Παρεκκλήσιο Νοτρ-Νταμ-ντυ-Ω

Παρεκκλήσιο Νοτρ-Νταμ-ντυ-Ω
Είδος	παρεκκλήσιο και εκκλησία
Αρχιτεκτονική	μοντέρνα αρχιτεκτονική και νεοεξπρεσιονισμός
Γεωγραφικές συντεταγμένες	47°42′14″N 6°37′16″E
Θρήσκευμα	Καθολικισμός
Θρησκευτική υπαγωγή	Roman Catholic Archdiocese of Besançon
Διοικητική υπαγωγή	Ρονσάν
Χώρα	Γαλλία
Έναρξη κατασκευής	1956
Υλικά	σκυρόδεμα
Αρχιτέκτονας	Λε Κορμπυζιέ
Προστασία	πρόσθετος κατάλογος ιστορικών μνημείο της Γαλλίας (από 1965), κατηγοριοποιημένο ιστορικό μνημείο στη Γαλλία (από 1967), κατηγοριοποιημένο ιστορικό μνημείο στη Γαλλία (από 2004), Ένδειξη «Κληρονομιά του 20ού αιώνα» και τμήμα μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς (από 2016)
Ιστότοπος
	Επίσημος ιστότοπος
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

H Notre Dame du Haut' (Ελληνικά: Νοτρ-Νταμ-ντυ-Ο ή Η Παναγία της κορυφής) είναι καθολικός ναός στη Ronchamp (Ρονσάν) της Γαλλίας.

Ο νέος ναός χτίστηκε το 1955 και αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του Γαλλοελβετού αρχιτέκτονα Σαρλ-Εντουάρ Ζανρέ-Γκρι (Charles-Édouard Jeanneret-Gris), γνωστού ως Λε Κορμπυζιέ .

Το κτίριο σήμερα λειτουργεί ως θρησκευτικό κέντρο και είναι υπό την προστασία του ιδιωτικού ιδρύματος Association de l’Œuvre de Notre-Dame du Haut.

Προσελκύει 80.000 επισκέπτες κάθε χρόνο.

Ιστορία

Τα πρώτα σημάδια κατοχής του λόφου μας πηγαίνουν πίσω στην αρχαιότητα. Οι Ρωμαίοι χρειάζονταν ένα σημείο για να παρακολουθούν τον δρόμο προς τη Γερμανία και βρήκαν έναν λόφο στη Ρονσάν (Ronchamp) για να εγκατασταθούν. Στις αρχές του χριστιανικού Ευαγγελισμού, τον 4ο αιώνα μ.Χ., ένας γοτθικός ναός αφιερωμένος στην Παρθένο Μαρία αντικατέστησε έναν παγανιστικό βωμό που ήταν κτισμένος μέχρι τότε στην κορυφή του λόφου. Κατά τον Μεσαίωνα, η ενοριακή εκκλησία της Ρονσάν και των γύρω χωριών αφιερώθηκε στην "Παναγία του Σεπτέμβρη", γιορτάζοντας εκεί κάθε χρόνο στις 8 Σεπτέμβρη τη γέννηση της Παρθένου. Τον 18ο αιώνα η ανοικοδόμηση μιας νέας εκκλησίας στο κέντρο του χωριού μετέτρεψε τον ναό στην κορυφή του λόφου σε ένα απλό παρεκκλήσι για προσκύνημα, το οποίο για αυτόν τον λόγο κι ύστερα ονομάστηκε "Chapelle Notre-Dame du Haut" (ελεύθερη μετάφραση: "το παρεκκλήσι της Κυρίας μας των κορφών"). Εν μέσω της γαλλικής επανάστασης, το παρεκκλήσι πουλήθηκε ως εθνική περιουσία, όμως τέσσερις μεγάλες οικογένειες της Ρονσάν αποφάσισαν να το αγοράσουν το 1799 προκειμένου να επαναφέρουν τη μοναδική θεία επιρροή του στον κόσμο. Από τότε, αποτελεί κομμάτι ιδιωτικής περιουσίας υπό την επιμέλεια και της Μητρόπολης της Μπεζανσόν (Besançon), η οποία επιλέγει και διορίζει ιερέα έναν από τους ιερείς της Ρονσάν.

