Οι Ρουγκόν-Μακάρ

Οι Ρουγκόν-Μακάρ

Συγγραφέας	Εμίλ Ζολά
Τίτλος	Les Rougon-Macquart
Υπότιτλος	Histoire naturelle et sociale d'une famille sous le Second Empire
Γλώσσα	Γαλλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	19ος αιώνας
Πολιτιστικό κίνημα	Νατουραλισμός
Θέμα	Δεύτερη Γαλλική Αυτοκρατορία
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Οι Ρουγκόν-Μακάρ (Γαλλικά: Les Rougon-Macquart) είναι ο συλλογικός τίτλος ενός κύκλου είκοσι μυθιστορημάτων που έγραψε ο Γάλλος συγγραφέας Εμίλ Ζολά μεταξύ 1870 και 1893. Φέρει ως υπότιτλο Φυσική και κοινωνική ιστορία μιας οικογένειας υπό τη Δεύτερη Αυτοκρατορία και ακολουθεί τις ζωές των μελών των δύο αναφερόμενων στον τίτλο κλάδων μιας φανταστικής οικογένειας που έζησε κατά τη Δεύτερη Γαλλική Αυτοκρατορία (1852-1870). Είναι ένα από τα πιο εξέχοντα έργα του γαλλικού λογοτεχνικού κινήματος του νατουραλισμού.

Επιρροές

Ο Ζολά, με ένα βιβλίο του κύκλου Ρουγκόν-Μακάρ στο χέρι του, χαιρετά το άγαλμα του Μπαλζάκ.

Νεαρός ακόμη, ο Ζολά ανακάλυψε το έργο του Ονορέ ντε Μπαλζάκ και τον διάσημο μυθιστορηματικό κύκλο του Η ανθρώπινη κωμωδία, ο οποίος τον επηρέασε βαθιά και αποφάσισε να γράψει κάτι παραπλήσιο. Ωστόσο, το 1869, στο άρθρο του Διαφορές ανάμεσα στον Μπαλζάκ και σε μένα, εξήγησε γιατί δεν θα έκανε το ίδιο είδος βιβλίου με τον Μπαλζάκ:

«Με μια λέξη, το έργο του θέλει να είναι ο καθρέφτης της σύγχρονης κοινωνίας. Το δικό μου έργο θα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Το πεδίο εφαρμογής θα είναι μικρότερο. Δεν θέλω να περιγράψω τη σύγχρονη κοινωνία, αλλά μια οικογένεια, που αναδεικνύει την επίδραση του περιβάλλοντος. (...) Το μεγάλο καθήκον μου είναι να είμαι αυστηρά φυσιοδίφης».

Ως νατουραλιστής συγγραφέας, ο Ζολά ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την επιστήμη και ιδιαίτερα το πρόβλημα της κληρονομικότητας και της εξέλιξης. Μελέτησε το έργο των Προσπέρ Λυκάς, Κλοντ Μπερνάρ και Καρόλου Δαρβίνου και έκανε συχνά αναφορές στο έργο τους. Αυτές οι μελέτες τον οδήγησαν στη σκέψη ότι οι άνθρωποι επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την κληρονομικότητα και το περιβάλλον τους. Σκοπός του ήταν να αποδείξει πώς αυτοί οι δύο παράγοντες μπορούσαν να επηρεάσουν τα μέλη μιας οικογένειας. Πίστευε ότι η αδυναμία και τα ελαττώματα ήταν απόρροια μιας «οργανικής βλάβης» σε ένα μέλος της οικογένειας, που μεταδίδονταν αναπόφευκτα στους απογόνους και μόνο συμπτωματικά μπορούσε κάποιος να γλυτώσει.

