Οκτάβιο Πας

Οκτάβιο Πας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Octavio Paz (Ισπανικά)
Γέννηση	31  Μαρτίου 1914 Πόλη του Μεξικού
Θάνατος	19  Απριλίου 1998 Πόλη του Μεξικού
Χώρα πολιτογράφησης	Μεξικό Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία
Θρησκεία	αθεϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ισπανικά
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϋ Colegio Williams Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ποιητής στιχουργός διπλωμάτης φιλόσοφος μεταφραστής δοκιμιογράφος συγγραφέας πολιτικός
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο του Παρισιού Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ
Οικογένεια
Σύζυγος	Ελένα Γκάρρο (1937–1959) Marie José Tramini (1964–1998)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	ambassador of Mexico to India (1962–1968)
Βραβεύσεις	βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (1990) Υποτροφία Γκούγκενχαϊμ (1943) βραβείο Μιγκέλ ντε Θερβάντες (1981) Βραβείο Ξαβιέ Βιγιαρούτια (1964 και 1956) Εθνικό Βραβείο Τεχνών και Επιστημών (1945 και 1977) Neustadt International Prize for Literature (1982) Βραβείο Πριγκίπισσα της Αστουρίας για την Επικοινωνία και την Ανθρωπιστική Δράση (2003) βραβείο ειρήνης των γερμανικών εκδοτικών οίκων (1984) Μεγαλόσταυρος του Αστικού Τάγματος του Αλφόνσου Ι΄ του Σοφού (1986) Μεγάλος ταξιάρχης του Τάγματος της Αξίας της Ιταλικής Δημοκρατίας (1991) Mariano de Cavia' Price βραβείο Ιερουσαλήμ (1977) Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Ισαβέλλας της Καθολικής (1997) Menéndez Pelayo International Prize (1987) Alfonso Reyes International Prize (1985)
Σχετικά πολυμέσα

Ο Οκτάβιο Λοσάνο Πας (ισπανικά: Octavio Irineo Paz Lozano, 31 Μαρτίου 1914 – 19 Απριλίου 1998) ήταν Μεξικανός ποιητής και διπλωμάτης. Για το συνολικό έργο του, βραβεύθηκε με το βραβείο Θερβάντες (1981), με το Διεθνές Βραβείο λογοτεχνίας Neustadt (1982) και με το Νόμπελ Λογοτεχνίας (1990). Θεωρείται από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ού αιώνα και από τους μεγαλύτερους ισπανόφωνους ποιητές όλων των εποχών. Υπήρξε πολύ παραγωγικός συγγραφέας και η δουλειά του εκτείνεται σε πολλές γενιές ενώ τα έργα του περιλαμβάνουν ποιητικά θέματα, δοκίμια και μεταφράσεις.

Βιογραφία

Ο Οκτάβιο Πας γεννήθηκε στην Πόλη του Μεξικού στις 31 Μαρτίου 1914, ενώ η Μεξικανική Επανάσταση βρισκόταν στο αποκορύφωμά της. Είδε το πρώτο φως στο Μισκοάκ, ένα χωριό κοντά στην Πόλη του Μεξικού (σήμερα τμήμα της) και μεγάλωσε υπό τις φροντίδες της μητέρας του, Χοσεφίνα Λοσάνο. Η μητέρα του, καίτοι θρησκευόμενη, λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων και της ευρύτερης κοινωνικής ανέχειας, εκδιδόταν στις διάφορες γωνιές της πόλης για εξευτελιστικά ποσά.

Ο Οκτάβιο είχε επίσης τις φροντίδες της θείας του, Αμάλια Λοσάνο, και του παππού του από την πλευρά του πατέρα του, Ιρενέο Πας, βετεράνου στρατιώτη των δυνάμεων του Πορφίριο Ντίας, ανθρώπου διανοούμενου, φιλελεύθερου πνεύματος και μυθιστοριογράφου. Ο πατέρας του συγγραφέα, Οκτάβιο Σολόρσανο Πας, εργαζόταν ως δικηγόρος και σύμβουλος του Εμιλιάνο Ζαπάτα και έλειπε για μεγάλες χρονικές περιόδους από την οικογενειακή εστία.

