Σολομών (Χαίντελ)

Σολομών

Τίτλος	Solomon
Γλώσσα	Αγγλικά
Ημερομηνία δημιουργίας	1748
Ημερομηνία δημοσίευσης	1749
Μορφή	ορατόριο
Θέμα	Σολομών
Δημοσιεύθηκε στο	Βασιλική Όπερα του Λονδίνου
δεδομένα ()

Το έργο Σολομών, HWV 67, είναι ένα ορατόριο του Γκέοργκ Φρίντριχ Χαίντελ. Το ανώνυμο λιμπρέτο – επί του παρόντος πιστεύεται ότι γράφτηκε από τον Άγγλο Εβραίο ποιητή/θεατρικό συγγραφέα Μωυσή Μέντες (d.1758) – βασίζεται στις βιβλικές ιστορίες του σοφού βασιλιά Σολομώντα από το βιβλίο των Βασιλειών Α' και το Χρονικών Β, με επιπλέον υλικό από την Ιουδαϊκή αρχαιολογία του αρχαίου ιστορικού Φλάβιου Ιώσηπου. Η μουσική συντέθηκε μεταξύ 5 Μαΐου και 13 Ιουνίου του 1748 και η πρώτη παράσταση πραγματοποιήθηκε στις 17 Μαρτίου 1749, με την Κατερίνα Γκάλι στον ομώνυμο ρόλο στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, όπου είχε δύο ακόμη παραστάσεις. Ο Χαίντελ αναβίωσε το έργο το 1759.

Το ορατόριο περιέχει ένα σύντομο και ζωντανό ορχηστρικό απόσπασμα για δύο όμποε και έγχορδα στην Πράξη Γ', γνωστό ως «Η Άφιξη της Βασίλισσας του Σαββά», που έγινε διάσημο εκτός του πλαισίου του πλήρους έργου και παρουσιάστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 2012 ως τελετή έναρξης καθώς ο Τζέιμς Μποντ (Ντάνιελ Κρεγκ) πηγαίνει να συναντήσει τη βασίλισσα στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ.

Ιστορικό

Η Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, όπου έκανε πρεμιέρα ο Σολομών

Ο γερμανικής καταγωγής Χαίντελ κατοικούσε στο Λονδίνο από το 1712 και είχε γνωρίσει μεγάλη επιτυχία ως συνθέτης ιταλικής όπερας. Οι ευκαιρίες του να μελοποιήσει αγγλικά κείμενα ήταν αρχικά πιο περιορισμένες. Είχε περάσει τα έτη 1717 έως 1719 ως συνθέτης στην κατοικία του πλούσιου Δούκα του Χάνδου όπου είχε γράψει εκκλησιαστικούς ύμνους και δύο σκηνικά έργα, τον Άκη και τη Γαλάτεια και την Εσθήρ. και είχε συνθέσει φωνητική μουσική σε αγγλικό λιμπρέτο για διάφορες βασιλικές περιστάσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός συνόλου ύμνων στέψης για τον βασιλιά Γεώργιο Β' το 1727, που είχε τεράστιο αντίκτυπο.

Το 1731, μια παράσταση της έκδοσης του 1718 της Εσθήρ, ενός έργου στα αγγλικά βασισμένο σε ένα βιβλικό δράμα του Ρακίνα, ανέβηκε στο Λονδίνο χωρίς τη συμμετοχή του Χαίντελ και είχε αποδειχθεί δημοφιλής, έτσι ο Χαίντελ αναθεώρησε το έργο και σχεδίασε να το εκτελέσει στο θέατρο όπου παρουσιάζονταν οι ιταλικές όπερες του.

Ωστόσο, ο Επίσκοπος του Λονδίνου δεν επέτρεπε να παιχτεί στη σκηνή ένα δράμα βασισμένο σε μια βιβλική ιστορία, και ως εκ τούτου ο Χαίντελ παρουσίασε την Εσθήρ σε μορφή συναυλίας, γεννώντας έτσι το αγγλικό ορατόριο. Αυτή η επιτυχία του στα αγγλικά ορατόρια, τον έκανε να εγκαταλείψει την ιταλική όπερα, με το τελευταίο έργο του να είναι η Διηδάμεια το 1741, και δημιούργησε μια σειρά από αριστουργηματικά ορατόρια στα αγγλικά.

