Τουμπεκί (μυθιστόρημα)

Τουμπεκί

Συγγραφέας	Πέτρος Πικρός
Γλώσσα	Ελληνικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	1927
Πολιτιστικό κίνημα	Νατουραλισμός
Μορφή	Μυθιστόρημα
Σειρά	Χαμένα κορμιά
Τόπος	Αθήνα
LC Class	OL24529095M
δεδομένα ()

Το Τουμπεκί είναι νατουραλιστικό μυθιστόρημα του Πέτρου Πικρού, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Αθήνα το 1927.

Πληροφορίες

Το Τουμπεκί εκδόθηκε στα τέλη του 1927 από τις εκδόσεις Ν. Θεοφανίδη-Σ. Λαμπαδαρίδη και με το οποίο ολοκληρώνεται η τριλογία Χαμένα κορμιά. Χωρίς κάποιον ειδολογικό προσδιορισμό, συνοδευόταν με σημείωμα «Μερικές εξηγήσεις» και στο τέλος «Σύντομο γλωσσάριο της ελληνικής argot». Ο Πικρός έχοντας την εμπειρία των κρατητηρίων της Ασφάλειας λόγω πολιτικής δράσης, μεταφέρει την εμπειρία του από τον συγχρωτισμό του με ποινικούς κρατουμένους. Έχουν προηγηθεί άρθρα του στον Ριζοσπάστη, στην Εσπέρα και στον Ελεύθερο Τύπο, στα 1925 και 1926, όπου σχολιάζει τη σκοπιμότητα και τον κοινωνικό ρόλο των φυλακών.

Περιεχόμενο

Ο Αράπης είναι ο κεντρικός ήρωας, αρχηγός σπείρας του αθηναϊκού υποκόσμου, ληστής, προαγωγός, έμπορος ναρκωτικών και κατά περίσταση δολοφόνος. Οι βασικοί χώροι δράσης είναι οι οίκοι ανοχής και οι φυλακές. Ο Αράπης έρχεται στην Ελλάδα από την Κωνσταντινούπολη με σκοπό να αναπτύξει την εγκληματική του δράση. Προστάτης και αγαπητικός μιας πόρνης, μητέρας/πατρόνας ενός πορνείου που συντηρεί και συντηρείται από νεαρές πόρνες. Στον κόσμο αυτόν δρουν οι «ταράφες» ή φατρίες, αντιμαχόμενες μεταξύ τους με κυρίαρχη εκείνη του Αράπη. Συγκρούεται συχνά με την αστυνομία, στην οποία υπάρχουν υψηλά ιστάμενοι οι οποίοι εξαγοράζονται. Προετοιμάζεται μια μεγάλη ληστεία σε πλουσιόσπιτο στα περίχωρα της Αθήνας. Η κλοπή γίνεται αλλά ένα απρόβλεπτο γεγονός αναγκάζει τον Αράπη να πραγματοποιήσει ένα φόνο και μετά ακόμα έναν: σκοτώνει ένα συνεργάτη του ο οποίος έχει υποστεί καρδιακό επεισόδιο. Θα συλληφθεί και θα οδηγηθεί στη φυλακή. Εκεί θα αναμετρηθεί με έναν άλλο κακοποιό με το ψευδώνυμο «Εγγλέζος».

Τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά

Όπως σημειώνει ο Αλέξανδρος Αργυρίου, το μυθιστόρημα «διαβάζεται ως ένα κλασικό ρεαλιστικό έργο, αποδίδει τους χαρακτήρες με ενάργεια, προχωρεί το μύθο του ομαλά μεταβαίνει από κατάσταση σε κατάσταση πειστικά και εξελίσσεται συντηρώντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Ο αφηγητής δεν συμπίπτει με κανένα ήρωα του έργου […] Τα σχόλια του αφηγητή αφθονούν σε πολλά σημεία της αφήγησης» για να ενημερώσει τον αναγνώστη για πράγματα που δεν ξέρει, αλλά και σχόλια σε ζητήματα θεωρίας που ασπάζεται ο συγγραφέας είναι υπερβολικά διδακτικά. Η Χριστίνα Ντουνιά επισημαίνει πως ο Πικρός ακολουθεί ρεαλιστικά και νατουραλιστικά αφηγηματικά μοντέλα. Εισάγει καινοτομίες στη θεματική της πεζογραφίας, των μοτίβων και των γλωσσικών ιδιωμάτων. Η ρεαλιστική στροφή του είναι προϊόν του λογοτεχνικού είδους που καλλιεργεί, του μυθιστορήματος, αλλά και των κοινωνικών στοχεύσεών του που είναι να κάνει πιο κατανοητή γραφή στο δικό του αναγνωστικό κοινό. Από τους νατουραλιστές υιοθετεί την τολμηρή ανάδειξη των πιο αποκρουστικών όψεων της ανθρώπινης και κοινωνικής εξαθλίωσης. Κατά την ίδια, το Τουμπεκί «πείθει για την αυθεντικότητα της περιγραφής και την πρωτοτυπία της ιστορίας».

