Παροιμίες των Κάτω Χωρών (Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος)

Παροιμίες των Κάτω Χωρών

Οι Παροιμίες των Κάτω Χωρών (φλαμανδικά: Nederlandse Spreekwoorden), γνωστές και ως Φλαμανδικές παροιμίες ή Ο γαλάζιος μανδύας ή, επιπλέον Ο κόσμος ανάποδα είναι πίνακας ζωγραφικής του 1559 που φιλοτέχνησε ο Φλαμανδός ζωγράφος Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος χρησιμοποιώντας ελαιοχρώματα πάνω σε ξύλο βελανιδιάς. Ο πίνακας απεικονίζει σκηνή στην οποία άνθρωποι, κατά κύριο λόγο, αλλά και ζώα και αντικείμενα χρησιμοποιούνται για να εικονογραφήσουν παροιμίες και ιδιώματα της φλαμανδικής - ολλανδικής γλώσσας.

Βασικά θέματα στους πίνακες του Μπρίγκελ είναι ο παραλογισμός, η κακία και η ανοησία των ανθρώπων και αυτός ο πίνακας δεν αποτελεί εξαίρεση. Ο αρχικός τίτλος του πίνακα Ο γαλάζιος μανδύας (ή ο παραλογισμός του κόσμου) δείχνει ότι πρόθεση του Μπρίγκελ δεν ήταν απλά να εκονογραφήσει παροιμίες, αλλά περισσότερο να καταγράψει την ανθρώπινη ανοησία. Πολλοί από τους ανθρώπους που απεικονίζονται εμφανίζουν τα χαρακτηριστικά κενά γνωρίσματα που ο ζωγράφος χρησιμοποιούσε για να απεικονίσει τους ανόητους.

Ο γιος του, Πίτερ Μπρίγκελ ο νεότερος ειδικεύτηκε στο να δημιουργεί αντίγραφα έργων του πατέρα του και ζωγράφισε τουλάχιστον 16 αντίγραφα αυτού του πίνακα. Δεν εμφανίζουν όλες οι παραλλαγές του πίνακα, πατέρα ή γιου, τις ίδιες παροιμίες και διαφέρουν, επίσης, σε μικρολεπτομέρειες.

Ιστορικό

Γενικό πλαίσιο

Οι παροιμίες ήταν πολύ δημοφιλείς την εποχή του Μπρίγκελ αλλά και προγενέστερα: Εκατό χρόνια πριν τη δημιουργία αυτού του πίνακα είχαν εμφανιστεί εικονογραφήσεις τους στο πολύ δημοφιλές φλαμανδικό βιβλίο των Ωρών. Εκδόθηκαν μερικές συλλογές παροιμιών, ανάμεσά τους το βιβλίο Adagia του Ντεζιντέριους Εράσμους. Ο Γάλλος συγγραφέας Φρανσουά Ραμπελαί χρησιμοποίησε πολλές παροιμίες στη νουβέλα του Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ, που ολοκλήρωσε το 1594.

Ο Φλαμανδός καλλιτέχνης Φρανς Χόχενμπερχ δημιούργησε ένα χαρακτικό εικονογραφώντας 43 παροιμίες γύρω στο 1558, περίπου την ίδια εποχή που ο Μπρίγκελ ζωγράφιζε τον πίνακά του. Το έργο, ως προς τη σύνθεσή του, είναι πολύ όμοιο με του Μπρίγκελ και περιλαμβάνει μερικές παροιμίες (όπως ο "γαλάζιος μανδύας"), που εμφανίζονται εμφατικά στον πίνακα του Μπρίγκελ. Απεικονίζοντας κυριολεκτικές αποδόσεις των παροιμιών σε περιβάλλον χωρικών, και οι δύο καλλιτέχνες παρουσιάζουν "έναν Κόσμο αναποδογυρισμένο".

Ο ίδιος ο Μπρίγκελ ζωγράφισε μερικούς μικρότερους πίνακες με θέμα τις παροιμίες, όπως Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό (1556) και Δώδεκα παροιμίες (1558), αλλά οι Παροιμίες των Κάτω Χωρών πιστεύεται ότι είναι το πρώτο μεγάλων διαστάσεων έργο του πάνω στο θέμα.