Η όπερα σέρια, η μορφή της ιταλικής όπερας που συνέθεσε ο Χαίντελ στο Λονδίνο, επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό σε σόλο άριες και ρετσιτατίβα για τους διάσημους τραγουδιστές και περιείχε πολύ λίγα άλλα, τα οποία δεν περιείχαν ξεχωριστά ρεφρέν. Με τα αγγλικά ορατόρια, ο Χαίντελ είχε την ευκαιρία να αναμείξει άριες οπερατικής γλώσσας στα αγγλικά για τους σολίστ με μεγάλα ρεφρέν του τύπου που χρησιμοποιούσε στους ύμνους της Στέψης. Τα ορατόρια βρήκαν ένα ευρύτερο κοινό μεταξύ περισσότερων κοινωνικών τάξεων από το αριστοκρατικό κοινό που είχε χορηγήσει και απολάμβανε τις ιταλικές όπερες του Χαίντελ. Ο Σολομών αναγνωρίστηκε ευρέως από τους σχολιαστές της εποχής ως εγκώμιο για τη Γεωργιανή Αγγλία, με τον δίκαιο και σοφό Βασιλιά Σολομώντα να αντιπροσωπεύει τον Βασιλιά Γεώργιο Β' και το ισχυρό, ευημερούν βασίλειο του Ισραήλ να αντικατοπτρίζει την παρόμοια ευτυχισμένη κατάσταση της Αγγλίας την εποχή της πρεμιέρας του έργου, κατά την άποψη των δημιουργών του. Ωστόσο, ένας σχολιαστής του 21ου αιώνα σημείωσε ότι ο Σολομών δεν είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία με το κοινό του Λονδίνου εκείνης της εποχής, πιθανώς λόγω της πολυπλοκότητας και των αμφισημιών στην απεικόνιση του κεντρικού χαρακτήρα Βασιλιά Σολομών.

Ρόλοι

Η σοπράνο Τζούλια Φράσι, ερμηνεύτρια πολλών ρόλων

Ρόλος	Φωνή	Καστ πρεμιέρας: 17 Μαρτίου 1749
Σολομών	άλτο	Κατερίνα Γκάλι
Βασίλισσα του Σολομών	σοπράνο	Τζούλια Φράσι
Βασίλισσα του Σαββά	σοπράνο	Τζούλια Φράσι
Πρώτη πόρνη	σοπράνο	Τζούλια Φράσι
Δεύτερη πορνη	μέτζο-σοπράνο	Σιβύλλα Γκρόναμαν
Σαδώκ, ο αρχιερέας	τενόρος	Τόμας Λόου
Ένας Λευίτης	μπάσος	Χένρι Θεόδορος Ρέινχολντ
Υπηρέτης	τενόρος
Χορωδία: Ιερείς, Ισραηλίτες

Σύνοψη

H κρίση του Σολομώντα, πίνακας του Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς

Πράξη Α'

Το έργο ξεκινά με τον Σολομώντα και τον λαό του να γιορτάζουν τον καθαγιασμό του Ναού που έχει χτίσει στην Ιερουσαλήμ. Ο Σολομών χαίρεται για την ευτυχία του γάμου του με τη μία σύζυγό του (σε αντίθεση με τον βιβλικό Σολομώντα, ο οποίος λέγεται ότι είχε εκατοντάδες συζύγους και παλλακίδες), και υπόσχεται να χτίσει στη βασίλισσά του ένα παλάτι για αυτήν. Εκφράζουν την αγάπη τους ο ένας για τον άλλον και αποσύρονται για τη νύχτα καθώς τα αεράκια με άρωμα λουλουδιών και τα τραγούδια των αηδονιών τους νανουρίζουν να ξεκουραστούν.

Πράξη Β'

Η σοφία του Σολομώντα παρουσιάζεται στη διάσημη βιβλική ιστορία δύο πόρνων που η καθεμία διεκδίκησε το μωρό ως δικό της. Ο Σολομών προσφέρεται να λύσει την υπόθεση χωρίζοντας το βρέφος στη μέση με το σπαθί του, αλλά η πραγματική μητέρα απορρίπτει αυτή τη λύση και προσφέρεται να παραδώσει το παιδί στην άλλη γυναίκα, όπως ο Σολομών ήξερε ότι θα έκανε ο αληθινός γονιός. Η πρώτη πόρνη και η χορωδία επαινούν την κρίση του Σολομώντα.