Το έργο

Σχεδόν όλοι οι κύριοι πρωταγωνιστές των μυθιστορημάτων παρουσιάζονται στο πρώτο βιβλίο, Η Μοίρα των Ρουγκόν. Το τελευταίο μυθιστόρημα του κύκλου, ο Γιατρός Πασκάλ, περιέχει ένα μακρύ κεφάλαιο με αναφορές στα προηγούμενα μυθιστορήματα. Ενδιαμέσως, δεν υπάρχει «σωστός τρόπος» ανάγνωσης αυτού του μυθιστορήματος-ποταμού, καθώς τα μυθιστορήματα δεν ταξινομούνται σε χρονολογική σειρά. Αν και μερικά από αυτά είναι άμεσες συνέχειες των προηγουμένων, πολλά συνεχίζουν την ιστορία των τελευταίων κεφαλαίων του πρώτου βιβλίου και υπάρχει μεγάλη χρονολογική αλληλεπικάλυψη μεταξύ των βιβλίων. Υπάρχουν πολλοί επαναλαμβανόμενοι χαρακτήρες και αρκετοί από αυτούς κάνουν εμφανίσεις «φιλοξενούμενων» σε μυθιστορήματα που επικεντρώνονται σε ιστορίες άλλων μελών της οικογένειας.

Το έργο απεικονίζει τη γαλλική κοινωνία κατά τη Δεύτερη Αυτοκρατορία αναλυτικά, χωρίς να παραλείπει κανένα από τα στοιχεία της. Αναφέρεται επίσης στους μεγάλους μετασχηματισμούς που συντελέστηκαν εκείνη την εποχή όπως ο παρισινός πολεοδομικός σχεδιασμός, τα πολυκαταστήματα, η ανάπτυξη των σιδηροδρόμων, η εμφάνιση του σύγχρονου συνδικαλισμού, κλπ. Αυτός ο κύκλος μυθιστορημάτων σηματοδοτεί το θρίαμβο του λογοτεχνικού κινήματος του Νατουραλισμού, του οποίου κύριος εκπρόσωπος ήταν ο Εμίλ Ζολά, με τους Εντμόν ντε Γκονκούρ και Ζυλ ντε Γκονκούρ και τον Γκυ ντε Μωπασσάν.

Οι Ρουγκόν-Μακάρ

Διαφημιστική λιθογραφία για Το Ανθρώπινο κτήνος, 1889

Η οικογένεια Ρουγκόν-Μακάρ ξεκινά με την Αδελαΐδα Φουκ. Γεννημένη το 1768 στη φανταστική πόλη της Προβηγκίας Πλασσάνς από γονείς μεσαίας τάξης (μέλη της γαλλικής «μπουρζουαζίας»), έχει μια μικρή πνευματική ανισορροπία. Παντρεύεται τον Ρουγκόν και αποκτά έναν γιο, τον Πιερ Ρουγκόν. Μετά τη χηρεία της, αποκτά εραστή, τον λαθρέμπορο Μακάρ, με τον οποίο αποκτά δύο παιδιά: την Ούρσουλα και τον Αντουάν Μακάρ. Η οικογένεια χωρίζεται σε τρεις κλάδους:

• Ο πρώτος, νόμιμος, είναι ο κλάδος των Ρουγκόν. Είναι τα πιο επιτυχημένα παιδιά. Οι περισσότεροι από αυτούς ζουν στις ανώτερες τάξεις (όπως ο Ευγένιος Ρουγκόν που γίνεται υπουργός) και έχουν καλή εκπαίδευση (όπως ο Πασκάλ, ο γιατρός - κύριος πρωταγωνιστής του Ο Γιατρός Πασκάλ).
• Ο δεύτερος κλάδος είναι οι Μακάρ. Πρόκειται για εργαζόμενους (Η Ταβέρνα), αγρότες (Η Γη) ή στρατιώτες (Η Κατάρρευση).
• Ο τρίτος κλάδος είναι οι Μουρέ (το όνομα του συζύγου της Ούρσουλας Μακάρ). Είναι ένας συνδυασμός των άλλων δύο. Είναι άνθρωποι μεσαίας τάξης και τείνουν να έχουν πιο ισορροπημένες ζωές από τους άλλους.

