Μελιτοεξαγωγέας

Μελιτοεξαγωγέας (δεξιά), και γραμμή απολεπισμού μελιού.

Ο μελιτοεξαγωγέας είναι μια μηχανή που χρησιμοποιείται για την εξαγωγή του μελιού από τις κηρήθρες (τρύγος μελιού). Ο μελιτοεξαγωγέας εξάγει το μέλι από τις κηρήθρες, χωρίς να τις καταστρέφει, έχοντας σαν βάση τη φυγόκεντρο δύναμη. Έχει σχήμα κυλινδρικό όπου τα πλαίσια με τις κηρήθρες τοποθετούνται σε ειδικές θέσεις και στη συνέχεια περιστρέφονται, αφού πρώτα έχει αφαιρεθεί το στρώμα κεριού με ηλεκτρικό μαχαίρι, πιρούνι ή μηχάνημα απολέπισης. Κατά την περιστροφή, εξάγεται το μέλι στα τοιχώματα του κάδου, και μαζεύεται στον πυθμένα του, όπου στη συνέχεια μία βάνα το διοχετεύει σε δοχεία ή φίλτρα. Η ροή του μελιού πρέπει να είναι συνεχής, γιατί εάν η στάθμη του μελιού ανεβεί πολύ, θα μπλοκάρει την κίνηση των πλαισίων.

Με αυτόν τον τρόπο, γίνεται ο τρύγος του μελιού χωρίς να καταστρέφονται οι κηρήθρες. Παλαιότερα, όταν δεν υπήρχαν μελιτοεξαγωγείς, ο τρύγος του μελιού γινόταν με σύνθλιψη και άρα ολική καταστροφή των κηρηθρών.

Ιστορία του μελιτοεξαγωγέα

Ο σχεδιαστής του πρώτου μελιτοεξαγωγέα, στη μορφή που έχει σήμερα, θεωρείται ο Francesco De Hruschka ( 1813 – 1888 ) Ο De Hruschka γνωστός και ως  Ταγματάρχης Franz von Hruschka λόγω της θητείας του στον αυστριακό στρατό, κατείχε ο ίδιος μια πετυχημένη επιχείρηση στη Βενετία, εξάγοντας κυψέλες και μελισσοσμήνη στη Γερμανία. Το 1865, κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου μελισσοκομίας στο Μπρνο στη Τσεχία, παρουσίασε τον πρώτο φυγόκεντρο μελιτοεξαγωγέα. Ο Hruschka συνέλαβε την ιδέα της φυγοκέντρισης την ώρα που παρακολουθούσε τον γιο του να παίζει με μια κηρήθρα κι ενα κουβά. Το μικρό παιδί έδεσε τον κουβά και στην συνέχεια τον έκανε να περιστρέφει με δύναμη γύρο απο το κεφάλι του, και έτσι απλά το μέλι να έβγαινε απο την κηρήθρα. Έτσι, το νέο μηχάνημα που σχεδιάστηκε από τον Hruschka, με βάση αυτό το "παιχνίδι" που είχε φτιάξει ο γιός του, ήταν το πρώτο που δεν κατέστρεφε την κηρήθρα κατά την εξαγωγή, ενώ επίσης ο μελισσοκόμος μπορούσε να τις βάζει δύο δύο στο μηχάνημα με αποτέλεσμα να εξοικονομεί περισσότερο χρόνο.

Τύποι μελιτοεξαγωγέα

Μελιτοεξαγωγέας σε μελιτοεξαγωγέα. Το μέλι τρέχει από τη βάνα που διαθέτει, και πέφτει σε πλαστικό φίλτρο μελιού, που είναι συγχρόνως και μικρός πάγκος απολεπισμού.

Οι σύγχρονοι μελιτοεξαγωγείς είναι κατασκευασμένοι εξολοκλήρου από ανοξείδωτο μέταλλο. Σε κάποιες περιπτώσεις, στο εμπόριο κυκλοφορούν και μελιτοεξαγωγείς με γαλβανιζέ ανέμη περιστροφής. Επίσης, για ερασιτεχνική χρήση, υπάρχουν πολύ οικονομικοί πλαστικοί μελιτοεξαγωγείς, συνήθως χωρητηκότητας 2-4 πλαισίων.