Η πρόσληψή του

Ο Γ. Βουγάς σε άρθρο του στο περιοδικό Ελληνικά Γράμματα του Ηρακλείου μέμφθηκε τον Πικρό για λογοκλοπή από τα μυθιστορήματα L'Équipe (Η Ομάδα) του Francis Carco και Αmants et voleurs (Εραστές και ληστές) του Tristant Bernard. Ωστόσο αναγνωρίζει στις αρετές του το ζωντανό ύφος λόγω της δημοσιογραφικής εμπειρίας του συγγραφέα.

Ο Αιμίλιος Χουρμούζιος, υπογράφοντας ως Ανδρέας Ζεβγάς στη Νέα Επιθεώρηση τον Φεβρουάριο του 1928, σημειώνει πως το έργο αυτό κατατάσσεται στην κατηγορία των έργων που θέλουν να εξετάσουν ένα κοινωνικό φαινόμενο. Επισημαίνει τη βαθιά ψυχολόγηση της ελάχιστης λεπτομέρειας της αφήγησης της ληστείας του σπιτιού και του διπλού φονικού. «Οι τύποι του έργου δεν είναι εξαιρετικές ατομικότητες, αντιπροσωπέυουν ορισμένες κοινωνικές ομάδες. Και στο γεγονός αυτό στηρίζεται αναμφισβήτητα η αξία του βιβλίου.» Ο Χουρμούζιος επισημαίνει την όχι αξιοκαταφρόνητη επιστημονική διάγνωση που επιχειρεί ο Πικρός και την μαρξιστική προσέγγιση της εγκληματικότητας: «Ο Πικρός μάς δίνει αδρά δείγματα ωριμασμένης προλεταριακής αντίληψης, τεχνικής αρτιότητας και βαθιάς ισορροπημένης παρατηρητικότητας.» Ο Χουρμούζιος θεωρεί το έργο αντιπροσωπευτικό δείγμα «προλεταριακής λογοτεχνίας» που δεν προωθεί εμφανώς τις επαναστατικές-προλεταριακές ιδέες, αλλά περιορίζεται στο να αναδείξει τη σαθρότητα της αστικής κοινωνίας με εμβάθυνση στο κοινωνικό περιθώριο. Κατά τον Κόκορη, ο Χουρμούζιος αντιφάσκει απηχόντας μία θεωρητική σύγχυση αλλά και την έντονη αναζήτηση θεωρητικών στηριγμάτων που διέκρινε την αριστερή διανόηση της εποχής.

Τέλος, ο Βασίλης Ρώτας, τον Μάρτιο του 1928 στα Ελληνικά Γράμματα, επισήμανε στις αρετές του έργου το ότι κατορθώνει να παρουσιάσει με τρόπο καλλιτεχνικό πρόσωπα και καταστάσεις αποτροπιαστικές, πως οι διάλογοι είναι ζωντανοί, η γλώσσα περιποιημένη, η παρομοίωση παραστατική και ότι το μάτι του αφηγητή είναι «διαπεραστικό».

Πηγές

• Αργυρίου, Αλέξανδρος (1996). «Πέτρος Πικρός: Παρουσίαση ανθολόγηση». Στο: Μπιλίρη, Παναγιώτα, επιμ. Η μεσοπολεμική πεζογραφία. Από τον Πρώτο ως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1939), Τόμος ζ΄. Αθήνα: Εκδόσεις Σοκόλη. σελίδες 206–251. ISBN 9789607210234. 
• Αργυρίου, Αλέξανδρος (2001). Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1918-1940), Τόμος α΄. Αθήνα: Καστανιώτης. 
• Κόκορης, Δημήτρης (1999). Όψεις των σχέσεων της αριστεράς με τη λογοτεχνία στο μεσοπόλεμο (1927-1936). Πάτρα: Αχαΐκές Εκδόσεις. ISBN 9607960203. 
• Ντουνιά, Χριστίνα (2010). «Εισαγωγή». Τουμπεκί. By Πικρός, Πέτρος. Αθήνα: Άγρα. σελίδες 9–29. ISBN 9789603258964. 
• Πικρός, Πέτρος (2010). Τουμπεκί. Αθήνα: Άγρα. ISBN 9789603258964.