Ο Οκτάβιο σπούδασε στο Κολέχιο Ουίλιαμς στην Πόλη του Μεξικού. Μετά τη δολοφονία του Εμιλιάνο Ζαπάτα, η οικογένεια του Πας υποχρεώθηκε σε εξορία εξαιτίας της υποστήριξής της στο ζαπατιστικό κίνημα. Μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. για να εκτίσουν την εξορία τους. Ο Οκτάβιο μυήθηκε νωρίς στον μαγικό κόσμο της λογοτεχνίας χάρη στον παππού του και στη βιβλιοθήκη που αυτός διατηρούσε, γεμάτη με κλασικά βιβλία της ευρωπαϊκής και της μεξικανικής λογοτεχνίας. Κατά τη δεκαετία του 1920 ανακάλυψε τους Ευρωπαίους ποιητές Χεράρδο Ντιέγο, Χουάν Ραμόν Χιμένεθ και Αντόνιο Ματσάδο, ισπανικής καταγωγής, οι οποίοι άσκησαν μεγάλη επίδραση στα αρχικά γραπτά του.

Ως έφηβος το 1931, υπό την επίδραση του Ν.Χ. Λώρενς, εξέδωσε τα πρώτα του ποιήματα, όπως το Καμπεγιέρα («Η Kόμη-στεφάνι»). Δυο χρόνια αργότερα, σε ηλικία 19 ετών, εξέδωσε τη συλλογή ποιημάτων Λούνα Σιλβέστρε («Ασημένιο Φεγγάρι»). Το 1932, μαζί με κάποιους φίλους, ίδρυσε την πρώτη φιλολογική επιθεώρηση, την Μπαραντάλ («Η Κουπαστή»). Το 1937, σε ηλικία 23 ετών, ο Πας εγκατέλειψε τις νομικές του σπουδές και έφυγε από την Πόλη του Μεξικού για να πάει στην επαρχία Γιουκατάν, όπου εργάστηκε στην πόλη Μέριδα σε ένα σχολείο με παιδιά χωρικών και εργατών. Εκεί άρχισε να εργάζεται στο πρώτο από τα μακροσκελή φιλόδοξα ποιήματά του, το Entre la piedra y la flor (Ανάμεσα στην πέτρα και στο λουλούδι), επηρεασμένος από τον Τ.Σ. Έλιοτ, στο οποίο περιγράφει την κατάσταση των Μεξικανών χωρικών υπό την εξουσία των άπληστων τσιφλικάδων της εποχής.

Το 1937 ο Πας προσκλήθηκε στο δεύτερο Διεθνές Κογκρέσο Συγγραφέων για την Προάσπιση του Πολιτισμού στην Ισπανία κατά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Εκεί εξέφρασε την αλληλεγγύη του στο Δημοκρατικό στρατόπεδο και τάχθηκε ενάντια στον φασισμό. Με την επιστροφή του στο Μεξικό, ο Πας υπήρξε συνιδρυτής του φιλολογικού περιοδικού Taller («Εργαστήρι») το 1938, στο οποίο έγραφε μέχρι το 1941. Το 1937 νυμφεύθηκε την Ελένα Γκάρρο, θεωρούμενη σήμερα από τις καλύτερες Μεξικανές συγγραφείς. Είχαν γνωριστεί το 1935. Απέκτησαν μια κόρη, την Ελένα, και πήραν διαζύγιο το 1959. Μέχρι το 1939, ο Πας θεωρούσε τον εαυτό του πρώτα και κύρια ποιητή.

