Μετάβαση στο περιεχόμενο

Πούντσακ Τζάγια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 04°04′44″S 137°09′30″E / 4.07889°S 137.15833°E / -4.07889; 137.15833

Πούντσακ Τζάγια
Πυραμίδα Κάρστενς
Χάρτης
Ύψος4.884[1] - 5.040 μ[2]
ΟροσειράΣουντίρμαν
ΗλικίαΒράχοι: Ασβεστόλιθος, Μειόκαινος[3]
Όρος: Πλειόκαινος [4]
ΉπειροςΑσία
ΧώρεςΝέα Γουινέα
ΤύποςΚόψη
Πρώτη ανάβαση1936 από τους Κόλιιν, Ντοζί και Βίσελς
1962 από τους Χάρερ, Τεμπλ, Κίπαξ και Χουιζένγκα
wikidata (π • σ • ε )

Η Πούντσακ Τζάγια (Puncak Jaya) (προφέρεται ΔΦΑˈpuntʃaʔ ˈdʒaja) ή Πυραμίδα Κάρστενς (4.884[1] ή 5.040 μ[2]) είναι η υψηλότερη κορυφή του όρους Κάρστενς (Carstensz, ΔΦΑˈ|k|ɑr|s|t|ən|s) στην οροσειρά Σουντίρμαν των κεντροδυτικών υψιπέδων της Επαρχίας Παπούα, στην Ινδονησία. Άλλες κορυφές είναι η Ιστ Κάρστενς Πικ (4.808 μ), η Σουμάντρι (4.870 μ) και η Νγκα Πούλου (4.863 μ). Άλλα ονόματα που αποδίδονται είναι Νεμανγκάβι στην Αμουνγκάλ γλώσσα, Κάρστενς Τόπεν και Γκούνουνγκ Σουκάρνο[5].

Με ύψος 4,884 metres (16,024 ft) από τη στάθμη της θάλασσας η Πούντσακ Τζάγια είναι το υψηλότερο βουνό στην Ινδονησία, το υψηλότερο στη νήσο Νέα Γουινέα, η υψηλότερη κορυφή στην ηπειρωτική Αυστραλία, η υψηλότερη στην Ωκεανία και το 5ο υψηλότερο βουνό στη Νοτιοανατολική Ασία. Είναι, επίσης, η υψηλότερη κορυφή ανάμεσα στα Ιμαλάια και τις Άνδεις και η υψηλότερη νησιωτική κορυφή στον κόσμο. Ορισμένες πηγές θεωρούν το όρος Βίλχελμ, 4,509 m (14,793 ft), ως την υψηλότερη βουνοκορφή της Ωκεανίας, δεδομένου ότι η Ινδονησία είναι τμήμα της Ασίας[6].

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα υψίπεδα που περιβάλλουν την κορυφή κατοικούνταν πριν την επαφή με τους Ευρωπαίους και η κορυφή ήταν γνωστή ως Νεμανγκάβι στα Αμουνγκάλ. Η Πούντσακ Τζάγια ονομάστηκε «Πυραμίδα Κάρστενς» από τον Ολλανδό εξερευνητή Γιάν Κάρστενς, ο οποίος είδε πρώτος τους παγετώνες της κορυφής στην κορυφή του βουνού σε μια σπάνια ημέρα με καθαρή ατμόσφαιρα το 1623[7]. Τούτη η θέαση έμεινε χωρίς πιστοποίηση επί δύο αιώνες και ο Κάρστενς λοιδωρήθηκε στην Ευρώπη, όταν είπε ότι είδε χιόνι κοντά στον Ισημερινό. - Το χιονισμένο πεδίο του Πούντζακ Τζάγια προσεγγίστηκε στις αρχές του 1909 από έναν επίσης Ολλανδό εξερευνητή τον Χέντρικ Άλμπερτ Λόρεντζ με έξι ιθαγενείς βαστάζους Νταγιάκ και Κενιά από το Άπο Καγιάν στο Βόρνεο[8] Το πάρκο που περιβάλλει την οροσειρά εγκαθιδρύθηκε το 1919 βάσει της αναφοράς της αποστολής και ονομάστηκε Εθνικό Πάρκο Λόρεντζ

Χάρτης της διαφοράς των παγετώνων στην οροσειρά Κάρστεντζ από το 1850 έως το 2003