Παροιμίες και ιδιωματισμοί

Έχει καταβληθεί προσπάθεια οι αναφερόμενες παροιμίες και ιδιωματισμοί να αποδίδονται κατά το δυνατόν με τις αντίστοιχες ελληνικές, όπου και αν αυτές υπάρχουν.

Οι κριτικοί τέχνης έχουν εξυμνήσει τη σύνθεση για τη διάταξη των απεικονίσεων και την ολοκληρωμένη σκηνή που απεικονίζει. Στον πίνακα υπάρχουν περίπου 112 παροιμίες που μπορούν να αναγνωριστούν, αν και ο Μπρίγκελ είναι πιθανόν να έχει περιλάβει και άλλες, που δεν μπορούν να προσδιοριστούν. Μερικές από τις παροιμίες που έχει ενσωματώσει στον πίνακα είναι ακόμη σε δημοφιλή χρήση, όπως "Κολυμπά αντίθετα από την παλίρροια", "Χτυπά το κεφάλι του στον τοίχο" και "Οπλισμένος ως τα δόντια". Μερικών η χρήση έχει σήμερα εξασθενίσει ή δεν χρησιμοποιούνται καθόλου ή δεν υφίστανται καθόλου σε άλλες γλώσσες. Π.χ., η παροιμία "Κάποιος στρώνει τη στέγη του με τάρτες" (ελλ. Όποιος έχει πολύ πιπέρι βάζει και στα λάχανα), που σημαίνει ότι κάποιος διαθέτει σε αφθονία όλα τα αγαθά, αποτέλεσε εικόνα που αργότερα ο Μπρίγκελ ενσωμάτωσε στον πίνακά του Land of Cockaigne (1567).

Ο "γαλάζιος μανδύας", που έδωσε στον πίνακα τον αρχικό τίτλο, εμφανίζεται στο κέντρο της εικόνας και τον φορά σε έναν άνδρα η σύζυγός του, δείχνει ότι αυτή τον απατά. Άλλες παροιμίες καταδεικνύουν την ανθρώπινη ανοησία. Ένας άνδρας γεμίζει την ποτίστρα ενώ το μοσχάρι του έχει μόλις πεθάνει. Ακριβώς επάνω από την κεντρική μορφή του άνδρα με τον γαλάζιο μανδύα, ένας άλλος άνδρας μεταφέρει το φως της ημέρας μέσα σ' ένα καλάθι. Ορισμένες μορφές μοιάζουν να αντιπροσωπεύουν περισσότερες από έναν "τρόπο του λέγειν" (δεν είναι γνωστό αν αυτή ήταν η πρόθεση του Μπρίγκελ ή όχι), όπως ο άνδρας που κουρεύει ένα πρόβατο στο κάτω αριστερό τμήμα της εικόνας. Κάθεται πλάι σε έναν άλλον άνδρα, που κουρεύει έναν χοίρο, αντιπροσωπεύοντας την έκφραση που στα ελληνικά αποδίδεται "κάποιος κουρεύει πρόβατα κι άλλος κουρεύει χοίρους", που σημαίνει ότι κάποιος πλεονεκτεί απέναντι σε κάποιον άλλο, αλλά μπορεί, επίσης, να αναπαριστά και τη συμβουλή "κούρεψέ τα αλλά μη τα γδάρεις", που σημαίνει "εκμεταλλεύσου όσο μπορείς τους διαθέσιμους πόρους".

