Λίμνη Βλάσινα

Η λίμνη Βλάσινα

Η Λίμνη Βλάσινα (σερβικά: Власинско језеро, Vlasinsko jezero) είναι μια ημιτεχνητή λίμνη στη Νοτιοανατολική Σερβία. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.211 μέτρων, έχει έκταση 16 τ. χλμ. και είναι η υψηλότερη και μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Σερβίας. Σχηματίστηκε την περίοδο 1947–51, όταν ο βάλτος τύρφης Vlasinsko blato (βάλτος Βλάσινα) έκλεισε από ένα φράγμα και καλύφθηκε από τα νερά των εισερχόμενων ποταμών, κυρίως του Βλάσινα. Στις όχθες της λίμνης βρίσκονται τα τρία χωριά Βλάσινα Οκρυγλίτσα, Βλάσινα Ριντ και Βλάσινα Στοίκοβιτς.

Γεωγραφία

Η κορυφή του βουνού Βέλικι Στρέσερ (1875m), όπως φαίνεταιαπό το οροπέδιο της Λίμνης Βλάσινα. Οι πηγές του Ποταμού Βλάσινα είναι κάτω από την κορυφή.

Η λίμνη βρίσκεται στις 42 ° 42 'Β 22 ° 20'Α σε ένα ομώνυμο οροπέδιο, στους δήμους Σουρντούλιτσα και Τσρνα Τράβα. Το οροπέδιο περιβάλλεται από τα βουνά Τσέμερνικ, Βάντερνικ και Γκράμαντα. Η λίμνη εκτείνεται από Βορρά προς Νότο σε μήκος περίπου 9,5 χιλιομέτρων και έχει μέγιστο πλάτος περίπου 3,5 χιλιομέτρων. Το μέσο βάθος της είναι 10,5 μέτρα και το μέγιστο 34 μέτρα, κοντά στο φράγμα.

Το κεντρικό τμήμα της λίμνης είναι ευρύ και βάθους 10 ως 15 μέτρων. Η ανατολική ακτή της είναι οδοντωτή, με δύο όρμους, το μεγαλύτερο Biljanina bara και το μικρότερο Murin zaliv, που χωρίζονται από τη χερσόνησο Taraija. Το νότιο τμήμα της λίμνης, ανάμεσα στη χερσόνησο Bratanov del και το στόμιο του Božićki kanal είναι ρηχότερο (2 έως 6 μέτρα), με βαλτώδεις ακτές και τύρφη.

Το φράγμα βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της λίμνης. Πρόκειται για φράγμα-ανάχωμα, κατασκευασμένο από πυρήνα από σκυρόδεμα και επικαλυμμένο με επιχώσεις. Τα πρώτα σχέδια για το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έγιναν επί του Βασίλειου της Γιουγκοσλαβίας, κατά το μεσοπόλεμο. Η κατασκευή πραγματοποιήθηκε από το 1946 έως το 1948, όταν ο ταμιευτήρας γέμισε για πρώτη φορά. Εχει 239 μέτρα μήκος, 139 μέτρα πλάτος στη βάση και 5,5 μέτρα στην κορυφή και 34 μέτρα ύψος (από τα οποία 25,7 μέτρα πάνω από το έδαφος). Ο ταμιευτήρας που δημιουργεί έχει όγκο περίπου 1,65 κυβικών χιλιομέτρων. Από αυτά, 1,05 κ.χ. είναι χρησιμοποιήσιμα για υδροηλεκτρική εκμετάλλευση. Το σύστημα των 4 υδροηλεκτρικών σταθμών που ονομάζεται Vrla (I-IV) βρίσκεται κατάντη της λίμνης, στον Ποταμό Βρλα, με συνολικό δυναμικό 125 μεγαβατώρες. Μέρος του υδροηλεκτρικού συστήματος είναι ο αντλητικός σταθμός "Λίσινα", που αντλεί νερό από τη γειτονική ομώνυμη λίμνη, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Η Λίμνη Βλάσινα τροφοδοτείται επίσης από πολλά ρέματα, που κατεβαίνουν από τα γύρω βουνά. Η στάθμη του νερού ποικίλλει ανάλογα με την εισροή και αποροή του φράγματος. Δύο τεχνητά κανάλια εισέρχονται στη λίμνη κοντά στο φράγμα, το Τσεμέρνιτσκι από τα δυτικά και το Στρβνα από τα ανατολικά.

Η λίμνη είναι πιο εύκολα προσβάσιμη από τη νοτιοδυτική πλευρά, από ένα τμήμα μήκους 19 χιλιομέτρων της οδού M1.13 από τη Σουρντούλιτσα, που βρίσκεται 10 χιλιόμετρα ανατολικά του αυτοκινητοδρόμου Νις-Σκόπια στην Ευρωπαϊκή Οδό 75. Ο δρόμος συνεχίζει δυτικά, προς τη βουλγαρική συνοριακή διέλευση στο Στρεζιμίροβτσι, περίπου 20 χιλιόμετρα μακριά. Κατά μήκος της δυτικής ακτής η περιφερειακή οδός R122 οδηγεί πέρα από το φράγμα προς το Τσρνα Τράβα στα βόρεια.

