Νικηφόρος Βλεμμύδης
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Νικηφόρος Βλεμμύδης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1197[1][2][3] Κωνσταντινούπολη |
| Θάνατος | 1269 (περίπου)[4] Κωνσταντινούπολη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | αρχαία ελληνικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά[5][6] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αστρονόμος φιλόσοφος αυτοβιογράφος ιατρός[7] ποιητής[8] καθηγητής[8] θεολόγος[8] μοναχός[8] |
Ο Νικηφόρος Βλεμμύδης ήταν Βυζαντινός κληρικός και λόγιος.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε το 1197 και καταγόταν από πλούσια οικογένεια της Κωνσταντινούπολης. Ο πατέρας του ήταν γιατρός.[9] Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204 μαζί με την οικογένειά του εγκαταστάθηκε αρχικά στην Προύσα και στη συνέχεια στην Έφεσο όπου διδάχτηκε ρητορική, φιλοσοφία, λογική, μαθηματικά κ.α. Παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα ιατρικής στην Έφεσο και στη Σμύρνη όπου φαίνεται να άσκησε για λίγο χρονικό διάστημα το επάγγελμα του γιατρού. Μετά το 1222 συνέχισε τις σπουδές του στη σχολή του Προδρόμου στο Σκάμανδρο όπου διδάχτηκε αριθμητική, γεωμετρία, οπτική και αστρονομία. Το 1223 χειροτονήθηκε διάκονος και τιμήθηκε με το αξίωμα του λογοθέτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου που είχε μεταφερθεί στη Νίκαια της Βιθυνίας. Το 1235 έγινε μοναχός και αφού έζησε σε διάφορα μοναστήρια κατέληξε στη Μονή Παξαμαδίου στην Έφεσο. Επιδόθηκε στο διδακτικό έργο και μεταξύ των μαθητών του ήταν και πολλοί που αργότερα διακρίθηκαν στα γράμματα και στο δημόσιο βίο όπως ο Γεώργιος Ακροπολίτης. Όμως κάποιοι μαθητές του τον κατηγόρησαν ότι στη διδασκαλία του παρεξέκλινε από την εκκλησιαστική παράδοση και έτσι αναγκάστηκε, αφού προηγουμένως απέδειξε το αναληθές των καταγγελιών, να αποσυρθεί σε μονή της Σάμου για να ηρεμήσει από τις θεολογικές έριδες και συγκρούσεις. Ανακλήθηκε από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γ Δούκα Βατάτζη και ανέλαβε τη διοίκηση της Μονής του Αγίου Γρηγορίου του Θαυματουργού όπου παράλληλα δίδαξε. Μεταξύ των μαθητών του εκεί ήταν και ο μετέπειτα αυτοκράτορας Θεόδωρος Β' Λάσκαρις, ο οποίος του είχε προσφέρει το αξίωμα του Πατριάρχη αλλά είχε αναγκασθεί να αρνηθεί, όπως ο ίδιος ο Βλεμμύδης ισχυριζόταν, επειδή ο Αυτοκράτορας δεν του υποσχόταν αρκετή ελευθερία δράσης. Όμως στην πραγματικότητα ο αυτοκράτορας αρνήθηκε επειδή γνώριζε τα ελαττώματα του χαρακτήρα του.[10]. Μετά το 1241 ίδρυσε δική του Μονή στα Ημάθια της περιοχής της Εφέσου. Αφιερώθηκε στον μοναχικό βίο και στη διδασκαλία. Πέθανε το 1272.
