Μετάβαση στο περιεχόμενο

Λενόρα (μπαλάντα)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Λενόρα
Λενόρα, εικονογράφηση του Οράς Βερνέ, 1839
ΣυγγραφέαςΓκότφριντ Άουγκουστ Μπύργκερ
ΤίτλοςLenore[1]
ΓλώσσαΓερμανικά
Ημερομηνία δημιουργίας1773
Ημερομηνία δημοσίευσης1773
Πολιτιστικό κίνημαΘύελλα και Ορμή
Μορφήποίημα
ΕπόμενοThe Small-Town Germans
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Λενόρα ή Λεονώρα (γερμανικά: Lenore/Leonore‎‎ ) είναι μπαλάντα του Γκότφριντ Άουγκουστ Μπύργκερ που γράφτηκε το 1773 στο Γκέτινγκεν. Το αφηγηματικό ποίημα είχε βαθιά επίδραση στην ανάπτυξη της ρομαντικής λογοτεχνίας σε όλη την Ευρώπη.[2]

Το θέμα βασίζεται σε διασκευή παλιάς σκωτσέζικης λαϊκής μπαλάντας και παρουσιάζει ομοιότητες με το ελληνικό δημοτικό τραγούδι του 9ου αιώνα Το τραγούδι του νεκρού αδελφού.[3]

Συγγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την αποφοίτησή του από τη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου του Γκέτινγκεν το 1772, ο Μπύργκερ έλαβε θέση δικαστή στο Γκέλιχαουζεν κοντά στο Γκέτινγκεν, όπου εγκαταστάθηκε. Η μπαλάντα Λενόρα, που τον έκανε διάσημο σε όλη την Ευρώπη, γράφτηκε τον επόμενο χρόνο και δημοσιεύτηκε το 1774 στο λογοτεχνικό περιοδικό Musenalmanach. Ακολούθησε μια σειρά από μπαλάντες με ποικίλα θέματα.

Η υπόθεση του ποιήματος είναι μια επανεπεξεργασία της σκωτσέζικης λαϊκής μπαλάντας Ο όρκος της πίστης, που περιλαμβάνεται στη διάσημη ανθολογία Λείψανα παλιάς αγγλικής ποίησης (1765) του Τόμας Πέρσυ, έργο που ο Μπύργκερ μετέφρασε από τα αγγλικά.

Περιεχόμενο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μάχη της Πράγας (1757) έχει τελειώσει, αλλά ο Βίλχελμ, ο αρραβωνιαστικός της νεαρής Λενόρας δεν έχει επιστρέψει ακόμη από τον Επταετή Πόλεμο. Από τότε που είχε πάει να πολεμήσει στον στρατό του βασιλιά Φρειδερίκου, η Λενόρα ανησυχούσε για τον Βίλχελμ κάθε μέρα και λαχταρούσε ανυπόμονα την επιστροφή του, αλλά δεν είχε κανένα νέο του. Όταν οι άλλοι στρατιώτες επέστρεψαν από τον πόλεμο χωρίς τον Βίλχελμ, εκείνη αρχίζει να παραπονιέται στον Θεό για την αδικία Του και λέει ότι δεν της έκανε ποτέ καλό, κάτι που ωθεί τη μητέρα της να ζητήσει συγχώρεση για την κόρη της γιατί ξέρει ότι μια τέτοια σκέψη είναι βλάσφημη και θα την καταδικάσει στην Κόλαση.

Άρι Σέφερ: Λενόρα. Οι νεκροί οδηγούν γρήγορα.

