Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα
| Πιέρο ντελα Φραντσέσκα | |
|---|---|
_(14799608033).jpg) Πιέρο ντελα Φραντσέσκα. Χαρακτικό αγνώστου από τις Βιογραφίες του Τζόρτζιο Βαζάρι | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Piero della Francesca (Ιταλικά) |
| Γέννηση | 1412 Μπόργκο Σανσεπόλκρο, Δημοκρατία της Φλωρεντίας |
| Θάνατος | 12 Οκτωβρίου 1492 (80 ετών) Μπόργκο Σανσεπόλκρο, Δημοκρατία της Φλωρεντίας |
| Εθνικότητα | Ιταλική |
| Ιδιότητα | ζωγράφος[1][2][3], μαθηματικός[2][4] και θεωρητικός της τέχνης[5] |
| Κίνημα | Πρώιμη Αναγέννηση[6] |
| Είδος τέχνης | Ζωγραφική, Νωπογραφία |
| Καλλιτεχνικά ρεύματα | Ιταλική Αναγέννηση |
| Σημαντικά έργα | Η Βάπτιση του Χριστού |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Πιέρο ντελα Φραντσέσκα (ιταλ.:Piero della Francesca, 1412[7] – 12 Οκτωβρίου 1492) ήταν Ιταλός ζωγράφος της πρώιμης Αναγέννησης. Ήταν επίσης γνωστός στους συγχρόνους του και ως μαθηματικός-γεωμέτρης. Η ζωγραφική του χαρακτηρίζεται από την ηρεμία των χρωμάτων της και τις γεωμετρικές φόρμες, ειδικά ως προς την προοπτική της. Η επίδρασή του σε μεταγενέστερους καλλιτέχνες, όπως ο Λούκα Σινιορέλι και Πιέτρο Περουτζίνο, είναι εμφανής.
Σύντομο βιογραφικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Πιέρο ντελα Φραντσέσκα, γνωστός στους συγχρόνους του ως Πιέρο ντι Μπενεντέτο ντε' Φραντσέσκι (Piero di Benedetto de’ Franceschi) γεννήθηκε στο Μπόργκο Σαν Σεπόλκρο (Borgo San Sepolcro) (σημερινό Σανσεπόλκρο), μια κωμόπολη κοντά στο Αρέτσο της Τοσκάνης.[8] Η ακριβής ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή, αλλά τοποθετείται μεταξύ 1416, έτος γάμου του πατέρα του, και Νοεμβρίου 1418.[9] Ο πατέρας του, Μπενεντέτο, ήταν έμπορος δερμάτων και μαλλιού, η μητέρα του, Ρομάνα, ήταν κόρη του Ρέντσο ντι Κάρλο ντα Μοντέρκι (Renzo di Carlo da Monterchi) από το παρακείμενο χωριό Μοντέρκι, επίσης εμπόρου μαλλιού.[10]
Ο Πιέρο πιθανότατα έμαθε την τέχνη της ζωγραφικής από κάποιον από τους καλλιτέχνες της σχολής της Σιένα, που εργάζονταν εκείνη την εποχή στην πόλη του.[7] και εργάστηκε στο Σανσεπόλκρο ως βοηθός του ζωγράφου Αντόνιο ντ' Ανγκιάρι (Antonio d'Anghiari), ο οποίος, καταγόμενος από το παρακείμενο ομώνυμο χωριό είχε εγκατασταθεί στο Σανσεπόλκρο προκειμένου να εκτελέσει κάποια παραγγελία.[10] Το 1439 εργάστηκε μαζί με τον Ντομένικο Βενετσιάνο (Domenico Veneziano) σε νωπογραφίες στην παρακείμενη εκκλησία Sant’ Egidio του Νοσοκομείου Santa Maria Nuova της Φλωρεντίας. Η εργασία του Βενετσιάνο, ιδιαίτερα στην κατανομή του χώρου, επηρέασε τον νεαρό Πιέρο.[11] Εργάστηκε σε πολλές πόλεις της Κεντρικής Ιταλίας, όπως Ρώμη, Φερράρα, Πέζαρο, Ανκόνα, Αρέτσο, Ρίμινι, Ουρμπίνο και Περούτζια, [12] αλλά δεν έχασε την επαφή του με τη γενέτειρά του, την οποία απεικόνισε σε ορισμένα έργα του, όπως «Η Βάπτιση του Χριστού», ενώ οι λόφοι της απεικονίζονται και στη «Γέννηση». Με τις περιπλανήσεις του αυτές γνώρισε αρκετούς συναδέλφους του, μεταξύ των οποίων και τον Φρα Αντζέλικο, ο οποίος τον συνέστησε σε πολλούς διάσημους ζωγράφους της εποχής, όπως ο Μαζάτσιο και ο Μπρουνελέσκι.[7]
