Μετάβαση στο περιεχόμενο

Οχράνα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Οχράνα (αποσαφήνιση).
Οχράνα
Охранное отделение
Γενικές πληροφορίες
Σύσταση1880
Κατάργηση1917
ΔικαιοδοσίαΡωσική Αυτοκρατορία
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Υπηρεσία για την προστασία της Δημόσιας Ασφαλείας και Τάξης (ρωσικά: Отделение по охранению общественной безопасности и порядка), που συνήθως αποκαλείτο Οχράνα στη Ρωσία, ήταν σώμα μυστικής αστυνομίας της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και τμήμα του Υπουργείου Εσωτερικών Υποθέσεων (Министерство внутренных дел, ΜВД, MVD) στα τέλη του 19ου αιώνα, επιβοηθούμενη από το Ειδικό Σώμα της Αστυνομίας. Δημιουργήθηκε το 1880 στη θέση του άδοξου Τρίτου Τμήματος της Καγκελλαρίας της Αυτού Μεγαλειότητος Αυτοκράτορα της Ρωσίας.

Γενικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ομάδα της Οχράνα σε φωτογραφία στην Αγία Πετρούπολη, 1905

Σχηματίστηκε για να καταπολεμήσει την πολιτική τρομοκρατία και την επαναστατική δραστηριότητα της αριστεράς.[1] Η Οχράνα διατηρούσε γραφεία σε όλη τη Ρωσική Αυτοκρατορία και μια σειρά δορυφόρους υπηρεσίες στο εξωτερικό που κυρίως ασχολούνταν με την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων των Ρώσων επαναστατών, κατεξοχήν στο Παρίσι, όπου είχε τη βάση του ο Πιότρ Ρατσκόφσκι (Пётр Иванович Рачковский, 1884–1902). Τα κεντρικά γραφεία της οργάνωσης βρίσκονταν στην Αγία Πετρούπολη, οδός Φοντάνκα, 16. Η διεύθυνση αυτή ήταν ιδιαίτερα κακόφημη στη Ρωσική Αυτοκρατορία.

Η αποστολή επιτυγχανόταν με κάθε μέσο, συμπεριλαμβανομένων μυστικών επιχειρήσεων, πρακτόρων, και παραβίαση ιδιωτικού απορρήτου (δηλ. ανάγνωση της ιδιωτικής αλληλογραφίας). Ακόμα και τα τμήματα της οργάνωσης στο εξωτερικό υπηρέτησαν αυτούς τους τρόπους. Η Οχράνα είναι ιδιαίτερα γνωστή επίσης για τους πράκτορες προβοκάτορες, μεταξύ αυτών και τον Δρα Γιάκοβ Ζιτομίρσκι (ηγέτη των Μπολσεβίκων και στενό συνεργάτη των Βλαντιμίρ Λένιν), τον Γιέβνο Αζέφ, και τους Ρομάν Μαλινόφσκι και Ντμίτρι Μπογκρόφ.

Η Οχράνα προσπάθησε να διασπάσει το εργατικό κίνημα με τη δημιουργία κατευθυνόμενων από την αστυνομία εργατικών σωματείων. Μεγάλης σημασίας είναι το γεγονός της Ματωμένης Κυριακής (1905), όταν αυτοκρατορικοί φρουροί σκότωσαν εκατοντάδες άοπλους διαδηλωτές που έκαναν παρέλαση κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης που οργανώθηκε από τον Πατέρα Γκαπόν, που συνεργαζόταν με την Οχράνα, και τον Πιότρ Ρούτενμπεργκ.

Μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων περιλαμβάνονταν και η κατασκευή του παραπλανητικού έργου Τα Πρωτόκολλα των Πρεσβύτερων (Σοφών) της Σιών (πολλοί ιστορικοί παραδέχονται ότι ο Ματβέι Γκολοβίνσκι, συγγραφέας και πράκτορας της Οχράνα, έγραψε την πρώτη έκδοση του βιβλίου υπό τις οδηγίες του Πιότρ Ρατσκόφσκι) και το στήσιμο της αντισημιτικής δίκης του Μεναχέμ Μέντελ Μπεΐλις. Στο θέμα αυτό αναφέρεται και το μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο Το κοιμητήριο της Πράγας, για το οποίο ο συγγραφέας αναφέρει ότι τα πρόσωπα που συμμετέχουν, πλην του κεντρικού ήρωα και ορισμένων δευτερευόντων χαρακτήρων, είναι πραγματικά και "έκαναν και είπαν όσα αναφέρονται στο παρόν βιβλίο".

