Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μελιγαλάς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°13′25.3″N 21°58′7.3″E / 37.223694°N 21.968694°E / 37.223694; 21.968694

Μελιγαλάς
Μελιγαλάς is located in Greece
Μελιγαλάς
Μελιγαλάς
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
Αποκεντρωμένη ΔιοίκησηΠελοποννήσου - Δυτικής Ελλάδας - Ιονίου
ΠεριφέρειαΠελοποννήσου
Περιφερειακή ΕνότηταΜεσσηνίας
ΔήμοςΟιχαλίας
Δημοτική ΕνότηταΜελιγαλά
Γεωγραφία
ΝομόςΜεσσηνίας
Υψόμετρο100
Πληθυσμός
Μόνιμος1.228
Έτος απογραφής2021
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Μελιγαλάς είναι οικισμός της Μεσσηνίας στην Πελοπόννησο[1][2] και έδρα του Δήμου Οιχαλίας[3].

Γενικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μελιγαλάς βρίσκεται στην περιοχή της Άνω Μεσσηνίας και αποτελεί το μεγαλύτερο εμπορικό και αγροτικό κέντρο της περιοχής. Είναι κτισμένος στους πρόποδες του όρους Ιθώμης σε υψόμετρο 100 μέτρων,[2] στον λόφο του Προφήτη Ηλία και την ανατολική όχθη του Παμίσου, σε εύφορη κοιλάδα. Τα περισσότερα σπίτια του χωριού είναι πέτρινα. Συνδέεται με αμαξιτούς δρόμους με την Καλαμάτα (30 χλμ. Ν.-ΝΑ.), τη Μεγαλόπολη (34 χλμ. Β.-ΒΑ.) και τις περιοχές της βόρειας Μεσσηνίας, καθώς και με το σιδηροδρομικό δίκτυο Πελοποννήσου, διαθέτοντας σταθμό,[4] του άλλοτε σιδηροδρόμου ΣΠΑΠ.

Αποτελούσε έδρα του ομώνυμου Δήμου, ο οποίος το 1928 αριθμούσε 2.279 κατοίκους και στην απογραφή του 2001 αριθμούσε 1.426 κατοίκους,[5] ενώ το 2011 ο πληθυσμός αριθμούσε 1.296 κατοίκους[6]. Πλέον ανήκει διοικητικά στον Δήμο Οιχαλίας. Από το 1960 διέθετε πλήρες εξατάξιο γυμνάσιο, ειρηνοδικείο, αστυνομικό τμήμα, ταχυδρομείο, υποθηκοφυλακείο και δημοτικό σχολείο.

Εκκλησιαστικά αποτελεί ιδιαίτερη αρχιερατική περιφέρεια της Ιεράς Μητρόπολης Μεσσηνίας. Ο μητροπολιτικός ναός της πόλης είναι αφιερωμένος στο Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο.[εκκρεμεί παραπομπή]

Στον Μελιγαλά υπάρχει γήπεδο ποδοσφαίρου χωρητικότητας 2.000 θεατών, όπου εδρεύει ο Εθνικός Μελιγαλά και η Θύελλα Μερόπης.[7]

Ονομασία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ονομασία του, σύμφωνα με μία άποψη, οφείλεται στην μεσαιωνική λέξη «μελίγαλος» ή «μελίγαλα» η οποία δηλώνει πρόσωπο που επεξεργάζεται και πουλά μελίγαλα, δηλ. «μείγμα δροσιστικό και τονωτικό μέλιτος και γάλακτος» (Φαίδων Κουκουλές, βυζαντινολόγος).[8] Σύμφωνα με άλλη άποψη προέρχεται από το ομώνυμο επώνυμο ("Συμβολή στη μορφολογία των νεοελληνικών επωνύμων", σελ. 188 -  Ανδριώτης, Νικόλαος Π. (1950), Επιστημονικές Επετηρίδες Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης).

Ιστορικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μελιγαλάς κτίστηκε και αναπτύχθηκε την περίοδο του Μεσαίωνα (11ος αιώνας) ενώ την περίοδο των Φράγκων και Ενετών, αλλά και της Τουρκοκρατίας, υπήρξε σημαντική πολίχνη, (μικρή πόλη) καθώς και μικρό εμπορικό κέντρο διακινήσεως των προϊόντων της πεδιάδας της Μεσσηνίας.[8]

Ο Άγγλος περιηγητής Ουίλιαμ Ληκ την αναφέρει ως Melígala (Ταξίδια στον Μοριά Ι, 78) όπως και ο Γάλλος Φρανσουά Πουκεβίλ (VI, 45). Στην Εκστρατεία του Μοριά καταγράφεται με την ονομασία Méligala να υπάγεται στην Επαρχία Λεονταρίου (Léondari) → Τμήμα Λάκκων (Section de Lakki) και να έχει πληθυσμό 48 οικογένειες (συνολικά 178 άτομα) ενώ αργότερα στο "Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια" ως Μελιγαλάς στην Επαρχία Λεονταρίου με τον ίδιο πληθυσμό.[9]

