Πόβιατ
Πόβιατ (πολωνικά: powiat, προφέρεται [ˈpɔvʲjat], πληθυντικός: powiaty) είναι η μονάδα τοπικής κυβέρνησης και διοίκησης δεύτερου επιπέδου στην Πολωνία, ισοδύναμο με μια κομητεία, περιοχή ή νομό (LAU-1, πρώην NUTS-4) σε άλλες χώρες. Ο όρος «powiat» μπορεί να μεταφραστεί στα ελληνικά ως «νομός».
Ένα πόβιατ είναι μέρος μιας μεγαλύτερης μονάδας, του βοεβοδάτου (województwo), ή επαρχίας.
Ένα πόβιατ συνήθως υποδιαιρείται σε γκμίνα («δήμος»). Οι μεγάλες πόλεις, ωστόσο, λειτουργούν ως ξεχωριστά πόβιατ από μόνες τους, χωρίς να υποδιαιρούνται σε γκμίνα, οι οποίες ονομάζονται «πόλεις με δικαιώματα ποβιάτ» (powiaty grodzkie ή, πιο επίσημα, miasta na prawach powiatu). Ο άλλος τύπος πόβιατ ονομάζεται «εδάφη πόβιατ» (powiaty ziemskie).
Την 1η Ιανουαρίου 2020, υπήρχαν 380 οντότητες πόβιατ: 314 εδάφη πόβιατ και 66 πόλεις πόβιατ[1] (δείτε: Κατάλογος πόβιατ της Πολωνίας).
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ιστορία των πολωνικών πόβιατ ανάγεται στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα. Παρέμειναν η βασική μονάδα εδαφικής οργάνωσης στην Πολωνία, στη συνέχεια στην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και μέχρι τη διχοτόμηση της τελευταίας το 1795.
Τον 19ο αιώνα, τα πόβιατ συνέχισαν να λειτουργούν στο τμήμα της Πολωνίας που είχε ενσωματωθεί στη Ρωσική Αυτοκρατορία («Βασίλειο της Πολωνίας») - το ισοδύναμο του ρωσικού «ουγέστ» και του ουκρανικού «πόβιτ» - και στο υπό γερμανική κυβέρνηση Μεγάλο Δουκάτο του Πόζεν, ως το πολωνικό ισοδύναμο του γερμανικού «Kreis».
Αφού η Πολωνία ανέκτησε την ανεξαρτησία της το 1918, τα πόβιατ έγιναν και πάλι εδαφικές μονάδες δεύτερου επιπέδου.
Τα πόβιατ καταργήθηκαν το 1975 υπέρ ενός μεγαλύτερου αριθμού βοεβοδάτων, αλλά επαναφέρθηκαν την 1η Ιανουαρίου 1999. Αυτή η μεταρρύθμιση δημιούργησε επίσης 16 μεγαλύτερα βοεβοδάτα
Λειτουργία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η νομοθετική εξουσία εντός ενός πόβιατ ανατίθεται σε ένα εκλεγμένο συμβούλιο (rada powiatu), ενώ η τοπική εκτελεστική εξουσία ανατίθεται σε εκτελεστικό συμβούλιο (zarząd powiatu) με επικεφαλής τον σταρόστα, που εκλέγεται από το συμβούλιο. Ωστόσο, στις πόλεις πόβιατ αυτά τα ιδρύματα δεν υπάρχουν ξεχωριστά, καθώς οι εξουσίες και τα καθήκοντά τους ασκούνται από το δημοτικό συμβούλιο (rada miasta), τον άμεσα εκλεγμένο δήμαρχο (burmistrz ή prezydent) και τα γραφεία της πόλης (urząd miasta).
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα πόβιατ έχει την έδρα του εκτός της επικράτειάς του. Για παράδειγμα, το Πόβιατ Πόζναν (powiat poznański) έχει τα γραφεία του στο Πόζναν, αν και το Πόζναν είναι το ίδιο μια πόλη πόβιατ και, ως εκ τούτου, δεν ανήκει στο Πόβιατ Πόζναν.
Τα πόβιατ έχουν σχετικά περιορισμένες αρμοδιότητες, καθώς πολλά τοπικά και περιφερειακά ζητήματα αντιμετωπίζονται είτε σε επίπεδο γκμίνα είτε σε επίπεδο βοεβοδάτου. Ορισμένοι από τους κύριους τομείς στους οποίους τα πόβιατ έχουν εξουσία και αρμοδιότητα λήψης αποφάσεων περιλαμβάνουν:
- εκπαίδευση σε λύκειο (τα δημοτικά και τα γυμνάσια διευθύνονται από τις γκμίνας)
- υγειονομική περίθαλψη (σε επίπεδο πόβιατ)
- δημόσια συγκοινωνία
- συντήρηση ορισμένων οδών
- έρευνα γης
- έκδοση αδειών εργασίας σε αλλοδαπούς
- ταξινόμηση οχήματος
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Administrative division of Poland». stat.gov.pl.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μπανκαουσκάιτε, Β. et al. (2007), Patterns of decentralization across European health systems, σε RB Saltman, V. Bankauskaite και K. Vrangbæk (ed. ), "Decentralization in health care", Λονδίνο: Open University Press/McGraw-Hill.