Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νορβηγία το 2011

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τα κατεστραμμένα γραφεία αμέσως μετά την έκρηξη της βόμβας

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νορβηγία στις 22 Ιουλίου του 2011[1] ήταν δύο διαδοχικές τρομοκρατικές επιθέσεις μοναχικού λύκου από τον Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ κατά της κυβέρνησης, του άμαχου πληθυσμού και μιας θερινής κατασκήνωσης της Ενωσης νεολαίας των Εργατικών (AUF), στις οποίες σκοτώθηκαν 77 άτομα.

Η πρώτη επίθεση ήταν μια έκρηξη βόμβας σε αυτοκίνητο στο Όσλο στο Regjeringskvartalet, την κυβερνητική συνοικία της Νορβηγίας, στις 15:25:22 (CEST).[2] Η βόμβα ήταν τοποθετημένη μέσα σε ένα φορτηγό[3] δίπλα στον πύργο που στέγαζε το γραφείο του τότε Πρωθυπουργού Γενς Στόλτενμπεργκ.[4] Η έκρηξη σκότωσε οκτώ άτομα και τραυμάτισε τουλάχιστον 209, τα 12 σοβαρά.[5][6][7]

Η δεύτερη επίθεση πραγματοποιήθηκε λιγότερο από δύο ώρες αργότερα σε μια θερινή κατασκήνωση στο νησί Οτόγια στο Τυριφιόρντεν της περιφέρειας Βίκεν. Το στρατόπεδο οργανώθηκε από το AUF, το τμήμα νεολαίας του κυβερνώντος Νορβηγικού Εργατικού Κόμματος (AP). Ο Μπρέιβικ, ντυμένος με αυτοσχέδια αστυνομική στολή και δείχνοντας πλαστή ταυτότητα,[8][9] πήγε με πορθμείο στο νησί και άνοιξε πυρ εναντίον των συμμετεχόντων, σκοτώνοντας 69[10][11][12] και τραυματίζοντας τουλάχιστον 110, τους 55 σοβαρά.[6][7] Μεταξύ των νεκρών ήταν φίλοι του Στόλτενμπεργκ και ο ετεροθαλής αδελφός της πριγκίπισσας του στέμματος της Νορβηγίας Μέτε-Μάριτ.[13]

Η επίθεση ήταν η πιο φονική στη Νορβηγία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο[14][15] και οι πυροβολισμοί στην Ουτόγια παραμένουν μέχρι σήμερα (2020) οι φονικότεροι μαζικοί πυροβολισμοί από ένα μοναχικό δράστη στην ιστορία. Μια έρευνα διαπίστωσε ότι ένας στους τέσσερις Νορβηγούς γνώριζε κάποιον που επηρεάστηκε από αυτούς.[16] Η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ και διάφορες χώρες εξέφρασαν την υποστήριξή τους στη Νορβηγία και καταδίκασαν τις επιθέσεις. Η Εκθεση Γκγερβ του 2012 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αστυνομία της Νορβηγίας θα μπορούσε να είχε αποτρέψει τη βομβιστική επίθεση και να συλλάβει τον Μπρέιβικ γρηγορότερα στην Ουτόγια και ότι έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί μέτρα για την πρόληψη περαιτέρω επιθέσεων και «μετριασμού των αρνητικών επιπτώσεων».[17]

Η Νορβηγική Αστυνομία συνέλαβε τον Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ, έναν 32χρονο Νορβηγό δεξιό εξτρεμιστή[18] στο νησί Ουτόγια[19] ως κατηγορούμενο και για τις δύο επιθέσεις.[20] Η δίκη του πραγματοποιήθηκε μεταξύ 16 Απριλίου και 22 Ιουνίου 2012 στο Δικαστήριο του Όσλο, όπου ο Μπρέιβικ παραδέχθηκε ότι πραγματοποίησε τις επιθέσεις, αλλά αρνήθηκε την ενοχή για κακούργημα και ισχυρίστηκε αυτοάμυνα (jus requitatis).[21] Στις 24 Αυγούστου ο Μπρέιβικ κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε σε 21 χρόνια προληπτικής κράτησης στη φυλακή, τη μέγιστη επιτρεπόμενη ποινή στη Νορβηγία. Η ποινή μπορεί να παραταθεί επ 'αόριστον εφόσον ο κρατούμενος θεωρείται απειλή για την κοινωνία.