Τον 19ο αιώνα, ο επίσκοπος της Μπεζανσόν αναλαμβάνει να ομορφύνει και να μεγαλώσει το μέχρι τότε κτίσμα. Το 1913, πυρκαγιά ξεσπά στην κορυφή του λόφου και καταφέρνει να καταστρέψει μεγάλο μέρος του παρεκκλησιού. Το 1920 ανακαινίζεται. Ωστόσο, τον Σεπτέμβρη του 1944 εν καιρώ Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο ναός υπέστη μεγάλες καταστροφές από βομβαρδισμούς, κατά τους απελευθερωτικούς αγώνες, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική του ισοπέδωση.

Το 1949, μια κρατική εταιρεία, την οποία είχαν προσλάβει απόγονοι των οικογενειών, που 150 χρόνια πριν είχαν αγοράσει το ιερό κτίσμα, έδωσε τη λύση για την ανοικοδόμηση του παρεκκλησιού. Με την υποστήριξη και την πρόταση της Μητροπολιτικής Επιτροπής Ιερών Τεχνών της Μπεζανσόν, την οποία συγκροτούσαν πρόσωπα όπως ο Φρανσουά Μάθιου (Fransois Mathew), ερευνητής ιστορικών μνημείων, και ο Αμπότ Λουσιέ Λεντιού (Abbot Lucien Leduer), η εταιρεία καλεί τον Λε Κορμπυζιέ, τον μόνο ικανό αρχιτέκτονα να ανακτήσει ένα νέο πνεύμα στη σύγχρονη ιερή αρχιτεκτονική της εποχής. Την άνοιξη του 1950, ο Λε Κορμπυζιέ, ενθαρρυμένος από τη φίλη του Μαρίς Ζαρντό (Maurice Jardot) και παρ' όλη την απροθυμία του, επισκέπτεται τον λόφο και τον ερωτεύεται. Το γύρω περιβάλλον του λόφου, η ποικιλομορφία του εδάφους καθώς κι η ιστορία του τον παρασύρουν, ερεθίζοντας τις σκέψεις και τα αισθήματα του για ένα νέο ιερό παρεκκλήσι. Ο Φρανσουά κι ο Λουσιέ είναι τώρα έτοιμοι να τον πείσουν. Έτσι λοιπόν, στις 4 Απριλίου του 1954 ξεκινά η ανοικοδόμηση του νέου ιερού ναού και την 25η Ιουνίου του 1955 το νέο παρεκκλήσι της Notre-Dame du Haut εγκαινιάζεται, παρουσία του ίδιου του Λε Κορμπυζιέ.

"I wanted to create a place of silence, prayer, peace, inner joy." ("Ήθελα να δημιουργήσω έναν χώρο ηρεμίας, προσευχής, ειρήνης, εσωτερικής χαράς.") λέει χαρακτηριστικά ο Λε Κορμπυζιέ κατά την ομιλία του στα εγκαίνια του νέου ιερού.

Το 1954 ο Le Corbusier ζήτησε -μάταια- από τον Edgar Varese, να συνθέσει ένα κατάλληλο κομμάτι μουσικής για το κτίριο.

Τοποθεσία

Ο ναός βρίσκεται σε ένα λόφο, κοντά στο Belfort της Ανατολικής Γαλλίας.

Αρχιτεκτονική

Την εποχή που ο Λε Κορμπυζιέ σχεδίασε τον νέο ναό, προσπάθησε να αποδώσει με γλυπτικό τρόπο την ουσιαστική του διάρθρωση στο χώρο, μην ακολουθώντας την τυπολογία του "κτιρίου-μηχανή" της εποχής του. Η βασική ιδέα του νέου κτιρίου στηρίχτηκε στη μορφή ενός άδειου οστράκου, από τη μορφή του οποίου διαμορφώθηκε η στέγη.

Η όλη κατασκευή εξελίχθηκε από μια ομάδα εργατών υπό την κατεύθυνση του αρχιτέκτονα Αντρέ Μεσονιέ, γεννημένος κάτοικος της περιοχής, έπειτα από την εξουσιοδότηση του Λε Κορμπυζιέ.