Κατάλογος παροιμιών και ιδιωματισμών που περιλαμβάνονται στον πίνακα

Παροιμίες και εκφράσεις που αναπαριστώνται στον πίνακα

Παροιμία/ιδιωματισμός	Κατά κυριολεξία	Σημασία	Θέση	Εικόνα
De duivel op het kussen binden	Να μπορείς να δέσεις το διάβολο στο μαξιλάρι	Το πείσμα υπερνικά τα πάντα	Κάτω αριστερά
Een pilaarbijterr	Αυτός που δαγκώνει την κολόνα	Υποκρισία	Κάτω αριστερά
Geloof nooit iemand die in de ene hand water en de andere hand vuur draagt	Μην πιστεύεις κάποιον που φέρει φωτιά στο ένα χέρι και νερό στο άλλο	Να είσαι διπρόσωπος υποδαυλίζοντας ταραχές	Κάτω αριστερά
Met het hoofd tegen de muur lopen	Χτυπώ το κεφάλι μου στον τοίχο	Μετανιώνω	Κάτω αριστερά
Aan de ene voet een schoen, de ander blootvoets	Το ένα πόδι γυμνό, το άλλο με παπούτσι	Η ισορροπία είναι ζωτικής σημασίας	Κάτω αριστερά
De zeug loopt met de tap weg	Η γουρούνα τραβά το πώμα	Η αμέλεια ανταποδίδεται με καταστροφή	Κάτω αριστερά
De kat de bel aanbinden	Βάζω κουδούνι στη γάτα	Εκτελώ μη πρακτικό ή ανεφάρμοστο σχέδιο	Κάτω αριστερά
Tot de tanden bewapend	Οπλισμένος ως τα δόντια	Είμαι πάνοπλος	Κάτω αριστερά
In het harnas steken	Φορώ την πανοπλία μου	Είμαι θυμωμένος	Κάτω αριστερά
De een scheert schapen, de ander varkens	Ένας κουρεύει πρόβατα κι ο άλλος τα γουρούνια	Κάποιος έχει όλα τα πλεονεκτήματα, ο άλλος κανένα	Κάτω αριστερά
Men moet de schapen scheren al naar ze wol hebben	Κούρεψέ το αλλά μη το γδάρεις	Μη το παρακάνεις	Κάτω αριστερά
De haring braadt hier niet	Η ρέγγα δεν τηγανίζεται εδώ	Δεν πηγαίνει σύμφωνα με το σχέδιο	Κάτω αριστερά
De haring braden om de hom of kuit	Τηγανίζω όλη τη ρέγγα για τ' αυγά της	Κάνω πολλά για να πετύχω λίγα	Κάτω αριστερά
Een deksel op zijn kop hebben	Βάζω στραβά το καπελάκι μου	Δεν παίρνω πλέον την ευθύνη	Κάτω αριστερά
De haring hangt aan zijn eigen kieuwen	Η ρέγγα από τα βράγχια της κρεμιέται	Πρέπει ν' αναλαμβάνεις την ευθύνη για τις δικές σου πράξεις	Κάτω αριστερά
Daar steekt meer in dan een enkele panharing	Υπάρχει κάτι περισσότερο από μια άδεια ρέγγα	Υπάρχουν περισσότερα απ' όσα φαίνονται	Κάτω αριστερά
De rook kan het hangerijzer niet deren	Τι μπορεί να κάνει ο καπνός στο σίδερο;	There is no point in trying to change the unchangeable	Κάτω αριστερά
De hond in de pot vinden	Βρίσκω τον σκύλο στη χύτρα	Φθάνω αργά σε δείπνο και βρίσκω ότι όλα τα φαγητά έχουν καταναλωθεί	Κάτω αριστερά
Tussen twee stoelen in de as zitten	Κάθομαι σε δυο σκαμνιά στις στάχτες	Είμαι αναποφάσιστος	Κάτω αριστερά
De hennentaster	Είμαι αισθητήριο της κότας	(ελλ.) Ακόμα δεν τον είδαμε, Γιάννη τονε βγάλαμε	Μέσον αριστερά
Daar hangt de schaar uite	Εδώ κρέμεται το ψαλίδι	Μπορεί να σε εξαπατήσουν εδώ	Πάνω αριστερά
Aan een been knagen	Γλύφω πάντα το ίδιο κόκκαλο	Αναμασώ το ίδιο θέμα	Πάνω αριστερά
Het is maar hoe de kaarten vallen	Εξαρτάται πώς θα πέσουν τα χαρτιά	Είναι θέμα τύχης	Πάνω αριστερά
De omgekeerde wereld	Ο κόσμος ανάποδα	Όλα είναι ανάποδα απ' ότι έπρεπε να είναι	Πάνω αριστερά
Een ei in het nest laten	Άσε ένα τουλάχιστον αβγό στη φωλιά	Κράτα γέρο να 'χεις	Πάνω αριστερά
