Μαρία Τσαρτορύσκα
| Μάρια Βιρτεμπέρσκα | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Maria z Czartoryskich (Πολωνικά) |
| Γέννηση | 15 Μαρτίου 1768[1][2][3] Βαρσοβία |
| Θάνατος | 21 Οκτωβρίου 1854[1][2][3] Παρίσι[4] |
| Τόπος ταφής | Champeaux cemetery of Montmorency και Sieniawa Palace |
| Χώρα πολιτογράφησης | Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία Δουκάτο της Βυρτεμβέργης |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Πολωνικά[2] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | οικοδέσποινα λογοτεχνικού σαλονιού συγγραφέας |
| Αξιοσημείωτο έργο | Malwina czyli domyślność serca |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Λουδοβίκος της Βυρτεμβέργης (από 1784)[5] |
| Τέκνα | Αδάμ της Βυρτεμβέργης |
| Γονείς | Άνταμ Καζίμιες Τσαρτορίσκι και Στανίσουαφ Αύγουστος Πονιατόφσκι και Ιζαμπέλα Τσαρτορίσκα |
| Αδέλφια | Zofia Czartoryska Άνταμ Γέζι Τσαρτορίσκι Κονστάντι Άνταμ Τσαρτορίσκι |
| Οικογένεια | Τσαρτορίσκι |
| Υπογραφή | |
 | |
| Θυρεός | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η Μαρία Τσαρτορύσκα της Βυρτεμβέργης, πολων.: Maria Czartoryska Wirtemberska (15 Μαρτίου 1768, Βαρσοβία - 21 Οκτωβρίου 1854, Παρίσι), ήταν Πολωνή σλάχτα (ευγενής), συγγραφέας, μουσικός και φιλάνθρωπος. [6]
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Μαρία-Άννα ήταν κόρη του Αδάμ Καζίμιερς πρίγκιπα Τσαρτορύσκι και της Ιζαμπέλας, κόρης του Γκέοργκ-Ντέτλεφ κόμη του Φλέμινγκ. Πέρασε την παιδική της ηλικία στο Mπλέ Ανάκτορο της Βαρσοβίας και στο Ποβόνσκι Το 1782 μετακόμισε με τους γονείς της στο Πουλάβυ.
Από το 1784 έως το 1793 η Μαρία παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο δούκα της Βυρτεμβέργης, ο οποίος έγινε χετμάνος (στρατάρχης) του Λιθουανικού Στρατού στον πόλεμο του 1792 κατά της Ρωσίας. Η Μαρία τον χώρισε, όταν αυτός πρόδωσε την Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία. Ο μοναδικός γιος της Μαρίας, ο Αδάμ της Βυρτεμβέργης, παρέμεινε με τον πατέρα του και μεγάλωσε σε μία ατμόσφαιρα προκατειλημμένη κατά της μητέρας του και της Πολωνίας.
Μετά το διαζύγιό της η Μαρία ζούσε κυρίως στη Βαρσοβία και από το 1798 έως το 1804 περνούσε τους χειμώνες στη Βιέννη και τα καλοκαίρια στο Πουλάβυ. Μεταξύ 1808-1816 φιλοξένησε το λογοτεχνικό της σαλόνι στη Βαρσοβία (Μπλε Σάββατα). Οι προσκεκλημένοι της περιλάμβαναν τον Γιούλιαν Ούρσυν Νιεμτσέβιτς. Παρακολούθησε συναντήσεις της Εταιρείας των X (πολων.: Τοβαζίστφο Ίκσουφ). Το 1816 δημοσίευσε τη Μαλβίνα, ή η διαίσθηση της καρδιάς, που θεωρείται το πρώτο ψυχολογικό μυθιστόρημα της Πολωνίας.
Γοητευμένη με το γραφικό χωριό Πιλίτσα, το αγόρασε και αναδιαμόρφωσε τον κήπο του τοπίου. Έκτισε ένα παλάτι και μία καθολική εκκλησία. Το πάρκο στην Πιλίτσα εθεωρείτο από τα πιο όμορφα της Ευρώπης και συναγωνιζόταν άλλα πάρκα στην Πολωνία: το Ποβόνσκι (που φτιάχτηκε από τη μητέρα της Μαρίας) και την Αρκαδία (της Χελένα Ρατζίβιου). Η Μαρία προσέλαβε τον Φραντσίσεκ Λέσελ ως κτηματομεσίτη της.
Η Mαρία Βυρτεμπέρσκα ήταν ενεργή φιλάνθρωπος. Παρείχε εκπαίδευση και δημοσίευσε ημερολόγια για τους αγρότες.
Μετά την Εξέγερση του Νοεμβρίου, η Μαρία μετακόμισε στη Σιενιάβα και μετά στη Γκαλίσια. Το 1837 μετακόμισε στο Παρίσι, όπου έζησε με τον αδελφό της Άνταμ-Γιέρζυ Τσαρτορύσκι.
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Περί το 1788 παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο δούκα της Βυρτεμβέργης και είχε τέκνο:
- Αδάμ 1792-1847, δούκας της Βυρτεμβέργης.
Έργα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βιβλίο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μαλβίνα, ή το αισθητήριο της καρδιάς, 1816 (Αγγλική μετάφραση από την Ούρσουλα Φίλιπς, που εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Πανεπιστημίου Βορείου Ιλινόις, 2012, (ISBN 978-0875804507) )
Μουσική δωματίου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- κομμάτια για πιάνο (δημοσιεύθηκε από τον Αντόνι Κοτσιπίνσκι) [7]
Φωνητική μουσική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Σέφαν Πολότσκι (εκδόθηκε από τον Ρογκότσυ) [6]
Εκθεσιακός χώρος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Το ανάκτορο Μαρύνκα στο Πουλάβυ κτίστηκε για τη Μαρία από τους γονείς της. -
Η Ιζαμπέλα του Φλέμινγκ, μητέρα της Μαρίας Τσαρτορύσκας. -
Ο Λουδοβίκος δούκας της Βυτεμβέργης, σύζυγος της Μαρίας, το 1800. -
Ο Αδάμ δούκας της Βυρτεμβέργης, γιος της Μαρίας. Πορτρέτο του Γιόχαν-Ντόμινικ Μπόσι, 1805.
.jpg)
Βιβλιογραφικές αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 14501155c. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage. p11054.htm#i110536. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ p11054.htm#i110536. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ 6,0 6,1 Cohen, Aaron I. (1987). International encyclopedia of women composers (Second edition, revised and enlarged έκδοση). New York. ISBN 0-9617485-2-4.
- ↑ «Poles in Music (1902)». Polish Music Center (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2020.