Λυντοβίκ Αλεβύ

Λυντοβίκ Αλεβύ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ludovic Halévy (Γαλλικά)
Γέννηση	1  Ιανουαρίου 1834 Παρίσι
Θάνατος	7  Μαΐου 1908 Παρίσι
Τόπος ταφής	Κοιμητήριο της Μονμάρτρης
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Γαλλικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Γαλλικά
Σπουδές	Λύκειο Λουί-λε-Γκραν
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	λιμπρετίστας θεατρικός συγγραφέας στιχουργός συγγραφέας
Οικογένεια
Τέκνα	Daniel Halévy Élie Halévy
Γονείς	Léon Halévy
Αδέλφια	Lucien-Anatole Prévost-Paradol
Οικογένεια	famille Halévy
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	22η έδρα της Γαλλικής Ακαδημίας (1884–1908)
Βραβεύσεις	Ταξιάρχης της Λεγεώνας της Τιμής
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Λυντοβίκ Αλεβύ (Ludovic Halévy, 1 Ιανουαρίου 1834 – 7 Μαΐου 1908) ήταν Γάλλος λιμπρετίστας και θεατρικός συγγραφέας, γνωστότερος για τους στίχους της όπερας Κάρμεν που έγραψε μαζί με τον Ανρί Μελιάκ, καθώς και για τους στίχους σε όπερες και οπερέτες του Ζακ Όφφενμπαχ.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Λυντοβίκ Αλεβύ γεννήθηκε στο Παρίσι. Πατέρας του ήταν ο Λεόν Αλεβύ (1802-1883), δημόσιος υπάλληλος αλλά κυρίως ένας έξυπνος και πολυσχιδής συγγραφέας, που δοκίμασε σχεδόν κάθε είδος της λογοτεχνίας χωρίς σημαντική επιτυχία. Θείος του ήταν ο Φρομεντάλ Αλεβύ, σημαντικός συνθέτης της όπερας. Ο Λυντοβίκ είχε έτσι διπλό σύνδεσμο με τον κόσμο του παρισινού θεάτρου. Ο παππούς του, ο Ελί Αλεβύ (Σαλφάν), ήταν Εβραίος που μετανάστευσε από τη Βαυαρία, ωστόσο ο Λεόν είχε ασπασθεί τον Χριστιανισμό πριν από τον γάμο του με μια Χριστιανή, την Αλεξάνδρα Λεμπά (Alexandrine Lebas), κόρη ενός αρχιτέκτονα.

Από την ηλικία των 12 ετών ο Λυντοβίκ, επιστρέφοντας στο Λύκειο του Μεγάλου Λουδοβίκου, όπου ήταν εσωτερικός, περνούσε συχνά τις Κυριακές βράδυ από το «Οντεόν», όπου είχε ελεύθερη είσοδο, για να δει την πρώτη πράξη κάποιας νέας όπερας ή θεατρικού έργου. Στα 18 του εισήλθε στον γαλλικό δημόσιο τομέα, όπου εργάσθηκε σε διάφορες θέσεις.

