Μίκαελ Κόλχαας
 Έκδοση του 1810 | |
| Συγγραφέας | Χάινριχ φον Κλάιστ |
|---|---|
| Τίτλος | Michael Kohlhaas |
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1810 |
| Μορφή | διήγημα νουβέλα |
| Εμπνευσμένο από | Hans Kohlhase |
| Τόπος | Γερμανία |
| δεδομένα () | |
Μίκαελ Κόλχαας (γερμανικά: Michael Kohlhaas) είναι νουβέλα του Χάινριχ φον Κλάιστ. Ένα πρώτο απόσπασμα δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου 1808 του λογοτεχνικού περιοδικού Φοίβος του Κλάιστ. Το πλήρες έργο εκδόθηκε το 1810.[1]
Η ιστορία διαδραματίζεται στα μέσα του 16ου αιώνα στο Βραδεμβούργο και τη Σαξονία και αναφέρεται σε έναν έμπορο αλόγων, ο οποίος, έχοντας απογοητευτεί από την απονομή δικαιοσύνης της εποχής του, παίρνει τον νόμο στα χέρια του καταφεύγοντας στην αυτοδικία. Η δράση του ξεπερνά όλο και περισσότερο τις διαστάσεις της αρχικής αντιδικίας και, τυφλωμένος από τη μανιασμένη οργή του, ο έντιμος έμπορος μετατρέπεται σε εκδικητικό εγκληματία, γεγονός που τον οδηγεί τελικά στην αγχόνη.[2]
Είναι το πιο εκτενές πεζογράφημα του συγγραφέα και περιλαμβάνει θέματα και μοτίβα που ο Κλάιστ ανέπτυξε σε όλο το έργο του, όπως το ζήτημα της ενοχής και τη σύγκρουση μεταξύ ατόμου και κοινωνίας.[3]
Η υπόθεση Κολχάζε
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ιστορικό πρότυπο του Κλάιστ είναι ο έμπορος Χανς Κολχάζε που έζησε στο Κελν (τώρα ενσωματώθηκε στο Βερολίνο) στο Μαργραβάτο του Βρανδεμβούργου τον 16ο αιώνα. Τον Οκτώβριο του 1532 ξεκίνησε ένα ταξίδι στην Εμπορική Έκθεση της Λειψίας στο γειτονικό Εκλεκτοράτο της Σαξονίας.[4]
Στο δρόμο, με εντολή του γιούνκερ[5] φον Ζάσβιτς, κατασχέθηκαν δύο από τα άλογά του, ως υποτιθέμενο τέλος για την είσοδο στη Σαξονία. Για την αδικία, ο έμπορος κινήθηκε νομικά στα δικαστήρια της Σαξονίας. Οι διαπραγματεύσεις διευθέτησης πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο του 1533, αλλά δεν οδήγησαν σε επίλυση της υπόθεσης. Ένας λόγος ήταν κυρίως ότι ο Ιππότης Ζάσβιτς είχε πλέον πεθάνει και οι κληρονόμοι του αρνήθηκαν να πληρώσουν την αποζημίωση. Αγανακτισμένος, κατέφυγε στην αυτοδικία, θεσμός καθιερωμένος από αιώνες παράδοσης (στον Μεσαίωνα ήταν όχι μόνο δικαίωμα αλλά και καθήκον του ατόμου να απορρίπτει τις παράνομες ενέργειες των αρχών) αλλά τώρα απαγορευμένος από τη νομική μεταρρύθμιση του 1495. Έτσι, συγκέντρωσε μια ομάδα υποστηρικτών του το 1534, έκαψε σπίτια στη Βιτεμβέργη και στη συνέχεια διέπραξαν περαιτέρω βιαιότητες που ακόμη και μια προειδοποιητική επιστολή του Μαρτίνου Λούθηρου δεν μπόρεσε να αποτρέψει. Το 1540 τελικά συνελήφθη, δικάστηκε και εκτελέστηκε δημόσια με βασανιστήρια στον τροχό στο Βερολίνο στις 22 Μαρτίου 1540. [6]
Πολιτικό υπόβαθρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γύρω στο 1800, οι αποτυχίες της εξωτερικής πολιτικής (ήττες στον πόλεμο κατά του Ναπολέοντα) αλλά και η ασαφής εσωτερική πολιτική κατάσταση (καθώς οι ηγεμόνες των γερμανικών βασιλείων και πριγκιπάτων ακολουθούσαν διαφορετική στρατηγική συμβιβασμού με τον Ναπολέοντα) προκάλεσαν δυσαρέσκεια στην Πρωσία.