Το 1943 ο Πας έλαβε μια υποτροφία από το Guggenheim και ξεκίνησε σπουδές στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϋ στην Καλιφόρνια. Δυο χρόνια αργότερα μπήκε στο Μεξικανικό Διπλωματικό Σώμα, τοποθετούμενος αρχικά για μικρό χρονικό διάστημα στη Νέα Υόρκη. Το 1945 πήρε μετάθεση στο Παρίσι όπου έγραψε το Ο Λαβύρινθος της Μοναξιάς (El Laberinto de la Soledad), μια διεξοδική ανάλυση της μεξικανικής ταυτότητας, ιστορίας και σκέψης. Οι The New York Times περιέγραψε αυτό το έργο ως «μια ανάλυση του σύγχρονου Μεξικού και της μεξικανικής προσωπικότητας με την οποία παρουσίασε τους συγχωριανούς του οι οποίοι κρύβονται πίσω από τις μάσκες της μοναξιάς και της επισημότητας». Το 1952 ταξίδεψε για πρώτη φορά στην Ινδία. Την ίδια χρονιά πήγε στο Τόκιο ως υπεύθυνος εξωτερικών υποθέσεων. Αργότερα μετατέθηκε στη Γενεύη. Το 1954 επέστρεψε στην Πόλη του Μεξικού, όπου έγραψε το σπουδαίο του ποίημα «Ηλιόπετρα» (Piedra de Sol) το 1957, το «ωραιότερο ερωτικό ποίημα της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας» κατά τον Χούλιο Κορτάσαρ, ένα έργο που "η ιστορική σημασία του για την ισπανική γλώσσα είναι συγκρίσιμη με εκείνη της Έρημης Χώρας (The Waste Land) του Έλιοτ για την αγγλική" κατά τον Πέρε Ζιμφερρέρ. Εστάλη ξανά στο Παρίσι το 1959, ακολουθώντας την ερωμένη του, την Ιταλίδα ζωγράφο Μπόνα Τιμπερτέλλι ντε Πίζις. Το 1962 έγινε πρέσβης του Μεξικού στην Ινδία.

Μετέπειτα ζωή

Στην Ινδία, ο Πας ολοκλήρωσε αρκετά έργα, συμπεριλαμβανομένων του Γραμματικός Πίθηκος (El mono gramático) και Ανατολική Γη (Ladera este). Ενώ ήταν στην Ινδία, ήρθε σε επαφή με μια ομάδα συγγραφέων γνωστή με το όνομα Πεινασμένη Γενιά (Hungry Generation), στους οποίους επέδρασε σημαντικά. Γνώρισε την πρώτη του γυναίκα Έλενα Γκάρρο, συγγραφέα στην Πόλη του Μεξικού, με την οποία παντρεύτηκε το 1937. Πήραν διαζύγιο το 1959 και απέκτησαν μια κόρη, την Έλενα Λώρα Πας Γκάρρο. Το 1965 παντρεύτηκε τη Γαλλίδα Μαρί-Ζοζέ Τραμινί, με την οποία έζησε ως το τέλος της ζωής του. Τον Οκτώβριο του 1968 παραιτήθηκε από το Διπλωματικό Σώμα διαμαρτυρόμενος για τη σφαγή μαθητών-διαδηλωτών από κυβερνητικές δυνάμεις του Μεξικού στην Πλατεία των Τριών Πολιτισμών στην πόλη Τλατελόλκο του Μεξικού.

Κατέφυγε στο Παρίσι για μικρό διάστημα και επέστρεψε στο Μεξικό το 1969, όπου ίδρυσε το περιοδικό Πλουραλισμός (Plural, 1970-1975) με μια ομάδα φιλελεύθερων Μεξικανών και Λατινοαμερικανών συγγραφέων.

Από το 1969 έως το 1970 δίδαξε τον Σιμόν Μπολιβάρ στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Ήταν επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ από το 1972 έως το 1974. Το 1974 δίδαξε τον Τσαρλς Έλιοτ Νόρτον στο Χάρβαρντ. Το βιβλίο του Τα Παιδιά της Λάσπης (Los hijos del limo) ήταν το αποτέλεσμα αυτών των μαθημάτων. Η μεξικανική κυβέρνηση έκλεισε το περιοδικό Πλουραλισμός το 1975, όμως ο Πας άρχισε να εκδίδει αμέσως νέο φιλολογικό περιοδικό, τη Στροφή (Vuelta), μια έκδοση με την ίδια στόχευση με τον Πλουραλισμό. Ήταν ο εκδότης αυτού του περιοδικού μέχρι τον θάνατό του το 1998, όταν και το περιοδικό έκλεισε.

