Κόμικς

Η Krazy Kat του Τζορτζ Χέριμαν
(6 Ιανουαρίου, 1918).

Ο Καρλ Μπαρκς, πατέρας του Σκρουτζ Μακ Ντακ, υπογράφει αυτόγραφα το 1994.

Τα κόμικς (αγγλικά: comics), που αναφέρονται και ως ένατη τέχνη ή ως εικονογράφημα (αγγλικά: graphic storytelling), είναι μια μορφή οπτικής τέχνης που αποτελείται από διαδοχικές εικόνες που συνήθως συνδυάζονται με κείμενο, το οποίο ως εκφερόμενος λόγος τοποθετείται σε συννεφάκια κειμένου, ως περιγραφή σε λεζάντες, ως ηχητικό εφέ σε συννεφάκι με αιχμές, κ.λπ. Στο κόμικς υπάρχει αφηγηματική αλληλουχία μεταξύ των εικόνων.

Ιστορία και είδη

24 Σεπτεμβρίου 1905, απόσπασμα από το κόμικς Little Sammy Sneeze (1904-1906). Δημιουργήθηκε από τον Winsor McCay (1871-1934).

Ενώ αρχικά χρησιμοποιήθηκαν για να εικονογραφηθούν καρικατούρες και για να διασκεδάσουν με απλές και συνηθισμένες ιστορίες, έχουν πλέον εξελιχτεί σε μορφή τέχνης, με πολλά υποείδη. Τα πιο συνηθισμένα είδη κόμικς είναι τα κόμικ στριπς σε εφημερίδες και περιοδικά (και όχι μόνο), όπου μια μικρή ιστορία ξετυλίγεται μέσα σε τρία ή τέσσερα καρέ και οι μεγαλύτερες ιστορίες σε ειδικά περιοδικά, εικονογραφημένες νουβέλες και άλμπουμ, γνωστές απλά σαν κόμικς ή βιβλία κόμικς. Τα κόμικ στριπ στις εφημερίδες και τα περιοδικά είναι συνήθως δευτερεύουσας σημασίας, προορισμένα να κάνουν ένα γρήγορο κοινωνικό ή πολιτικό σχόλιο και οι σκηνοθετικές - αφηγηματικές τους δυνατότητες είναι βέβαια περιορισμένες, αφού πρόκειται για μια απλή λωρίδα (στριπ) με μερικά καρέ στη σειρά. Αντίθετα, στα περιοδικά κόμικς αποτελούν το κύριο υλικό, εκτείνονται σε ολόκληρες σελίδες κι εκεί οι ιστορίες παρουσιάζονται είτε σε συνέχειες από τεύχος σε τεύχος είτε αυτοτελώς.

Αναλόγως το πως ορίζει κανείς τα κόμικς, οι ρίζες τους μπορούν να αναζητηθούν στο 15ο αιώνα ή ακόμα και στα Αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Παρ' όλα αυτά, η σημερινή μορφή τους (με καρέ και κείμενο σε συννεφάκια ή λεζάντες) εμφανίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Πρωτοπόρος του είδους θεωρούνται για την μεν Ευρώπη ο Ελβετός δάσκαλος, ζωγράφος και καρικατουρίστας Ροδόλφος Τόπφερ, ο οποίος εξέδωσε το 1837 το πρώτο του κόμικς με τίτλο "Histoire de M. Vieux Bois" (στα 1842 το έργο του αυτό κυκλοφόρησε στις Η.Π.Α. σαν "Οι Περιπέτειες του Odadiah Olduck") και το περιοδικό Ally Sloper's Half Holiday που κυκλοφόρησε στην Αγγλία το 1884. Για τις δε ΗΠΑ το Hogan's Alley του Ρίτσαρντ Άουτκολτ (Richard Outcault), του οποίου κύριος χαρακτήρας ήταν το Κίτρινο Παιδί και ξεκίνησε να δημοσιεύεται σαν ένθετο στριπ σε εφημερίδες το 1895 και πιο συγκεκριμένα στη "New York World" του Joseph Pulitzer.

Τα κόμικς γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα στη Βόρεια Αμερική, κυρίως από τις ιστορίες με υπερήρωες εταιρειών όπως η DC Comics και η Marvel comics. Στην Ευρώπη υπήρχε μια μικρή σκηνή, που ξεκίνησε με πρωτοπόρους τους Βέλγους και εκδόσεις όπως ο Τεντέν και το περιοδικό Spirou. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με την άφιξη των αμερικάνικων κόμικς στην Ευρώπη, αλλά και τη μεσολάβηση της δεκαετίας του 1960, που υποδέχτηκε άκρως θετικά αντικουλτούρες όπως τα κόμικς, αυτά σιγά-σιγά καθιερώθηκαν ως σοβαρό είδος τέχνης. Από κοντά ακολουθούσε, από τον Μεσοπόλεμο και η Ελληνική σκηνή κόμικς.

Λογοκρισία

Αν και τα κόμικς χρησιμοποιούνταν σαν μορφή έκφρασης, δεν έλειψαν και οι καιροί που λογοκρίθηκαν, καθώς κατηγορούνταν για διάδοση επικίνδυνων ιδεών ανάμεσα στους νέους. Από το 1950 περίπου μέχρι το τέλος του εικοστού αιώνα, διάφοροι δημιουργοί, κυρίως όσοι ήταν δεσμευμένοι σε εταιρείες, έβλεπαν τη δουλειά τους να περνάει από εξονυχιστικό έλεγχο. Ένα παράδειγμα υπήρξε και ο Καρλ Μπαρκς, του οποίου η δουλειά κοβόταν συχνά, εξαιτίας των πολλών τεράτων και μοιραίων υπάρξεων που περιλάμβανε στις ιστορίες του.

Σημαντικοί δημιουργοί

• Will Eisner
• Μαργιάν Σατραπί
• Καρλ Μπαρκς
• Quino
• Art Spiegelman
• Ούγκο Πρατ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Grand Comics Database (GCD), βάση δεδομένων κόμικς (αγγλικά)
• The Comic Book Database, βάση δεδομένων κόμικς Αρχειοθετήθηκε 2019-12-17 στο Wayback Machine. (αγγλικά)
• I.N.D.U.C.K.S., παγκόσμια βάση δεδομένων για κόμικς της Disney Αρχειοθετήθηκε 2016-08-21 στο Wayback Machine. (αγγλικά)
• Don Markstein's Toonopedia, A Vast Repository of Toonological Knowledge Αρχειοθετήθηκε 2020-01-22 στο Wayback Machine. (αγγλικά)
• Comicdom, ανασκοπήσεις για ξένα και ελληνικά κόμικς (ελληνικά)
• https://www.slideshare.net/geopapxxl/ss-36427309