Οι ύποπτοι που συλλαμβάνονταν από την Οχράνα παραδίδονταν στις δικαστικές αρχές της Ρωσίας, και έπειτα είτε εκτελούνταν ή στέλνονταν σε στρατόπεδα καταναγκαστικών έργων που ήταν γνωστά ως κάτεργα σε άκρως απομακρυσμένες περιοχές της βορειοανατολικής Σιβηρίας.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύλληψη προπαγανδιστή, πίνακας του Ιλιά Ρέπιν (1880-1892).

Το πρώτο ειδικό τμήμα ασφαλείας ήταν το Τμήμα Ασφάλειας της Τάξης και της Δημόσιας Ειρήνης που υπάγονταν στην Αγία Πετρούπολη και δημιουργήθηκε το 1866 μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Αλέξανδρου Β΄, με προσωπικό 12 ανακριτών. Μετά από άλλη μια αποτυχημένη απόπειρα, στις 6 Αυγούστου, 1880 ο Αυτοκράτορας, αποδεχόμενος τις προτάσεις του Κόμη Loris-Melikov, δημιούργησε το Σώμα της Αστυνομίας του Κράτους που υπάγονταν στην MVD και ενσωμάτωσε τόσο το Ειδικό Σώμα της Αστυνομίας όσο και το Τρίτο Τμήμα της Αυτοκρατορικής Καγκελλαρίας στο νέο σώμα. Η θέση του Αρχηγού της Αστυνομίας συγχωνεύτηκε με αυτήν του Αρχηγού του Σώματος που αναβαθμίστηκε σε Αναπληρωτή Υπουργό. Εντούτοις, τα μέτρα αυτά δεν απέτρεψαν τη δολοφονία του Τσάρου Αλέξανδρου Β.

Σε μια προσπάθεια να εφαρμόσει προληπτικά μέτρα ασφαλείας, ο Αυτοκράτορας Αλέξανδρος Γ΄ δημιούργησε άμεσα δύο ακόμα μυστικούς σταθμούς της αστυνομίας για την 'Ασφάλεια και την Έρευνα (ρωσικά:охранно-розыскные), που εποπτεύονταν από Αξιωματικούς της Αστυνομίας, στη Μόσχα και στη Βαρσοβία. Οι σταθμοί αυτοί έγιναν η βάση για τη μεταγενέστερη Οχράνα. Η Πολιτοφυλακή όμως εξακολούθησε να λειτουργεί ως μυστική αστυνομία στην υπόλοιπη χώρα. Ο Τσάρος δημιούργησε επίσης μια Ειδική Επιτροπή υπαγόμενη στην MVD (1881), η οποία είχε το δικαίωμα να κηρύξει Κατάσταση Εκτάκτου Ασφαλείας σε διάφορες περιοχές της Αυτοκρατορίας (το οποίο χρησιμοποιήθηκε ενεργά στη διάρκεια της Ρωσικής Επανάστασης του 1905, και υπήγαγε όλες τις αυτοκρατορικές αστυνομικές δυνάμεις στον Αρχηγό της Αστυνομίας(1882).

Η άνοδος των σοσιαλιστικών κινημάτων απαιτούσε και τη συγχώνευση των υπηρεσιών ασφαλείας. Μέχρι το 1898, το Ειδικό Τμήμα (Особый отдел) της Διεύθυνσης της Αστυνομίας διαδέχτηκε του Πολιτοφύλακες στην απόκτηση πληροφοριών από εσωτερικούς και ξένους πράκτορες και τη διείσδυση. Ως αποτέλεσμα της δολοφονίας από το Σοσιαλιστικό Επαναστατικό κόμμα του Υπουργού Εσωτερικών (MVD) Ντμίτρι Σεργκέγεβιτς Σιπιάγκιν στις 2 Απριλίου, 1902, ο νέος Υπουργός Βιατσεσλάβ φον Πλέβε αποδέσμευσε σταδιακά Διευθύνσεις των Πολιτοφυλάκων από την έρευνα και παρακολούθηση για χάρη των Σταθμών Έρευνας και Ασφάλειας (Охранно-розыскное отделение) υπό την καθοδήγηση των αντίστοιχων Δημάρχων και Κυβερνητών (που στην πραγματικότητα υπάγονταν ιεραρχικά στον Υπουργό των Εσωτερικών).