Το 1977 κέρδισε το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ιερουσαλήμ για το θέμα της προσωπικής ελευθερίας που ανέπτυξε στα έργα του. Το 1980 βραβεύτηκε με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα από το Χάρβαρντ και το 1982 κέρδισε το βραβείο Neustadt. Όντας στενός φίλος με τον μυθιστοριογράφο Κάρλος Φουέντες, ο Πας απομακρύνθηκε από αυτόν τη δεκαετία του 1980 μετά από μια διαφωνία που είχαν πάνω στους Sandinistas, τους οποίους ο Φουέντες υποστήριζε ενώ ο Πας κατέκρινε. Το 1988 το περιοδικό του Πας Vuelta δημοσίευσε μια κριτική πάνω στον Φουέντες από τον Enrique Krauze, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα το οριστικό τέλος της φιλίας ανάμεσα στον Πας και τον Φουέντες.

Μια συλλογή ποιημάτων του Πας (γραμμένα μεταξύ του 1957 και του 1987) δημοσιεύτηκαν το 1990. Την ίδια χρονιά του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Ο Οκτάβιο Πας πέθανε στην Πόλη του Μεξικού, στις 19 Απριλίου 1998 από καρκίνο.

Ο Guillermo Sheridan, τον οποίο ο Πας είχε κάνει διευθυντή στο Ίδρυμα Οκτάβιο Πας το 1998, κυκλοφόρησε το βιβλίο Poeta con paisaje (2004) το οποίο περιλάμβανε βιογραφικά δοκίμια σχετικά με τη ζωή του ποιητή μέχρι το 1998, όταν και πέθανε.

Κριτική

Ο κριτικός λογοτεχνίας Ramon Xirau έγραψε : «Η ποίηση του Οκτάβιο Πας δεν διακρίνεται μεταξύ γλώσσας και σιωπής: οδηγείται μέσα στη σφαίρα της ζωής όπου κατοικεί η αληθινή γλώσσα».

Εργογραφία

Παραγωγικός συγγραφέας και ποιητής, ο Πας κυκλοφόρησε πολλά έργα καθ'όλη τη διάρκεια της ζωής του και αρκετά από αυτά έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες. Η ποίησή του μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον Σάμουελ Μπέκετ, τον Τσαρλς Τόμλισον, την Ελίζαμπεθ Μπίσοπ, τον Μαρκ Στραντ και τη Muriel Rukeyser. Η πρώιμη ποίησή του επηρεάστηκε από τον μαρξισμό, τον υπερρεαλισμό και τον υπαρξισμό καθώς και από θρησκείες όπως ο βουδισμός και ο ινδουισμός. Το ποίημά του Ηλιόπετρα (Piedra de sol), γραμμένο το 1957, επαινέθηκε ως ένα «υπέροχο» παράδειγμα της υπερρεαλιστικής ποίησης στην ομιλία απονομής του Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Πας.

Η ύστερη ποίησή του ασχολήθηκε με τον έρωτα και τον ερωτισμό, τη φύση του χρόνου και τον βουδισμό. Έγραψε επίσης ποίηση για τη σύγχρονη τέχνη, το άλλο πάθος του, αφιερώνοντας ποιήματα στα έργα των γνωστών ζωγράφων Balthus, Joan Miró, Marcel Duchamp, Antoni Tàpies, Robert Rauschenberg και Roberto Matta. Ως δοκιμιογράφος, ο Πας ασχολήθηκε με ζητήματα όπως η πολιτική και η οικονομία του Μεξικού, η τέχνη των Αζτέκων, η ανθρωπολογία και η σεξουαλικότητα. Το δοκίμιό του The Labyrinth of Solitude (El laberinto de la soledad) αναφέρεται στους συγχωριανούς του και τους περιγράφει ως άτομα που κρύβονται πίσω από τις μάσκες της μοναξιάς. Λόγω της ιστορίας τους, η ταυτότητά τους χάνεται ανάμεσα σε έναν προ-κολομβιανό και ισπανικό πολιτισμό, αναιρώντας και τους δυο. Αυτό το δοκίμιο αποτελεί ένα έργο κλειδί στην κατανόηση του πολιτισμού του Μεξικού και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό άλλους Μεξικανούς συγγραφείς, όπως ο Κάρλος Φουέντες. Ο Ilan Stavans έγραψε ότι ο Πας ήταν «ο βασικός επιθεωρητής, ένας Βιργίλιος του Δάντη, ένας άνθρωπος της Αναγέννησης».