Επειδή ο Ζολά πίστευε ότι όλοι καθοδηγούνται από την κληρονομικότητά τους, τα παιδιά της Αδελαΐδας παρουσιάζουν σημάδια της πνευματικής διαταραχής της μητέρας τους. Για τους Ρουγκόν, αυτό εκδηλώνεται ως κίνητρο για εξουσία, χρήματα και υπερβολική ζωή. Για τους Μακάρ, που ζουν σε ένα δύσκολο περιβάλλον, εκδηλώνεται από τον αλκοολισμό (Η Ταβέρνα), την πορνεία (Νανά) και την ανθρωποκτονία (Το Ανθρώπινο κτήνος). Ακόμη και οι Μουρέ επηρεάζονται σε κάποιο βαθμό. Στο Αμάρτημα του αββά Μουρέ, ο ιερέας Σερζ Μουρέ πρέπει να κατανικήσει την επιθυμία του για μια νεαρή γυναίκα.

Άποψη της Γαλλίας υπό τον Ναπολέοντα Γ'

Ως νατουραλιστής, ο Ζολά έδωσε επίσης λεπτομερείς περιγραφές των αστικών και αγροτικών περιοχών και διαφόρων τύπων επιχειρήσεων. Το έργο Η κοιλιά του Παρισιού, για παράδειγμα, περιλαμβάνει μια λεπτομερή περιγραφή της κεντρικής αγοράς στο Παρίσι εκείνη την εποχή.

Ως πολιτικός προβληματισμός της ζωής υπό τον Ναπολέοντα Γ', το μυθιστόρημα Η κατάκτηση της Πλασσάνς εξετάζει πώς ένας φιλόδοξος ιερέας διεισδύει και επηρεάζει οικογένειες σε μια μικρή πόλη της Προβηγκίας, ξεκινώντας από τους Ρουγκόν. Η Κατάρρευση λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια του Γαλλο-Πρωσικού Πολέμου του 1870 και απεικονίζει την πτώση του Ναπολέοντα Γ', είναι μια καταγγελία του πολέμου και των φρικαλεοτήτων του. Το Η Εξοχότης του εξετάζει επίσης την πολιτική ζωή και τα μυθιστορήματα Η κουζίνα και Στην ευτυχία των Κυριών εξετάζουν τη ζωή της μεσαίας τάξης στο Παρίσι. Το Ζερμινάλ αναφέρεται στις σκληρές συνθήκες εργασίας των ανθρακωρύχων στο βορρά της Γαλλίας.

Σημειωτέο ότι ο Ζολά έγραψε τα μυθιστορήματα μετά την πτώση του Ναπολέοντα Γ'.

