Μοντάζ

Το μοντάζ (γαλλικά: montage‎‎) είναι η τεχνική της επιλογής και σύνθεσης μικρών κομματιών (εικόνες, βίντεο κτλ) για την παραγωγή ενός μεγαλύτερου ενιαίου έργου.

Ο όρος χρησιμοποιείται κυρίως στην τέχνη του κινηματογράφου, για την σύνθεση των πλάνων που «τραβήχτηκαν» κατά τη διαδικασία του «γυρίσματος». Ο όρος εισήχθη στον κινηματογράφο από τον Σεργκέι Αϊζενστάιν και τους Σοβιετικούς σκηνοθέτες της εποχής του ως συνώνυμο της δημιουργικής επεξεργασίας, ενώ την χρήση του ως όρο που περιγράφει καθαρά την τεχνική διαδικασία μίξης πλάνων (montage sequence) την οφείλει στα Βρετανικά και Αμερικανικά στούντιο.

Ο όρος μοντάζ χρησιμοποιείται επίσης για την περιγραφή της σύνθεσης του υλικού προς εκτύπωση (κείμενα, εικόνες) στην τυπογραφία, τη διαδικασία μίξης διαφορετικών εικόνων για τη δημιουργία ενός φανταστικού θέματος στη φωτογραφία (φωτομοντάζ), καθώς και στη διαδικασία παραγωγής τηλεοπτικών προγραμμάτων. Συγγενής τεχνική, που αφορά την μίξη κομματιών ήχων, είναι το μιξάζ.

Σήμερα το μοντάζ γίνεται με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, καθώς η αποθήκευση του υλικού γίνεται σε μαγνητικά αποθηκευτικά μέσα, όπως η σκληροί δίσκοι, ενώ η επεξεργασία του γίνεται μέσω Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (Η/Υ). Ακόμα, ο ειδικός του μοντάζ (μοντέρ) μπορεί να επέμβει σε κάθε καρέ (frame) του πρωτογενούς υλικού, που έχει εισάγει στον Η/Υ, για να το επεξεργαστεί, με την ίδια ευκολία. Αυτού του είδους το μοντάζ λέγεται «μη-γραμμικό» μοντάζ ή όπως είναι η αγγλική του ορολογία «non-linear».

Μη γραμμική μονταζιέρα

Η μη γραμμική μονταζιέρα είναι το σύνολο των ηλεκτρονικών μονάδων που αποτελούν ένα σύστημα το οποίο το χρησιμοποιούμε για να κάνουμε μοντάζ. Μία μη-γραμμική μονταζιέρα αποτελείται από:

• 2 monitor εικόνας,
• 2 monitor ήχου,
• 1 κάρτα σύλληψης,
• 1 υλικό (π.χ. Η/Υ),
• 1 λογισμικό (π.χ. Adobe Premiere),
• 1 ποντίκι και,
• 1 πληκτρολόγιο,

Επεξεργασία υλικού

Για να επεξεργαστούμε το υλικό μας, πρέπει πρώτα να το εισάγουμε στο πρόγραμμα με το οποίο θα το επεξεργαστούμε (ας πάρουμε ως παράδειγμα το Adobe Premiere για να αναλύσουμε την επεξεργασία του υλικού μας). Η εισαγωγή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:

• Ο πρώτος τρόπος είναι να εισάγουμε τα αρχεία μας από μία εξωτερική πηγή, π.χ. έναν σκληρό δίσκο. Η διαδικασία εισαγωγής του υλικού από μία εξωτερική μονάδα ονομάζεται «σύλληψη βίντεο» ή στην αγγλική του ορολογία «capture».
• Ο δεύτερος τρόπος είναι να εισάγουμε το υλικό μας, από κάποιο φάκελο ο οποίος βρίσκεται μέσα στον υπολογιστή μας (μία εσωτερική πηγή) με τη χρήση του «import».

Περιβάλλον Προγράμματος Μοντάζ

Αφού εισάγουμε το υλικό μας μέσα στο πρόγραμμα επεξεργασίας, θα δούμε ότι τα αρχεία μας εμφανίζονται σε μία λίστα πάνω αριστερά. Δίπλα από τη λίστα με τα αρχεία υπάρχουν δύο οθόνες, οι οποίες αποτελούν τα monitor του προγράμματος στο οποίο εργαζόμαστε.