Το 1442 ο Πιέρο επέστρεψε στη γενέτειρά του, η οποία εκείνη την εποχή πέρασε στην επικυριαρχία της Φλωρεντίας. Εκείνη την περίοδο (1445) έλαβε παραγγελία να ζωγραφίσει το «Πολύπτυχο του Ελέους» (Polittico della Misericordia). Στη συνέχεια μετέβη στην Ανκόνα (1450) και από εκεί στο Λορέτο, όπου έλαβε παραγγελία για μια νωπογραφία, όπως αναγράφει ο Βαζάρι, για το σκευοφυλάκιο του ναού της Παναγίας. Φαίνεται ότι η παραγγελία έμεινε ημιτελής, καθώς ο Πιέρο έφυγε από το Λορέτο λόγω επιδημίας πανώλους που ενέσκηψε εκείνη την εποχή στην περιοχή.[8] Πήγε στο Αρέτσο, όπου το 1452 άρχισε να εικονογραφεί το χοροστάσιο του ιερού ναού του Αγίου Φραγκίσκου με εικόνες (χωρίς χρονολογική σειρά) βασισμένες στον θρύλο του Τιμίου Σταυρού (La Legenda della vera Croce), τις οποίες ολοκλήρωσε το 1466.[13] Στις νωπογραφίες αυτές φαίνεται η γνώση του και επιμέλειά του στην προοπτική καθώς και στη χρήση των χρωμάτων, παράλληλα με τη γεωμετρική αρμονία και την ικανότητα στη σύνθεση των εικόνων του.[12]
Το 1455 ο Πιέρο βρίσκεται στην αυλή του Πάπα Νικολάου Ε΄, όπου ζωγράφιζε νωπογραφίες στο Ανάκτορο του Βατικανού, παραμένοντας εκεί και υπό τον Πάπα Πίο Β΄. Δυστυχώς, οι νωπογραφίες αυτές καταστράφηκαν, προκειμένου να εξοικονομηθεί χώρος για αντίστοιχες νωπογραφίες του Ραφαήλ. Την εποχή αυτή συναντήθηκε με τον αρχιτέκτονα Φραντσέσκο ντελ Μπόργκο (Francesco del Borgo), ο οποίος είχε αναλάβει τον εκσυγχρονισμό της εκκλησίας Santa Maria Maggiore. Ο Ντελ Μπόργκο ήταν γνωστός και ως μαθηματικός, και αντάλλασσε με τον Πιέρο απόψεις σχετικές με τα μαθηματικά. Ο Πιέρο διακόσμησε εκεί το παρεκκλήσιο του Αγίου Μιχαήλ.
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του ο Πιέρο έζησε στη γενέτειρά του, όπου εκτέλεσε διάφορες παραγγελίες για λογαριασμό των τοπικών εκκλησιών. Κανένα από τα έργα του αυτά δεν σώζεται. Το 1480 ο Πιέρο ονομάστηκε επικεφαλής της Confraternita di San Bartolomeo και ζωγράφισε τη «Γέννηση» (σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου) και τη «Μαντόνα» στην εκκλησία Santa Maria delle Grazie στη Σενιγκάλια (Senigallia). Τέλος, ζωγράφισε την Αγία Τράπεζα στην Περούτζια, ένα έργο που χαρακτηρίζεται αδέξιο, τη «Θεοτόκο με το Βρέφος και τους Αγίους».[13]
Λίγα χρόνια πριν τον θάνατό του ο Πιέρο ασχολήθηκε με άλλα θέματα πλην της ζωγραφικής. Μεταξύ 1474 και 1482 συνέγραψε το έργο De prospectiva pingendi (Περί της προοπτικής στη ζωγραφική), στα χνάρια του Ευκλείδη και του Αλμπέρτι. Το πρωτότυπο κείμενο φυλάσσεται σήμερα στην Biblioteca Palatina στην Πάρμα, είναι χειρόγραφο γραμμένο από τον ίδιο τον καλλιτέχνη, αφιερωμένο στον προστάτη του Δούκα Guidobaldo da Montefeltro και εικονογραφημένο με σχέδιά του επί γεωμετρικών, προοπτικών και αναλογικών μελετών. Ακολούθησε δεύτερο έργο, De quinque corporibus regularibus (Περί των πέντε κανονικών σωμάτων), στο οποίο ασχολείται με την ιδέα της τέλειας προοπτικής, βασισμένο στις ιδέες του Πλάτωνα και του Πυθαγόρα. Το χειρόγραφο, εικονογραφημένο από τον καλλιτέχνη, φυλάσσεται σήμερα στη Φλωρεντία.[13] Η άποψη του Βαζάρι ότι ο καλλιτέχνης είχε τυφλωθεί λίγα χρόνια πριν τον θάνατό του δεν φαίνεται να ευσταθεί, καθώς το δεύτερο χειρόγραφό του ολοκληρώθηκε το 1485.