Νησιά

Λίμνη Βλάσινα

Υπάρχουν δύο μόνιμα νησιά στη λίμνη, κατά μήκος της ανατολικής ακτής: το Dugi del (78,4 στρέμματα) και το Stratorija (18,2 στρέμματα). Μαζί με αυτά τα νησιά, ένα από τα πιο διάσημα χαρακτηριστικά της λίμνης είναι τα επιπλέοντα νησιά, που δημιουργούνται όταν ανεβαίνει αρκετά η στάθμη νερού και χαλαρά κομμάτια τύρφης πάχους 0,5 έως 2 μέτρων αποσπώνται από την ακτή. Οδηγούμενα από τον άνεμο, πλέουν από τη μια ακτή της λίμνης στην άλλη, μεταφέρουν τη χλωρίδα και την πανίδα και χρησιμεύουν ως καταφύγιο και πηγή τροφής για τα ψάρια. Για το λόγο αυτό είναι ένας ελκυστικός στόχος για τους αλιείς. Το μεγαλύτερο τέτοιο νησί έχει έκταση 80 στρεμμάτων και αναφέρεται από τον τοπικό πληθυσμό ως "Μόμπι Ντικ". Είναι κατάφυτο με πυκνή βλάστηση, συμπεριλαμβανομένων σημύδων. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές είναι αγκυροβολημένο κατά μήκος της ακτής.

Λίμνη Βλάσινα

Νερά

Η θερμοκρασία του νερού φθάνει τους 21 έως 23 °C κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, κατάλληλη για κολύμβηση. Το νερό παγώνει το χειμώνα και το στρώμα πάγου μπορεί να φτάσει τα 2 μέτρα. Η θερμοκρασία επίσης ποικίλλει ανάλογα με τη θέση και το βάθος. Στο χωριό Tόπλι Ντολ, νότια της λίμνης, υπάρχει ένα εργοστάσιο νερού "Vlasinka", που παράγει υψηλής ποιότητας μεταλλικό νερό που ονομάζεται "Vlasinska Rosa", ένα φημισμένο εμπορικό σήμα στη Σερβία. Αγοράστηκε από την Coca-Cola το 2005.

Βιοποικιλότητα και προστασία

Προστατευόμενες περιοχές του υδροβιότοπου "Βλάσινα"

Η χλωρίδα και η πανίδα της λίμνης είναι πλούσιες και περιλαμβάνουν αρκετά ενδημικά είδη. Διαθέτει πάνω από 850 είδη χλωρίδας και πάνω από 180 είδη σπονδυλωτών, περιλαμβανομένων σπάνιων ειδών θηλαστικών, ερπετών και αμφιβίων. Η περιοχή γύρω από τη λίμνη είναι ένα μείγμα λιβαδιών και δασών υψηλού υψομέτρου, κυρίως σημύδας, οξιάς, πεύκου και αρκεύθου (τα δύο πρώτα αυτοχθόνα και τα άλλα δύο εισηγμένα κυρίως με την αναδάσωση της δυτικής ακτής). Τα εγχώρια δέντρα της χνουδωτής σημύδας και της κίτρινης οξιάς (χαρακτηριστικής για το πάντα κίτρινο χρώμα των φύλλων της) ξεχωρίζουν μεταξύ των ειδών των δέντρων. Η Drosera rotundifolia είναι το μοναδικό σαρκοβόρο φυτό στη Σερβία και είναι μοναδικό στην περιοχή της Βλάσινα. Η ορνιθοπανίδα περιλαμβάνει το σταχτοτσικνιά, τη θυσανώδη πάπια και τον κορμοράνο. Τα είδη θηλαστικών περιλαμβάνουν αγριόχοιρους, λύκους και άγρια άλογα.

Η λίμνη φιλοξενεί 16 είδη ψαριών. Αυτά περιλαμβάνουν καστανή πέστροφα, πέστροφα της Οχρίδας και πέρκα, γωβιό, γριβάδι, κυπρίνο και άλλα. Η πέστροφα της Οχρίδας ήταν εφοδιασμένη και προσαρμόστηκε με επιτυχία στο περιβάλλον, καθιστώντας το δημοφιλές για ψάρεμα.

Με την απόφαση της Κυβέρνησης της Σερβίας το 2006 η περιοχή της Βλάσινα προστατεύεται ως υδροβιότοπος ιδιαίτερου ενδιαφέροντος της κατηγορίας Ι. Η συνολική προστατευόμενη έκταση είναι 127.410 στρέμματα, εκ των οποίων τα 96 στρέμματα (νησίδες Dugi Del και Stratorija) βρίσκονται στο 1ο επίπεδο προστασίας, 43.540 στρέμματα στο 2ο και 83.770 20,700 στρέμματα στο 3ο.

