Προαιρέσιος
| Προαιρέσιος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 276 Καισάρεια[1] |
| Θάνατος | 368 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βασίλειο της Αρμενίας |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | σοφιστής φιλόσοφος |
Ο Προαιρέσιος (λατιν. Prohaeresius, αρμεν. Պարույր, περ. 276 – περ. 368 μ.Χ.) ήταν Χριστιανός δάσκαλος και ρήτορας αρμενικής καταγωγής, ο οποίος δίδαξε στην Αθήνα. Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους σοφούς της εποχής του και δάσκαλος του Μεγάλου Βασιλείου.
Η πρώτη περίοδος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Προαιρέσιος γεννήθηκε στην Καισάρεια (Καππαδοκία) και, προτού εγκατασταθεί στην Αθήνα, μελέτησε με τον ρήτορα Ουλπιανό τον Ασκαλωνίτη στην Αντιόχεια. Αναφέρεται ότι ως σπουδαστής ο Προαιρέσιος ήταν τόσο φτωχός, ώστε είχαν από κοινού ένα κάπως καλό ρούχο με τον φίλο του Ηφαιστίωνα, το οποίο φορούσαν εκ περιτροπής.[2] Ο Προαιρέσιος είχε επίσης δάσκαλο τον Ιουλιανό τον Καππαδόκη, που δίδαξε μεγάλο αριθμό σπουδαστών.
Στη συνέχεια ο Προαιρέσιος εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και άρχισε να διδάσκει φιλοσοφία και ρητορική. Μεταξύ των μαθητών του ήταν ο ιστορικός Ευνάπιος, ο Μέγας Βασίλειος και ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός. Ωστόσο λέγεται ότι ο αγαπημένος μαθητής του ήταν ο Ευνάπιος, ο οποίος συνέγραψε εξάλλου και τη βιογραφία του δασκάλου του, στο έργο του για τους βίους φιλοσόφων και σοφιστών. Κάποτε οι μαθητές του Προαιρεσίου ενεπλάκησαν σε διαμάχη με τους μαθητές του ρήτορα Αψίνη του Γαδαρέως. Ο ηλικιωμένος δάσκαλος της πόλεως Ιουλιανός μεσολάβησε στον Προαιρέσιο να επιλύσει το θέμα ειρηνικά.[3]
Η φήμη και η Ρώμη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η φήμη της σοφίας του Προαιρεσίου έφθασε μέχρι τον νεαρό Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κώνστα, ο οποίος ενδιαφέρθηκε και τον προσεκάλεσε στο ανάκτορό του στη Γαλατία. Εκεί τον περιποιήθηκε με κάθε πολυτέλεια και μεγαλοπρέπεια, μολονότι ο φιλοξενούμενος ήταν πολύ λιτός και ασκητικός στη διαβίωσή του. Στη συνέχεια τον έστειλε στη Ρώμη, όπου ο Προαιρέσιος έγινε αντικείμενο ευρύτερων εκδηλώσεων σεβασμού, οι οποίες κορυφώθηκαν με την εγκατάσταση αγάλματός του, που έφερε την αφιερωματική επιγραφή Regina rerum Roma, Regi Eloquentiae, δηλαδή «(από τη Ρώμη), τη βασιλίδα των πόλεων, στον βασιλιά της ευγλωττίας».[2]
Επιπλέον ο Προαιρέσιος έλαβε και μία επίτιμη Επαρχότητα του πραιτωρίου (praefectura praetorio) από τον Κώνστα. Ωστόσο ο μεθεπόμενος Αυτοκράτορας, ο Ιουλιανός, ήταν ως γνωστό δυσμενώς διακείμενος προς τους Χριστιανούς και ο Ευνάπιος αναφέρει ότι όταν το 362 απαγόρευσε να κατέχονται εκπαιδευτικές θέσεις από Χριστιανούς, ο ηλικιωμένος πλέον Προαιρέσιος ήταν από αυτούς που έχασαν τη θέση τους.[4]
Αλλά ο Ιουλιανός, που ήταν μορφωμένος και γνώστης της αρχαίας ελληνικής παιδείας, θαύμαζε πολύ τον Προαιρέσιο και φρόντισε να του δοθεί ειδική αποζημίωση, ενώ σε μία επιστολή του γράφει για την «πληθωρική και υπερεκχειλίζουσα ροή του λόγου του... ...ισχυρή στη συζήτηση, ακριβώς όπως του Περικλέους». Ελπίζοντας πως θα κατόρθωνε να μεταστρέψει τον Προαιρέσιο, αν όχι ακριβώς στην αρχαία ελληνική θρησκεία, τουλάχιστον στη νεοπλατωνική θεουργία, ο Αυτοκράτορας τον διόρισε σε μία καθηγητική έδρα, αν και γέροντα, απολύοντας όλους τους άλλους. Ο Προαιρέσιος όμως παρέμεινε πιστός στον Χριστιανισμό και εθελοντικώς παραιτήθηκε από την πλουσιοπάροχα αμειβόμενη θέση.[2]
Κατά τα άλλα, ο Ευνάπιος περιγράφει τον Προαιρέσιο με ειδωλολατρικούς όρους: Τον συγκρίνει με γνωστές μορφές της ελληνικής μυθολογίας, όπως τον Ερμή και τον Γηρυόνη, καθώς και με τον Αθηναίο ηγέτη Πεισίστρατο. Γενικώς ο Ευνάπιος παρουσιάζει τον δάσκαλό του ως ένα πρότυπο της αρχαιοελληνικής έννοιας της ιερότητας.[4] Ουδέν σύγγραμμα του Προαιρεσίου σώζεται, αλλά η μεγάλη επίδρασή του ως διδασκάλου περιγράφεται από κορυφαίους ρήτορες και σοφιστές του β΄ μισού του 4ου αιώνα, όπως από τον Ιμέριο και τον Λιβάνιο.[3] Ο Σωζομενός απεκάλεσε τον Προαιρέσιο «τον πλέον φημισμένο σοφιστή της εποχής του», ενώ πολλοί Αρμένιοι είχαν ταξιδέψει ως την Αθήνα προκειμένου να μαθητεύσουν στον συμπατριώτη τους.[5]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ διάφοροι συγγραφείς: «Σοῦδα». (μεσαιωνική ελληνική γλώσσα) Σούδα.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Kurkjian, Vahan (1958). A History of Armenia. Νέα Υόρκη: Armenian General Benevolent Fund. ASIN B000BQMKSI.
- ↑ 3,0 3,1 Dihle, Albrecht (1994). Greek and Latin Literature of the Roman Empire: From Augustus to Justinian. Routledge (UK). σελ. 430. ISBN 0-415-06367-1.
- ↑ 4,0 4,1 Hägg, Tomas· Philip Rousseau (2001). Greek Biography and Panegyric in Late Antiquity. University of California Press. σελ. 230. ISBN 0-520-22388-8.
- ↑ Charanis, Peter (1963). The Armenians in the Byzantine Empire. Λισαβόνα: Calouste Gulbenkian Foundation / Livraria Bertrand.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ευναπίου: Ο βίος του Προαιρεσίου σε αγγλική μετάφραση