Ο Πιέρο απεβίωσε στο σπίτι του στο Σανσεπόλκρο το 1492. Πέντε χρόνια νωρίτερα είχε συντάξει διαθήκη, με την οποία άφηνε τα υπάρχοντά του στην οικογένειά του και στην Εκκλησία.
Επιλογή έργων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Polittico della Misericordia, μεταξύ 1444 και 1464, Sansepolcro, Museo Civico -
Η Βάπτιση, 1448-1450, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη -
Ο Σιγισμούνδος Μαλατέστα προσεύχεται στον Άγιο Σιγισμούνδο, νωπογραφία, 1451 Ρίμινι, Tempio Malatestiano -
Madonna del Parto, νωπογραφία, μεταξύ 1455 και 1465, Monterchi, μουσείο ειδικά για την εικόνα -
Η Ανάσταση, νωπογραφία, μεταξύ 1450 και 1463, Sansepolcro, Museo Civico -
Δίπτυχο των δουκών του Ουρμπίνο Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο και Μπαττίστα Σφόρτσα, μεταξύ 1465 και 1472, Φλωρεντία, Ουφίτσι -
Η Μαστίγωση, 1453, Ουρμπίνο, Galleria Nazionale delle Marche -
Pala di Brera, μεταξύ 1469 και 1474, Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα -
Madonna di Senigallia, μεταξύ 1470 και 1485, Ουρμπίνο, Galleria Nazionale delle Marche -
Ιστορίες του Αληθούς Σταυρού, νωπογραφίες, μεταξύ 1452 και 1466, Αρέτσο, San Francesco -
Ιστορίες του Αληθούς Σταυρού: Η λατρεία του Τιμίου Ξύλου και Η συνάντηση του Σολομώντα με τη βασίλισσα του Σαβά, Αρέτσο, San Francesco -
Ιστορίες του Αληθούς Σταυρού: Μάχη μεταξύ Ηρακλείου και Χοσρόη, Αρέτσο, San Francesco
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 2 Νοεμβρίου 2017. 500006339. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2019.
- ↑ 2,0 2,1 BeWeB. 3343. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2020.
- ↑ The Fine Art Archive. cs
.isabart .org /person /18856. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021. - ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0011775. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0011775. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500006339.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Ουφίτσι, βιογραφία του καλλιτέχνη
- ↑ 8,0 8,1 Ιστοσελίδα του Σαν Σεπόλκρο
- ↑ Τον Οκτώβριο του 1436, ο Πιέρο εμφανίζεται ως μάρτυρας στην σύνταξη μιας διαθήκης, οπότε πρέπει να είναι τουλάχιστον 18 χρονών. Βλέπε Maetzke, Anna Maria (2013). Piero della Francesca, Les œuvres (στα Γαλλικά). Τσινιζέλλο Μπάλσαμο (Μιλάνο): Silvana Editoriale. σελ. 10. ISBN 978-88-366-2464-5.
- ↑ 10,0 10,1 School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland
- ↑ British National Gallery
- ↑ 12,0 12,1 ABC Gallery
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Encyclopedia Britannica
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Visit Uffizi Gallery - To see master piece of Piero della francesca