Ο Πας έγραψε το θεατρικό έργο La hija de Rappaccini το 1956. Η πλοκή επικεντρώνεται γύρω από έναν νέο Ιταλό φοιτητή ο οποίος περιπλανιέται στους όμορφους κήπους του καθηγητή του Rappaccini, στους οποίους κατασκοπεύει την κόρη του καθηγητή Βεατρίκη. Τρομοκρατείται όταν ανακαλύπτει την ιδιαίτερη φύση της ομορφιάς των κήπων. Ο Πας διασκεύασε αυτό το έργο από μια μικρή ιστορία του 1844 του αμερικανού συγγραφέα Nathaniel Hawthorne, η οποία είχε επίσης τον τίτλο "Η Κόρη του Rappaccini". Συνδύασε την ιστορία του Hawthorne με έργα του Ινδού ποιητή Vishakadatta και επιρροές από το ιαπωνικό θέατρο Noh, τα ισπανικά autos sacramentales και την ποίηση του William Butler Yeats. Η έναρξη του θεατρικού έργου σχεδιάστηκε από τη Μεξικανή ζωγράφο Leonora Carrington. Το 1972, ο υπερρεαλιστής συγγραφέας André Pieyre de Mandiargues μετέφρασε αυτό το θεατρικό έργο στα γαλλικά με τον τίτλο La fille de Rappaccini (Εκδόσεις Mercure de France). Το έργο αυτό παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά το 1996 στο Gate Theatre του Λονδίνου, σε μετάφραση και σκηνοθεσία του Sebastian Doggart και πρωταγωνίστρια τη Sarah Alexander στον ρόλο της Βεατρίκης.

Ο Μεξικανός συνθέτης Ντανιέλ Κατάν διασκεύασε το θεατρικό έργο σε μορφή όπερας το 1992.

Τα άλλα έργα του Πας που μεταφράστηκαν στα αγγλικά περιλαμβάνουν αρκετούς τόμους δοκιμίων, κάποια από τα γνωστότερα είναι Alternating Current (μτφ 1973), Configurations (μτφ. 1971), The Labyrinth of Solitude (μτφ. 1963), The Other Mexico (μτφ. 1972) και El Arco y la Lira (1956 ; μτφ. The Bow and the Lyre, 1973). Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η μετάφραση του Alternating Current από την Helen Lane κέρδισε το National Book Award. Μεταφράστηκαν επίσης κάποιοι τόμοι κριτικών μελετών και βιογραφιών, συμπεριλαμβανομένων των Claude Lévi-Strauss και Marcel Duchamp (και οι δυο μεταφράστηκαν το 1970) αλλά και το The Traps of Faith, μια αναλυτική βιογραφία της Sor Juana Inés de la Cruz, Μεξικανής φεμινίστριας ποιήτριας και μαθηματικού του 17ου αιώνα.

Τα έργα του περιλαμβάνουν τις συλλογές ποιημάτων ¿Águila ο sol? (1951), La Estación Violenta, (1956), Piedra de Sol (1957). Σε αγγλική μετάφραση τα πιο χαρακτηριστικά ποιητικά έργα του περιλαμβάνουν τα : Early Poems: 1935-1955 (μτφ. 1974) και Collected Poems, 1957-1987 (1987). Αρκετοί από αυτούς τους τόμους επιμελήθηκαν και μεταφράστηκαν από τον Eliot Weinberger, ο οποίος είναι ο κύριος μεταφραστής του Πας στα αμερικάνικα αγγλικά.

