Μετάβαση στο περιεχόμενο

Στρατιωτική Επιχείρηση ΝΙΚΗ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Στρατιωτική Επιχείρηση ΝΙΚΗ
Το C-47 Dakota που πήρε μέρος στην επιχείρηση.
ΣκοπόςΑερομεταφορά καταδρομέων στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας.
Ημερομηνία21η προς 22α Ιουλίου 1974
ΤοποθεσίαΛευκωσία, Κύπρος
ΤύποςΑερομεταφορόμενη επίχειρηση
ΑίτιαΤουρκική εισβολή στην Κύπρο (20 Ιουλίου 1974)
ΣτόχοςΕνίσχυση της άμυνας της Κύπρου
Σχεδιασμένο απόΑρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων
Εκτελέστηκε από354η και 355η Μοίρα Μεταφορών, Α' Μοίρα Καταδρομών
ΑποτέλεσμαΜερικώς επιτυχής
Απολογισμός
Aπώλειες4 αεροπόροι & 28 καταδρομείς
Tραυματίες9 καταδρομείς

Επιχείρηση Νίκη είναι η κωδική ονομασία που δόθηκε σε μυστική στρατιωτική αποστολή της Ελλάδος την 21η προς 22η Ιουλίου 1974 προς την Κύπρο με σκοπό την αερομεταφορά καταδρομέων στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Η αποστολή ήταν μερικώς επιτυχής και χαρακτηρίσθηκε από τον διεθνή τύπο ως "αποστολή αυτοκτονίας".[1][2]


Προετοιμασία - σχεδιασμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την έναρξη της Τουρκικής εισβολής στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974, η άμυνα της Κύπρου ήταν σε δύσκολη θέση, όσες κινήσεις έγιναν για την απόκρουση των τουρκικών δυνάμεων εισβολής από ένοπλα τμήματα της ελληνοκυπριακής πλευράς, είχαν αρνητική εξέλιξη. Η πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα παρουσίαζε σημάδια διάλυσης στη στρατιωτική ηγεσία και ήδη είχε χαθεί πολύτιμος χρόνος. Παρ' όλα αυτά, οι στρατιωτικές δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ και της Εθνικής Φρουράς Κύπρου είχαν περιορίσει τα αρχικά σχέδια του Τουρκικού στρατού.

Την 21η Ιουλίου του 1974, αποφασίσθηκε στρατιωτική επιχείρηση[3] ενίσχυσης της άμυνας του αεροδρομίου της Λευκωσίας με την κωδική ονομασία "ΝΙΚΗ". Το σχέδιο της επιχείρησης προέβλεπε την αερομεταφορά και απόβαση καταδρομέων με αεροσκάφη της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Αεροσκάφος Nord Noratlas της ΠΑ στο αεροδρόμιο του Ελληνικού το 1979.

Η προετοιμασία έγινε στην αεροπορική βάση της Σούδας στην Κρήτη και περιλάμβανε:

Τα 20 αεροσκάφη Noratlas ανήκαν στην 354η Μοίρα Μεταφορών[4][5] "Πήγασος[6]" και τα 10 αεροσκάφη Dacota στην 355η Μοίρα Μεταφορών και είχαν έδρα την 112η Πτέρυγα Μάχης στην Ελευσίνα. Αυτά τα αεροσκάφη θα μετέφεραν και θα αποβίβαζαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας την Α' Μοίρα Καταδρομών[7][8] με τον πλήρη οπλισμό της αποτελούμενη από 318 άνδρες[9]. Λόγω των μέτρων επιφυλακής και των μετασταθμεύσεων που πραγματοποιούνταν τις προηγούμενες ημέρες τα περισσότερα αεροσκάφη βρίσκονταν διάσπαρτα σε διάφορες μονάδες της Αεροπορίας.

Ο σχεδιασμός της επιχείρησης προέβλεπε την αερομεταφορά της Α' Μοίρας καταδρομέων κατά τη διάρκεια της νύχτας - σε απόλυτη σιγή ασυρμάτου - πτήση σε χαμηλό ύψος - χωρίς συνοδεία μαχητικών - προσγείωση - αποβίβαση καταδρομέων - επιστροφή στη Σούδα.

Την 21η Ιουλίου και ώρα 22:40 η αποστολή ξεκίνησε με χρονικό περιορισμό τα μεσάνυκτα της ίδιας μέρας.[10] Μόνο όμως τα 15 αεροσκάφη Noratlas[11] από τα 20 απογειώθηκαν στο χρονικό περιθώριο το οποίο προέβλεπε το σχέδιο. Τα υπόλοιπα αεροσκάφη (5 Noratlas και 10 C-47[12]) παρέμειναν στο αεροδρόμιο της Σούδας.

