Στατίνες

Λοβαστατίνη, δραστική ουσία η οποία απομονώθηκε από Aspergillus terreus – η πρώτη εμπορική στατίνη ως φάρμακο.

Οι στατίνες (αγγλ. statins) είναι χημικές δραστικές ουσίες που περιέχονται σε νεότερης γενιάς φάρμακα, τα οποία μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα. Τα φάρμακα που περιέχουν στατίνες, λαμβάνονται συνήθως σε καθημερινή βάση και έχουν επιφέρει πολύ ευεργετικά αποτελέσματα σε άτομα που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες, όπως λ.χ. καρδιοπάθειες και αθηροσκλήρωση.

Τα φάρμακα αυτά εμποδίζουν τη δράση ενός ενζύμου (της αναγωγάσης, ή αλλιώς ρεδουκτάσης του HMG-CoA) στο ήπαρ (συκώτι), με άμεση συνέπεια τη μείωση της παραγωγής χοληστερόλης (cholesterol). Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η θνησιμότητα από τη λεγόμενη αθηροσκλήρωση ήταν πολύ υψηλή. Η αθηροσκλήρωση είναι μια πολύ αρνητική εξέλιξη που λαμβάνει χώρα στις αρτηρίες, αλλά και τα αγγεία, όπου αναπτύσσονται πλάκες που περιέχουν χοληστερόλη (ή χοληστερίνη), μεγεθύνονται και εν τέλει φράσσουν την αιματική ροή. Οι στατίνες αποδεδειγμένα βοηθούν στη μείωση της δημιουργίας των πλακών αυτών, κυρίως στις βασικές αρτηρίες του σώματος (στεφανιαίες, καρωτίδων, θωρακική, κοιλιακής αορτής). Έτσι, οι κίνδυνοι από καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικά επεισόδια μειώνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό, ιδίως αν συνδυάζονται με υγιεινή διατροφή, χαμηλή σε λίπη και κόκκινο κρέας, και με καθημερινή ελαφρά άθληση ή περπάτημα.

Οι ανακαλύψεις που έχουν γίνει στον τομέα αυτό είναι εντυπωσιακές και μέχρι σήμερα πληθώρα στατινών έχουν αναπτυχθεί στην παγκόσμια αγορά των φαρμάκων. Από τις πρώτες στατίνες που ανακαλύφθηκαν ήταν η ατορβαστατίνη το 1986, αν και κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 1996, με το εμπορικό όνομα Lipitor. Ιστορικά, ωστόσο, η πρώτη στατίνη που συνετέθη στον κόσμο, ήταν η λοβαστατίνη, από πειράματα που έγιναν με ζωμό ζύμωσης σε ένα φυσικό προϊόν, την κομπακτίνη.

Ωστόσο, σήμερα η ατορβαστατίνη είναι η πιο διαδεδομένη στατίνη στην παγκόσμια αγορά των φαρμάκων. Τα έτη 1992-2017, το Lipitor ήταν μακράν το πιο συνταγογραφούμενο φάρμακο στις ΗΠΑ, με πωλήσεις που άγγιξαν τα 95 δις δολλάρια. Υπάρχουν όμως και άλλοι τύποι στατινών, με επίσης εξαιρετικά αποτελέσματα και ευρεία χρήση στην αγορά, όπως η σεριβαστατίνη, η φλουβαστατίνη, η πραβαστατίνη, η μεβαστατίνη, η πραβαστατίνη, η σιμβαστατίνη, η πιταβαστατίνη και άλλες. Η ατορβαστατίνη αλλά και η ροσουβαστατίνη θεωρούνται οι ισχυρότερες και αυτές με την πιο άμεση δράση.

Λειτουργία των στατινών

Οι στατίνες, με έναν πολυσύνθετο μηχανισμό που δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί, αναστέλλουν τη λειτουργία του ενζύμου που ονομάζεται αναγωγάση (ρεδουκτάση) του HMG-CoA και έτσι μειώνουν την παραγωγή της χοληστερόλης στο συκώτι (ήπαρ) στον ανθρώπινο οργανισμό.

Λήψη των στατινών

Οι στατίνες χορηγούνται μόνον μετά από εξετάσεις και με ιατρική συνταγή. Δίνονται σε τακτική βάση κυρίως σε ασθενείς (οποιασδήποτε ηλικίας) που έχουν τις ακόλουθες νόσους: καρδιοπάθειες (σχεδόν όλες), αρτηριοσκλήρυνση, υπερτριγλυκεριδαιμία. Καθώς επίσης και σε ηλικιωμένους άνω των 75 ετών και σε άτομα που έχουν ένα βεβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό με καρδιακές προσβολές ή συναφείς αίτια θανάτου. Όπως και σε νεαρά άτομα -σπανιότερα- που πάσχουν από κληρονομικές ασθένειες που προκαλούν έντονη, επιθετική αθηροσκλήρωση (λ.χ. οικογενής υπερχοληστερολαιμία) λόγω γενετικών αιτιών.