Op de wereld schijten	Αποπατώ τον Κόσμο	Απαξιώνω τα πάντα	Πάνω αριστερά
Elkaar bij de neus nemen	Τον σέρνει από τη μύτη	Τον κάνει ό,τι θέλει	Πάνω αριστερά
De teerling is geworpen	Ο κύβος ερρίφθη	Πάρθηκε η απόφαση	Πάνω αριστερά
De gekken krijgen de beste kaarten	Ο τρελός παίρνει το καλύτερο χαρτί (πρβλ. Αν έχεις τύχη διάβαινε)	Η τύχη μπορεί να παρακάμψει την ευφυΐα	Πάνω αριστερά
Iets door de vingers zien	Κοιτώ ανάμεσα από τα δάκτυλά μου	Κάνω τα στραβά μάτια	Πάνω αριστερά
Daar hangt het mes uit	Εδώ κρέμεται το μαχαίρι	Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα	Πάνω αριστερά
Daar staan klompen	Εδώ είναι τα ξυλοπάπουτσα	Περιμένω μάταια	Πάνω αριστερά
De bezem uitsteken	Βγάζω τη σκούπα έξω	Όταν λείπει η γάτα χορεύουν τα ποντίκια	Πάνω αριστερά
Onder de bezem getrouwd zijn	Ζω κάτω από το σκουπόξυλο	Συζούν χωρίς να είναι παντρεμένοι	Πάνω αριστερά
Daar zijn de daken met vlaaien bedek	Στρώνω τη στέγη με τάρτες	Όποιος έχει πολύ πιπέρι, βάζει και στα λάχανα	Πάνω αριστερά
Een gat in het dak krijgen	Υπάρχει μια τρύπα στη στέγη	Δεν είμαι έξυπνος (πρβλ. "Το μυαλό του χάνει")	Πάνω αριστερά
Aan een oud dak moet je veel herstelle	Η παλιά η στέγη θέλει πολλά μερεμέτια	Τα παλιά αντικείμενα θέλουν περισσότερη συντήρηση	Upper left
Men heeft daar latten op het da	Η στέγη έχει τρύπες	Και οι τοίχοι έχουν αυτιά	Μέσον αριστερά
Lachen als een boer die kiespijn heeft	Έχει πονόδοντο πίσω απ' τ' αυτιά	Υποκρίνεται	Μέσον αριστερά
Tegen de maan pissen	Ουρώ το φεγγάρι	Χάνω τον χρόνο μου σε μάταιο εγχείρημα	Μέσον αριστερά
Daar hangt de po uit	Εδώ κρέμεται η χύτρα	Είναι το αντίθετο αυτού που θα έπρεπε	Μέσον αριστερά
De ene pijl de andere nazenden	Ρίχνω δεύτερο βέλος για να βρω το πρώτο	Επαναλαβάνω μιαν ανόητη πράξη	Πάνω αριστερά
Ergens de gek mee scheren	Ξυρίζω τον ανόητο χωρίς σαπουνάδα	Ξεγελώ κάποιον	Μέσον
Twee zotten onder één kaproen	Δυο ανόητοι στην ίδια στέγη	Όμοιος ομοίω αεί πελάζει	Μέσον
Uit het raam groeien	Μεγαλώνει έξω από το παράθυρο	Δεν μπορεί να συγκαλυφθεί	Μέσον
Hij speelt op de kaak	Παίζω στο κλουβί	Προκαλώ την προσοχή για τις ντροπιαστικές πράξεις κάποιου	Μέσον, άνω
Zodra het hek van de dam is, lopen de varkens in het koren	Όταν η πύλη ειναι ανοιχτή, οι χοίροι θα φάνε το καλαμπόκι	Η καταστροφή έρχεται από την αμέλεια	Μέσον, άνω
When the corn decreases the pig increases	Όταν το καλαμπόκι μειώνεται, οι χοίροι παχαίνουν	Αν κάποιος κερδίζει, κάποιος άλλος χάνει	Μέσον, άνω
Hij loopt alsof hij het vuur in zijn aars heef	Τρέχω σαν να πήρε η πλάτη μου φωτιά	Φωτιά στα μπατζάκια μου	Μέσον, άνω
He who eats fire, craps sparks	Όποιος τρώει φωτιά, αποπατεί σπίθες	Do not be surprised at the outcome if you attempt a dangerous venture	Μέσον, άνω
Zijn huik naar de wind hangen	Κρεμώ τον μανδύα μου ανάλογα με τον άνεμο	Όπου φυσά ο άνεμος	Μέσον, άνω
Pluimen in de wind waaien	Πετώ φτερά στον άνεμο	Ματαιοπονώ	Μέσον, άνω
De ooievaar nakijken	Κοιτάζω τον πελαργό	Χάνω άσκοπα τον χρόνο μου	Μέσον, άνω
