Ναυάγιο

Το ναυάγιο του SS America στη Φουερτεβεντούρα

Η λέξη ναυάγιο φέρεται με διττή έννοια: α) Ως ενδεικτική αυτής της καταστροφής του σκάφους συνεπεία ναυτικού ατυχήματος και β) ως έννοια αυτού του ίδιου του σκάφους μετά την καταστροφή.

Έννοια ναυαγίου

Α) Ναυάγιο πλοίου μπορεί να συμβεί είτε λόγω κακοκαιρίας, είτε λόγω προσάραξης, ανεξάρτητα αν επέλθει βύθιση (μερική ή ολική) ή όχι, είτε λόγω σύγκρουσης με άλλο πλοίο, είτε εκ δολιοφθοράς (τρομοκρατικής πράξης), είτε εκ πολεμικών επιχειρήσεων, είτε τέλος εξ οιουδήποτε άλλου συναφούς ναυτικού ατυχήματος ως εκείνο του «Τιτανικός»

Β) Ως ναυάγιο υπό τη δεύτερη έννοια καθορίζεται (νομικά) ως ακολούθως: «Παν πλωτό μέσον μετά των παρακολουθημάτων και εξαρτημάτων αυτού υποστάν ναυτικό ατύχημα συνεπεία θαλασσίου συμβεβηκότος ή συνεπεία πολεμικής ενέργειας ευρισκόμενον δε ως εκ τούτου εν όλω ή εν μέρει υπό την επιφάνεια της θαλάσσης, ως και παν αντικείμενο οιασδήποτε φύσεως, κείμενον εις τον βυθόν της θαλάσσης, (Άρθρο 1(α) του Α.Ν. 464 του 1945). Αργότερα για να καλυφθούν και εκείνα τα σκάφη που είχαν εξωκείλει σε ακτές (και που ούτε «εν όλω» ούτε «εν μέρει» ήταν υπό τη θάλασσα) η νομοθεσία συμπλήρωσε και τα «εγκαταλειμμένα» (πλοίο ή φορτίο).

Ενέργειες διάσωσης

Σήμερα για τα ναυάγια προβλέπει ο Κώδικας Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου (ΚΔΝΔ) κεφ. Ε’ άρθ. 195 – 201 με τις εξής βασικές διατάξεις:

1. Οι Λιμενικές Αρχές μόλις λάβουν σχετική γνώση κινητοποιούν κάθε δυνατό μέσο προς παροχή άμεσης συνδρομής και διάσωσης επιβαινόντων.
2. Τα διασωθέντα πράγματα μεταφέρονται και φυλάσσονται σε τελωνειακές αποθήκες για λογαριασμό του ιδιοκτήτη τους.
3. Καλούνται οι ενδιαφερόμενοι ή νόμιμοι αντιπρόσωποι αυτών να υποβάλουν γι΄ αυτά τις όποιες αξιώσεις τους εντός το πολύ 6 μηνών όπου αν δεν εμφανιστούν τότε πλειστηριάζονται υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου.
4. Όποιος βρίσκει ή διασώζει εγκαταλειμμένο πλοίο ή φορτίο οφείλει να το δηλώσει εντός 48 ωρών στην πλησιέστερη λιμενική Αρχή. (Η δε αξίωσή του ως «σώστρα» μπορεί να φθάσει μέχρι το ήμισυ της αξίας του διασωθέντος πλοίου, φορτίου, περιεχομένου του υπολοίπου στο δημόσιο)
5. Για τα ναυάγια που βρίσκονται στο βυθό οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να υποβάλουν αίτηση στο Μονομελές Πρωτοδικείο, της περιφέρειας που βρίσκεται το ναυάγιο, περί αναγνώρισης κυριότητας.

Τέλος όλα τα ναυάγια (μετά την παρέλευση και των χρονικών ορίων για τα πρόσφατα) που βρίσκονται εντός των Ελληνικών χωρικών υδάτων ανήκουν, (ή περιέρχονται αντίστοιχα) στο Ελληνικό Δημόσιο με διαχειριστή αυτών το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (Ν.Α.Τ.) που εδρεύει στον Πειραιά.

Επισήμανση ναυαγίου

Η ύπαρξη ναυαγίου ιδιαίτερα σε αβαθείς θάλασσες αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για τη ναυτιλία επιφανείας, αλλά και σε μεγαλύτερα βάθη μπορεί ν΄αποτελέσει εξίσου μεγάλο κίνδυνο σε υποβρύχια "εν καταδύσει". Έτσι το 1926 όταν συνήλθε το 2ο Υδρογραφικό Συνέδριο στο Μόναχο λήφθηκαν οι παρακάτω αποφάσεις επισήμανσης ναυαγίων στους ναυτικούς χάρτες:

1. Ναυάγια που βρίσκονται σε βάθος μεγαλύτερο των 200 μέτρων να μην επισημαίνονται.
2. Ναυάγια των οποίων υπερκατασκευές ή τμήμα του πλοίου αναδύονται να επισημαίνονται με πρωραίο τμήμα σκάφους.
3. Ναυάγια μέχρι βάθους 15 μέτρων να επισημαίνονται με διακεκομμένο περίγραμμα εντός του οποίου φέρεται οριζόντιο ευθύγραμμο τμήμα με τρεις καθέτους.
4. Ναυάγια σε βάθη μεγαλύτερα των 15 μέτρων να επισημαίνονται ομοίως όπως των προηγουμένων χωρίς το διακεκομμένο περίγραμμα.

