Σάτυρος του Πραξιτέλη
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
| Σάτυρος αναπαυόμενος | |
|---|---|
 Ρωμαϊκό μαρμάρινο αντίγραφο (περ. 130 μ.Χ.) | |
| Ονομασία | Σάτυρος αναπαυόμενος |
| Δημιουργός | Q105290 |
| Έτος δημιουργίας | 4ος αι. π.Χ. |
| Είδος | Χάλκινο άγαλμα |
| Μουσείο | διάφορα, π.Χ. Μουσεία Καπιτωλίου Ρώμης |
| Αριθμός καταλόγου | 739 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα | |
Ο Σάτυρος αναπαυόμενος, ή Σάτυρος περιβόητος (κατά τον Πλίνιο) είναι ένα από τα ωραιότερα έργα του Πραξιτέλη και αριστουργηματικό δείγμα Ελληνικής γλυπτικής. Έχουν βρεθεί συνολικά πάνω από 100 αντίγραφα ανά τη Μεσόγειο, εκ των οποίων σημαντικότερο είναι το αντίγραφο που εκτίθεται στα Μουσεία Καπιτωλίου της Ρώμης.
Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Σάτυρος είναι μαρμάρινη απεικόνιση έφηβου. Ακουμπάει το σώμα του στηρίζοντας το δεξί του μπράτσο στον κορμό ενός ξεραμένου δέντρου, κατά τέτοιο τρόπο που ο θεατής αναρωτιέται αν το πλάσμα αυτό είναι φυσική προέκταση του κομμένου κορμού. Με το υπόλοιπο σώμα του ακουμπάει σε ένα δεύτερο κλαδί τόσο αναπαυτικά, που τα πόδια του ξεκουράζονται στο χώμα. Το αριστερό του χέρι στηρίζεται στον γοφό. Στο δεξί χέρι κρατάει μικρή φλογέρα ή σύριγγα. Το μόνο ένδυμα που καλύπτει το σώμα του είναι το ακατέργαστο δέρμα ενός Λυγκός, ριγμένο επιπόλαια στον δεξί του ώμο και τυλιγμένο με πτυχές γύρω από την αριστερή μέση του, πίσω από την πλάτη, έτσι ώστε το κεφάλι του άγριου ζώου να πέφτει πάλι επάνω από τον δεξί ώμο και να σκεπάζει το δεξί στήθος. Το κεφάλι του άγριου ζώου έχει έκφραση ήρεμη, σαν να κοιμάται. Το νεανικό σώμα είναι ελαφρώς παχουλό, αγύμναστο αλλά γοητευτικό. Το κεφάλι είναι ελαφρά γερμένο στα αριστερά και έχει ελαφρά κλίση μπροστά, το πρόσωπο στραμμένο στον θεατή, η έκφραση του προσώπου γλυκιά, σοβαρή και εσωστρεφής με ένα αμυδρό χαμόγελο. Η κόμη είναι λεπτομερώς επεξεργασμένη, τα μαλλιά αν και κοντά, πυκνά σγουρά σκεπάζουν το κεφάλι και στεφανώνουν κούτελο, αυτιά και σβέρκο. Το φύλλο συκής είναι επινόηση των μεταγενέστερων αντιγραφέων, ενώ έλειπε στο αρχικό πρότυπο.
Ερμηνεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν φτιάξει με τη φαντασία τους πλήθος μυθικών πλασμάτων, μεταξύ άλλων και εκείνα που κατοικούσαν στη φύση και έδιναν ζωή στα νερά και τα δάση. Με τον Σάτυρο αυτό ο Πραξιτέλης δίνει μια καινούργια ερμηνεία επάνω στο θέμα της ελεύθερης και ξέγνοιαστης ζωής. Αντί για κάποιο ξωτικό με μυτερά αυτιά και αποκρουστικές κατσικίσιες οπλές, έχουμε μπροστά μας ένα παιδί της φύσης, αγνό, ήμερο και άφοβο αλλά και με τα απαραίτητα κτηνώδη ένστικτα που του επιτρέπουν να αμύνεται τους κινδύνους και να επιζεί ακόμη και χωρίς τη βοήθεια του μοντέρνου πολιτισμού. Πάνω απ΄ όλα όμως, ο Σάτυρος με τη μικρή φλογέρα που έχει για σύντροφο κοντά του, αποδεικνύει τη βαθιά σύνδεσή με τη φύση, το απαλό σφύριγμα του ανέμου, τον ήχο του γάργαρου νερού της κρυστάλλινης πηγής, το κελάηδισμα των πουλιών ή ίσως και τη μελωδία ενός τραγουδιού κάποιας ανθρώπινης ψυχής που τρέφει υψηλότερα αισθήματα. Άραγε τι να αναπολεί;
Ιστορική τοποθέτηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Σάτυρος, έργο της σμίλης του Πραξιτέλη, ήταν αρχικά τοποθετημένος στην οδό των Τριπόδων στην Αθήνα. Σήμερα, ένα από τα πιο πετυχημένα αντίγραφα εκτίθεται στα Μουσεία Καπιτωλείου της Ρώμης, ενώ η τύχη του αρχικού προτύπου αγνοείται. Ως έργο είναι ισάξιο του Ερμή, αν και δυσκολότερο στη σύλληψη και εκτέλεση. Λένε ότι ο Πραξιτέλης αριθμούσε τον Σάτυρο και τον Έρωτα ως τα δύο πολυτιμότερα γλυπτά του εργαστηρίου του. Ο Πλίνιος αναφέρει στο βιβλίο του «Naturalis historia», ότι ο Πραξιτέλης κατασκεύασε ένα χάλκινο άγαλμα, το οποίο οι Έλληνες ονόμασαν «Σάτυρος περιβόητος».
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Estelle M. Hurll, επιμ. (1901). Greek Sculpture – A collection of sixteen pictures of greek marbles with introduction and interpretation. Boston and New York: Houghton Mifflin Company. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2010.