Πανελλήνια Ομοσπονδία Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατών

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατών ιδρύθηκε το 1924 και ήταν μία ομοσπονδία συλλόγων πολεμιστών της Μικράς Ασίας που είχαν ιδρυθεί σε διάφορες πόλεις της χώρας μετά την μικρασιατική καταστροφή και την έλευση τους στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 1922.

Το ιστορικό πλαίσιο

Μετά την μικρασιατική καταστροφή τον Σεπτέμβριο του 1922 επιστρέφουν στην Ελλάδα χιλιάδες έλληνες στρατιώτες οι οποίοι ιδρύουν κατά τόπους συλλόγους με την ονομασία "Παλαιοί Πολεμιστές".

Οι πρωτεργάτες αυτών των συλλόγων ήταν μέλη και στελέχη του ΣΕΚΕ, τα οποία είχαν δραστηριοποιηθεί αντιπολεμικά στο μικρασιατικό μέτωπο με επικεφαλής τους Παντελή Πουλιόπουλο, Γιώργη Νίκολη, Διονύση Πυλιώτη, Τάσο Χαΐνογλου, Μήτσο Παπαρήγα, Λευτέρη Σταυρίδη, Κώστα Σκλάβο, Γιάννη Μοναστηριώτη, Νίκο Ευαγγελόπουλο κ.α.

Οι Παλαιοί Πολεμιστές ζητούσαν για τους στρατιώτες του μετώπου αποκατάσταση με την παροχή καλλιεργήσιμης γης στην επαρχία και την εξασφάλιση εργασίας στις πόλεις καθώς και συντάξεις για τα θύματα του πολέμου. Οι στρατιώτες του μετώπου εντάχθηκαν μαζικά στους συλλόγους και πολύ γρήγορα ιδρύθηκαν 400 περίπου τμήματα σε όλη την Ελλάδα, ενώ έφθασαν να αριθμούν χιλιάδες μέλη. Παράλληλα οι σύλλογοι κυκλοφόρησαν και δική της εφημερίδα, τον «Παλαιό Πολεμιστή», που είχε φτάσει να πουλάει 20.000 φύλλα.

Κορυφαία στελέχη των Παλαιών Πολεμιστών (Πουλιόπουλος, Νίκολης, Χαΐνογλου, Σκλάβος, Σταυρίδης κ.α) διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στα εσωτερικά τεκταινόμενα του ΣΕΚΕ, αποτελώντας τη δυναμική αριστερή πτέρυγα του. Στο 3ο Έκτακτο Συνέδριο το 1924 ανέλαβαν την ηγεσία του κόμματος με αρχηγό τον Πουλιόπουλο, απαίτησαν και επέβαλαν την διαγραφή της ηγεσίας της ιδρυτικής του γενιάς, και "μπολσεβικοποίησαν" το ΣΕΚΕ μετασχηματίζοντάς το σε κόμμα νέου τύπου συνδεδεμένο με την Κομμουνιστική Διεθνή με την ονομασία ΚΚΕ (ΕΤΚΔ), δηλαδή Ελληνικό Τμήμα Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Ίδρυση της Ομοσπονδίας & δράση

Το 1924 οι Σύλλογοι Παλαιών Πολεμιστών συνενώθηκαν σε Ομοσπονδία με την ονομασία "Πανελλήνια Ομοσπονδία Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατών". Πρόεδρος της Ομοσπονδίας εκλέχθηκε ο Παντελής Πουλιόπουλος και αργότερα τον διαδέχθηκε ο Γιώργης Νίκολης. Ο Πουλιόπουλος έγραψε το μανιφέστο με τίτλο "Τι ζητούν οι παλαιοί πολεμιστές και τα θύματα στρατού", σχετικά με τα αιτήματα των Παλαιών Πολεμιστών.

Η Oμοσπονδία συνδέθηκε με τη Διεθνή των Παλαιών Πολεμιστών, που είχε έδρα της το Παρίσι.

Η Oμοσπονδία πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη ενός ευρύτατου κινήματος για τη διανομή των τσιφλικιών στους ακτήμονες και την αποκατάσταση των αγροτών προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Ειδικότερα το 1925 το αγροτικό κίνημα με την καθοδήγηση των οργανώσεων της Ομοσπονδίας Συλλόγων Παλαιών Πολεμιστών γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη.

Οι αγώνες του κινήματος των Παλαιών Πολεμιστών ανάγκασαν την κυβέρνηση Πλαστήρα-Γονατά και τις κατοπινές κυβερνήσεις να προχωρήσουν στην αγροτική μεταρρύθμιση.

Τους συλλόγους των Παλαιών Πολεμιστών έκλεισε ο Πάγκαλος και απαγόρευσε τις δραστηριότητές τους το καλοκαίρι του 1925. Ήταν ένα από τα πρώτα μέτρα του μόλις εγκαθίδρυσε την δικτατορία του.

Ωστόσο οι "Παλαιοί Πολεμιστές" συνέχισαν να λειτουργούν ως αντιπολεμικό κίνημα σε όλη τη διάρκεια του μεσοπολέμου μέχρι τη διάλυσή του από τη δικτατορία Μεταξά το 1936.

Πηγές

• Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α΄τόμος 1919-1949, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012
• Γιώργος Αλεξάτος "Ιστορικό λεξικό του ελληνικού εργατικού κινήματος", Εκδόσεις Γειτονιές του Κόσμου, Αθήνα 2008
• Άγγελος Ελεφάντης "Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης", Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1976
• Λέανδρος Μπόλαρης "ΣΕΚΕ: Οι επαναστατικές ρίζες της Αριστεράς στην Ελλάδα", Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2008
• Ελευθέριος Σταυρίδης "Τα παρασκήνια του ΚΚΕ", Εκδόσεις Σύγχρονη Σκέψις, Αθήνα 1953