Μία ακόμη περίπτωση για επισήμανση υπολειμμάτων ναυαγίου επικίνδυνα μόνο για την αγκυροβολία που να επισημαίνεται με διακεκομμένη περιφέρεια κύκλου δεν θεσπίστηκε λόγω ισοψηφίας.

Τέλος τα πλέον επικίνδυνα ναυάγια (περίπτωσης 2) επισημαίνονται και με φωτοσημαντήρες.

Ιστορικά ναυάγια

Πολλά είναι τα ναυάγια που έμειναν στην ιστορία ως ιδιαίτερα περισπούδαστα λόγω της μεγάλης καταστροφής και απωλειών. Αυτά διακρίνονται σε ομαδικά (στόλων) και σε μεμονωμένα.

Α. Σπουδαιότερα ναυάγια στόλων θεωρούνται:

1. Το υπό του Δαρείου ναυάγιο του περσικού στόλου στον Άθωνα το 492 π.Χ..
2. Το υπό του Λευκίου ναυάγιο του ρωμαϊκού στόλου στο ισπανικό ακρωτήριο Πάχυνο το 249 π.Χ.
3. Το υπό του Αττίλιο Ρήγουλου ναυάγιο του ρωμαϊκού στόλου στη νότια Σικελία το 254 π.Χ., (κατά την επανάκαμψη από Αφρική, στον α΄ Καρχηδονιακό πόλεμο)
4. Το ναυάγιο μοίρας επτά αμερικανικών αντιτορπιλικών στον Ατλαντικό το 1923. κ.ά.

Β. Σπουδαιότερα ναυάγια εκ των μεμονωμένων θεωρούνται:

1. Το ναυάγιο του Αποστόλου Παύλου στη Μελίτα
2. Το ναυάγιο του αγγλικού δίκροτου "Montague", μεταξύ Ζακύνθου και Γλαρέντζας το 1814.
3. Το ναυάγιο της γαλλικής φρεγάτας "Μέδουσα", το 1815.
4. Το ναυάγιο της ελληνικής κορβέτας "Βασίλισσα Αμαλία", στο ακρωτήριο κόγχη της Σαλαμίνας στις 14 Οκτωβρίου του 1852
5. Το ναυάγιο της γαλλικής φρεγάτας "Semillante", στη Κορσική το 1855.
6. Το ναυάγιο του υπερωκεανίου "Atlantic" που καταποντίστηκε στον Βισκαϊκό, το 1873, και πνίγηκαν 563 επιβαίνοντες.
7. Το ναυάγιο του αγγλικού θωρηκτού "Captain", που ανατράπηκε επίσης στον Βισκαϊκό, το 1877, αύτανδρο, (δεν σώθηκε κανείς). Δυστυχώς σ΄ αυτό το ναυάγιο υπήρχαν και Έλληνες εκπαιδευόμενοι δόκιμοι, του τότε Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού.
8. Το ναυάγιο του γερμανικού θωρηκτού "Grosser Kurfurst", που προσάραξε στις ακτές της Αγγλίας, το 1878 και πνίγηκαν 269 άνδρες.
9. Το ναυάγιο του ιταλικού υπερωκεανίου "Ουτοπία", λόγω σύγκρουσης στο Γιβραλτάρ, το 1891 που παρέσυρε στο θάνατο 574 άνδρες.
10. Το ναυάγιο του ισπανικού θωρηκτού καταδρομικού "Reina Regente", που λόγω ανατροπής, απωλέσθηκε αύτανδρο το 1895 στον κόλπο Τατουάν του Μαρόκου.
11. Το ναυάγιο του θρυλικού Τιτανικού κ.ά.

Εκφράσεις

Στις δημώδεις εκφράσεις και κατ΄ επέκταση και στο δημοσιογραφικό χώρο ο όρος ναυάγιο αποδίδεται ως αποτυχία ή καταστροφή π.χ. «οι συνομιλίες κατέληξαν σε ναυάγιο», ή «η υπόθεση ναυάγησε», ή «η επιχείρηση ναυάγησε», κ.λπ. Εν προκειμένω με την ίδια σημασία του ναυαγίου αποδίδεται και η λέξη "φούντο" (ανεξάρτητα ότι αφορά αγκυροβολία) π.χ. «η επιχείρηση πάει για φούντο». Επίσης με τη δημώδη έκφραση «ναυαγοί της ζωής» ή «ναυαγήματα της ζωής» χαρακτηρίζονται πρόσωπα που έχουν υποστεί μεγάλη οικονομική καταστροφή, ή έχουν περιέλθει σε κοινωνική απαξίωση από ηθικής πλευράς.

• Ναυαγιαίρεση
• Ναυαγοσωστικό
• Ναυαγοσωστική υπηρεσία
• Ανέλκυση ναυαγίων