Ο Κλάιστ αντιτάχθηκε ξεκάθαρα στη Γαλλία και ήταν πεπεισμένος για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων. Μέσω του χαρακτήρα του Κόλχαας, μπόρεσε να εκφράσει τα πολιτικά του ιδανικά χωρίς να διακινδυνεύσει να θεωρηθεί ύποπτος για πολιτική ταραχή.
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Μίκαελ Κόλχαας, αξιοσέβαστος έμπορος αλόγων από το Βραδεμβούργο, ταξιδεύει στη Σαξονία με άλογα που προορίζονται για πώληση σε εμποροπανήγυρη. Στο δρόμο, τον σταματούν στο κάστρο του ευγενή γιούνκερ Βέντζελ φον Τρόνκα και ισχυριζόμενοι ότι δεν έχει κατάλληλα έγγραφα διέλευσης, του ζητούν να αφήσει δύο άλογα για εγγύηση. Στη Δρέσδη (πρωτεύουσα της Σαξονίας) ο Κόλχαας μαθαίνει ότι αυτή η εγγύηση ήταν εντελώς αυθαίρετη και κατά την επιστροφή του ανακαλύπτει ότι τα δύο άλογά του είχαν αδυνατίσει και ήταν πλέον άχρηστα λόγω της χρήσης τους σε σκληρές αγροτικές εργασίες. Επίσης, ο υπηρέτης του, που παρέμεινε για να προσέχει τα ζώα και διαμαρτυρήθηκε για την κακομεταχείριση, έχει χτυπηθεί. Ο έμπορος μηνύει τον Τρόνκα για το κόστος της ιατρικής περίθαλψης του υπηρέτη του και για την αποκατάσταση των αλόγων του. Μετά από ένα χρόνο διαπιστώνει ότι η αγωγή του απορρίφθηκε λόγω της πολιτικής επιρροής της οικογένειας φον Τρόνκα. Επιμένει να διεκδικεί τα δικαιώματά του (ανεπιτυχώς) και οι περαιτέρω ενέργειές του τελειώνουν με τον θάνατο της συζύγου του (την οποία χτυπά ένας φρουρός στην προσπάθειά της να παραδώσει μια αναφορά στον εκλέκτορα της Σαξονίας και αργότερα πεθαίνει από τα τραύματά της).[2]
Απογοητευμένος που δεν δικαιώνεται με νομικά μέσα, ο Κόλχαας, μετά την απώλεια της συζύγου του, αποφασίζει να εκδικηθεί. Με επτά άντρες, επιτίθεται στο κάστρο του Τρόνκα, ο οποίος στο μεταξύ έχει καταφύγει στη Βιτεμβέργη, και σφάζει τους υπηρέτες. Καταδιώκοντας τον Τρόνκα, οδηγεί τον αυξανόμενο «στρατό» του (400 άτομα) στη Βιτεμβέργη, όπου πυρπολεί πολλά σπίτια αλλά δεν καταφέρνει να τον βρει. Διεξάγει πραγματικό πόλεμο εναντίον του πριγκιπικού στρατού και τελικά καταλήγει στη Λειψία, όπου επίσης πυρπολεί. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει μια συνομιλία με τον Μαρτίνο Λούθηρο, ο οποίος τον είχε καταδικάσει δημόσια. Ωστόσο, αφού του περιγράφει την κατάστασή του, ο Λούθηρος εξασφαλίζει από τον εκλέκτορα της Σαξονίας αμνηστία και την ασφαλή μετάβαση του Κόλχαας στη Δρέσδη, ώστε να μπορέσει να επαναφέρει την αγωγή στο δικαστήριο.