Ορειβασία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1936 η ολλανδική αποστολή Κάρστενς, ανίκανη να καθορίσει ποια από τις τρεις κορυφές ήταν η υψηλότερη, προσπάθησε να αναρριχηθεί και στις τρεις. Ο Άντον Κόλιιν, ο Ζαν Ζακ Ντοζί και ο Φριτς Βίσελ πλησίασαν τις κορυφές Ανατολική Κάρστεντζ και Νγκα Πούλου στις 5 Δεκεμβρίου, αλλά εξαιτίας κακοκαιρίας απέτυχε στην Πυραμίδα Κάρστεντζ. Εξαιτίας της εκτεταμένης τήξης των πάγων η Νγκα Πούλου έγινε η 4.862 μέτρων δευτερεύουσα κορυφή, αλλά εκτιμάται ότι το 1936 (όταν οι παγετώνες κάλυπταν ακόμα 13 τετρ. χλμ. βουνού) η Νγκα Πούλου ήταν πράγματι η μεγαλύτερη κορυφή, με ύψος πάνω από 4.900 μ[9].

Η Πυραμίδα Κάρστεντζ έμεινε ανέγγιχτη έως το 1962, οπότε έγινε η πρώτη ανάβαση από μία αποστολή υπό τον Αυστριακό ορειβάτη Χάινριχ Χάρερ με άλλα τρία μέλη της αποστολής -τον Νεοζηλανδό ορειβάτη Φίλιπ Τεμπλ, τον Αυστραλό αναρριχητή Ράσελ Κίπαξ, και τον Ολλανδό Μπερτ Χουιζένγκα. Ο Τεμπλ είχε οδηγήσει και άλλη αποστολή στην περιοχή και είχε καθορίσει τη γραμμή πρόσβασης στην κορυφή[10]>

Όταν η Ινδονησία ανέλαβε τον έλεγχο της επαρχίας το 1963, η κορυφή μετονομάστηκε σε 'Πούντζακ Σουκάρνο' ή Σουκάρνο Πικ, παίρνοντας το όνομα του προέδρου της Ινδονησίας. Αργότερα άλλαξε σε Πούντσακ Τζάγια. Πούντσακ σημαίνει κορυφή του βουνού και Τζάγια σημαίνει 'νίκη', 'νικηφόρος' ή 'ένδοξος'. Το όνομα Πυραμίδα Κάρστεντζ είναι ακόμα σε χρήση μεταξύ των ορειβατών[11].

Η πρόσβαση στην κορυφή απαιτεί κυβερνητική άδεια. Το βουνό ήταν κλειστό σε ορειβάτες και τουρίστες μεταξύ του 1995 και του 2005. Από το 2006, η πρόσβαση είναι δυνατή μέσω διαφόρων πρακτορείων τουρισμού και περιπέτειας[12].

Γεωλογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Πούντσακ Τζάγια είναι η υψηλότερη κορυφή της κεντρικής οροσειράς, που δημιουργήθηκε στην ύστερη Μειόκαινο της μελανησιακής ορογένεσης[13] η οποία προκλήθηκε από τη σύγκρουση της Αυστραλιανής και της πλάκας του Ειρηνικού και συντίθεται από ασβεστόλιθο της μέσης Μειόκαινου[14].

Παγετώνες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η παγοκάλυψη του Πούντσακ Τζάγια το 1936, βλ. επίσης 1972.

Παρόλο που η κορυφή δεν έχει πάγο, υπάρχουν αρκετοί παγετώνες στις πλαγιές της, στους οποίους περιλαμβάνεται ο παγετώνας Κάρστενς, ο Γουέστ Νόρθγουολ Φερν, ο Ιστ Νόρθγουολ Φερν και ο πρόσφατα εξαφανισμένος παγετώνας Μέρεν στην κοιλάδα Μέρεν[15]. Καθώς η περιοχή είναι ισημερινή, υπάρχει μικρή αλλαγή της μέσης θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του έτους (around 0.5 °C) και οι παγετώνες αυξομειώνονται ελαφρά σε εποχιακή βάση. Ωστόσο, η ανάλυση του βαθμού μείωσης αυτών των σπάνιων ισημερινών παγετώνων από ιστορικά αρχεία δείχνει ότι υπέστησαν σημαντική υποχώρηση από τη δεκαετία 1850, κατά την εποχή της μικρής παγετώδους που επηρέασε το βόρειο ημισφαίριο, υποδεικνύοντας τοπική αύξηση της θερμοκρασίας περίπου 0.6 °C ανά αιώνα μεταξύ του 1850 και του 1972.

