Συννεφιασμένη Κυριακή
Η "Συννεφιασμένη Κυριακή" είναι ένα ρεμπέτικο τραγούδι του 1948, σε μουσική του Βασίλη Τσιτσάνη και στίχους του συνθέτη με τη συμμετοχή του Αλέκου Γκούβερη. Γύρω από το θέμα της πατρότητας των στίχων ξέσπασε έντονη διαμάχη, η οποία διήρκεσε αρκετά χρόνια.
| "Συννεφιασμένη Κυριακή" | |
|---|---|
 "Συννεφιασμένη Κυριακή" Εξώφυλλο | |
| Ρεμπέτικο από Πρόδρομος Τσαουσάκης & Σωτηρία Μπέλλου | |
| Κυκλοφόρησε | 1948 |
| Δισκογραφική | His Master's Voice, The Gramophone Co. Ltd. |
| Στιχουργός | Βασίλης Τσιτσάνης, Αλέκος Γκούβερης |
| Συνθέτης | Βασίλης Τσιτσάνης |
Ο Ηλίας Πετρόπουλος στο βιβλίο του Ρεμπέτικα Τραγούδια αναφέρει ότι θεωρείται το ωραιότερο ρεμπέτικο τραγούδι[1]. Σε ψηφοφορία του περιοδικού Δίφωνο τον Μάιο του 1999, ψηφίστηκε ως το καλύτερο ελληνικό τραγούδι του 20ού αιώνα[2].
Δημιουργία του τραγουδιού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Τσιτσάνης αφηγείται την ιστορία του τραγουδιού λέγοντας: «Κατά την περίοδο της κατοχής, στη Θεσσαλονίκη, εμπνεύστηκα και τη Συννεφιασμένη Κυριακή. Και μου έδωσε την αφορμή ένα από τα τραγικά περιστατικά που συνέβαιναν τότε στον τόπο μας, με την πείνα, τη δυστυχία, το φόβο, την καταπίεση, τις συλλήψεις, τις εκτελέσεις. Το κλίμα που μου ενέπνευσε τους στίχους, μού ενέπνευσε και τη μελωδία. Βγήκε μέσα από τη «συννεφιά» της κατοχής και την απελπισία που μας έδερνε όλους μας - τότε που όλα τα 'σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά. Ήθελα να φωνάξω για τη μαύρη απελπισία, αλλά συγχρόνως και για την υπερηφάνεια του λαού μας που δε σηκώνει χαλινάρι και σκλαβιά. Η Συννεφιασμένη Κυριακή δεν είναι μόνο ένα περιστατικό της κατοχής, αλλά κλείνει μέσα της όλη την τραγική εκείνη περίοδο. Ό,τι είχα μέσα μου και ό,τι έκρυβα από τα θλιβερά γεγονότα που ζούσα τα είπα με το τραγούδι μου αυτό. Το είχα έτοιμο από τότε, με αρχικό τίτλο Ματωμένη Κυριακή, διότι εκείνη τη βαριά χειμωνιάτικη νύχτα Κυριακή είδα με τα μάτια μου το θάνατο ενός παλικαριού. Μάτωσε η καρδιά μου και εγώ με τη σειρά μου μάτωσα το τραγούδι. Το γραμμοφώνησα το 1948, αφού βασανίστηκα περίπου ένα χρόνο, επειδή μία λέξη έλειπε από το κουπλέ. Αισθάνθηκα, και δεν το κρύβω, μια ιδιαίτερη υπερηφάνεια που αμέσως κατέκτησε τον κόσμο. Η εξάπλωσή του από τη μία άκρη μέχρι την άλλη με γέμισε πίστη και αισιοδοξία, αλλά και υπέρμετρες ευθύνες για την πορεία μου στο χώρο της λαϊκής μουσικής[3]».
Το τραγούδι χρειάστηκε 5 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Ο Τσιτσάνης ξεκίνησε τη δημιουργία του το 1943 εν μέσω κατοχής, όταν βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη, και το ολοκλήρωσε το 1948. Όπως έλεγε ο ίδιος, ο λόγος ήταν ότι δεν μπορούσε να βρει μια συγκεκριμένη λέξη. «Την πιο μεγάλη κούραση και στενοχώρια μού έδωσε η «Συννεφιασμένη Κυριακή». Δεν μπορούσα να βρω μια επαναληπτική λέξη τρισύλλαβο. Τελικά η λέξη βγήκε από το ίδιο το κείμενο: «που έχει πάντα συννεφιά – συννεφιά». Η επναλαμβανόμενη λέξη είναι η ζητούμενη. Κάθε άλλη αντ’ αυτής ήταν αρνητική μουσικώς[4]».
Υπόθεση Νίκου Ρούτσου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1977, ο Νίκος Ρούτσος μιλώντας στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία (15 Μαΐου 1976) και τον Γιώργο Γκιώνη, ισχυρίστηκε ότι όχι μόνο η Συννεφιασμένη Κυριακή, αλλά και άλλα 17 τραγούδια του Τσιτσάνη είχαν δικούς του στίχους ή έστω ότι γράφηκαν σε συνεργασία μαζί του. Ο Τσιτσάνης απάντησε οργισμένος και ένα χρόνο αργότερα το αρμόδιο δικαστήριο δικαίωσε τον συνθέτη[5].