Στη Δρέσδη, ο Κόλχαας αρχικά ζει ανενόχλητος. Στο μεταξύ, διάσπαρτα απομεινάρια του διαλυμένου «στρατού» του κυκλοφορούν στη χώρα ληστεύοντας και δολοφονώντας. Αρχηγός τους είναι ο Γιόχαν Νάγκελσμιτ, που διαδίδει ότι είναι έμπιστος του Κόλχαας. Ο Κόλχαας διαψεύδει τις φήμες συνεργασίας, στην πραγματικότητα θα ήθελε να τον δει κρεμασμένο για τις φρικαλεότητές του. Ωστόσο, η αμνηστία ανακαλείται και ο Κόλχαας βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό. Τότε φθάνει αγγελιοφόρος του Νάγκελσμιτ, ο οποίος θέλει να τον ελευθερώσει από την αιχμαλωσία και του προσφέρει τη διοίκηση του «στρατού». Ο Κόλχαας προσποιείται ότι δέχεται για να μπορέσει να δραπετεύσει και σχεδιάζει να φύγει για «το Λεβάντε ή τις Ανατολικές Ινδίες». Δεν ξέρει ότι είναι παγίδα που έστησαν οι αρχές και συλλαμβάνεται για απόπειρα απόδρασης.[3]
Ο εκλέκτορας του Βρανδεμβούργου καταφέρνει να απελευθερώσει τον Κόλχαας και του προσφέρει μια δίκαιη δίκη. Αλλά οι αρχές στο Βερολίνο πιστεύουν ότι είναι απειλή για την εξουσία της αριστοκρατίας και πρέπει να αντιμετωπιστεί με αυστηρότητα. Η δίκη οδηγεί στην καταδίκη του Τρόνκα σε αποζημίωση, αλλά συγχρόνως ο Κόλχαας καταδικάζεται σε θάνατο για υποκίνηση και συμμετοχή σε βίαιες ταραχές.
Καθώς ο Κόλχαας οδηγείται στην εκτέλεση, πληροφορείται ότι η αγωγή του εναντίον του Τρόνκα ήταν επιτυχής, του παρουσιάζεται η αποζημίωση για τα τραύματα του υπηρέτη του και του δείχνουν τα άλογα, πλέον καλοφαγωμένα και υγιή. Ευχαριστημένος που αποδόθηκε δικαιοσύνη, υποτάσσεται πρόθυμα στην εκτέλεση.
Λίγο πριν από την εκτέλεση, ο εκλέκτορας της Σαξονίας πληροφορήθηκε ότι ο Κόλχαας έχει στην κατοχή του μια προφητεία τσιγγάνων που περιέχει το όνομα του τελευταίου εκλέκτορα του Οίκου της Σαξονίας και την ημερομηνία που θα χάσει την εξουσία του. Όλες οι προσπάθειες να πάρει το χαρτί αποτυγχάνουν. Στο ικρίωμα, ο Κόλχαας τελικά καταπίνει το χαρτί, καθιστώντας το τελικά απρόσιτο στον εκλέκτορα, ο οποίος παθαίνει νευρικό κλονισμό.[7]
Διασκευές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1967: Μίκαελ Κόλχαας. Σκηνοθεσία: Βολφ Βόλμαρ (τηλεοπτική σειρά επτά επεισοδίων)
- 1969: Μίκαελ Κόλχαας – ο επαναστάτης. Σκηνοθεσία: Φόλκερ Σλέντορφ, με πρωταγωνιστή τον Ντέιβιντ Γουόρνερ[8]
- 1999: Τζακ Μπουλ. Σκηνοθεσία: Τζων Μπάνταμ, ταινία γουέστερν βασισμένη σε μοτίβα από τη νουβέλα[9]
- 2012: Κόλχαας ή Η αναλογικότητα των μέσων. Σκηνοθέτης: Άρον Λέμαν
- 2013: Ο θρύλος του Μίκαελ Κόλχαας. Σκηνοθεσία: Αρνώ ντε Παλιέρ[10]
Μετάφραση στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μίχαελ Κόλχαας, εκδόσεις Ερατώ, 2010 [11]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ ,. «inhaltsangabe.de/kleist/michael-kohlhaas/».
- ↑ 2,0 2,1 . «getabstract.com/de/zusammenfassung/michael-kohlhaas».
- ↑ 3,0 3,1 . «lektueren-verstehen.de/heinrich-von-kleist/michael-kohlhaas/».
- ↑ . «deutsche-biographie.de/Kohlhaas».
- ↑ γαιοκτήμονας ευγενής
- ↑ . «executedtoday.com/1540-hans-kohlhase-horse-wild/».
- ↑ . «studysmarter.de/michael-kohlhaas/».
- ↑ . «imdb.com/Michael Kohlhaas - Der Rebell/1969».
- ↑ . «imdb.com/Η μεγάλη σύγκρουση/Original title: The Jack Bull/TV Movie/1999».
- ↑ . «imdb.com/Ο θρύλος του Μάικλ Κόλχαας/Original title: Michael Kohlhaas/2013».
- ↑ . «books2u.gr/el/Mixael-Kolxaas/».