίηση.

Τα αγαθά ή οι υπηρεσίες που προσφέρουν αυτές οι επιχειρήσεις θεωρούνται δημόσια ή συλλογικά ή κοινωνικά αγαθά-υπηρεσίες (ηλεκτρισμός, μεταφορές, ύδρευση κτλ.) Οι διοικήσεις αυτών των επιχειρήσεων ορίζονται από την εκάστοτε κυβέρνηση και η εισοδηματική - τιμολογιακή τους πολιτική καθορίζεται από το κράτος. Σε περίπτωση, όμως, ύπαρξης ελλειμμάτων επιχορηγούνται από το κράτος.

Οι κρατικοποιήσεις ευδοκιμούν κάτω από τα συστήματα του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Μετά όμως από την δικτατορική κατάρρευση αυτών των συστημάτων έως και σήμερα, η διεθνής πρακτικά τάση είναι υπέρ των αποκρατικοποιήσεων.

Πηγές

• Αγαπητός, Γεώργιος. «Εγχειρίδιο των βασικών οικονομικών εννοιών», Ιδιωτική Έκδοση, 2η Έκδοση, Αθήνα 2004. ISBN 960-91648-2-X