Monitor

Στο πρώτο monitor (το αριστερό όπως κοιτάμε τον υπολογιστή μας),

• μπορούμε να εισάγουμε το υλικό που επιθυμούμε να επεξεργαστούμε, από τη λίστα αρχείων, εύκολα και απλά με χρήση drag & drop (πιάσε & σύρε). Μόλις το σύρουμε και το αφήσουμε, θα δούμε στην οθόνη του monitor το επιλεγμένο μας υλικό.
• ακριβώς κάτω από το monitor, υπάρχει μία μπάρα στην οποία μπορούμε να δούμε τη διάρκεια του υλικού που εισάγαμε.
• ακριβώς κάτω από τη μπάρα χρόνου βρίσκονται όλα τα κουμπιά, με τη χρήση τον οποίων μπορούμε να δούμε και να εισάγουμε το υλικό μας στην timeline. Το βίντεο μπορούμε να το εισάγουμε είτε ολόκληρο είτε να το κόψουμε και να εισάγουμε το κομμένο κομμάτι.
• Οι επιλογές που μας δίνονται για να εισάγουμε το υλικό μας στην timeline είναι τρεις: insert, overwrite και replace.

Στο δεύτερο monitor (το δεξί όπως κοιτάμε τον υπολογιστή),

• μπορούμε να δούμε το υλικό το οποίο έχουμε εισάγει στην timeline και το οποίο έχουμε επεξεργαστεί ή πρόκειται να επεξεργαστούμε.
• ακριβώς κάτω από το δεύτερο monitor, υπάρχει η ίδια μπάρα που υπάρχει και στο πρώτο monitor, η οποία μας δείχνει τη διάρκεια του υλικού το οποίο έχουμε εισάγει στην timeline.
• κάτω από το δεύτερο monitor, εκτός από τα κουμπιά με τα οποία «τρέχουμε» το βίντεο, υπάρχει και ένα κουτάκι με επιλογές ποσοστών μεγεθών οθονών στα οποία μπορούμε να δούμε το βίντεο μας. Η πιο συνηθισμένη καθώς και προεπιλεγμένη επιλογή είναι το fit.

Timeline

Η timeline είναι το «μέρος» στο οποίο τοποθετούμε το υλικό μας προκειμένου να το μοντάρουμε, να του προσθέσουμε διάφορα εφέ και γενικά να το επεξεργαστούμε μέχρι να φτάσει στην τελική μορφή που επιθυμούμε. Η timeline αποτελείται από δύο μέρη:

• στο πάνω μέρος της timeline μπαίνει η εικόνα και
• στο κάτω μέρος μπαίνει ο ήχος

του βίντεο του οποίου θέλουμε να επεξεργαστούμε. Έτσι μπορούμε να επεξεργαστούμε ξεχωριστά την εικόνα και ξεχωριστά τον ήχο χωρίς να παρεμβάλλεται το ένα ανάμεσα στο άλλο. Τα βίντεο που εισάγουμε στην timeline πριν αλλά και μετά την επεξεργασία που επρόκειτο να δεχθούν φαίνονται στο δεύτερο monitor που υπάρχει μέσα στο πρόγραμμα στο οποίο δουλεύουμε.

Rendering

Το rendering είναι ένα σημαντικό σημείο για τη διαδικασία του μοντάζ. Κάποιες φορές όταν εισάγουμε το υλικό μας μέσα στην timeline, ο ήχος και η εικόνα κολλάνε. Αυτό γίνεται γιατί το βίντεο μας δεν λειτουργεί σε real time, δηλαδή σε πραγματικό χρόνο. Το φαινόμενο αυτό παρουσιάζεται με μία κόκκινη γραμμή, η οποία εμφανίζεται στο πάνω μέρος της timeline. Έτσι καταλαβαίνουμε ότι το βίντεο μας χρειάζεται rendering. Μόλις λοιπόν κάνουμε το rendering στο βίντεο θα παρατηρήσουμε ότι η κόκκινη γραμμή έχει γίνει πράσινη, συνεπώς έχει ολοκληρωθεί και η διαδικασία του rendering.