Ο παγετώνας στο Πούντσακ Τρίκορα στα όρη Μαόκε εξαφανίστηκε εντελώς μεταξύ του 1939 και του 1962[16]. από τη δεκαετία του 1970, μαρτυρίες δορυφορικών λήψεων υποδεικνύουν ότι οι παγετώνες του Πούντσακ Τζάγια υποχωρούν γοργά. Ο παγετώνας Μέρεν εξαφανίστηκε μεταξύ του 1994 και του 2000[17]. Αποστολή υπό τον παλαιοκλιματολόγο Λόνι Τόμσον το 2010 ανακάλυψε ότι οι παγετώνες εξαφανίζονται με ρυθμό 7 μέτρων πάχους ανά έτος και αναμένεται να εξαφανιστούν περί το 2015[18].

Παραπομπές σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Το ύψος καθορίστηκε από την Australian Universities' Expedition Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine. σύγχρονη ανάλυση δεδομένων ραντάρ. Το παλαιότερο και συχνά αναφερόμενο ύψος 5.040 μ. θεωρείται απαρχαιωμένο
  2. ↑ 2,0 2,1 Merriam-Webster, επιμ. (1997). Merriam-Webster's Geographical Dictionary. Merriam-Webster. σελ. 551. ISBN 978-0877795469. 
  3. ↑ Jean M. Grove (2004). Little ice ages: ancient and modern. Taylor & Francis. σελ. 718. ISBN 9780415334228. 
  4. ↑ Geoffrey S. Hope, επιμ. (1976). The Equatorial Glaciers of New Guinea. Rotterdam: Balkema. σελ. 8.1. ISBN 9061910129. 
  5. ↑ Greater Atlas of the World, Mladinska knjiga, Ljubljana, Slovenia, 1986.
  6. ↑ «Statistical Yearbook of Croatia» (PDF). 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014. 
  7. ↑ Neill, Wilfred T. (1973). Twentieth-Century Indonesia. Columbia University Press. σελ. 14. ISBN 978-0-231-08316-4. 
  8. ↑ Lorentz, H.A., 1910. Zwarte Menschen – Witte Bergen: Verhaal van den Tocht naar het Sneeuwgebergte van Nieuw-Guinea, Leiden: Brill Publishers
  9. ↑ «Interview with Jean Jacques Dozy» (στα Ολλανδικά). 2002. 
  10. ↑ Philip Temple. «Account of first ascent». 
  11. ↑ Parfet, Bo· Buskin, Richard (2009). Die Trying: One Man's Quest to Conquer the Seven Summits. New York, N.Y.: American Management Association. σελ. 178. ISBN 978-0-8144-1084-4. 
  12. ↑ «Seven Summits Page». 7summits.com. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2006. 
  13. ↑ Dow, D.B.; Sukamto R. (1984). «Late Tertiary to Quaternary Tectonics of Irian Jaya». Episodes 7 (4): 3–9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-09-28. https://web.archive.org/web/20110928122337/http://www.episodes.org/backissues/74/ARTICLES--3.pdf. Ανακτήθηκε στις 2010-07-18. 
  14. ↑ Weiland, Richard J.; Cloos, Mark (1996). «Pliocene-Pleistocene asymmetric unroofing of the Irian fold belt, Irian Jaya, Indonesia: Apatite fission-track thermochronology». GSA Bulletin 108 (11): 1438–49. doi:10.1130/0016-7606(1996). http://gsabulletin.gsapubs.org/content/108/11/1438.abstract. Ανακτήθηκε στις 2011-03-07. 
  15. ↑ Kincaid, Joni L.· Klein, Andrew G (2004). «Retreat of the Irian Jaya Glaciers from 2000 to 2002» (PDF). 61st Eastern Snow Conference. σελίδες 147–157. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (pdf) στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2011. 
  16. ↑ Ian Allison· James A. Peterson. «Glaciers of Irian Jaya, Indonesia and New Zealand». U.S. Geological Survey, U.S.Department of the Interior. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2020. 
  17. ↑ Joni L. Kincaid· Andrew G. Klein. «Retreat of the Irian Jaya Glaciers from 2000 to 2002 as Measured from IKONOS Satellite Images» (PDF). 61st Eastern Snow Conference Portland, Maine, USA 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (pdf) στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2004. 
  18. ↑ «Papua Glacier’s Secrets Dripping Away: Scientists». Jakarta Globe. Agence France-Presse. 2010-07-02. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-07-05. https://web.archive.org/web/20100705162132/http://www.thejakartaglobe.com/news/papua-glaciers-secrets-dripping-away-scientists/383881. Ανακτήθηκε στις 2010-07-03. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πούντσακ_Τζάγια&oldid=10853665"