Πληρώματα αεροσκαφών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πλήρωμα του κάθε Noratlas απαρτιζόταν από τέσσερα μέλη. Με τη σειρά της ιδιότητάς τους (Κυβερνήτης, Συγκυβερνήτης, Ναυτίλος, Ιπτάμενος Μηχανικός) ήταν τα ακόλουθα:

ΝΙΚΗ 1: Μ. Χοχλακάκης - Α. Δέμης - Π. Ζελενίτσας - Χ. Σγούρος

ΝΙΚΗ 2: Ι. Σφήκας - Π. Πανούσης –Ι. Καραΐσκος – Κ. Τυλιγάδης

ΝΙΚΗ-3: Σ. Στέφας – Γ. Νεονάκης – Ι. Δρίτσας – Α. Παπαναστασίου

ΝΙΚΗ-4: Β. Παναγόπουλος – Σ. Συμεωνίδης – Η. Άνθιμος – Γ. Δάβαρης

ΝΙΚΗ-5: Ε. Δρακωνάκης – Σ. Παπούλης – Β. Γκάνος – Α. Λούκος

ΝΙΚΗ-6: Γ. Δημητρός – Β. Μέττας – Ι. Ράζος – Γ. Καγιαμπάκης

ΝΙΚΗ-7: Ι. Παπακωνσταντίνου – Δ. Καρδαράς – Σ. Κάβουρας – Γ. Σαλαπάτας

ΝΙΚΗ-8: Ν. Τζανάκος – Δ. Λαυράνος – Σ. Μουτσάτσος – Β. Τσιουρής

ΝΙΚΗ-9: Α. Στραβοπόδης – Α. Παπαϊωάννου – Κ. Ρουμελιώτης – Α. Καρδάκος

ΝΙΚΗ-10: Σ. Παπαθανασίου – Α. Ιλαρίδης – Γ. Κουλούλας – Ε. Πεδιαδιτάκης

ΝΙΚΗ-11: Γ. Μήτσαινας – Χ. Κυριακόπουλος – Α. Φούτσης – Κ. Σίμος

ΝΙΚΗ-12: Ν. Αδαμόπουλος – Δ. Χατζηπαναγιώτης – Π. Βασιλάκος – Ι. Κομιανός

ΝΙΚΗ-14: Π. Λυμπερόπουλος – Β. Κωτσόπουλος – Α. Μπαραλιάκος – Δ. Μανής

ΝΙΚΗ-15: Ε. Πετρουλάκης – Σ. Παπασταματίου – Ι. Γραμματικός – Σ. Καραταΐρης

Εκτέλεση αποστολής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αμέσως μετά την απογείωση των Noratlas από τη Σούδα, δόθηκε σήμα από το Κέντρο επιχειρήσεων πρός το Γ.Ε.Ε.Φ. Λευκωσίας με τη φράση «Έρχονται τα 15 πορτοκάλια». Το ΝΙΚΗ-13 με πλήρωμα τους Β. Νικολάου, Γ. Χατζηδάκη, Α. Κλεφτογιάννη και Β. Γκορέζη δεν έφτασε ποτέ στην Κύπρο. Προσγειώθηκε στη Ρόδο.

Οι προσγειώσεις στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας[13] ξεκίνησαν στις 01:52 της 22ης Ιουλίου. Πρώτο προσγειώθηκε το "ΝΙΚΗ 2" στις 01:52 και επόμενο το "ΝΙΚΗ 1" ακούμπησε το διάδρομο της Λευκωσίας στις 01:55. Όμως εδώ ξεκινάει η τραγωδία της αποστολής. Λόγω καθυστέρησης του Α.Ε.Δ. (Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων, το σημερινό Γ.Ε.ΕΘ.Α.) να ενημερώσει το Γ.Ε.Ε.Φ. Λευκωσίας (μόλις στις 01:00 το ενημέρωσε, με το σήμα «Έρχονται τα 15 πορτοκάλια»), τα αντιαεροπορικά στοιχεία εκτός του αεροδρομίου που ανήκαν στην 185 Μ.Π.Π. και στην 184 Π.Π.Π., δεν πρόλαβαν να ενημερωθούν και αυτά, με αποτέλεσμα να θεωρήσουν ότι τα αεροσκάφη που πέταγαν ήταν εχθρικά. Αμέσως άρχισαν έντονα αντιαεροπορικά πυρά, τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα το "ΝΙΚΗ 4"[14][15] το οποίο βρισκόταν στο στάδιο προσγείωσης, να αρπάξει φωτιά και να συντριβεί 3 χιλιόμετρα πριν τον διάδρομο προσγείωσης. Τρίτο προσγειώθηκε το "ΝΙΚΗ 7" στις 02:18.