Πράξη Γ'

Στην Πράξη Γ' βλέπουμε μια κρατική επίσκεψη από τη Βασίλισσα του Σαββά στο βασίλειο του Σολομώντα. Ο βασιλιάς και ο λαός του την διασκεδάζουν με μια μουσική μάσκα από υπέροχα ρεφρέν που απεικονίζουν με τη σειρά τους τον «νανουριστικό» ήχο της απαλής μουσικής, την επιθυμία για στρατιωτική δόξα, την απόγνωση ενός δυστυχισμένου εραστή και μια καταιγίδα που μετατρέπεται σε ηρεμία. Όλοι γιορτάζουν το Ισραήλ του σοφού ηγεμόνα Σολομώντα ως μια Χρυσή Εποχή ειρήνης, ευτυχίας και ευημερίας.

Άριες και μουσικά νούμερα

Η Πράξη Γ' ξεκινά με την πολύ διάσημη συμφωνία γνωστή ως «Η Άφιξη της Βασίλισσας του Σαββά». Σημειωτέον ότι η «συμφωνία» σε αυτό το πλαίσιο σημαίνει ένα καθαρά οργανικό κομμάτι, ενώ το «accompagnato» είναι ένα ρετσιτατίβο που συνοδεύεται από την ορχήστρα και όχι μόνο από συνεχόμενα όργανα, όπως στα αποσπάσματα που φέρουν την ένδειξη «ρετσιτατίβο».

Πράξη Α' 1. Ουβερτούρα Σκηνή 1: Σολομών, Σαδώκ, ιερείς και χορωδία 2.Your harps and cymbals (χορωδία) 3.Praise ye the Lord (Λευίτης) 4.With pious heart (χορωδία) 5.Almighty Power (Σολομών – accompagnato) 6.Imperial Solomon (Σαδώκ – ρετσιτατίβο) 7.Sacred raptures (Σαδώκ) 8.Throughout the land (χορωδία) 9.Bless’d be the Lord (Σολομών – ρετσιτατίβο) 10.What though I trace (Σολομών) Σκηνή 2: Σε αυτούς η βασίλισσα 11.And see my Queen (Σολομών – ρετσιτατίβο) 12.Bless’d the day (Βασίλισσα) 13.Thou fair inhabitant of Nile (Σολομών, Βασίλισσα – ρετσιτατίβο) 14.Welcome as the dawn of day (Βασίλισσα, Σολομών – ντουέτο) 15.Vain are the transient beauties (Σαδώκ – ρετσιτατίβο) 16.Indulge thy faith (Σαδώκ) 17.My blooming fair (Σολομών – ρετσιτατίβο) 18.Haste to the cedar grove (Σολομών) 19.When thou art absent (Βασίλισσα – ρετσιτατίβο) 20.With thee th’unshelter’d moor (Βασίλισσα) 21.May no rash intruder («Χορωδία Αηδονιού») (χορωδία)

Πράξη Β' Σκηνή 1: Σολομών, Σαδώκ, Λευίτης, χορωδία των ιερέων και των ισραηλιτών 22.From the censer curling rise (χορωδία) 23.Prais’d be the Lord (Σολομών – ρετσιτατίβο) 24.When the sun o’er yonder hills (Σολομών) 25.Great prince (Λευίτης) 26.Thrice bless’d that wise discerning king (Λευίτης) Σκηνή 2: Σε αυτούς ένας υπηρέτης 27.My sovereign liege (Υπηρέτης, Σολομών – ρετσιτατίβο) Σκηνή 3: Σε αυτούς οι δύο πόρνες 28.Thou son of David (Πρώτη πόρνη – ρετσιτατίβο) 29.Words are weak (Πρώτη και Δεύτερη πόρνη, Σολομών – τρίο) 30.What says the other (Σολομών, Δεύτερη πόρνη – ρετσιτατίβο) 31.Thy sentence, great king (Δεύτερη πόρνη) 32.Withhold, withhold the executing hand (Πρώτη πόρνη – ρετσιτατίβο) 33.Can I see my infant gor’d (Πρώτη πόρνη) 34.Israel attend (Σολομών – accompagnato) 35.Thrice bless’d be the king (Πρώτη πόρνη, Σολομών – ντουέτο) 36.From the east unto the west (χορωδία) 37.From morn to eve (Σαδώκ– ρετσιτατίβο) 38.See the tall palm (Σαδώκ). 39.No more shall armed bands (Πρώτη πόρνη – ρετσιτατίβο) 40.Beneath the vine (Πρώτη πόρνη) 41.Swell, swell the full chorus (χορωδία)