Εξώφυλλο από πρόγραμμα ανεβάσματος του Ορφέα στον Άδη

Το 1865 ο Λυντοβίκ Αλεβύ είχε ήδη αποκτήσει αρκετή φήμη ως συγγραφέας και λιμπρετίστας, ώστε αποφάσισε και παραιτήθηκε από το δημόσιο. Το 1855 είχε γνωρίσει τον μουσικό Ζακ Όφφενμπαχ, που επρόκειτο τότε να ανοίξει ένα δικό του μικρό θέατρο στη Λεωφόρο Ηλυσίων Πεδίων, οπότε ο Αλεβύ τού έγραψε ένα είδος «προλόγου» με τίτλο «Entrez, messieurs, mesdames» για τη βραδιά των εγκαινίων. Ακολούθησαν άλλα λιμπρέτα, με πλέον αξιοσημείωτο αυτό της οπερέτας Μπα-τα-κλαν. Αυτά δημοσιεύονταν υπό το ψευδώνυμο «Ζυλ Σερβιέρ» (Jules Servières). Το όνομα «Λυντοβίκ Αλεβύ» εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στα προγράμματα του θεάτρου την 1η Ιανουαρίου 1856 (ημέρα των γενεθλίων του). Λίγο καιρό αργότερα, η χωρίς προηγούμενο επιτυχία του Ορφέα στον Άδη, μιας κωμικής όπερας, της οποίας το λιμπρέτο έγραψε σε συνεργασία με τον Εκτόρ Κρεμιέ, τον κατέστησε διάσημο όνομα. Την άνοιξη του 1860 τού ανατέθηκε η συγγραφή ενός θεατρικού έργου για το «Théâtre des Variétés», που θα το έγραφε μαζί με έναν έμπειρο «βοντβιλίστα», τον Λαμπέρ-Τιμπού (Lambert-Thiboust, 1827-1867). Ωστόσο ο Λαμπέρ-Τιμπού αποσύρθηκε αιφνιδίως από τη συνεργασία αυτή, αφήνοντας τον Αλεβή σε απόγνωση σχετικώς με τη συνέχιση του έργου. Τότε, μια βραδιά, στα σκαλιά του θεάτρου, γνώρισε τον Ανρί Μελιάκ. Του πρότεινε να συνεργασθούν στο νέο έργο και ο Μελιάκ δέχθηκε αμέσως. Ξεκίνησε έτσι μια συνεργασία που κράτησε περισσότερο από είκοσι χρόνια και αποδείχθηκε ιδιαιτέρως καρποφόρα, όχι μόνο για τη φήμη των δύο συγγραφέων, αλλά και για την ευημερία των μικρών θεάτρων του Παρισιού. Τα κοινά έργα τους είναι τριών ειδών: οπερέτες, φάρσες και κωμωδίες. Οι οπερέτες τους παρείχαν θαυμάσιες ευκαιρίες για κάποιον ταλαντούχο συνθέτη να επιδείξει το ιδιαίτερο χιούμορ του στη μουσική. Αποτελούσαν ευρεία και ζωηρά «κατηγορώ» κατά των τάσεων της κοινωνίας της εποχής τους, αλλά «απολάμβαναν» τα κακά και τις τρέλες που υποτίθεται ότι σατίριζαν. Ανάμεσα στα δημοφιλέστερα έργα τους ήταν τα La belle Hélène (1864), Barbe-bleue (1866), La Grande-Duchesse de Gérolstein (1867), La Périchole (1868) και Le Réveillon. Το τελευταίο απετέλεσε μία από τις πηγές για τη γνωστή οπερέτα Η νυχτερίδα του Γιόχαν Στράους.

Μετά το 1870 η μόδα της παρωδίας έσβησε γρήγορα. Ο Όφφενμπαχ δεν ήταν πλέον στη διάθεσή τους να «ντύσει» τους στίχους των δύο με την ευχάριστα «παλιομοδίτικη» ειρωνική μουσική του, τη στιγμή που είχαν να αντιμετωπίσουν και ερμηνευτές σχεδόν αποστερημένους φωνητικών δυνατοτήτων. Οι Αλεβύ και Μελιάκ συνέχισαν να γράφουν φάρσες του παλαιού τύπου, με πολύπλοκες ίντριγκες, τις οποίες συνύφαιναν έξυπνα με την απεικόνιση των ιδιοτροπιών και κοινωνικών παραδοξοτήτων της δεκαετίας εκείνης. Αποτύγχαναν γενικώς όταν επιχειρούσαν να συγγράψουν κωμωδίες ενός πιο «σοβαρού» χαρκτήρα και να εισαγάγουν πιο λεπτά συναισθήματα. Μια μόνη εξαίρεση είναι η περίπτωση του θεατρικού έργου Froufrou (1869), που ίσως εξαιτίας του αξιοθαύμαστου ταλέντου της ηθοποιού Αιμέ Ντεσκλέ (Aimée Desclée), παραμένει η μεγάλη τους επιτυχία (Succès de larmes). Αυτή την περίοδο έγραψαν το λιμπρέτο της όπερας Κάρμεν, ως μια παράπλευρη ενασχόληση στο κυρίως έργο τους.