Τα μεσάνυχτα, ένας μυστηριώδης άγνωστος καβαλάρης που μοιάζει με τον Βίλχελμ χτυπά την πόρτα αναζητώντας τη Λενόρα και της ζητά να τον συνοδεύσει στο γαμήλιο κρεβάτι τους. Η Λενόρα ανεβαίνει χαρούμενη στο μαύρο άλογο του ξένου και οι δυο τους φεύγουν με φρενήρη ταχύτητα, κάτω από το φως του φεγγαριού, σε ένα μονοπάτι γεμάτο με απόκοσμα τοπία. Τρομοκρατημένη, η Λενόρα τον ρωτάει γιατί οδηγούν τόσο γρήγορα, και αυτός απαντά ότι το κάνουν επειδή «οι νεκροί ταξιδεύουν γρήγορα». Η Λενόρα του ζητά «να αφήσει τους νεκρούς ήσυχους».

Με την ανατολή του ήλιου, το ταξίδι τους τελειώνει και φτάνουν σε ένα νεκροταφείο. Καθώς το άλογο περνά μέσα από τα μνήματα, ο ιππότης αρχίζει να χάνει την ανθρώπινη εμφάνισή του και αποκαλύπτεται ως ο Θάνατος, ένας σκελετός με ένα δρεπάνι και μια κλεψύδρα. Το γαμήλιο κρεβάτι φαίνεται να είναι ο τάφος όπου, μέσα στην κατεστραμμένη πανοπλία του, βρίσκεται ο σκελετός του Βίλχελμ. Το έδαφος κάτω από τα πόδια της Λενόρας αρχίζει να καταρρέει και τα πνεύματα, χορεύοντας στο φως του φεγγαριού, περικυκλώνουν την ετοιμοθάνατη κοπέλα, δηλώνοντας ότι «κανείς δεν πρέπει να διαφωνεί με τον Θεό στον Παράδεισο». Στο τέλος, η Λενόρα, πεθαίνει εξαιτίας της βλασφημίας της, ωστόσο διατηρεί ακόμη ελπίδα για συγχώρεση.[4]

Υποδοχή και αντίκτυπος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Γκότφριντ Άουγκουστ Μπύργκερ (1747 - 1794)

Το αφηγηματικό ποίημα είχε βαθιά επίδραση στην ανάπτυξη της ρομαντικής λογοτεχνίας και της γοτθικής μυθοπλασίας σε όλη την Ευρώπη και στην αναβίωση της αγγλικής μπαλάντας στη δεκαετία του 1790. Σύμφωνα με τον Άγγλο μελετητή Τζον Τζορτζ Ρόμπερτσον: [5]

Η Λενόρα άσκησε μεγαλύτερη ίσως επιρροή από οποιοδήποτε άλλο ποίημα στην παγκόσμια λογοτεχνία. [...] σαν πυρκαγιά, αυτή η αξιοσημείωτη μπαλάντα σάρωσε την Ευρώπη, από τη Σκωτία μέχρι την Πολωνία και τη Ρωσία, από τη Σκανδιναβία μέχρι την Ιταλία. Ο απόκοσμος ιππότης που μεταφέρει τη Λενόρα στο χαμό της επαναλήφθηκε σε κάθε λογοτεχνία και για πολλούς η νεαρή ευαίσθητη ψυχή ήταν η αποκάλυψη ενός νέου ποιητικού κόσμου. Κανένα έργο του γερμανικού κινήματος Θύελλα και ορμή - ούτε καν ο Βέρθερος του Γκαίτε, που εμφανίστηκε λίγους μήνες αργότερα - δεν είχε τόσο εκτεταμένες επιπτώσεις σε άλλες λογοτεχνίες όπως η Λενόρα του Μπύργκερ. Συνέβαλλε ουσιαστικά να ζωντανέψει το ρομαντικό κίνημα στην Ευρώπη.[6]

Μεταφράσεις - Διασκευές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Λενόρα, εικονογράφηση του Γιόχαν Ντέιβιντ Σούμπερτ (περ. 1800)