Μετά το "ΝΙΚΗ 7" προσγειώθηκε το "ΝΙΚΗ 3", το οποίο λόγω βλάβης στον έναν κινητήρα έφυγε από το ίχνος πτήσης του "ΝΙΚΗ 4" που καταρρίφθηκε και έφτασε στην τελική μετά και το "ΝΙΚΗ 7". Το "ΝΙΚΗ 6"[16] εβλήθη σε πολλαπλά σημεία της ατράκτου και σχεδόν χωρίς μηχανές και χάρη στις προσπάθειες των πιλότων να καταφέρει να προσγειωθεί. Από ελληνοκυπριακά πυρά εβλήθη και το "ΝΙΚΗ 12"· οι πιλότοι κατόρθωσαν να το προσγειώσουν χωρίς ανθρώπινες απώλειες. Τα υπόλοιπα αεροσκάφη κατάφεραν και αυτά να προσγειωθούν με λιγότερες ζημιές.

Όλα τα πληρώματα μετά έβλεπαν κάποια φωτιά στο λόφο της Μακεδονίτισσας και εκ των υστέρων έμαθαν ότι πρόκειται για το αεροσκάφος αυτό. Τελευταίο προσγειώθηκε το "ΝΙΚΗ 15" το οποίο και είχε απογειωθεί από τη Σούδα με καθυστέρηση και παρά τις εντολές να μην εκτελέσει την αποστολή. Το "ΝΙΚΗ 13" ήταν αεροσκάφος κατηγορίας "Ζ" μακράς απόθεσης και το οποίο ενεργοποίησαν με τα γεγονότα είχε προβλήματα πλεύσης (ολίσθαινε) με αποτέλεσμα στην πτήση από Ελευσίνα προς Σούδα να παρεκκλίνει προς Ρέθυμνο. Έτσι στη διαδρομή από Σούδα προς Λευκωσία παρέκκλινε της πορείας του και έφτασε μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας και μετά από την περιπλάνησή του στις 04:15 ξεκίνησε την επιστροφή του όπου προσγειώθηκε στη Ρόδο στις 07:40. Το "ΝΙΚΗ 14" έφτασε αφού είχε πλέον ξημερώσει και δεν προσγειώθηκε καθόλου, ακολούθησε εντολές και επέστρεψε πίσω στο Καστέλι στις 07:30 όπου ανεφοδιάστηκε και επέστρεψε στη Σούδα. Το τελευταίο "ΝΙΚΗ-15" απογειώθηκε από τη Λευκωσία στις 04:02 και επέστρεψε στη Σούδα στις 07:40.

Όσα αεροσκάφη ήταν σε πτητική ικανότητα απογειώθηκαν για τη επιστροφή[17] στην Ελλάδα, παίρνοντας μαζί τα πληρώματα των αεροσκαφών ΝΙΚΗ-3 και ΝΙΚΗ-6, τα οποία είχαν βληθεί στους κινητήρες. Το πλήρωμα του αεροσκάφους ΝΙΚΗ-12 που είχε χτυπηθεί στον αριστερό κινητήρα και είχε τεθεί εκτός λειτουργίας, δεν μπόρεσε να επιβιβαστεί σε κάποιο από τα Noratlas που επέστρεφαν. Ο συγκυβερνήτης του ΝΙΚΗ-12, επισμηναγός Δημήτριος Χατζηπαναγιώτης, και ο μηχανικός, ανθυπασπιστής Ιωάννης Κομνιανός, έλαβαν διαταγή από το Γ.Ε.Ε.Φ. να καταστρέψουν τα τρία αεροσκάφη που είχαν μείνει στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, καίγοντάς τα. Το πλήρωμα του ΝΙΚΗ-12 επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από δέκα ημέρες με το πλοίο «Σαπφώ».

Απολογισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το λάθος αυτό της αεράμυνας βλήθηκε από αντιαεροπορικό εκτός του αεροδρομίου και κόστισε τη ζωή σε 4 αεροπόρους και 26 καταδρομείς από το "ΝΙΚΗ-4" όπου διεσώθη ένας καταδρομέας, καθώς και τον θάνατο 2 και τον τραυματισμό 9 ακόμα καταδρομέων στο "ΝΙΚΗ 6". Από τη δύναμη των 318 ανδρών της Α'Μοίρας καταδρομών 278 παρέμειναν[18] στην Κύπρο και πολέμησαν.