Οι καλύτερες στιγμές των Μελιάκ και Αλεβύ είναι στα ελαφρά «σκίτσα» της παρισινής ζωής Les Sonnettes, Madame attend Monsieur, Toto chez Tata και Le Roi Candaule (ο τίτλος του τελευταίου προέρχεται από τον αρχαιοελληνικό μύθο του βασιλιά Candaules). Συχνά ερωτήθηκαν ποιος είχε τον ηγετικό ρόλο στη μεταξύ τους συνεργασία. Το ερώτημα δεν απαντήθηκε μέχρι το τέλος της συνεργασίας τους. Τότε έγινε φανερό πως είχαν πολλά κοινά ταλέντα. Αμφότεροι είχαν ευφυΐα, χιούμορ και δύναμη στην παρατήρηση του ανθρώπινου χαρακτήρα. Ο Μελιάκ είχε πιο πλούσια και έτοιμη να εκφρασθεί ιδιόμορφη φαντασία. Ο Αλεβύ είχε αίσθηση του γούστου, μεγαλύτερο εκλεπτυσμό, αλλά και ένα είδος πάθους. Χωρίς να υπολείπεται του συνεργάτη του σε ευφυΐα, ήταν περισσότερο «ανθρώπινος».

Ο Αλεβύ μόνος του επέδειξε τα παραπάνω σε δύο θαυμάσια μυθιστορήματά του, τα Monsieur et Madame Cardinal (1873) και Les Petites Cardinal, όπου περιγράφονται με ακρίβεια τα χαμηλότερα κλιμάκια της παρισινής μεσαίας τάξεως. Το πομπώδες, διδακτικό και δηλητηριώδες Monsieur Cardinal θα επιβιώνει επί μακρόν ως η αληθινή εικόνα της αυτοδοξαζόμενης ανηθικότητας. Το ιδιόμορφο στοιχείο στο έργο του Αλεβύ είναι περισσότερο ορατό στις απλές και δυνατές σκηνές της γερμανικής εισβολής που έδωσε λίγα χρόνια μετά το πέρας του Γαλλοπρωσικού Πολέμου, στα μυθιστορήματά του Criquette (1883) και Ο Αββάς Κωνσταντίνος (1882), με το δεύτερο να έχει αναρίθμητες εκδόσεις στο ενεργητικό του. Ο Εμίλ Ζολά παρουσίαζε στο αναγνωστικό κοινό του έναν σχεδόν αποκλειστικό συνδυασμό μοχθηρών ανδρών και γυναικών, ενώ στον Αββά Κωνσταντίνο όλα τα πρόσωπα είναι καλά και ευγενικά. Η αλλαγή αυτή έγινε ευμενώς αποδεκτή από το κοινό. Μερικοί οπαδοί του επιμένουν ότι ο Αββάς Κωνσταντίνος θα έχει μια παντοτινή θέση στα αριστουργήματα της λογοτεχνίας με ήρωες κληρικούς. Σε κάθε περίπτωση, άνοιξε για τον Λυντοβίκ Αλεβύ τις θύρες της Γαλλικής Ακαδημίας, στην οποία εξελέγη το 1884.

Ο Αλεβύ παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του τακτικός θαμώνας και της Ακαδημίας, αλλά και του Ωδείου, της Κομεντί Φρανσαίζ και των γραφείων της Εταιρείας Θεατρικών Συγγραφέων, ωστόσο όταν πέθανε στο Παρίσι σε ηλικία, δεν είχε γράψει σχεδόν τίποτα για χρόνια: το τελευταίο βιβλίο του, με τίτλο Kari Kari, εμφανίσθηκε το 1892. Το ημερολόγιό του εκδόθηκε σε μορφή βιβλίου το 1935, αλλά και σε συνέχειες στη Revue des Deux Mondes το 1937–1938.

Πηγές

• Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Halévy, Ludovic» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 12 (11η έκδοση) Cambridge University Press 
• Théâtre of MM. Meilhac and Halévy, σε 8 τόμους (1900-1902)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Έργα του/της Ludovic Halévy στο Project Gutenberg
• Έργα της/του ή για την/τον Λυντοβίκ Αλεβύ στο Internet Archive
• Έργα του Αλεβύ στο LibriVox
• Ο Λ. Αλεβύ στην JewishEncyclopedia του 1906