Πολιτικές απόψεις

Όταν ξέσπασε ο Ισπανικός Εμφύλιος, ο Πας αρχικά εξέφρασε την αλληλεγγύη του στους Δημοκρατικούς, αργότερα όμως μαθαίνοντας για τη δολοφονία ενός συντρόφου του από τις δημοκρατικές δυνάμεις βαθμιαία απογοητεύθηκε και εγκατέλειψε τις αυταπάτες του. Ενώ ήταν στο Παρίσι στις αρχές του 1950, επηρεασμένος από τον Αλμπέρ Καμύ, τον Αντρέ Μπρετόν και τον Νταβίντ Ρουσσέ, άρχισε να εκδίδει κριτικές απόψεις για τον ολοκληρωτισμό γενικά και ειδικώς εναντίον του Στάλιν.

Στα περιοδικά Πλουραλισμός και Στροφή εξέθεσε την παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στα κομμουνιστικά καθεστώτα, περιλαμβάνοντας σε αυτά και την Κούβα του Κάστρο. Αυτό προκάλεσε μεγάλη εχθρότητα εναντίον του από μέρη της Λατινικής Αμερικής υπό αριστερά καθεστώτα. Ο ίδιος αναφέρει ότι από τότε που εγκατέλειψε το κομμουνιστικό δόγμα, η καχυποψία της μεξικάνικης ιντελιγκέντσιας μετατράπηκε σε ανοιχτή εμπάθεια.

Ο Πας πάντα θεωρούσε τον εαυτό του στην Αριστερά: τη δημοκρατική όμως Αριστερά, όχι τη δογματική και ανελεύθερη. Το 1990 μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ο Πας και οι συνεργάτες του στη Στροφή προσκάλεσαν αρκετούς συγγραφείς και διανοούμενους παγκόσμιας φήμης για να συζητήσουν την κατάρρευση του κομμουνισμού, γεγονός που έτυχε προβολής στη μεξικάνικη τηλεόραση.

Εργογραφία

Ποιητικές συλλογές

• 1933: Luna silvestre
• 1936: No pasarán!
• 1937: Raíz del hombre
• 1937: Bajo tu clara sombra y otros poemas sobre España
• 1941: Entre la piedra y la flor
• 1942: A la orilla del mundo
• 1949: Libertad bajo palabra
• 1954: Semillas para un himno
• 1957: Piedra de Sol : Η πέτρα του ήλιου ή Ηλιόπετρα - (ελλ. μτφρ. Γιώργος Β. Μακρής για το περιοδικό "Πάλι", τεύχος 1 Φεβρουάριος 1964, Τάσος Δενεγρής για τις εκδόσεις "Ίκαρος", 2000, Γ. Β. Μακρής για τις εκδ. "Ελεύθερος Τύπος", 2002 και Κώστας Κουτσουρέλης για τις εκδ. "Μαϊστρος", 2007 αλλά και για τις εκδ. "Gutenberg", 2015)
• 1958: La estación violenta
• 1962: Salamandra (1958–1961): Σαλαμάνδρα - (περιέχεται στο βιβλίο «Η πέτρα του ήλιου» των εκδ. "Ελεύθερος Τύπος, 2002, μτφρ. Ν. Βαλαωρίτης)
• 1965: Viento entero
• 1967: Blanco
• 1968: Discos visuales
• 1969: Ladera Este (1962–1968)
• 1969: La centena (1935–1968)
• 1971: Topoemas
• 1972: Renga: A Chain of Poems
• 1975: Pasado en claro
• 1976: Vuelta
• 1979: Hijos del aire/Airborn
• 1979: Poemas (1935–1975)
• 1985: Prueba del nueve
• 1987: Árbol adentro (1976–1987)
• 1989: El fuego de cada día
• 1990: Obra poética (1935-1988)
• 1990: Figuras y figuraciones