Σύμφωνα με την απογραφή του 1940 ο Μελιγαλάς είχε πληθυσμό περίπου 3.000 κατοίκων. Κατά την κατοχή χρησιμοποιήθηκε ως βάση μιας ιταλικής καραμπινιερίας και μετά την ιταλική συνθηκολόγηση το Σεπτέμβριο του 1943 έγινε έδρα μιας διλοχίας της γερμανικής Βέρμαχτ.[10][11] Ο Μελιγαλάς αποτελούσε θέση με ιδιαίτερη σημασία για τους Γερμανούς, καθώς επέτρεπε τον έλεγχο του δρόμου Καλαμάτας-Τρίπολης και ολόκληρης της προς νότον περιοχής και την άνοιξη του 1944 έγινε έδρα του Τάγματος Καλαμών (Μελιγαλά), ενός από τα πέντε Τάγματα Ασφαλείας που οργανώθηκαν και τέθηκαν υπό τη διοίκηση του Διονύσιου Παπαδόγγονα.[12][11] Τον Απρίλιο ο ΕΛΑΣ προσέβαλε το Μελιγαλά, πραγματοποιώντας την πρώτη επίθεσή του σε πόλη που υπερασπιζόταν ισχυρή γερμανική φρουρά, αλλά η επίθεσή του αποκρούστηκε.[13]

Η μάχη του Μελιγαλά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Μάχη του Μελιγαλά

Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν τον Μελιγαλά στις 4.9.1944 και την Καλαμάτα την επομένη. Ο ΕΛΑΣ πολιόρκησε το χωριό, στο οποίο είχαν οχυρωθεί άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας και το κατέλαβε μετά απο τριήμερη πολιορκία (13-15.9.1944). Στη συνέχεια ακολούθησε η εκτέλεση πολλών αιχμαλώτων σε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα επεισόδια πριν από την έναρξη του Εμφυλίου. Σε μνημείο έξω από το χωριό είναι γραμμένα 787 ονόματα από 61 πόλεις και χωριά.

Διοικητική ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο μελιγαλάς αναφέρεται επίσημα, μετά την ολοκλήρωση της Επανάστασης του 1821, το 1835 να ορίζεται έδρα στον τότε δήμο Στενυκλήρου. Το 1840 αποσπάται από το δήμο Στενυκλήρου και προσαρτάται στον ήδη υπάρχοντα τότε δήμο Οιχαλίας του οποίου και ορίζεται έδρα.[3] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, αποτελεί κοινότητα [14] που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Μελιγαλά του Δήμου Οιχαλίας. Σύμφωνα με την απογραφή 2021 απογράφησαν 1.228 κάτοικοι.[15]

Δείτε επίσης: Κοινότητα - Δήμος Μελιγαλά

Υποσημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 21. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 301. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 41. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 223. 
  3. ↑ 3,0 3,1 «Μελιγαλάς Μεσσηνίας». Διοικητικές μεταβολές των ΟΤΑ. Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2025. 
  4. ↑ www.greekrailtickets.gr https://www.greekrailtickets.gr/S.S.MELIGALA.htm. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2025.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  5. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 186 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf. 
  6. ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10791 (σελ. 317 του pdf)
  7. ↑ «Γήπεδο ΜΕΛΙΓΑΛΑ». ΕΠΣ Μεσσηνίας. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2018. 
  8. ↑ 8,0 8,1 «Μελιγαλάς». messinia.mobi. 28 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2025. 
  9. ↑ «Μελιγαλάς, Το οικιστικό δίκτυο της Πελοποννήσου στα χρόνια της Επανάστασης». Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. 
  10. ↑ Κουσουρής, Δημήτρης (2014). Δίκες των δοσίλογων 1944-1949 Δικαιοσύνη, συνέχεια του κράτους και εθνική μνήμη. Αθήνα: Πόλις. σελ. 110. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Ο ΙΟΣ (11-09-2005). «Η μαύρη εθνική Πηγάδα». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/ios2005/ios20050911.htm. Ανακτήθηκε στις 2018-05-07. 
  12. ↑ Κωστόπουλος, Τάσος (2005). Η αυτολογοκριμένη μνήμη: Τα Τάγματα Ασφαλείας και η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη. Αθήνα: φιλίστωρ. σελίδες 16-19. , Μάγερ, Χέρμαν Φρανκ (2004). Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα: Τα αιματηρά ίχνη της 117ης μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και την Ελλάδα. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. σελ. 543. 
  13. ↑ Μάγερ, Χέρμαν Φρανκ (2004). Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα: Τα αιματηρά ίχνη της 117ης μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και την Ελλάδα. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. σελίδες 543–544. 
  14. ↑ «Νόμος 4555/2018 - Πρόγραμμα «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι»». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2025. 
  15. ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2021». σελ. 21929 (σελ. 347 του pdf). 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μελιγαλάς&oldid=10959941"