Τουρισμός

Η σημερινή τουριστική δυναμικότητα περιλαμβάνει περίπου 300 κλίνες στα ξενοδοχεία "Vlasina" και "Narcis", που προσφέρουν μικρό φάσμα υπηρεσιών. Μαζί με τους κανονικούς τουρίστες, φιλοξενούν συχνά αθλητικές ομάδες από τη Σερβία και το εξωτερικό, καθώς η λίμνη είναι δημοφιλής προορισμός για καλοκαιρινή προπόνηση λόγω του μεγάλου υψομέτρου. Οι αθλητικοί χώροι περιλαμβάνουν ένα μεγάλο γήπεδο ποδοσφαίρου, μικρούς αγωνιστικούς χώρους και αίθουσα άρσης βαρών.

Ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ανάπτυξη του τουρισμού σχεδιάζεται για την περιοχή της Βλάσινα από το Αναπτυξιακό σχέδιο και το Υπουργείο Τουρισμού της χώρας και περιλαμβάνεται στο σχέδιο "21 έργα για τον 21ο αιώνα". Οι προγραμματισμένες εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν ένα νέο τουριστικό κέντρο Novi Rid με 1000 κλίνες και εμπορικό κέντρο, ένα τουριστικό κέντρο Krstinci με 350 κλίνες, κέντρο "Džukelice" για θερινά σπορ, μαρίνα για ιστιοπλοϊκά σκάφη (απαγορεύεται η χρήση μηχανοκίνητων σκαφών στη λίμνη) αριθμό αναβατήρων για σκι και εγκαταστάσεις για σκανδιναβικό σκι.

Τουριστικά αξιοθέατα θα μπορούσαν να αποτελέσουν οι πολυάριθμες εκκλησίες του 19ου αιώνα στην περιοχή. Επίσης η περιοχή είναι γνωστή για πολλούς δημοφιλείς τοπικούς θρύλους, στους οποίους περιλαμβάνονται μύθοι για γιγαντιαία θηρία του νερού, νεράιδες και τη σήμερα βυθισμένη γέφυρα που φέρεται να χτίστηκε από τους Σταυροφόρους στο δρόμο τους προς την Ιερουσαλήμ.

Ιστορία

Στη θέση της σημερινής λίμνης στο παρελθόν υπήρχε βάλτος με τυρφώνες, γνωστός ως Βάλτος Βλάσινα με καλάμια και περιοδική επιφάνεια νερού. Από εκεί περνούσε και το ποτάμι Βλάσινα. Στο φαράγγι, μήκους 20 χιλιομέτρων, υπήρχαν πολλοί υγροτόποι που σε κάποια σημεία ήταν γεμάτοι με κινούμενη άμμο. Μετά την κατασκευή της λίμνης δημιουργήθηκαν "πλωτά νησιά" από τύρφη, προερχόμενη από τον πυθμένα της λίμνης.

Φράγμα

Η κατασκευή του φράγματος διήρκεσε από το 1946 μέχρι το 1949, καταστρέφοντας αυτόν τον βιότοπο. Η λίμνη άρχισε να γεμίζει με νερό στις 9 Απριλίου 1949 έως το 1954 και σήμερα έχει χωρητικότητα 165 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Δέχεται τα νερά πολλών μικρών ποταμών, με μεγαλύτερους τους Βλάσινα, Βρλα, Τζέρμα, Μποζίτσκα, Λινζίσκα, Λιουμπάτσκα, Στρβνα και Σεμερμεσίτσα, καθώς και 110 ακόμα μικρότερων ρεμάτων. Το νερό από πολλούς ποταμούς μεταφέρεται με κανάλια και σήραγγες.

Το ύψος του φράγματος είναι 34,43 μέτρα (τα 25,7 από τα οποία πάνω από το έδαφος), το μήκος 239 μέτρα και το πλάτος 5,5 μέτρα. Το φράγμα χτίστηκε με περίπου 330 χιλιάδες κυβικά μέτρα χώματος. Είναι επενδεδυμένο με πέτρες και με τέσσερις καταρράκτες υπερχείλισης. Η λίμνη έχει μήκος 9 χλμ., μέγιστο πλάτος 3,5 χλμ., μέγιστο βάθος 35 μέτρα κι επιφάνεια 16,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Όταν το νερό βρίσκεται στο ανώτερο επίπεδο η στάθμη της λίμνης φτάνει σε υψόμετρο 1213,8 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Διαφορετικά το μέσο ετήσιο επίπεδο της λίμνης βρίσκεται σε υψόμετρο 1204 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Αναφορές

• Мала енциклопедија Просвета, Треће издање (1985); Београд: „Просвета“; ISBN 86-07-00001-2, στα σερβικά
• Јован Ђ. Марковић (1990): Енциклопедијски географски лексикон Југославије Сарајево: „Свјетлост“; ISBN 86-01-02651-6, στα σερβικά