Οι μελιτοεξαγωγείς, ανάλογα με το πώς περιστρέφονται τα πλαίσια, διακρίνονται σε ακτινωτούς και εφαπτόμενους

1. Ακτινωτός Μελιτοεξαγωγέας: Τα πλαίσια τοποθετούνται ακτινωτά, έχοντας ως κέντρο τον άξονα του μελιτοεξαγωγέα. Με τη σειρά τους, αυτοί διακτίνονται σε αυτούς με σταθερή ανέμη (όπου τα πλαίσια παραμένουν ακτινωτά κατά τη φυγοκέντριση), και σε αυτούς που τα πλαίσια είναι κινητά, και κατά την περιστροφή εφάπτονται παράλληλα με τον κάδο περιστροφής. Στην πρώτη περίπτωση (σταθερή ανέμη), οι μελιτοεξαγωγείς είναι περισσότερο κατάλληλοι γιαι ανθόμελα, που είναι πολύ ρευστά μέλια, και έτσι δεν σπάνε τα πλαίσια κατά την φυγοκέντρισή. Έτσι, είναι ιδιαίτερα διαδεδομένοι σε τροπικές χώρες, ή χώρες με μεγάλη παραγωγή ανθόμελων (π.χ Ανατολική Ευρώπη, Ρωσία, ΗΠΑ, κτλ). Αντίθετα, στην Ελλάδα και στις χώρες όπου το μέλι είναι περισσότερο παχύρευστο (π.χ. όπως το μέλι πεύκο, μέλι ελάτης, μέλι βελανιδιάς), χρησιμοποιούνται οι μελιτοεξαγωγείς με ανέμη κινητή,, όπου η φυγοκέντριση γίνεται παράλληλα με τα τοιχώματα του δοχείου, και έτσι δεν σπάνε οι κηρήθρες. Είναι μελιτοεξαγωγείς ηλεκτροκίνητοι, που μπορούν να δέχονται 10-60 πλαίσια (συνήθως μέχρι 20 είναι το πιο διαδεδομένο στην Ελλάδα). Η ταχύτητα περιστροφής είναι συνήθως 100στρ/λεπτό (στην αρχή όταν είναι βαριά τα πλαίσια) μέχρει και 300στρ/λεπτό στα τελικά γυρίσματα. Στους απλούς μελιτοεξαγωγείς, υπάρχει απλά διακόπτης λειτουργείας, ρυθμιστής στροφών και χρονόμετρο. Στους πιο σύγχρονους υπάρχει δυνατότητα προγραμματισμού όλως αυτών με ηλεκτρικό εγκέφαλο, ώστε μην απαιτείται η συνεχής παρουσία του μελισσοκόμου κατά την φυγοκέντριση, και αυτή να γίνεται αυτόματα.
2. Εφαπτόμενος Μελιτοεξαγωγέας. Τα πλαίσια τοποθετούνται παράλληλα με τα τοιχώματα του δοχείου του μελιτοεξαγωγέα. Έτσι, όταν ολοκληρωθεί η φυγοκέντριση της μίας πλευράς του πλαισίου, ο μελισσοκόμος πρέπει χειροκίνητα να γυρίσει κάθε πλαίσιο από την άλλη πλευρά, και να συνεχίσει τη φυγοκέντριση. Κάτι τέτοιο φυσικά απαιτεί περισσότερο κόπο και χρόνο. Όμως οι μελιτοεξαγωγείς αυτοί είναι πιο απλοί στην κατασκευή, πιο οικονομικοί, και συνήθως καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες ενός ερασιτέχνη μελισσοκόμου, μέχρι 20-30 μελίσσια. Μπορεί να είναι πλαστικοί, ή μεταλλικοί ανοιξείδωτοι., συνήθως 2,3,4 και 6 πλαισίων.

   

   Μελιτοεξαγωγέας 3 πλαισίων, εφαπτόμενος

Οι μελιτοεξαγωγείς επίσης διακρίνονται σε χειροκίνητους, ηλεκτρικούς ή τριπλής χρήσεως (χειροκίνητος, ηλεκτρικός με ρεύμα ή μπαταρία αυτοκινήτου). Για μικρά μελισσοκομεία, μέχρι 20-30 μελίσσια, χρησιμοποιούνται συνήθως οι χειροκίνητοι μελιτοεξαγωγείς, καθώς είναι σαφώς πιο οικονομικοί. Για μεγαλύτερες μονάδες, είναι επιβεβλημένη η χρήση ηλεκτρικών μελιτοεξαγωγέων, που ρυθμίζεται ηλεκτρονικά η ταχύτητα και ο χρόνος περιστροφής.

Οι μικρότεροι μελιτοεξαγωγείς ξεκινούν με 2, 3 ή 4 πλαίσια και μπορούν να φτάσουν και τα 20 πλαίσια.