Πράξη Γ' 42. Συμφωνία («Άφιξη της Βασίλισσας του Σαββά») Σολομών, Βασίλισσα του Σαββά, Σαδώκ, χορωδία των ισραηλιτών 43.From Arabia’s spicy shores (Βασίλισσα του Σαββά, Σολομών – ρετσιτατίβο) 44.Ev’ry sight these eyes behold (Βασίλισσα του Σαββά) 45.Sweep, sweep the string (Σολομών – ρετσιτατίβο) 46.Music spread thy voice around (Σολομών και χορωδία) 47.Now a different measure (Σολομών και χορωδία) 48.Then at once from rage remove (Σολομών – ρετσιτατίβο) 49.Draw the tear from hopeless love (χορωδία) 50.Next the tortur’d soul release (Σολομών – ρετσιτατίβο) 51.Thus rolling surges rise (Σολομών και χορωδία) 52.Thy harmony’s divine (Βασίλισσα του Σαββά – ρετσιτατίβο) 53.Pious king (Λευίτης) 54.Thrice happy king (Σαδώκ – ρετσιτατίβο) 55.Golden columns (Σαδώκ) 56.Praise the Lord (χορωδία) 57.Gold now is common (Σολομών – ρετσιτατίβο) 58.How green our fertile pastures look (Σολομών) 59.May peace in Salem (Βασίλισσα του Σαββά – ρετσιτατίβο) 60.Will the sun forget to streak (Βασίλισσα του Σαββά) 61.Adieu, fair queen (Σολομών – ρετσιτατίβο) 62.Ev’ry joy that wisdom knows (Βασίλισσα του Σαββά, Σολομών – ντουέτο) 63.The name of the wicked (χορωδία)

Μουσικά χαρακτηριστικά

Ο Σολομών είναι πλούσια ενορχηστρωμένο σύμφωνα με τα πρότυπα της εποχής του, καλώντας για μια ορχήστρα από φλάουτα, όμποε, φαγκότα, κόρνα, τρομπέτες, τυμπάνια, έγχορδα και όργανα συνεχές βάσιμο. Πολλά από τα μεγάλα και ποικίλα ρεφρέν είναι σε οκτώ μέρη («μια διπλή χορωδία») αντί για τα πιο συνηθισμένα τέσσερα μέρη. Ο τελικός αριθμός της Πράξης Α' είναι το ρεφρέν «May no rash intruder», που συνήθως ονομάζεται χορωδία Αηδονιού, με φλάουτα που μιμούνται το τραγούδι των πουλιών πάνω από ένα απαλό θρόισμα που δημιουργείται από χορδές χωρισμένες σε πολλά διαφορετικά μέρη. Η Πράξη Γ' ξεκινά με την πολύ διάσημη συμφωνία γνωστή ως «Η άφιξη της βασίλισσας του Σαββά», ένα φωτεινό και λαμπερό ορχηστρικό κομμάτι με όμποε που έχει χρησιμοποιηθεί συχνά εκτός του πλαισίου των ορατόριου ως πομπικό κομμάτι. Ο Σερ Τόμας Μπίτσαμ πιστεύεται ότι έδωσε το όνομα «Η άφιξη της βασίλισσας του Σαββά» σε αυτή τη συμφωνία, ίσως το 1933 όταν έκανε μια ηχογράφηση ή ίσως το 1955 όταν ηχογράφησε το ορατόριο σε συντομογραφία και επανενορχηστρωμένη μορφή.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λιμπρέτο από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ
• Παρτιτούρες, από το Deutsche Händelgesellschaft (Γερμανικός Σύλλογος Χαίντελ), 1867