Twee vliegen in één klap slaan	Σκοτώνω δυο μύγες μ' ένα κτύπημα	Μ' ένα σμπάρο δυο τρυγόνια	Μέσον, άνω
Van de os op de ezel springen	Πέφτω από το βόδι στα καπούλια του γαϊδάρου	Περνώ δυσκολίες	Μέσον, άνω
Hij kust het ringetje van de deur	Φιλώ τον χαλκά της πόρτας	Είμαι δουλοπρεπής	Μέσον, άνω
Zijn gat aan de poort vegen	Σκουπίζει τον πισινό του στην πόρτα	Δεν δίνω σημασία σε κάτι	Μέσον, άνω
Zijn last dragen	Περιφέρομαι μ' ένα φορτίο στους ώμους	Φαντάζομαι κατάσταση χειρότερη απ' ότι είναι	Μέσον, άνω
De ene bedelaar ziet de ander niet graag voor de deur staan	Ο ένας ζητιάνος λυπάται τον άλλο που είναι μπροστά στην πόρτα	Φοβούμαι τον ανταγωνισμό	Μέσον, άνω
Achter het net vissen	Ψαρεύω πίσω από το δίχτυ	Χάνω την ευκαιρία	Μέσον
De grote vissen eten de kleine	Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό	Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό	Μέσον
De zon niet in het water kunnen zien schijnen	Δεν βλέπω τον ήλιο να καθρεφτίζεται στο νερό	Ζηλεύω την επιτυχία του άλλου	Μέσον
Dat hangt als een schijthuis boven de gracht	Κρέμεται σαν το παλιόσπιτο πάνω απ' το κανάλι	Τι κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια	Μέσον
Hij kan door een eiken plank zien als er een gat in zit	Οποιοσδήποτε μπορεί να δει μέσα από τη δρύινη σανίδα, αν αυτή έχει τρύπα	Δεν υπάρχει λόγος να δηλώνεις το προφανές	Μέσον
Uit hetzelfde gat schijten	Αποπατούν από την ίδια τρύπα	Είναι κώλος και βρακί	Μέσον
Je geld in het water gooien	Πετά τα χρήματά του στο νερό	Τα σκορπά (χρήματα) στους πέντε ανέμους	Μέσον
Een morse muur is snel afgebroken	Τοίχος με ρωγμές σύντομα θα πέσει	Ό,τι έχει κακή διαχείριση σύντομα θ' αποτύχει	Μέσον δεξιά
Hij geeft er niet om wiens huis in brand staat, als hij zich maar aan de gloed kan warmen	Δεν τον νοιάζει τίνος σπίτι καίγεται, αρκεί να ζεσταίνεται στις φλόγες του	Αρπάζω κάθε ευκαιρία ανεξάρτητα από τις συνέπειες για τους άλλους	Μέσον δεξιά
De bok slepen	Τραβώ τον βράχο	Κάνω κάτι άσκοπο	Άνω δεξιά
Nood doet zelfs oude vrouwen rennen	Ο φόβος κάνει τη γριά να τρέχει	Απρόσμενο γεγονός μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες	Άνω δεξιά
Paardenkeutels zijn geen vijgen	Η κοπριά των αλόγων δεν είναι σύκα	Τα φαινόμενα απατούν	Άνω δεξιά
Als de ene blinde de ander leidt vallen ze beiden in de gracht	Όταν τυφλός οδηγεί τυφλό, κι οι δυό πέφτουν στο χαντάκ	Δεν έχει νόημα να καθοδηγείσαι από άλλους με την ίδια άγνοια με σένα	Άνω δεξιά
De reis is nog niet ten einde als men kerk en toren herkent	Το ταξίδι δεν τελειώνει όταν μπορείς να διακρίνεις την εκκλησία από το καμπαναριό	Μη σταματάς αν δεν ολοκληρωθεί ο σκοπός σου	Άνω δεξιά
Niemand zo fijn iets spon of het kwam aan het licht der zon	Όλα, όσο καλά κι αν είναι πλεγμένα, στο τέλος βγαίνουν στον ήλιο	Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον	Άνω δεξιά
Een oogje in het zeil houden	Ρίχνε μια ματιά στα πανιά	Μένε σε επαγρύπνηση, πρόσεξε	Άνω δεξιά
Op de galg schijten	Αποπατώ πάνω στην αγχόνη	Καμιά τιμωρία δεν με απογοητεύει	Άνω δεξιά
