Οι Ενώσεις Ποδοσφαιρικών Σωματείων (Ε.Π.Σ.) αποτελούν τα τοπικά όργανα διοίκησης του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου στην Ελλάδα. Λειτουργούν ως νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.) μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Είναι τα αρμόδια όργανα, μέσω των οποίων γίνεται η εγγραφή των ποδοσφαιρικών σωματείων στα μητρώα της Ε.Π.Ο..[1] Ακόμη είναι υπεύθυνες για τη διεξαγωγή των τοπικών πρωταθλημάτων και κυπέλλων, όπως και των πρωταθλημάτων εφήβων και παίδων.[2] Επίσης, συντονίζουν τις δραστηριότητες των μικτών ομάδων νέων, παίδων και προπαίδων, οι οποίες τις εκπροσωπούν σε εθνικό επίπεδο, συμμετέχοντας στα πρωταθλήματα προεπιλογής εθνικών ομάδων.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, αναγνωρίζεται δειλά - δειλά η αξία της σωματικής άσκησης και εντάσσεται στις παράλληλες δραστηριότητες των σωματείων γενικού χαρακτήρα. Ακολουθούν χρονικά τα αμιγώς αθλητικά σωματεία και τελευταία εμφανίζονται τα σωματεία που εξειδικεύονται σε ένα μόνο σπορ (o Ποδοσφαιρικός Σύλλογος «Γουδή» ήταν ο πρώτος που σχηματίστηκε στην Ελλάδα το 1906, ως αμιγώς ποδοσφαιρικός σύλλογος). Μέσα σε αυτό το γενικότερο πλαίσιο, σχηματίζονται οι πρώτες ερασιτεχνικές ποδοσφαιρικές ενώσεις, με αφετηρία το 1924, οπότε και οργανώνονται οι ΕΠΣΣ στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας, στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη.
Οι 10 πρώτοι Νομοί στους οποίους δημιουργήθηκαν Ε.Π.Σ.: Αθηνών, Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη), Πειραιά, Πατρών (Αχαΐας), Ευβοίας-Βοιωτίας, Θράκης, Ηρακλείου, Θεσσαλίας, Μεσσηνίας, Ανατολικής Μακεδονίας (Καβάλας).
H δεκαετία με την ίδρυση των περισσοτέρων Ενώσεων (1946-1956): Αργολιδοκορινθίας, Ρεθύμνου, Δωδεκανήσου, Λέσβου, Χανίων, Σάμου, Φθιωτιδοφωκίδας, Ηπείρου, Κέρκυρας, Λακωνίας, Αρκαδίας, Κεντρικής-Δυτικής Μακεδονίας (Ημαθίας), Σερρών, Βορειοδυτικής Μακεδονίας (Κοζάνης).
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960, προστίθενται στη λίστα των ΕΠΣ άλλες 4 Ενώσεις: Κιλκίς, Λάρισας, Δράμας, Αργολίδας.
Δεκαετία 1975–1985: προσθήκη 12 ακόμη Ε.Π.Σ. (Καστοριάς, Ξάνθης, Φλώρινας, Κεφαλληνίας-Ιθάκης, Κυκλάδων, Πιερίας, Άρτας, Πρέβεζας-Λευκάδας, Γρεβενών, Λασιθίου, Θεσπρωτίας, Φωκίδας).
Περίοδος 1986–2003: Oι τελευταίες Ε.Π.Σ. (Ζακύνθου, Ευρυτανίας, Ανατολικής Αττικής, Δυτικής Αττικής) ολοκλήρωσαν τον χάρτη του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου.
Η A΄ κατηγορία των τοπικών ενώσεων θεωρείται πλέον η τέταρτη στο ελληνικό ποδόσφαιρο μετά την κατάργηση της Δ΄ Εθνικής το 2013. Η ιστορική κατάταξη στην πυραμίδα του ελληνικού ποδοσφαίρου (1959–Σήμερα):
Τα πρωταθλήματα των Ε.Π.Σ. περιλαμβάνουν συνολικά μέχρι τέσσερις κατηγορίες.[2] Οι πρωταθλήτριες και τρεις δευτεραθλήτριες ομάδες των ανωτάτων κατηγοριών των Ε.Π.Σ., τις περιόδους 2013–2016 και 2022–Σήμερα, μετέχουν σε ειδικό πρωτάθλημα με την επωνυμία «Πρωτάθλημα Πρωταθλητριών Ε.Π.Σ.», που σκοπό έχει τον καθορισμό των ομάδων που προβιβάζονται στη Γ΄ Εθνική Κατηγορία.[9]
Κατά τις αγωνιστικές περιόδους 1971–2018, τα κύπελλα των Ε.Π.Σ. αποτελούσαν την πρώτη φάση του Κυπέλλου Ερασιτεχνών Ελλάδας, κατά την οποία αναδεικνύονταν οι κυπελλούχοι που εν συνεχεία μετείχαν στη δεύτερη φάση της διοργάνωσης, την οποία προκήρυσσε η Ε.Π.Ο.. Η συμμετοχή των ομάδων που αγωνίζονται σε ερασιτεχνική εθνική κατηγορία και στις ανώτατες κατηγορίες των κατά τόπους Ε.Π.Σ., είναι υποχρεωτική, ενώ για τις υπόλοιπες ομάδες η συμμετοχή είναι προαιρετική.[2]