Δοκίμια

• 1950 - El laberinto de la soledad: - Ο Λαβύρινθος της μοναξιάς - (ελλ. μτφ. Ντιάνα Μπόμπολου για τις εκδ. "Αλεξάνδρεια", 1995)
• 1956 - El arco y la lira
• 1957 - Las peras del olmo
• 1965 - Cuadrivio
• 1965 - Los signos en rotación
• 1966 - Puertas al campo
• 1967 - Corriente alterna
• 1967 - Claude Levi-Strauss ο El nuevo festín de Esopo
• 1968 - Marcel Duchamp ο El castillo de la pureza
• 1969 - Conjunciones y disyunciones
• 1970 - Postdata, continuación de El laberinto de la soledad
• 1973 - El signo y el garabato​
• 1974 - Los hijos del limo
• 1974 - La búsqueda del comienzo. Escritos sobre el surrealismo: Η αναζήτηση της αρχής, (σειρά διαλέξεων του για τον υπερρεαλισμό), ελλ. μτφ. Μάγια Μαρία Ρούσσου για τις εκδ. "Ηριδανός", (;)
• 1978 - Xavier Villaurrutia en persona y obra
• 1979 - El ogro filantrópico
• 1979 - In-mediaciones
• 1982 - Sor Juana Inés de la Cruz ο las trampas de la fe
• 1983 - Tiempo nublado
• 1983 - Sombras de obras
• 1984 - Hombres en su siglo y otros ensayos
• 1985 - Pasión crítica, conversaciones con diversos interlocutores
• 1988 - Primeras letras: 1931-1943, colección de sus prosas de juventud
• 1990 - Pequeña crónica de grandes días
• 1990 - La otra voz. Poesía y fin de siglo: Η άλλη φωνή, (δοκίμιο για την ποίηση στο τέλος του 20ου αι.), ελλ. μτφ. Πέγκυ Πάντου για τις εκδ. "Αλεξάνδρεια", 1991
• 1991 - Convergencias
• 1992 - Al paso
• 1993 - Un más allá erótico: Sade
• 1993 - La llama doble: Η διπλή φλόγα. Έρωτας και ερωτισμός, (δοκίμιο για το σεξ και τον έρωτα), ελλ. μτφ. Μαρία Παπαδήμα για τις εκδ. "Εξάντας", 1996
• 1993 - Itinerario: - Οδοιπορικό, (αυτοβιογραφία, η μαρτυρία του για τα πολιτικά γεγονότα της εποχής του), ελλ. μτφ. Μαρία Παπαδήμα και Σάρα Μπενβενίστε για τις εκδ. "Εξάντας", 1998
• 1995 - Vislumbres de la India: - Στο φως της Ινδίας, (οι εντυπώσεις του από την Ινδία), ελλ. μτφ. Μάρω Φιλίππου για τις εκδ. "Κέδρος", 2005

Θέατρο

• 1956 - La hija de Rappaccini​

Μεταφράσεις έργων του

• 1952: Anthologie de la poésie mexicaine, εισαγωγή και επιμέλια από τον Οκτάβιο Πας
• 1958: Anthology of Mexican Poetry, εισαγωγή και επιμέλεια από τον Οκτάβιο Πας ; μεταφράστηκε από τον Σάμιουελ Μπέκετ
• 1957: Sendas de Oku, μεταφράστηκε από τον Matsuo Bashō, σε συνεργασία με τον Eikichi Hayashiya
• 1962: Antología, μεταφράστηκε από τον Φερνάντο Πεσσόα
• 1966: Poesía en movimiento (México: 1915–1966), πρόλογος και επιμέλεια από τους Octavio Paz, Alí Chumacero, Homero Aridjis και Jose Emilio Pacheco
• 1971: Configurations, μεταφράστηκε από τον G. Aroul (και άλλους)
• 1974: Versiones y diversiones

Βραβεία

• 1967 - Inducted Member of Colegio Nacional, Mexican highly selective academy of arts and sciences
• Peace Prize of the German Book Trade
• 1977 - National Prize for Arts and Sciences (Mexico) in Literature
• 1978 - Honorary Doctorate National Autonomous University of Mexico
• 1980 - Honorary Doctorate (Harvard University)
• 1980 - Ollin Yoliztli Prize
• 1981 - Βραβείο Μιγκέλ Θερβάντες
• 1990 - Νόμπελ Λογοτεχνίας
• 1991 - Grand Officer of the Order of Merit of the Italian Republic
• Premio Mondello (Palermo, Italy)
• Alfonso Reyes International Prize
• 1982 - Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας Neustadt
• Jerusalem Prize
• Menéndez Pelayo International Prize
• Alexis de Tocqueville Prize
• Xavier Villaurrutia Award