Waar aas is vliegen kraaien	Όπου είν' το πτώμα, εκεί πάνε και τα κοράκια	Όπου κάτι μπορεί να κερδηθεί, όλοι πρώτοι τρέχουν	Άνω δεξιά
Met de wind meewaaien	Εύκολα πλέεις πριν πιάσει ο άνεμος	Αν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, εύκολα πετυχαίνεις τον στόχο σου	Άνω δεξιά
Wie weet waarom de ganzen blootsvoets gaan	Ποιος ξέρει γιατί οι χήνες περπατούν ξυπόλητες	Για όλα υπάρχει κάποιος λόγος, όχι πάντα προφανής	Άνω δεξιά
If I am not meant to be their keeper, I will let geese be geese	Αν δεν είμαι ο φύλακάς τους, οι χήνες ας μείνουν χήνες	Μη φυτρώνεις εκεί που δε σε σπέρνουν	Άνω δεξιά
De beren zien dansen	Βλέπω τις αρκούδες να χορεύουν	Νηστικό αρκούδι δεν χορεύει	Δεξιά
Wilde beren vertoeven graag bij soortgenoten	Οι άγριες αρκούδες κάνουν μεταξύ τους παρέα πιο εύκολα παρά με αγνώστους	Όμοιος στον όμοιο κι η κοπριά στα λάχανα	Δεξιά
De jas over de haag smijten	Ρίχνω την κουκούλα κάποιου πάνω από τον φράκτη	Πετώ κάτι χωρίς να ξέρω αν θα χρησιμεύσει αργότερα	Δεξιά
Tegen de stroom is het kwaad roeien (zwemmen)	Κακό να κολυμπάς ενάντια στο ρεύμα	Είναι δύσκολο να αντιτίθεσαι στην κοινή γνώμη	Δεξιά
De kruik gaat zolang te water tot zij bars	Η στάμνα πάει στο νερό μέχρι που τελικά διαλύεται	Πολλές φορές πάει η στάμνα στη βρύση, μια θα σπάσει	Δεξιά
Je moet niet brede riemen snijden uit andermans leer	Τα πιο φαρδιά λουριά κόβονται από το δέρμα κάποιου άλλου	Κάνω μνημόσυνο με ξένα κόλυβα	Δεξιά
Een aal bij de staart hebben	Κρατώ το χέλι απ' την ουρά	Αναλαμβάνω δύσκολο έργο	Δεξιά
Door de mand vallen	Πέφτω έξω απ' το καλάθι	Αποκαλύπτεται η απάτη μου	Δεξιά
Tussen hemel en aarde hangen	Κρέμομαι ανάμεσα σε Γη και Ουρανό	Βρίσκομαι μπλεγμένος σε παράξενη κατάσταση	Δεξιά
Naar het kippenei grijpen en het ganzenei laten lopen	Κρατώ το αυγό της κότας κι αφήνω της χήνας	Παίρνω κακή απόφαση	Δεξιά
Men kan niet gapen tegen een oven	Δεν χαζεύεις μπροστά στο φούρνο	Αποπειρώμαι κάτι που δεν μπορώ να καταφέρω	Κάτω δεξιά
Niet van het ene brood tot het andere weten te geraken	Δεν καταφέρνει να πάει από τη μια φρατζόλα στην άλλη	Δύσκολα τα φέρνω βόλτα	Κάτω δεξιά
Een hark zonder steel	Τσουγκράνα χωρίς λαβή	Κάνω κάτι άχρηστο	Κάτω δεξιά
Het bijltje zoeken	Ψάχνω το τσεκούρι	Ψάχνω να βρω δικαιολογία	Κάτω δεξιά
Zijn licht ergens op laten schijnen	Το φως του άρχισε να λάμπει	Βρήκε ευκαιρία να δείξει το ταλέντο του	Κάτω δεξιά
De bijl naar de steel werpen	Το τσεκούρι έχει και λαβή	Πιθανόν σημαίνει "το όλον"	Κάτω δεξιά
Die zijn pap gemorst heeft kan niet alles weer oprapen	Όταν σου χυθεί το ρύζι δεν μπορείς να το μαζέψεις όλο	Όταν κάτι γίνει, δεν ξεγίνεται	Κάτω δεξιά
Een stok in het wiel steken	Περνάς ένα ραβδί στη ρόδα κάποιου	Βάζω "τρικλοποδιά" στα σχέδια κάποιου	Κάτω δεξιά
Liefde is waar de geldbuidel hangt	Η αγάπη βρίσκεται εκεί που είναι το πουγκί με τα λεφτά	Η "αγάπη" συχνά αγοράζεται	Κάτω δεξιά
Ze trekken om het langst	Τραβώ για να πιάσω το μακρύτερο άκρο	Τραβώ στα άκρα για να κερδίσω πλεονέκτημα	Κάτω δεξιά