Ακολουθώντας το ξέσπασμα της Ρωσικής Επανάστασης του 1905 και τη δολοφονία του Βιατσεσλάβ φον Πλέβε, ο Πιότρ Στολύπιν, ως νέος υπουργός Εσωτερικών και Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου, δημιούργησε ένα εθνικό δίκτυο από Σταθμούς Ασφαλείας. Ήδη το 1908, υπήρχαν 31 σταθμοί και περισσότεροι από 60 το 1911. Δύο επιπλέον ειδικά τμήματα της Δ/νσης της Αστυνομίας οργανώθηκαν το 1906. Το κεντρικό Τμήμα Ασφαλείας της Διεύθυνσης της Αστυνομίας δημιουργήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου, 1907. Είχε έδρα στην οδό Φοντάνκα 16, στην Αγία Πετρούπολη.

Η αποκάλυψη του Γέβνο Αζέφ (που είχε οργανώσει πολλές δολοφονίες, μεταξύ αυτών και του Βιατσεσλάβ φον Πλέβε ) και του Ντμίτρι Μπογκρόφ (που δολοφόνησε τον Πιότρ Στολύπιν το 1911) ως διπλών πρακτόρων της Οχράνα δημιούργησαν μεγάλη καχυποψία για τις μεθόδους της οργάνωσης. Το κύρος της οργάνωσης δέχτηκε πλήγμα από την αποκάλυψη πολλών παρόμοιων διπλών πρακτόρων - προβοκατόρων. Την άνοιξη του 1913, όλοι οι Σταθμοί Ασφαλείας, κυρίως όμως της Μόσχας, της Αγίας Πετρούπολης και της Βαρσοβίας, διαλύθηκαν. Η ίδια η οργάνωση επίσημα διαλύθηκε μετά την Επανάσταση του Φλεβάρη του 1917, αν και αυτό σε καμία περίπτωση δεν σηματοδότησε το τέλος του ρόλου της μυστικής αστυνομίας για την εθνική ασφάλεια της Ρωσίας.

Χρήση βασανιστηρίων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κάποιοι ιστορικοί ισχυρίστηκαν ότι παρά τις μεταρρυθμίσεις στις αρχές του 19ου αιώνα, η πρακτική των βασανιστηρίων δεν καταργήθηκε πραγματικά ποτέ.[2] Επιπλέον έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η δημιουργία της Οχράνα οδήγησε στην αύξηση της χρήσης των βασανιστηρίων[3], λόγω των μεθόδων που χρησιμοποίησε όπως οι παράνομες συλλήψεις, φυλακίσεις και βασανιστήρια για την απόσπαση πληροφοριών.[4] Ακολουθώντας την Επανάσταση, οι κομμουνιστές ισχυρίστηκαν ότι η Οχράνα είχε λειτουργήσει αίθουσες βασανιστηρίων σε πόλεις όπως Βαρσοβία, Ρίγα, Οδησσός και στα περισσότερα από τα αστικά κέντρα.[5]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Okhrana Britannica Online
  2. ↑ Malcolm D. Evans, Rod Morgan (1999). Preventing Torture. Oxford University Press. σελίδες 13. ISBN 0198262574. 
  3. ↑ «Patterns of Torture». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2009. 
  4. ↑ «Russia and the Soviet Union 1917–1941: Glossary». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Αυγούστου 2008. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2009. 
  5. ↑ Η ρωσική Οχράνα

Περαιτέρω μελέτη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Charles A. Ruud, Sergei A. Stepanov; Fontanka 16 — The Tsars' Secret Police; McGill-Queen's University Press (paperback, 2002) ISBN 0-7735-2484-3

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Οχράνα&oldid=10635388"