Υπόθεση Αλέκου Γκούβερη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1992, στην Ρεμπέτικη Ανθολογία του, ο Τάσος Σχορέλης αναφέρει μία διαφορετική προέλευση για τους στίχους του τραγουδιού: «Τους στίχους έγραψε το 1947 ο Αλέκος Γκούβερης. Κάποια Κυριακή έχασε στο ποδόσφαιρο η Α.Ε. Λαρίσης κι ο Γκούβερης, φανατικός οπαδός της, έγραψε τους στίχους. Ο Τσιτσάνης έκανε μια διόρθωση στον τρίτο στίχο του πρώτου τετράστιχου. Ούτε κατοχές, ούτε σκοτωμένα παλικάρια[6]».
Αν και ο Βασίλης Τσιτσάνης δεν απάντησε στο δημοσίευμα του Σχορέλη, σε μετέπειτα συνέντευξή του στον Πάνο Γεραμάνη, παραδέχτηκε ότι οι στίχοι έγιναν σε συνεργασία με το φίλο του Αλέκο Γκούβερη από τη Λάρισα. Τέλος, στο αφιέρωμα του περιοδικού Ταχυδρόμος για τα εικοσάχρονα από το θάνατο του Τσιτσάνη, ο Κώστας Χατζηδουλής δημοσίευσε μία σημαντική και διαφωτιστική «δήλωση» του Γκούβερη, γραμμένη στην Αθήνα στις 17/9/1947, σύμφωνα με την οποία ο ίδιος λέει: «συνέβαλα στην αποπεράτωση των στίχων με την προσθήκη ενός και μόνο κουπλέ». Στο ίδιο τεύχος ο Χατζηδουλής προσθέτει και ένα νέο στοιχείο, ότι η ποδοσφαιρική ομάδα Α.Ε. Λαρίσης είχε δημιουργηθεί αρκετά χρόνια μετά το γράψιμο της Συννεφιασμένης Κυριακής[6]. Πράγματι ο Γκούβερης εμφανίζεται στην αντίστοιχη καρτέλα της ΑΕΠΙ ότι συμμετέχει σαν στιχουργός του εν λόγω τραγουδιού με ποσοστό 20%[7].
Εκτελέσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού έγινε το 1948 από τον Πρόδρομο Τσαουσάκη και την Σωτηρία Μπέλλου, στις 13/9/1948[8][9].
Ακολούθησαν πολλές νεότερες εκτελέσεις, με πιο γνωστή αυτή του Στέλιου Καζαντζίδη με την Μαρινέλλα και την Γιώτα Λύδια, που κυκλοφόρησε το 1960[10].
Ο Μάνος Χατζιδάκις διασκεύασε το κομμάτι για πιάνο το 1949-50, και το συμπεριέλαβε στο δίσκο του Έξι λαϊκές ζωγραφιές (Έργο 5), που κυκλοφόρησε το 1954[11].
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Πετρόπουλος, Ηλίας. Ρεμπέτικα τραγούδια. Αθήνα: Κέδρος. σελ. 104. ISBN 960-04-0051-2.
θεωρείται σαν το ωραιότερο ρεμπέτικο τραγούδι
- ↑ «Ένας αιώνας ελληνική μουσική». Δίφωνο. Μάιος 1999.
- ↑ Χατζηδούλης, Κώστας. Βασίλης Τσιτάνης, η ζωή του, τα τραγούδια του. Αθήνα: Νεφέλη. σελ. 66.
- ↑ «Η ιστορία του τραγουδιού του Τσιτσάνη «Συννεφιασμένη Κυριακή»». Βασίλης Φουρτούνης. 21 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Το σπάνιο βίντεο του Βασίλη Τσιτσάνη να τραγουδά τη «Συννεφιασμένη Κυριακή» και η διαμάχη για τους στίχους του τραγουδιού». 19 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ 6,0 6,1 lila (5 Οκτωβρίου 2016). ««Τα καταραμένα Χριστούγεννα του 1943». Πώς εμπνεύστηκε ο Βασίλης Τσιτσάνης τη «Συννεφιασμένη Κυριακή» και ποια είναι η αλήθεια πίσω από το θρυλικό τραγούδι». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Rebetiko Online. Where rebetika live online». www.rebetiko.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ Πρόδρ. Τσαουσάκης & Σωτηρία Μπέλλου / Σωτηρία Μπέλλου & Β. Τσιτσάνης - Συννεφιασμένη Κυριακή / Σ' Έχω Κάνει Πέρα, 1948, https://www.discogs.com/release/14959007-%CE%A0%CF%81%CF%8C%CE%B4%CF%81-%CE%A4%CF%83%CE%B1%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82-%CE%A3%CF%89%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%9C%CF%80%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CE%A3%CF%89%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%9C%CF%80%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CE%92-%CE%A4%CF%83, ανακτήθηκε στις 2023-09-21
- ↑ «"Συννεφιασμένη Κυριακή"». Ρεμπέτικο Φόρουμ. 26 Ιουλίου 2007. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ Στυλ. Καζαντζίδης, Γιώτα Λίδια & Μαρινέλλα - Συννεφιασμένη Κυριακή / Τα Καβουράκια, 1960, https://www.discogs.com/release/5284451-%CE%A3%CF%84%CF%85%CE%BB-%CE%9A%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B6%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82-%CE%93%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B1-%CE%9B%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%B1-%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B1-%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B9%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7-, ανακτήθηκε στις 2023-09-21
- ↑ Manos Hadzidakis - For A Little White Seashell / Six Popular Pictures, 1954, https://www.discogs.com/release/3641253-Manos-Hadzidakis-For-A-Little-White-Seashell-Six-Popular-Pictures, ανακτήθηκε στις 2023-09-21
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ντίνος Χριστιανόπουλος, Ανθολογία τραγουδιών τού Βασίλη Τσιτσάνη, Εκδόσεις Ιανός, Θεσσαλονίκη 2009, ISBN 978-960-6882-04-3