In zijn eigen licht staan	Στέκομαι μπροστά στο φως του(nl)	Συμπεριφέρομαι έτσι ώστε να εμποδίσω το πλεονέκτημα ή την ευτυχία κάποιου	Κάτω δεξιά
Niemand zoekt de ander in de oven, als hij er zich niet zelf in verstopt heeft	Κανείς δεν ψάχνει άλλον στον φούρνο, αν δεν έχει κρυφτεί εκεί κι ο ίδιος	Φαντάζομαι κακοήθειες άλλων για να κρύψω τις δικές μου	Κάτω δεξιά
Hij laat de wereld op zijn duim draaien	Έχει τον κόσμο να περιστρέφεται στον αντίχειρά του	Έχει το επάνω χέρι	Κάτω δεξιά
Voor God een baard van vlas maken	Δένω λινή γενειάδα στο πρόσωπο του Χριστού	Αποκρύπτω απάτη υπό την επίφαση χριστιανικής ευσέβειας	Κάτω δεξιά
Men moet zich krommen, wil men door de wereld kommen	Πρέπει να σκύψω για να βγω στον κόσμο	Θέλει θυσίες για να πετύχεις	Κάτω δεξιά
Ρίχνω τριαντάφυλλα στους χοίρους	πρβλ. "Μη δίδετε τα άγια τοις κυσί"	Κάτω, μέσον
Als het kalf verdronken is, dempt men de put	Κλείνω το πηγάδι αφού πνιγεί το μοσχάρι	Στερνή μου γνώση να σ' είχα πρώτα	Κάτω, μέσον
Zo mak als een lammetje	Είναι αγαθός σαν πρόβατο	Αυτός είναι ήρεμος σαν πρόβατο	Κάτω, μέσον
Zij hangt haar man de blauwe huik om	Βάζει τον γαλάζιο μανδύα στον σύζυγό της	Απατά τον σύζυγό της	Κάτω, μέσον
Zorg dat daar geen zwarte hond tussen komt	Πρόσεξε μη μπει ο μαύρος σκύλο	Έχε το νου σου μηπως κάτι πάει στραβά	Κάτω, μέσον
De een rokkent wat de ander spint	Ο ένας γνέθει στη ρόκα κι ο άλλος τυλίγει το κουβάρι	Κι οι δυο διαδίδουν κουτσομπολιά	Κάτω, μέσον
Hij draagt de dag met manden uit	Μεταφέρω τη μέρα έξω σε καλάθια	Κομίζω γλαύκα ες Αθήνας	Μέσον
Een kaars voor de duivel branden	Ανάβει κερί και στο Διάβολο	Κολακεύω και κάνω φίλους χωρίς επιλογή	Μέσον
Bij de duivel te biecht gaan	Εξομολογούμαι στο Διάβολο	Αποκαλύπτω μυστικά στον εχθρό κάποιου	Μέσον
Het varken is door de buik gestoken	Ο χοίρος στην κοιλιά μαχαιρώνεται Ό,τι έγινε δεν ξεγίνεται	Μέσον
Twee honden aen eenen beene, si draghen selden wel overeene	Δυό σκύλοι πάνω από ένα κόκκαλο σπάνια συμφωνούν	Δεν συμφωνούμε σ' αυτό το σημείο	Μέσον
Als twee honden vechten om een been, loopt een derde er mee heen	Όταν δυο σκύλοι μαλώνουν για ένα κόκκαλο, ο τρίτος το κλέβει	Αυτονόητο	Μέσον
Een schuimspaan zijn	Είναι τρυπητή κουτάλα	Είναι τρακαδόρος	Μέσον
Wat heb je aan een mooi bord als het leeg is?	Τι να το κάνω το ωραίο πιάτο, όταν είναι άδειο;	Η ομορφιά δεν υποκαθιστά την ουσία	Μέσον
De haan en de vos hebben elkaar te gast	Η αλεπού κι ο πελαργός τρώνε μαζί	Δυο απατεώνες πάντα σκεφτονται καθένας το συμφέρον του	Μέσον
Een oorblazer	Είναι ψιθυριστής	Διαδίδει κουτσομπολιά	Middle
Bij iemand in het krijt staan	Κάποιος γράφει με κιμωλία	Χρωστά χάρη σε κάποιον	Middle
Het is gezond om in het vuur te pissen	Είναι σωστό να ουρείς στη φωτιά	Κάποια πράγματα θέλουν συνεχή παρακολούθηση	Middle
Met hem kan men geen spies draaien	Μ' αυτόν δεν μπορείς να γυρίσεις το δόρυ	Είναι ολοσχερώς μη συνεργάσιμος	Middle
Op hete kolen zitten	Κάθεται στα κάρβουνα	Κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα	Middle
Hij vangt vissen met zijn handen	Πιάνει ψάρια χωρίς δίχτυ	Εκμεταλλεύεται την εργασία άλλων	Middle

