Ξουρδζάιδι
 |
Αυτό το λήμμα παρουσιάζει το θέμα από ελληνική οπτική γωνία ή δίνει δυσανάλογο βάρος στην ελληνική πτυχή ενός παγκόσμιου θέματος. Προσπαθήστε να το ανασκευάσετε ή και να προσθέσετε πληροφορίες έτσι ώστε να καλύπτει πληρέστερα και περισσότερο ουδέτερα το θέμα. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος. |
Το Ξουρτζάιδι (Ξουρδζάιδι στη βαρασώτικη διάλεκτο, επίσης Γκαρά-κιόι, τουρκ.: Gara-koy) ήταν οικισμός που βρισκόταν στην Καππαδοκία, νοτιοδυτικά του Βαρασού, δυτικά του τουρκικού χωριού Τζαβτάρτες και νότια της «Κουρκουζοῦς» μέσα στην χαράδρα που σχηματίζει του «Ξουρδζαϊδιοῦ τό Δζουβάϊδι». Το χωριό εγκαταλείφθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα[1] και οι κάτοικοί του εγκαταστάθηκαν στον Βαρασό και το Φκώσι που από τότε ονομάστηκε επιπλέον και «Πος-Γαρά-κιόι». Οι κάτοικοι που κατάγονταν από το Ξουρδζάιδι αποκαλούνταν και στα δύο παραπάνω χωριά «Ξουρδζαϊδῶτοι» ή «Γαρακοϊλουδῶτοι». Η περιοχή ανήκει σήμερα στο χωριό Τζαβτάρτες και οι κάτοικοί του την ονομάζουν «Τζαγκλῆ-κιλησέ» (κουδουνάτη εκκλησία).
Στην περιοχή δυτικά από το Ξουρδζάιδι και στις πλαγιές του όρους Τιβρίκι (Τιβρίκ-νταγ) υπήρχαν παλαιότερα οικισμοί και χωριά ελληνικά. Στην ίδια περιοχή πρέπει να ανήκουν τα Μοναστήρια που αναφέρει ο Αν. Λεβίδης: « Ἐπί δέ τοῦ ὅρους Διβρίκ μέγα Μοναστήριον ἀκατοίκητον σῶζων τόν ναόν ἀκέραιον διά λίθων πελεκητῶν μεγάλων, οὗπερ ἔνδον ὑπάρχει καί ἁγίασμα, εἰς δέ τούς πρόποδας μεγάλης πόλεως ἐρείπια καί ναός ἠρειπωμένος. Ἐν δέ τῇ κώμῃ Ἐρκέν-Οὐσαγή ἅλλο Μοναστήριον, οὗ ὁ ναός ἐκτισμένος διά λίθων όγκοδεστάτων, πρό πάντων δ’ εἰς ἔκπληξιν φέρει ὁ ἐπί δύο μεγάλων τόξων ὡς ἀψίς τεθείς καί ὡς ἀνόφλοιον καλύπτων ἀμφότερα τά τόξα μήκους περίπου δέκα μέτρων, ὕψους τριῶν καί πλάτους δύο μέτρων λίθος.» («Αἱ ἐν Μονολῖθοις Μοναί τῆς Καππαδοκίας καί Λυκαονίας», σελ. 105-106). Το «Ἐρκέν-Οὐσαγή» πιθανότατα να είναι η «Κάτου Τσαχηρού» (Ἀσαγί-Τζαχίρ-κιόϊ) ή η «Πάνου Τσαχηρού» (Χορόζ-κιόι) που βρίσκονται δυτικά του Βαρασού και ήταν εξισλαμισμένα χωριά ελληνικά ή αρμένικα.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Παπαδόπουλος, Ιορδάνης Β. (2004). «Αποκατάσταση προσφύγων. Ένας ανταλλάξιμος από τα Φάρασα της Καππαδοκίας, 1924». Δελτίο Εταιρείας Μελέτης της καθ' ημάς Ανατολής. Α΄. Αθήνα. σελ. 428.
Περαιτέρω ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Θεοδωρίδη Θεόδωρου πρωτοπρεσβυτέρου, Τοπωνύμια καί λαογραφικά τῶν Φαράσων τῆς Καππαδοκίας, Μικρασιατικά Χρονικά, ΙΓ΄ 1967, ΙΔ΄ 1970, ΙΕ΄ 1972 (Ανάτυπα).
- Λαμπρόπουλου Αναστ. Ευάγγελου, Καππαδοκία - Φάρασα. Τα τραγούδια και οι χοροί των Φαράσων της Καππαδοκίας, μαζί με διάφορα λαογραφικά στοιχεία, Μεσσήνη, Α΄ έκδοσις 1995, Δ΄ έκδοσις επαυξημένη 2005.
- Λεβίδου Μ. Αναστασίου, Αἱ ἐν Μονολῖθοις Μοναί τῆς Καππαδοκίας καί Λυκαονίας, Κωνσταντινούπολη 1889.