Λεβέντικος
Ο λεβέντικος (της Λευτεριάς) είναι παραδοσιακός χορός της Δυτικής Μακεδονίας και μάλιστα ο πιο διαδεδομένος στο νομό Φλώρινας και λιγότερο στην Έδεσσα.[1] Είναι γνωστός και στην Αλβανία αλλά και στη Βόρεια Μακεδονία.
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι γνωστός επίσης ως λυτός ή αμολυτός και χορεύεται από άνδρες και γυναίκες.[2]
Οι Έλληνες της Μακεδονίας τον λένε πουσνότο που σημαίνει χαλαρός, λυτός, ενώ σε τοπικές διαλέκτους του νομού Φλώρινας είναι γνωστός ως πουστσένο ή πούστσενοτο (και εννοούν ελεύθερος). Η ονομασία πουστσένο παράγεται από το ρήμα «πούστσαμ» της τοπικής γλώσσας ιδίωμα, που σημαίνει ότι αφήνω κάτι ελεύθερο, κάτι που μέχρι τώρα κρατούσα περιορισμένο.[3]
Σε ορισμένα χωριά όπου ζουν Αρβανίτες συναντάται με το όνομα Μπεράτσε ή Μπαϊράτς και τον χορεύουν με ελαφρώς διαφοροποιημένα βήματα.[2]
Πώς χορεύεται
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι μικτός κυκλικός χορός που χορεύεται σε ξεχωριστούς κύκλους από τους άνδρες και τις γυναίκες ή στον ίδιο κύκλο, μπαίνουν πρώτα όλοι οι άνδρες και ακολουθούν οι γυναίκες. Η λαβή των χεριών είναι, συνήθως, από τις παλάμες στο ύψος των ώμων με λυγισμένους τους αγκώνες, ενώ στο χωριό Νίκη του Νομού Φλώρινας, η λαβή γίνεται από τον καρπό.
Ο χορός αποτελείται από 12 ή 15 βήματα και έχει διπλά πηδήματα άνισης διάρκειας. Στην αρχή τα βήματα είναι στρωτά και στη συνέχεια γρήγορα και πηδηχτά και ολοκληρώνονται σε 3 μουσικά μέτρα. Έχει μέτρο 16/8 (9+7, ή αναλυτικότερα 2.2.2.3.2.2.3).
Υπάρχουν πολλές μελωδίες, έχουν καταγραφεί εννέα απ' αυτές, αλλά σε καμία δεν έχουν σωθεί λόγια τραγουδιού.[4] Χαρακτηριστικό γνώρισμά του χορού αυτού είναι ότι η μελωδία και ο χορός στα μέτρα τους δεν ταυτίζονται.
Συναντώνται παραλλαγές του χορού στα πεδινά και στα ορεινά χωριά. Επίσης, υπάρχει μια διαφορετική παραλλαγή στο γρήγορό του μέρος. Στις Πρέσπες χορεύεται εντελώς διαφορετικά και με άλλα βήματα, ενώ η μελωδία παραμένει η ίδια.[3] Ο πρώτος και ο τελευταίος χορευτής κάνουν τσαλίμια και συνηθίζεται να πηγαίνει ο πρώτος δίπλα στη ντάμα του, κάνοντας μια στροφή από δεξιά και να "την χορεύει".
Στους γάμους της δυτικής Μακεδονίας ο χορός αυτός χορεύεται πρώτος-πρώτος, όπως επίσης και σε γιορτές ή σε κάθε άλλη ευκαιρία. Στα βήματα του Πουστσένο χορεύονται κι άλλοι χοροί οι οποίοι συνήθως παίρνουν την ονομασία από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους: πεταχτός, ζωηρός, πηδηκτός, στρωτός, αργός, ή από το όνομα του πρωτοχορευτή που τον προτιμά: Σούμπουβοτο (του Σούμπου), Στάμκοβοτο (του Στάμκου).
Μουσικά όργανα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μελωδία του λεβέντικου ενδεικτικά παίζεται με τα εξής μουσικά όργανα: κλαρίνο, ταμπούρλο, τρομπέτα, ακορντεόν και νταούλι, νταχαρέ,[5] λύρα, ζουρνά.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Δόρα Στράτου. Όψεις του χορού. Θέατρο «Δόρα Στράτου» Αθήνα, 1970. Επιμέλεια Άλκη Ράφτη.
- ↑ 2,0 2,1 Παπαδοπούλου, Στέλλα & Πραντσίδης Γιάννης Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί. Χειρόγραφες σημειώσεις. Θεσσαλονίκη: ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,1984-85,6 Εκδοτική Αιγινίου
- ↑ 3,0 3,1 Παύλου Κούφη "Λαογραφικά, Αλωνα-Αρμενσκο Φλώρινας" (Αθήνα 1994).
- ↑ Νάτσης, 1990,90
- ↑ «Νταχαρές». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2023.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Λεβέντικος (youtube βίντεο: 9δευτ - 2λεπτά:40δευτ)
- Cultural Change in Traditional Dances in Florina, Greece
- Play or download the music of Zensko Berance
- Play or download the music for Levendikos and Pusteno
- Dance description (in Greek) of the Poustseno Αρχειοθετήθηκε 2007-10-12 στο Wayback Machine.
- Radio Banitsa frequently plays variations of the Poustseno and the 3+2+2+3+2 rhythm[νεκρός σύνδεσμος]