Πηγή έμπνευσης για άλλους πίνακες

Ο πίνακας αυτός ενέπνευσε άλλους ζωγράφους να απεικονίσουν πολλαπλές παροιμίες στους πίνακές τους. Μια εικονογράφηση στο περιοδικό Passion Times του Χονγκ Κονγκ απεικονίζει δεκάδες παροιμίες της επαρχίας της Καντόνα. Ο πίνακας Proverbidioms του T. E. Breitenbach είναι επίσης εμπνευσμένος από τον πίνακα του Μπρίγκελ και απεικονίζει αγγλικές παροιμίες και ιδιωματικές εκφράσεις.

Πηγές

• Hagen, Rainer (2000). Hagen, Rose-Marie, επιμ. Bruegel: The Complete Paintings. Taschen. ISBN 3822859915. 
• De Rynck, Patrick (1963). How to Read a Painting: Lessons from the Old Masters. New York: Abrams. ISBN 0810955768. 
• «The Netherlandish Proverbs by Pieter Brueghel the Younger». Fleming Museum, University of Vermont. 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2007. 
• Mieder, Wolfgang (2004). «The Netherlandish Proverbs: An International Symposium on the Pieter Brueg(h)els». University of Vermont. 

Περαιτέρω ανάγνωση

Orenstein, Nadine M. (ed.) (2001). Pieter Bruegel the Elder: Drawings and Prints. The Metropolitan Museum of Art. ISBN 9780870999901. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Netherlandish Proverbs (Bruegel) στο Wikimedia Commons

• Bruegel's The Dutch Proverbs Αρχειοθετήθηκε 2014-10-07 στο Wayback Machine., Smarthistory video, commentary by Beth Harris and Steven Zucker
• The Netherlandish Proverbs, Zoomable and Annotated
• Interactive mobile/responsive version of The Netherlandish Proverbs