Κατάλογος μυθιστορημάτων

Ο κατάλογος των ελληνικών μεταφράσεων προέρχεται από την ιστοσελίδα Εμίλ Ζολά

Α/Α	Τίτλος	Τίτλος στα Γαλλικά	Ημ. έκδοσης	Ελληνικές μεταφράσεις
1	Η μοίρα των Ρουγκόν	La fortune des Rougon	1871
2	Η αμοιβή των σκύλων	La curée	1871-72
3	Η κοιλιά του Παρισιού	Le ventre de Paris	1873	μτφ. Ντορέττα Πέππα (με τίτλο «Το στομάχι του Παρισιού») (Δελφίνι, 1992)
4	Η κατάκτηση της Πλασσάνς	La conquête de Plassans	1874
5	Το αμάρτημα του αββά Μουρέ	La faute de l'Abbé Mouret	1875	μτφ. Πέτρος Πικρός (Γκοβόστης, 1940)
6	Η Εξοχότης του ο Ευγένιος Ρουγκόν	Son Excellence Eugène Rougon	1876
7	Η ταβέρνα	L'assommoir	1877	μτφ. Χ. Νεοκλέους (Φέξης, 1897) μτφ. Γιάννης Κότσικας (Ζηκάκης, 1925) μτφ. Σωτήρης Πατατζής (εκδ. Δελής, 1953) μτφ. Νίκος - Αλέξης Ασλάνογλου (Ζαχαρόπουλος, 1981)
8	Μια σελίδα αγάπης	Une page d'amour	1878	μτφ. Δημήτρης Π. Κωστελένος (Σκαραβαίος, 1970) μτφ. Βασίλης Πουλάκος (Printa, 2008)
9	Νανά	Nana	1880	μτφ. Ιωάννης Καμπούρογλου (Φιλοκαλία, 1880) μτφ. Δημήτρης Γιαννουκάκης (Αλκυών, 1954) μτφ. Στάθης Πρωταίος (Δαρεμάς, 1957) μτφ. Γιώργος Πράτσικας (Γκοβόστης, 1961) μτφ. Α. Ιορδάνου (Πάπυρος, 1971) μτφ. Αγησίλαος Γιαννόπουλος (Καστανιώτης, 1990) μτφ. Μαρία Παγουλάτου (Νάρκισσος, 2005) μτφ. Μελίνα Καρακώστα (Μεταίχμιο, 2005)
10	Η κουζίνα	Pot-bouille	1882	μτφ. Γιάννης Αγγέλου (Ζαχαρόπουλος, 1978)
11	Στην ευτυχία των Κυριών	Au bonheur des dames	1883	μτφ. Ιφιγένεια Μποτουροπούλου (με τίτλο «Στον παράδεισο των κυριών») (Στερέωμα, 2016)
12	Η χαρά της ζωής	La joie de vivre	1884	μτφ. Δημήτρης Π. Κωστελένος (με τίτλο «Δίψα για ζωή») (Κραναός, 1984) μτφ. Βασιλική Χ. Τσιγγάνου (Στάχυ, 2000)
13	Ζερμινάλ	Germinal	1885	μτφ. Ανδρέας Φαρμακόπουλος (εκδ. Μιχαήλ Σ. Ζηκάκη, 1924) μτφ. Φ. Δ. Α. (Μορφωτική Εταιρεία, 1953) μτφ. Στέλλα Βουρδουμπά (Δαρεμάς, 1960) μτφ. Έλλη & Γιάννης Αγγέλου (Ζαχαρόπουλος, 1988) μτφ. Ευαγγελία Χατζηευστρατίου (Λιβάνης, 1994) μτφ. Μαρία Κουπαρουδάκη (De Agostini Hellas, 2003)
14	Το έργο	L'œuvre	1886	μτφ. Σοφία Διονυσοπούλου (με τίτλο «Το δημιούργημα») (Καστανιώτης, 2005)
15	H γη	La terre	1887	μτφ. Μπάμπης Άννινος (Φέξης, 1912) μτφ. Λεωνίδας Παυλίδης (Γ. Παπαδημητρίου, 1952)
16	Tο Όνειρο	Le rêve	1888	μτφ. Μιχαήλ Πριονιστής (Αλκυών, 1954) μτφ. Δ. Σωτηροπούλου - Ματθαίου (Γ. Ευαγγελίου, 1971) μτφ. Δημήτρης Π. Κωστελένος (Αξιωτέλης, 1998) μτφ.Β. Κωνσταντινίδης (εκδ. "Γκοβόστης")
17	Το Ανθρώπινο κτήνος	La bête humaine	1890	μτφ. Πέτρος Πικρός (Χ. Γανιάρης και Σια, χ.χ.) μτφ. Γιάννης Κουχτσόγλου (Μορφωτική Εταιρεία, 1952) μτφ. Γιάννης Κότσικας (Δαρεμάς, 1972) μτφ. Πολύβιος Βοβολίνης (Δαρεμάς, 1980)
18	Το Χρήμα	L'argent	1891	μτφ. Ντορέττα Πέππα (Σύγχρονη Εποχή, 1991)
19	Η Κατάρρευση	La débâcle	1892
20	Ο Γιατρός Πασκάλ	Le Docteur Pascal	1893	μτφ. Δημήτρης Κωστελένος (εκδ. "Ζουμπουλάκης - Βιβλιοθήκη για όλους", 1980)