Θεολογικό και συγγραφικό έργο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Βλεμμύδης διακρίθηκε στις θεολογικές συζητήσεις με τους Λατίνους πρώτη φορά το 1234 και δεύτερη το 1250. Την πρώτη φορά αναμείχθηκε σε θεολογικές συζητήσεις με πέντε Φραγκισκανούς μοναχούς στη Νίκαια μετά την αποτυχία του Καρύκη να αντιμετωπίσει τη λατινική επιχειρηματολογία για τη σχέση του Υιού με το Άγιο Πνεύμα. Το 1250 έλαβε μέρος στις θεολογικές συζητήσεις του Νυμφαίου με τους απεσταλμένους του Πάπα Ιννοκέντιου του Δ΄ όπου επέδειξε συμβιβαστικό πνεύμα και πρότεινε τη λύση ότι το Άγιο Πνεύμα «εκπορεύεται» από τον Πατέρα ως αρχή και από τον Υιό ως αποστολή, χορήγηση και έγχυση. Η θέση αυτή του Βλεμμύδη του δημιούργησε πολλά προβλήματα καθώς παρερμηνεύτηκε από τους μαθητές του και τους λατινίζοντες θεολόγους. Γενικότερα οι απόψεις του Βλεμμύδη για το Άγιο Πνεύμα ήταν αρκετά ασαφείς, ίσως και λόγω της μετριοπάθειας που το χαρακτήριζε, για αυτό παρεξηγήθηκε από ορισμένους μαθητές του.
Για το θέμα του Άγιου Πνεύματος έγραψε τρεις πραγματείες:
- Λίβελλον προς τους απεσταλμένους του πάπα (1234)
- Λόγον αποδεικτικόν δια χρήσεων γραφικών δι' Υιού και εξ Υιού θεολογείσθαι το Πνεύμα το Άγιον προς τον αρχιεπίσκοπο Βουλγαρίας Ιάκωβο
- Περί τινων δογματικών συζητήσεων προς τον αυτοκράτορα Θεόδωρο Β'
Ηθικό και δογματικό περιεχόμενο έχουν οι πραγματείες του:
- Περί ψυχής
- Περί πνεύματος
- Περί πίστεως
- Περί αρετής και ασκήσεως
Έγραψε επίσης Υπόμνημα στους Ψαλμούς, δυο Αυτοβιογραφίες, Εγκώμιον εις Ιωάννην τον Ευαγγελιστήν, το Λόγος κληθείς Βασιλικός Ανδριάς[11], Επιτομή λογικής, Επιτομή φυσικής, χημικές, ιατρικές και γεωμετρικές πραγματείες, ακολουθίες αγίων, ποιήματα και επιστολές.
Αποτίμηση της προσωπικότητάς του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με τον βυζαντινολόγο Στήβεν Ράνσιμαν, «ήταν ματαιόδοξος, αυτάρεσκος, οξύθυμος και μνησίκακος άνθρωπος, αλλά η αγάπη του για τα γράμματα ήταν γνήσια και η πολυμάθειά του χωρίς όρια».[12]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Διεθνές Πρότυπο Aναγνωριστικό Ονόματος. 0000000110238475. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13091725z. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 3,0 3,1 Άαρον Σβαρτς: (Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Τσεχικά, Κροατικά, Τελούγκου) Open Library. OL6926273A. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ doi
.org /10 .1007 /978-1-4020-9729-4 _359. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13091725z. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. uk20191055076. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2019.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. uk20191055076. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ Steven Runciman, Η τελευταία βυζαντινή αναγέννηση, μτφρ.Λάμπρος Καμπερίδης, εκδ.Δόμος, Αθήνα, 2005,σελ.70
- ↑ Steven Runciman, Η τελευταία βυζαντινή αναγέννηση, μτφρ.Λάμπρος Καμπερίδης, εκδ.Δόμος, Αθήνα, 2005, σελ.70-71
- ↑ Παΐδας, Κωνσταντίνος (2006). Τα βυζαντινά "κάτοπτρα ηγεμόνος" της ύστερης περιόδου (1254-1403). Εκφράσεις του βυζαντινού βασιλικού ιδεώδους. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη. σελ. σποράδην. ISBN 960-333-447-2. Check
|isbn=value: invalid character (βοήθεια). - ↑ Steven Runciman, Η τελευταία βυζαντινή αναγέννηση, μτφρ.Λάμπρος Καμπερίδης, εκδ.Δόμος, Αθήνα, 2005, σελ.71
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμ. 12
- Steven Runciman, Η τελευταία βυζαντινή αναγέννηση, μτφρ.Λάμπρος Καμπερίδης, εκδ.Δόμος, Αθήνα, 2005