Βιβλιογραφία

Στην αγγλική γλώσσα

• Octavio Paz and Pablo Neruda: Clash of Literary Titans/Americas Magazine (Organization of American States), July, 2008/Jaime Perales Contreras
• The writing in the stars : a jungian reading of the poetry of Octavio Paz / Rodney Williamson., 2007
• Octavio Paz / Nick Caistor., 2006
• The philosophy of yoga in Octavio Paz's poem Blanco / Richard J Callan., 2005
• “The Sadean Poetics of Solitude in Paz and Pizarnik.” Latin American Literary Review / Rolando Pérez., 2005
• Shipwreck and deliverance : politics, culture and modernity in the works of Octavio Paz / Todd Lutes., 2003
• Poetry criticism (Gale Group): volume 48 / David Galens., 2003
• Octavio Paz (Modern Critical Views) / Bloom, Harold., 2002
• From Art to Politics: Octavio Paz and the Pursuit of Freedom (trans. Del arte à la politica, FCE, 2004) / Grenier, Yvon, 2001
• Octavio Paz: a meditation / Stavans, Ilan., 2001
• Tribute to Octavio Paz / Mexican Cultural Institute of New York., 2001

Στην ισπανική γλώσσα

• Andar fronteras. El servicio diplomático de Octavio Paz en Francia (1946-1951) / Froylan Enciso., 2008
• El filo del ideal: Octavio Paz en la Guerra Civil / Guillermo Sheridan., 2008
• Octavio Paz y Pablo Neruda: Historia de una amistad/Revista Americas.Organizacion de los Estados Americanos., julio 2008/Jaime Perales Contreras.
• Octavio Paz y el circulo de la revista Vuelta/Jaime Perales Contreras., 2007
• Introduction to Octavio Paz, Suenos en libertad, escritos políticos / edited by Yvon Grenier., 2001
• Octavio Paz en los debates críticos y estéticos del siglo XX / Clara Román-Odio., 2006
• Poeta con paisaje: ensayos sobre la vida de Octavio Paz / Guillermo Sheridan., 2004
• Octavio Paz : la dimensión estética del ensayo / Héctor Jaimes., 2004
• Espiral de luz : tiempo y amor en Piedra de sol de Octavio Paz / Dante Salgado., 2003
• Octavio Paz y la poética de la historia mexicana / D A Brading., 2002
• Camino de ecos : introducción a las ideas políticas de Octavio Paz / Dante Salgado., 2002
• Octavio Paz: una visión de la poesía de occidente : hermenéutica y horizonte simbólico / Marta Santibáñez., 2002
• Las primeras voces del poeta Octavio Paz, 1931-1938 / Anthony Stanton., 2001
• Homenaje a Octavio Paz. / Mexican Cultural Institute., 2001

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Nobel museum biography and list of works Αρχειοθετήθηκε 2001-12-04 στο Wayback Machine.
• Συνέντευξη του συγγραφέα στον Θανάση Λάλα για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ [1]
• Nobel lecture
• Polemical Paz by Maarten Van Delden
• "Clash of literary titans" at The Free Library an article about Octavio Paz and Pablo Neruda by Jaime Perales Contreras, published in Americas Magazine (Organization of American States) July 2008
• "Vuelta y partisan review" essay by Jaime Perales Contreras, published in Estudios, 1994.
• Interview with Mario Vargas Llosa on Octavio Paz's Plural and Vuelta magazines, published in Estudios, 1994. interview by Jaime Perales Contreras. * "Theodor W. Adorno and Octavio Paz: Two Visions of Modernity" Αρχειοθετήθηκε 2009-03-27 στο Wayback Machine. essay by Oliver Kozlarek, published in Culture, Theory & Critique, 2006, 47(1), 39–52