Η τομή

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η τομή κατά μήκος του κτιρίου. Εάν υποθετικά τέμναμε το ναό από την ανατολική έως τη δυτική του όψη θα παρατηρούσαμε μια εξαιρετική ποικιλία σε χρώματα, υλικά, υφές, τρόπους δόμησης και φωτοσκιάσεις. Ο βορινός τοίχος είναι φτιαγμένος από πέτρα και εξωτερικά καλύπτεται με λευκή τσιμεντοκονία. Διαθέτει πολλά μικρά ανοίγματα διαφόρων μεγεθών και διευθύνσεων, καθώς και μία είσοδο μεταξύ των δύο καμπαναριών, που στο συνδυασμό τους δημιουργούν ένα πυλώνα. Από την άλλη, ο νότιος τοίχος είναι φτιαγμένος από οπλισμένο σκυρόδεμα, με λοξά τοιχία που δίνουν στην εξωτερική του επιφάνεια τη χαρακτηριστική της κλίση. Τόσο η εξωτερική όσο και η εσωτερική του όψη διαγράφουν κάποιες καμπύλες. Διαθέτει και αυτός ανοίγματα διαφόρων μεγεθών σε σχήμα "χωνιού" που άλλοτε "ανοίγουν" στην εσωτερική και άλλοτε στην εξωτερική του όψη. Τα ανοίγματα αυτά έχουν χρωματιστό γυαλί και διάφορα σχέδια, δημιουργώντας στο εσωτερικό ένα ενδιαφέρον παιχνίδι φωτοσκίασης. Επιπλέον, ο βορινός τοίχος στηρίζει τη στέγη, ενώ ο νότιος τοίχος αφήνει μια σχισμή φωτός από αυτή (μόνο τα τοιχία φτάνουν μέχρι πάνω) και έτσι στη νότια όψη η στέγη φαίνεται σαν να αιωρείται.

Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί η κατασκευή της στέγης με τα καμπύλα δοκάρια στήριξης από σκυρόδεμα, πάνω στα οποία τοποθετούνται μικρές δοκίδες, που δημιουργούν τη βάση για την ανάπτυξη των καμπύλων σχημάτων από σκυρόδεμα της οροφής. Οι καμπύλες αυτές συμβάλλουν εξωτερικά στην οργάνωση της υδρορροής και εσωτερικά στην καλύτερη μετάδοση του ήχου.

Περπατώντας, κανείς προς το ιερό και έχοντας γύρω του αυτές τις διαφορετικές και ιδιαίτερες ποιότητες αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει με το δικό του τρόπο την ιερότητα που μπορεί αυτός ο χώρος να έχει.

Συνθετικά στοιχεία και υλικά

Το παρεκκλήσι της Notre-Dame du Haut είναι κτισμένο με βάση έναν λευκό τοξοειδή τοίχο με ποικιλόμορφα ανοίγματα καλυπτόμενα από χρωματισμένο γυαλί, ο οποίος αποτελεί κομμάτι της νότιας όψης του κτίσματος. Οι τοίχοι είναι ανεξάρτητοι και αποκομμένοι από το κέλυφος της οροφής με μια μικρή σχισμή. Αποτελούνται από ένα σκελετό οπλισμένου σκυροδέματος πάνω στο οποίο στηρίχτηκε η εσωτερική και η εξωτερική επένδυση. Κατά την αρχική φάση της σύνθεσης ο ανατολικός τοίχος ήταν τόσο λεπτός που έμοιαζε με τέντα σκηνής. Ο νότιος τοίχος είναι παχύτερος και πιο κωνικός από τους άλλους. Η μορφή της στέγασης, εμπνευσμένη από το κέλυφος του καβουριού, είναι φτιαγμένη από χυτό σκυρόδεμα. Με υλικά όπως σκυρόδεμα, πέτρα, ξύλο, χυτοσίδηρο, χαλκό, σμάλτο και γυαλί, ο Λε Κορμπυζιέ δημιουργεί ένα αριστούργημα έκπληξης φωτός και φωτεινότητας. Όσον αφορά τις κατασκευαστικές ποιότητες και τη χωρική οργάνωση, στα δύο βασικά στοιχεία της σύνθεσης, που δίδεται έμφαση, είναι: υλικό και το φως. Κάτω από το δραματικό φωτισμό, το λευκό, κοκκώδες σκυρόδεμα των τοίχων και το τραχύ σκυρόδεμα της στέγης συναντώνται οι λείες ομοιογενείς όψεις της “μηχανής της ζωής”, που υποβαστάζουν το βάρος του στοιχείου που συμβολίζει τον ανθρώπινο μόχθο.