Αεροσκάφος ΝORATLAS 52-133 "NIKH 4"

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Θύματα ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Κυβερνήτης - (Επισμηναγός) Παναγόπουλος Βασίλειος
  • Συγκυβερνήτης - (Επισμηναγός) Συμεωνίδης Στέργιος
  • Ναυτίλος - (Επισμηνίας) Άνθιμος Ηλίας
  • Ιπτάμενος Μηχανικός - (Ανθυποσμηναγός) Δάβαρης Γεώργιος.

Θύματα Καταδρομείς Α' ΜΟΙΡΑ ΚΑΤΑΔΡΟΜΩΝ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • ΔΕΑ(ΚΔ) Τσαμκιράνης Δημήτριος
  • Λοχίας (ΚΔ) Καβροχωριανός Νικόλαος
  • Λοχίας (ΚΔ)Τzιλιβάκης Στέφανος
  • Δεκανέας (ΚΔ)Τσάκωνας Ευάγγελος
  • Δεκανέας (ΚΔ)Χριστόπουλος Αθανάσιος
  • Κ/Δ Αναστασόπουλος Ανδρέας
  • Κ/Δ Γιαννακάκης Κοσμάς
  • Κ/Δ Γιαννάκος Στέφανος
  • Κ/Δ Γιαννόπουλος Παναγιώτης
  • Κ/Δ Δαλαμάγκας Ηλίας
  • Κ/Δ Ζησιμόπουλος Αντώνιος
  • Κ/Δ Κασιμάκης Σωτήριος
  • Κ/Δ Κατέρος Κωνσταντίνος
  • Κ/Δ Κουρούνης Σωτήριος
  • Κ/Δ Λίγδης Χρήστος
  • Κ/Δ Δοϊτσίδης Χριστόδουλος
  • Κ/Δ Μανιάτης Σπυρίδων
  • Κ/Δ Μονιάς Αιμίλιος
  • Κ/Δ Μπαρώτας Κωνσταντίνος
  • Κ/Δ Νάκος Γεώργιος
  • Κ/Δ Πρινιανάκης Στυλιανός
  • Κ/Δ Σιορώκος Δημήτριος
  • Κ/Δ Σκιαδαρέσης Νικόλαος
  • Κ/Δ Τζούρας Σωτήριος
  • Κ/Δ Τούλης Ηλίας
  • Κ/Δ Χατζόπουλος Χρήστος,

Τραυματίες Καταδρομείς:

Αεροσκάφος NORATLAS 52-139 "NIKH 6"

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Θύματα Καταδρομείς Α' ΜΟΙΡΑ ΚΑΤΑΔΡΟΜΩΝ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Κ/Δ Νόμπελης Σπυρίδων
  • Κ/Δ Οικονομάκης Κωνσταντίνος

Τραυματίες Καταδρομείς:

  • Κ/Δ Τσίωγκας Παύλος
  • Κ/Δ Αντωνόπουλος Γεώργιος
  • Κ/Δ Φύσσαρης Ιωάννης
  • Κ/Δ Θεοδωρόπουλος Σ.
  • Κ/Δ Γκόγκος Κ.
  • Κ/Δ Τσαγκαρόπουλος Δημήτριος
  • Κ/Δ Λατζουράκης Γεώργιος
  • Κ/Δ Λοχίας (Κ/Δ) Ξεφτύλης Κωνσταντίνος
  • Κ/Δ Παπαευσταθίου Ευστάθιος
  • Κ/Δ Μαυρουδής Γεώργιος

Συμπέρασμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι σημαντικές καθυστερήσεις τόσο στις αποφάσεις της ηγεσίας όσο και στην οργάνωση και εκτέλεση της επιχείρησης είχαν ως αποτέλεσμα τις απώλειες σε έμψυχο υλικό. Η συγκεκριμένη αποστολή δεν στηριζόταν σε κανένα σχέδιο του Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων (ΑΕΔ)[19] αλλά ήταν μια απόφαση η οποία πάρθηκε από το Πολεμικό Συμβούλιο. Δεν είχε καμία επίδραση στην εξέλιξη των επιχειρήσεων στην Κύπρο, εκτός του γεγονότος ότι οι καταδρομείς αμυνόμενοι κατάφεραν να κρατήσουν το αεροδρόμιο.

