Μέσα παραγωγής

Στην οικονομία και την κοινωνιολογία, μέσα παραγωγής εννοούνται οι φυσικές και μη χρηματοοικονομικές εισροές που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών με οικονομική αξία. Αυτές περιλαμβάνουν πρώτες ύλες, εγκαταστάσεις, μηχανήματα και εργαλεία που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών.

Τα μέσα παραγωγής αποτελούνται από δύο μεγάλες κατηγορίες αντικειμένων: μέσα εργασίας (εργαλεία, εργοστάσια, υποδομές κ.λπ.), φυσικοί πόροι και πρώτες ύλες. Σε μια αγροτική κοινωνία το κύριο μέσο παραγωγής είναι το χώμα και το φτυάρι. Σε μια βιομηχανική κοινωνία τα μέσα παραγωγής περιλαμβάνουν εργοστάσια και ορυχεία.

Μαρξισμός

Στα έργα του Μαρξ, η διαδικασία της κοινωνικοοικονομικής εξέλιξης βασίζεται στην προϋπόθεση των τεχνολογικών βελτιώσεων στα μέσα παραγωγής. Συναρτήσει με τις τεχνολογικές βελτιώσεις στα μέσα παραγωγής, οι νέες τεχνολογίες και οι επιστημονικές ανακαλύψεις μπορούν να αναδιατάξουν τη δομή της αγοράς, να δημιουργήσουν μαζικό οικονομικό αντίκτυπο και να διαταράξουν το σύνολο κερδών στην οικονομία. Ο περαιτέρω αντίκτυπος μπορεί να οδηγήσει σε ορισμένες μορφές εργατικής δύναμης οικονομικά περιττές και μη ανταγωνιστικές, ακόμη και σε αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας.

Αυτές οι αντιφάσεις εκδηλώνονται με τη μορφή ταξικών συγκρούσεων, οι οποίες αναπτύσσονται σε ένα σημείο όπου ο υπάρχων τρόπος παραγωγής καθίσταται μη βιώσιμος, είτε καταρρέοντας είτε οδηγώντας σε μια κοινωνική επανάσταση. Οι αντιφάσεις επιλύονται με την εμφάνιση ενός νέου τρόπου παραγωγής που βασίζεται σε ένα διαφορετικό σύνολο κοινωνικών σχέσεων που περιλαμβάνει, κυρίως, διαφορετικά πρότυπα ιδιοκτησίας για τα μέσα παραγωγής. Η μαρξιστική άποψη είναι ανήκουν σε αυτούς που τα χρησιμοποιούν.