Το ποίημα είχε άμεση επιτυχία στη Γερμανία, μεταφράστηκε ευρέως σε διάφορες γλώσσες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και τις Ηνωμένες Πολιτείες, και δημιούργησε πολυάριθμες μιμήσεις, διασκευές και παρωδίες. Η πρώτη μετάφραση στα αγγλικά δημοσιεύτηκε το 1796 από τον Γουίλιαμ Τέιλορ και συζητήθηκε πολύ στους λογοτεχνικούς κύκλους. Ο Γουόλτερ Σκοτ εντυπωσιάστηκε τόσο που το 1794 έγραψε τη δική του απόδοση που ήταν η πρώτη του δημοσίευση: Γουίλιαμ και Έλεν. Το 1796 εκδόθηκαν τρεις νέες αγγλικές μεταφράσεις και ακολούθησαν πολλές, η πιο αξιόλογη είναι του 16χρονου Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι που εκδόθηκε το 1844.[7]

Ο Σίγκμουντ Ζόις και ο Φραντσέ Πρεσέρεν μετέφρασαν τη μπαλάντα στα σλοβενικά, ο Βασίλι Ζουκόφσκι και ο Πάβελ Κατένιν στα ρωσικά. Ο Τζοβάνι Μπερσέ τη μετέφρασε στα ιταλικά και ο Χουάν Βαλέρα ι Αλκαλά Γκαλιάνο στα ισπανικά. Στα γαλλικά μεταφράστηκε τον Αλέξανδρο Δουμά πατέρα και τον Ζεράρ ντε Νερβάλ, που είχε εμμονή με το κείμενο και δημοσίευσε πέντε μεταφράσεις, δύο σε πεζογραφία και τρεις σε στίχους. Στα ελληνικά μεταφράστηκε από τον Λορέντζο Μαβίλη.[8]

Ισχυρή επιρροή του ποιήματος έχει επισημανθεί μεταξύ άλλων σε έργα του Σάμιουελ Τέιλορ Κόλεριτζ, του Πέρσι Σέλλεϋ που ανέφερε ότι το ποίημα αφύπνισε για πρώτη φορά την ποιητική του δύναμη, του Πολωνού ποιητή Άνταμ Μιτσκιέβιτς, του Μάθιου Γκρέγκορι Λιούις, Τζον Κητς, Γουίλιαμ Γουόρτσγουορθ και Έντγκαρ Άλαν Πόε. Στίχοι του ποιήματος έχουν χρησιμοποιηθεί από συγγραφείς στα έργα τους. Ο στίχος Οι νεκροί ταξιδεύουν γρήγορα είναι διάσημος, αναφέρθηκε από τον Μπραμ Στόκερ στο πρώτο κεφάλαιο του μυθιστορήματός του Δράκουλας (1897) και σε πίνακα του Άρι Σέφερ.  

Το 1828 ο Καρλ φον Χόλταϊ έγραψε ένα θεατρικό έργο βασισμένο στο θέμα. [9]Το ποίημα έχει εμπνεύσει πίνακες και εικονογραφήσεις από αξιοσημείωτους καλλιτέχνες. Πολλοί συνθέτες έγραψαν μουσικά έργα βασισμένα στους στίχους.[10]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei.
  2. ↑ . «abipur.de/hausaufgaben/Bürger, Gottfried August - Lenore». 
  3. ↑ Λίνος Πολίτης, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 2002
  4. ↑ . «deutschunddeutlich.de/Lenore.pdf» (PDF). 
  5. ↑ . «oa.anu.edu.au/John George Robertson (1867–1933)». 
  6. ↑ . «catalog.hathitrust.org/ Robertson, John George (1970). Ιστορία της γερμανικής λογοτεχνίας/ σελ. 246–247». 
  7. ↑ . «gottfried-august-buerger-molmerswende.de/Bürgers Lenore.pdf» (PDF). 
  8. ↑ ,. «corfupress.com/2014Η «Λεονώρα» στην Κέρκυρα». 
  9. ↑ . «books.google.de/books/Karl von Holtei/Lenore». 
  10. ↑ . «naxos.com/RAFF, J.: Symphony No. 5». 

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Lenore (ballad) στο Wikimedia Commons

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λενόρα_(μπαλάντα)&oldid=10851114"