Η απόφαση να μεταφερθεί μια μονάδα καταδρομέων δεν ενδείκνυνται σε τακτικό αγώνα πεζικού όπως αυτός που εξελισσόταν στην Κύπρο[20]. Η επιχείρηση αυτή ήταν και η μοναδική αποστολή στρατευμάτων από την Ελλάδα με σκοπό τη στρατιωτική ενίσχυση της Κύπρου, κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Ιούλιος 1974: «Επιχείρηση Νίκη» - Η αποστολή αυτοκτονίας των Noratlas στην Κύπρο». ProtoThema. 28 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2023. 
  2. ↑ Operation "Niki" 1974: A suicide mission to Cyprus, Michael Solanakis, archived here.
  3. ↑ Υπεύθυνο για την αποστολή ήταν το Κέντρο Επιχειρήσεων του Αρχηγείου Αεροπορίας (ΚΕ/ΑΑ)
  4. ↑ Ο ανεφοδιασμός των Νοράτλας και Ντακότα έγινε με βυτιοφόρα που διέθεσε η παρακείμενη Αμερικάνικη Βάση
  5. ↑ Το 1977 μετονομάστηκε σε 354 Μοίρα Τακτικών Μεταφορών.
  6. ↑ «354 Μ.Τ.Μ. - ΠΗΓΑΣΟΣ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2009. 
  7. ↑ (Δοικητής ο Ταγματάρχης (ΠΖ) Γ. Παπαμελετίου)
  8. ↑ αρχικά είχε επιλεχθεί η Β' Μοίρα καταδρομών η οποία έδρευε στη Ρεντίνα Χαλκιδικής. Την αερομεταφορά θα αναλάμβανε η 357 Μοίρα, η οποία συγκροτήθηκε στο αεροδρόμιο του Ελληνικού την ημέρα εκείνη, με την επίταξη των αεριωθουμένων αεροσκαφών της Ολυμπιακής Αεροπορία
  9. ↑ Κάποιες αναφορές μιλάνε για 360 άνδρες δηλαδή από 12 διμοιρίες των 30 ανδρών, η οποία ενισχύθηκε από 60 άντρες της Γ' Μ.Α.Κ. (Μοίρας Αμφιβίων Καταστροφών)
  10. ↑ Διότι κάθε αεροσκάφος που θα απογειωνόταν μετά την ώρα αυτή, εκτιμήθηκε ότι δεν θα είχε επαρκή χρόνο ώστε να απογειωθεί και να απομακρυνθεί από την Κύπρο υπό την κάλυψη του σκότους
  11. ↑ τα αεροσκάφη είχαν κωδικούς απογείωσης με βάση τη σειρά απογείωσης π.χ. "ΝΙΚΗ 1", "ΝΙΚΗ 2", "ΝΙΚΗ 3" κ.ο.κ.
  12. ↑ με τον βαρύ οπλισμό της Μοίρας δηλ. ΠΑΟ, μπαζούκας, όλμοι, νάρκες και πυρομαχικά.
  13. ↑ Τουρκικά αεροσκάφη πραγματοποίησαν δεκάδες προσβολές στο αεροδρόμιο και είχαν καταστρέψει τους διαδρόμους του
  14. ↑ Μόνο ένας καταδρομέας κατάφερε να σωθεί, ο Ζαφειρίου Αθανάσιος
  15. ↑ Πλήρωμα του "ΝΙΚΗ 4" ήταν οι Επισμηναγός (Ι) Βασίλειος Παναγόπουλος (Κυβερνήτης), Επισμηναγός (Ι) Σέργιος Συμεωνίδης (Συγκυβερνήτης), Επισμηνίας (Ρ) Ηλίας Άνθιμος (Ραδιοναυτίλος) και Ανθυπασπιστής Γεώργιος Δάβαρης (Ιπτάμενος Μηχανικός)
  16. ↑ 2 νεκροί και 11 τραυματίες καταδρομείς
  17. ↑ 4 αεροσκάφη δεν κατάφεραν να επιστρέψουν στη Σούδα λόγω καυσίμων και μηχανικών βλαβών και προσγειώθηκαν στη Ρόδο
  18. ↑ παρέμεινε στην Κύπρο και πολέμησε τον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ ως 35η Μ.Κ.
  19. ↑ το σημερινό ΓΕΕΘΑ
  20. ↑ Σάββας Δ. Βλάσσης Περιοδικό Καταδρομή Τεύχος, No 6 / Καλοκαίρι 2007 (Ιούνιος - Αύγουστος)

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Γ.Μήτσαινας, Υποπτέραρχος(Ι) ε.α. "Ελληνικά Φτερά στην Κύπρο", ISBN 960-630-182-6, Αθήνα 1989
  • Βλάσσης Σάββας: Ελληνικοί Πόλεμοι, 20ός αιώνας. Η μάχη της Κύπρου, Αθήνα 2003

Πηγές - Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Στρατιωτική_Επιχείρηση_ΝΙΚΗ&oldid=10666851"