Στηλιτικά

Με την ονομασία στηλιτικά (τα), φέρονται διάφορα πολιτικά επεισόδια που συνέβησαν στην Αθήνα το 1874 - 1875, με προπηλακισμούς βουλευτών, λόγω παρατεινόμενων συνταγματικών παραβάσεων κατά τη λήψη αποφάσεων στη Βουλή, χωρίς δηλαδή την απαιτούμενη απαρτία. Οι δε κυβερνητικοί βουλευτές που συμμετείχαν σ΄ αυτές τις συνεδριάσεις αποκαλούνταν στηλίτες.

Τα γεγονότα

Συγκεκριμένα κατά την ΣΤ΄ Βουλευτική Περίοδο και ειδικότερα στις 4 Φεβρουαρίου του 1874 μετά την παραίτηση της κυβέρνησης του Ε. Δεληγιώργη που είχε μόλις 20 ημέρες βίο, κλήθηκε ν΄ αναλάβει ο κομματάρχης Δημήτριος Βούλγαρης, ο επιλεγόμενος "τζουμπές", που είχε πλειοψηφήσει, ο οποίος και σχημάτισε κυβέρνηση στις 9 Φεβρουαρίου. Επελθούσης όμως διαφωνίας μεταξύ αυτού και των άλλων αρχηγών κομμάτων αναγκάσθηκε να παραιτηθεί. Επειδή όμως δεν κατέστη τότε δυνατόν να σχηματιστεί κυβέρνηση παρέμεινε ο ίδιος στην εξουσία όπου και διέλυσε τη Βουλή. Στις 25 Ιουλίου συνήλθε η νέα Βουλή όπου η μεν πλειοψηφία αποτελούνταν από οπαδούς του Βούλγαρη πλην όμως δεν συγκροτούσαν την απαραίτητη απαρτία για νομοθετικό έργο. Κατά το άρθρο 56 του τότε Συντάγματος επί συνόλου 190 βουλευτών απαρτία λογίζονταν η παρουσία τουλάχιστον 96 βουλευτών. Οι δε προσκείμενοι βουλευτές στον Βούλγαρη ήταν μόνο 85.

Παρά ταύτα στις 30 Νοεμβρίου του 1874 η κυβέρνηση με παρουσία 85 βουλευτών προχώρησε στη ψήφιση του προϋπολογισμού του έτους. Οι αντιπολιτευόμενοι τότε θεώρησαν την απόφαση αυτή αντισυνταγματική και αποχώρησαν και η κυβέρνηση κήρυξε τη λήξη της συνόδου. Στις 5 Μαρτίου του 1875 συγκλήθηκε η Βουλή σε έκτακτη σύνοδο. Επειδή όμως και τότε η κυβερνώσα παράταξη δεν ευρέθηκε σε απαρτία, παρισταμένων μόνο 81 βουλευτών, η κυβέρνηση δίνοντας άλλη ερμηνεία στο σχετικό άρθρο του συντάγματος συνέχισε το νομοθετικό της έργο. Τότε όλοι οι άλλοι αρχηγοί συνασπίστηκαν σε κοινό αγώνα κατά της κυβέρνησης δημιουργώντας πορείες και έκτροπα, προπηλακίζοντας τους κυβερνητικούς βουλευτές όπου βρίσκονταν ή εμφανίζονταν. Όλος ο αντιπολιτευόμενος τότε τύπος ξεσήκωσε τη κοινή γνώμη απαιτώντας να γράφονται καθημερινά στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων τα ονόματα των βουλευτών αυτών προκειμένου έτσι ο λαός να γνωρίζει με ποιους και χωρίς απαρτία η Βουλή ψήφιζε σοβαρά νομοσχέδια, κατά το πρότυπο που εφάρμοζαν στην αρχαία Αθήνα με τις ατιμωτικές στήλες που αναγράφονταν τα ονόματα μη πατριωτών. Εξ αυτού τα γεγονότα αυτά έμειναν στη νεότερη ιστορία με το όνομα στηλιτικά.

Τελικά τα έκτροπα αυτά, μετά και από παρέμβαση του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄ εξανάγκασαν τον Βούλγαρη σε παραίτηση όπου στις 27 Απριλίου του 1875 ο Χαρίλαος Τρικούπης σχημάτισε κυβέρνηση και διέλυσε τη Βουλή αποκαθιστώντας την τάξη.

Ο Γεώργιος Σουρής καυτηριάζοντας τα Στηλιτικά έγραψε μεταξύ άλλων:

"Και άρχισε να γίνεται των νόμων λειτουργία

και ανεβοκατέβαιναν τα τότε Υπουργεία.

Και ήλθαν τα Στηλιτικά και οι Μαραθωνομάχοι

εις τον Μεγαλειότατον εγύρισαν τη ράχη

και όλοι εμελέτησαν κι΄ εσκέφθησαν καινά,

κι΄ εσείσθησαν κι΄ ετράνταξαν κοιλάδες και βουνά".

"Υπουργεία": έτσι λέγονταν τότε οι κυβερνήσεις,
"Μαραθωνομάχοι": αποκαλεί ο Γ. Σουρής τους Βουλευτές από τους μαραθώνιους λόγους τους,
"εσκέφθησαν καινά": είτε με νέες ερμηνείες, είτε χωρίς απαρτία.

Πηγές

"Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.ΚΒ΄, σελ.378.
Γεώργιος Σουρής: "Τα Άπαντα" τομ.2ος, σελ.19.