Τρίγλυφος

Εναλλαγή τρίγλυφων και μετόπων στην ζωφόρο του ναού Γ στον Σελινούντα

Η τρίγλυφος (ή τρίγλυφο, πληθ. τρίγλυφα) είναι στοιχείο της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Ονομάζεται τρίγλυφο από την χαρακτηριστική του εμφάνιση, η οποία επιτυγχάνεται όταν επάνω στην τετράπλευρη πλάκα ή επιφάνεια σκαλιστούν δύο μεσαία αυλάκια, που ονομάζονται γλυφές, και δύο λεπτότερα ακραία αυλάκια, οι ημιγλυφές. Όταν έχουμε τις δύο γλυφές, λείπουν όμως οι ημιγλυφές, τότε το ίδιο σχέδιο ονομάζεται δίγλυφο αντί για τρίγλυφο.

Προέλευση και ερμηνεία

Τρίγλυφα παρουσιάστηκαν τον 7ο αιώνα π.Χ. ως διαρρυθμιστικό και διακοσμητικό στοιχείο της ζωφόρου στον δωρικό ρυθμό και συναντάται ιδιαίτερα στους ιερούς ναούς. Επειδή δεν έχουμε στοιχεία περί της προέλευσης των τριγλύφων, οι κλασικοί αρχαιολόγοι βασίζονται στην καθιερωμένη ερμηνεία που θέλει την τρίγλυφο να είναι παραδοσιακή διακοσμητική απομίμηση σε μάρμαρο του εξωτερικά ορατού προγενέστερου αρχιτεκτονικού στοιχείου της εσωτερικής ένωσης οριζόντιων ξύλινων δοκών και κάθετα στο επιστύλιο στους αρχαϊκούς ελληνικούς ναούς των πιο αρχαιότερων χρόνων. Αντίθετα με την ερμηνεία αυτή υπάρχει και μια σύγχρονη εικασία, σύμφωνα με την οποία τα τρίγλυφα των ζωφόρων είχαν μόνο διακοσμητικό χαρακτήρα και δεν προέρχονται από την ξύλινη κατασκευή των αρχαϊκών ναών. Στην ελληνιστική εποχή συναντούμε και τρίγλυφα, από τα οποία απουσιάζουν οι γλυφές εντελώς, ενώ είναι διακοσμημένα με ανάγλυφους τρίποδες, σκεύη σπονδών ή άλλων παρόμοιων αντικειμένων. Τέτοιου είδους τρίγλυφα συναντούμε στα μικρά προπύλαια της Ελευσίνας και σε ένα επεξεργασμένο μάρμαρο στη Σάμο.

Πηγές

• N. Weickenmeier: Theorienbildung zur Genese des Triglyphon. 1985.
• E.-L. Schwandner: Der ältere Porostempel der Aphaia auf Aegina. 1985, S. 117 ff.
• Dieter Mertens: Der alte Heratempel in Paestum und die archaische Baukunst in Unteritalien. 1993, S. 103 ff.