Τζέιμς Άιβορι
| Τζέιμς Άιβορι | |
|---|---|
.jpg) | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 7 Ιουνίου 1928[1][2][3] Μπέρκλι |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Αγγλικά[4] |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας Πανεπιστήμιο του Όρεγκον[5] USC School of Cinematic Arts[6] Klamath Union High School[7] University of Oregon College of Design |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | σκηνοθέτης κινηματογράφου σεναριογράφος παραγωγός ταινιών[8] σκηνοθέτης[9] |
| Περίοδος ακμής | 1953 - 2017 |
| Οικογένεια | |
| Σύντροφος | Ismail Merchant |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Υποτροφία Γκούγκενχαϊμ (1974)[10] Όσκαρ Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου Διοικητής του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (9 Δεκεμβρίου 1996)[11] European Film Award – People's Choice Award for Best European Film (2018)[12] Βραβείο Εθνικού Συμβουλίου Κριτικής Καλύτερης Ταινίας |
| Ιστότοπος | |
| www | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Τζέιμς Άιβορι (Αγγλικά: James Ivory) (Μπέρκλεϊ, 7 Ιουνίου 1928) είναι Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός ταινιών. Έχει σκηνοθετήσει πολλές ταινίες εποχής που έχουν σημειώσει μεγάλη επιτυχία, συμπεριλαμβανομένων των Δωμάτιο με Θέα (1985), Μορίς (1987), Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ (1992) και Τα απομεινάρια μιας μέρας (1993). Το 2018, κέρδισε το Όσκαρ καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου για την ταινία Να με φωνάζεις με τ' όνομά σου.
Πρώτα χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννημένος το 1928 στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας, ο Richard Jerome Hazen, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Τζέιμς Αϊβορι πριν του το αλλάξουν οι θετοί γονείς του,[13] μεγάλωσε στην πόλη Klamath Falls του Όρεγκον. Το 1951 ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον και στη συνέχεια φοίτησε στη σχολή κινηματογράφου του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, από την οποία αποφοίτησε το 1957. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του σκηνοθέτησε 3 ταινίες μικρού μήκους, πάνω σε δικά του σενάρια.
Σταδιοδρομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1959 ο Αϊβορι γνώρισε τον ινδικής καταγωγής Ισμαήλ Μέρτσαντ. Οι δυο τους έγιναν σύντροφοι στη ζωή και στα επαγγελματικά, ιδρύοντας το 1961 την εταιρεία κινηματογραφικών παραγωγών Merchant Ivory Productions.[14] Ο στόχος τους ήταν να γυρίζουν στην Ινδία ταινίες στην αγγλική γλώσσα, τις οποίες θα διένειμαν στην διεθνή αγορά. Η παρέα τους συμπληρώθηκε από τη Ρουθ Πράουερ Τζαμπβάλα,[σημ. 1] στην οποία ανατέθηκε να προσαρμόσει για την οθόνη το μυθιστόρημά της «The Householder».[16]. Έπειτα από κάποιες παραγωγές με πολύ μικρή ή και καθόλου επιτυχία, το 1979 ήρθε η πρώτη τους σχετικά επιτυχημένη ταινία: Οι Ευρωπαίοι, μια προσαρμογή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Χένρι Τζέιμς. Η Ρουθ Τζαμπβάλα ήταν εκείνη που πρότεινε να ασχοληθούν με τον Χένρι Τζέιμς. Έτσι, ακολούθησε η μεταφορά στη μεγάλη οθόνη δυο ακόμη μυθιστορημάτων του Τζέιμς, Οι Βοστωνέζοι το 1984 και η Χρυσή κούπα το 2000.