Στο παρεκκλήσι διατηρείται ένα πρωτότυπο ξύλινο άγαλμα της Παρθένου, το οποίο χρονολογείται στα τέλη του 17ου αιώνα μ.Χ. Για τον βόρειο, δυτικό, καθώς και για τους εσωτερικούς τοίχους, οι οποίοι είναι καλυμμένοι από σκυρόδεμα, χρησιμοποιήθηκαν πέτρες που οικοδομούσαν τον πρώτο ναό του 4ου αιώνα μ.Χ. 16 ενισχυμένα τοιχία από σκυρόδεμα στηρίζουν τη στέγη. Ένα μανιφέστο της μοντέρνας ιερής αρχιτεκτονικής αποτελεί το παρεκκλήσι της Notre-Dame du Haut ως παράδειγμα προς μίμηση περί ενοποίησης υλικών καθώς και πνεύματος μεταξύ παρελθόντος και παρόντος.

Πέραν του παρεκκλησιού ο Λε Κορμπυζιέ σχεδίασε άλλα δύο έργα: το Καταφύγιο των Προσκυνητών (L’Abri du Pelerin) και την Οικία του Εφημέριου Ιερέα (La Maison du Chapelain). Επίσης, σχεδίασε και ανύψωσε την Πυραμίδα της Ειρήνης, ένα μνημείο τιμής προς τους στρατιώτες πεσόντες που έδωσαν μάχη και σκοτώθηκαν για την απελευθέρωση της Ρονσάν το 1944, την οποία τοποθέτησε στην κορυφή του λόφου κοντά στο παρεκκλήσι.

Το 1959, ο Λε Κορμπυζιέ, σε μια επίσκεψη του στη Ρονσάν, είπε: "Ευχαριστώ όλους εκείνους που λειτουργούν το παρεκκλήσι, έχω ανταμειφθεί."

Συσχέτιση

“..Η αρχιτεκτονική είναι μια τροφή του πνεύματος και όχι ένα επάγγελμα..”

LeCorbusier, 1936

Η Ιερά μονή: Οσία Θεοκτίστη η Λεσβία, στην Ικαρία.

Ο Παρθενώνας: Στο θεολογικό πρόγραμμα της μεταπολεμικής περιόδου του Λε Κορμπυζιέ, η Ρονσάν αναφέρεται ως "η νέα Ακρόπολη". Ένας χαρακτηρισμός που δικαιολογείται από τον θαυμασμό που έδειξε ο Λε Κορμπυζιέ προς τον Παρθενώνα και την Ελληνική αρχαιότητα κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην Ελλάδα.

Διακρίσεις

Ως ιστορικά μνημεία

Το παρεκκλήσι της Notre-Dame du Haut 1967

Το καταφύγιο των προσκυνητών 2004

Η οικία του εφημέριου 2004

Η πυραμίδα της ειρήνης 2004

Ως πολιτιστική κληρονομιά 20ου αιώνα

Το παρεκκλήσι αποτελεί το πρώτο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς του 20ου αιώνα, για την Franche-Comté, από το 1999.

Επιγραφή στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO

Το παρεκκλήσι της Notre-Dame du Haut αποτελεί ένα από τα αρχιτεκτονικά έργα του Λε Κορμπυζιέ, μία συνεισφορά στη μοντέρνα αρχιτεκτονική, όπως περιγράφεται στη λίστα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, από την 17η Ιουλίου του 2016.

Πηγές

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 «base Mérimée» (Γαλλικά) Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 1946. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2018.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 4234305-7. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2023.
↑ www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/2689/17040/file/liste%20label.xls. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2023.
↑ (Γαλλικά) 1 Ιανουαρίου 2006. whc.unesco.org/fr/documents/140720/. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2023.

[d709174cc609072fbf310bb52ddfb7aa2332b473-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 «base Mérimée» (Γαλλικά) Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας.

[8677b56206807ce2e73d392961c90b0f6f662789-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 1946. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2018.

[514d923f52e4c5e514a36e9f89a154944c81d7f6-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 4234305-7. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2023.

[fc917fd12a00a3a71b1f9e45a8ebad2c873bb74b-4] www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/2689/17040/file/liste%20label.xls. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2023.

[89dd031784df22fd3e9a238d4b9101a205003671-5] (Γαλλικά) 1 Ιανουαρίου 2006. whc.unesco.org/fr/documents/140720/. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]