Οι δεκαετίες του '80 και του '90 έμελε να είναι οι χρυσές δεκαετίες για τον Άιβορι και την εταιρία παραγωγής του. Το Δωμάτιο με θέα του 1985 βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του συγγραφέα Ε. Μ. Φόρστερ, απέσπασε σπουδαία βραβεία ( Όσκαρ Καλλιτεχνικής διεύθυνσης, ενδυματολογίας και καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου, BAFTA 1987 Καλύτερης ταινίας, Α' και Β' γυναικείου ρόλου, ενδυματολογίας, καλύτερου σχεδιασμού παραγωγής κ.ά), ενώ είχε και σημαντική εισπρακτική επιτυχία. Αμέσως μετά ακολούθησε η ταινία Μορίς, επίσης βασισμένη σε μυθιστόρημα του Φόρστερ, με τον Άιβορι να κερδίζει τον Αργυρό Λέοντα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας και το πρωταγωνιστικό δίδυμο (Χιού Γκραντ και Τζέιμς Ουίλμπι) να κερδίζει από κοινού το βραβείο καλύτερου ηθοποιού.[17] Το τρίτο εγχείρημα μεταφοράς έργου του Φόρστερ ήταν η Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ το 1992, ενώ Τα απομεινάρια μιας μέρας, που ακολούθησαν την επόμενη χρονιά, ήταν μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Καζούο Ισιγκούρο. Και οι δυο ταινίες ήταν μεγάλες επιτυχίες του Άιβορι και της ομάδας του. Το 1999 το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε Τα Απομεινάρια μιας Μέρας ως την 64η σημαντικότερη βρετανική ταινία του 20ου αιώνα.[18]
Το 2005 το μυθιστόρημα του Ισιγκούρο Η κοντέσα της Σαγκάης[19] μεταφέρεται και αυτό στη μεγάλη οθόνη από τον Άιβορι αλλά δεν γνωρίζει την επιτυχία του προηγούμενου. Ήταν δε η τελευταία ταινία για τον Ισμαήλ Μέρτσαντ, που πέθανε στα 68 του χρόνια κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης.[20] Ο θάνατός του ήταν ένα μεγάλο πλήγμα για τον Άιβορι προσωπικά και είχε αρνητικό αντίκτυπο και στην κινηματογραφική φίρμα τους, που έχει ταυτιστεί με ταινίες υψηλής αισθητικής. Η τελευταία ταινία που σκηνοθέτησε ο Άιβορι ήταν ο Τελευταίος προορισμός,[16] την οποία ολοκλήρωσε με πολλές δυσκολίες, 4 χρόνια μετά τον χαμό του αγαπημένου του συντρόφου και συνεργάτη.[13] Αυτή η ταινία ήταν η 22η και τελευταία συνεργασία του με τη σεναριογράφο Ρουθ Πράουερ Τζαμπβάλα, η οποία απεβίωσε το 2013 σε ηλικία 85 ετών.
Το 2017 βγήκε στους κινηματογράφους η μοναδική, μέχρι στιγμής, ταινία στην οποία ο Άιβορι είχε γράψει το σενάριο αλλά δεν την σκηνοθετούσε. Το Να με φωνάζεις με τ' όνομά σου[21] σκηνοθετήθηκε από τον Λούκα Γκουαντανίνο και πρωτοπροβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σάντανς. Η ταινία βραβεύτηκε στην κατηγορία Διασκευασμένου σεναρίου τόσο στα αμερικάνικα Όσκαρ όσο και στα βρετανικά BAFTA, μάλιστα, ο Άιβορι, στα 89 του χρόνια, έγινε ο γηραιότερος συντελεστής ταινίας που κέρδισε σε αυτά τα βραβεία. Ως σκηνοθέτης είχε προταθεί 3 φορές στα Όσκαρ, (Δωμάτιο με θέα Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ και Τα απομεινάρια μιας μέρας), όμως δεν είχε ποτέ κερδίσει.
Φιλμογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Έτος | Πρωτότυπος τίτλος | Ελληνικός τίτλος | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|
| 1953 | Four in the Morning | μικρού μήκους | |
| 1957 | Venice: Theme and Variations | μικρού μήκους | |
| 1959 | The Sword and the Flute | μικρού μήκους | |
| 1963 | The Householder | ||
| 1964 | The Delhi Way | ντοκιμαντέρ | |
| 1965 | Shakespeare Wallah | ||
| 1969 | The Guru | ||
| 1970 | Bombay Talkie | ||
| 1972 | Savages | ||
| 1975 | Autobiography of a Princess | ||
| 1975 | The Wild Party | Ξέφρενο πάρτυ | |
| 1977 | Roseland | Όνειρα που ξεθωριάζουν | |
| 1978 | Hullabaloo Over Georgie and Bonnie's Pictures | ||
| 1979 | The Europeans | Οι Ευρωπαίοι | |
| 1979 | The Five Forty-Eight | ||
| 1980 | Jane Austen in Manhattan | ||
| 1981 | Quartet | Ερωτικό κουαρτέτο | |
| 1983 | Heat and Dust | Κάψα και σκόνη | |
| 1984 | The Bostonians | Οι Βοστωνέζοι | |
| 1985 | A Room with a View | Δωμάτιο με θέα | |
| 1987 | Maurice | Μορίς | |
| 1989 | Slaves of New York | Σκλάβοι της Νέας Υόρκης | |
| 1990 | Mr. and Mrs. Bridge | Ο κύριος και η κυρία Μπριτζ | |
| 1992 | Howards End | Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ | |
| 1993 | The Remains of the Day | Τα απομεινάρια μιας μέρας | |
| 1995 | Jefferson in Paris | Ο Τζέφερσον στο Παρίσι | |
| 1995 | Lumière and Company | ||
| 1996 | Surviving Picasso | Πέρα από τον Πικάσο | |
| 1998 | A Soldier's Daughter Never Cries | Η κόρη του στρατιώτη δεν κλαίει ποτέ | |
| 2000 | The Golden Bowl | Η χρυσή κούπα | |
| 2003 | Le Divorce | ||
| 2005 | The White Countess | Η κοντέσα της Σαγκάης | |
| 2009 | The City of Your Final Destination | Τελευταίος προορισμός | |
| 2022 | A Cooler Climate | Εύκρατο κλίμα[22] | ντοκιμαντέρ |
| Έτος | Πρωτότυπος τίτλος | Ελληνικός τίτλος | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|
| 1953 | Four in the Morning | μικρού μήκους | |
| 1957 | Venice: Theme and Variations | μικρού μήκους | |
| 1959 | The Sword and the Flute | μικρού μήκους | |
| 1964 | The Delhi Way | ντοκιμαντέρ | |
| 1965 | Shakespeare Wallah | ||
| 1969 | The Guru | ||
| 1970 | Bombay Talkie | ||
| 1972 | Savages | ||
| 1981 | Quartet | Ερωτικό κουαρτέτο | |
| 1987 | Maurice | Μωρίς | |
| 1998 | A Soldier's Daughter Never Cries | Η κόρη του στρατιώτη δεν κλαίει ποτέ | |
| 2003 | Le Divorce | ||
| 2017 | Call Me by Your Name | Να με φωνάζεις με τ' όνομά σου | |
| 2019 | American Marriage | μικρού μήκους | |
| 2022 | A Cooler Climate | Εύκρατο κλίμα | ντοκιμαντέρ |
| 2023 | Brutta Figura | μικρού μήκους |
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) SNAC. w6dk7xc5. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. ivory-james. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb135587428. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Archives West. xv67388.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2020.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2021.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2019.
- ↑ www
.acmi .net .au /creators /22040. - ↑ james-francis-ivory.
- ↑ www
.siv .archives-nationales .culture .gouv .fr /siv /rechercheconsultation /consultation /ir /pdfIR .action?irId=FRAN _IR _026438. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2019. - ↑ www
.europeanfilmacademy .org /Winners-2018 .832 .0 .html. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2020. - ↑ 13,0 13,1 Alexandra Jacobs (1 Νοεμβρίου 2021). «James Ivory, Famous for Buttoned-Up Films, Is Frank About Sex and Much Else in His Memoir». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Our Roots». Επίσημος ιστότοπος της εταιρίας Merchant Ivory Productions. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2024.
- ↑ Janet Watts (3 Απριλίου 2013). «Ruth Prawer Jhabvala obituary». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2024.
- ↑ 16,0 16,1 «Η μεγάλη επιστροφή του Τζέιμς Αϊβορι». Η Καθημερινή από International Herald Tribune. 2 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2024.
- ↑ «ΜΟΡΙΣ/ MAURICE». Περιοδικό Σινεμά/Νύχτες Πρεμιέρας. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Best 100 British films - full list». BBC News. 23 Σεπτεμβρίου 1999. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2024.
- ↑ «ΤΖΕΪΜΣ ΑΪΒΟΡΙ, Η κοντέσα της Σαγκάης». Ο Ριζοσπάστης. 9 Μαρτίου 2006. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2024.
- ↑ «About Ismail Merchant». Merchant Ivory Productions. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2024.
- ↑ Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (8 Αυγούστου 2018). «Να με φωνάζεις με τ' όνομά σου». lifo. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Εύκρατο κλίμα». Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2024.
Βιβλιογραφικές πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ivory, James (2021). Peter Cameron, επιμ. Solid Ivory: Memoirs. Νέα Υόρκη: Farrar, Straus & Giroux. ISBN 978-0374601591.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- James Ivory στην IMDb
- Συνέντευξη με τον Άιβορι και τον Μέρτσαντ για τα γυρίσματα του Μορίς
- Η βράβευση του Άιβορι στα βραβεία BAFTA για το σενάριο της ταινίας Να με φωνάζεις με τ' όνομά σου