Προετοιμασία των επιθέσεων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπρέιβικ ισχυρίζεται ότι ξεκίνησε τον προγραμματισμό των τρομοκρατικών πράξεων το 2002, σε ηλικία 23 ετών. Συμμετείχε για χρόνια σε συζητήσεις σε διαδικτυακά φόρουμ και μιλούσε κατά του Ισλάμ και της μετανάστευσης.[22] Προετοιμαζόταν για τις επιθέσεις τουλάχιστον από το 2009, αν και έκρυψε τις βίαιες προθέσεις του.[23][24][25][26]

Αποτυχημένη προσπάθεια αγοράς όπλων στην Πράγα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπρέιβικ πέρασε έξι ημέρες στην Πράγα στα τέλη Αυγούστου και στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2010. Μετά την έρευνά του στο Διαδίκτυο ο Μπρέιβικ σημείωσε ότι "η Πράγα είναι γνωστή ως ίσως το πιο σημαντικό σημείο διέλευσης για παράνομα ναρκωτικά και όπλα στην Ευρώπη". Παρά το γεγονός ότι η Πράγα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας μεταξύ των ευρωπαϊκών πρωτευουσών,[27] ο Μπρέιβικ εξέφρασε επιφυλάξεις για την προσωπική του ασφάλεια, γράφοντας ότι (πριν από το ταξίδι του εκεί) πίστευε ότι η Πράγα ήταν ένα επικίνδυνο μέρος με "πολλούς βάναυσους και κυνικούς εγκληματίες".[28]

Κατέβασε τα πίσω καθίσματα του Hyundai Atos του για να έχει αρκετό χώρο για τα πυροβόλα όπλα που ήλπιζε να αγοράσει. Μετά από δύο ημέρες πήρε ένα προσπέκτους για μια επιχείρηση εξόρυξης ορυκτών, που υποτίθεται ότι του έδινε άλλοθι σε περίπτωση που κάποιος τον υποψιαζόταν ότι ετοίμαζε τρομοκρατική επίθεση. Ήθελε να αγοράσει ένα τουφέκι τύπου AK-47 (αυτό το όπλο δεν είναι συνηθισμένο στη χώρα, σε αντίθεση με το Vz. 58,[29]), ένα πιστόλι Glock, χειροβομβίδες και ένα αντιαρματικό ρουκετοβόλο.

Ο Μπρέιβικ είχε εκτυπώσει πολλά ψεύτικα αστυνομικά σήματα για να φορέσει με αστυνομική στολή, που την είχε αποκτήσει παράνομα στο Διαδίκτυο και που φορούσε αργότερα κατά τη διάρκεια της επίθεσης. Σε αντίθεση με τις προσδοκίες του δεν μπόρεσε να πάρει πυροβόλα όπλα στην Τσεχία, σχολιάζοντας ότι ήταν η «πρώτη μεγάλη αποτυχία στην επιχείρησή του». Τελικά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Πράγα «απέχει πολύ από μια ιδανική πόλη για να αγοράσει όπλα», τίποτα σαν «αυτό που ανέφερε το BBC» και ότι ένιωθε «ασφαλέστερος στην Πράγα από ό, τι στο Όσλο».[26][28][30]

Εξοπλισμός στη Νορβηγία και μέσω του Διαδικτύου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχικά ο Μπρέιβικ σκόπευε να προσπαθήσει να αποκτήσει όπλα στη Γερμανία ή τη Σερβία αn η αποστολή του στην Πράγα αποτύγχανε. Η απογοήτευση στην Τσεχία τον οδήγησε να προμηθευτεί τα όπλα του μέσω νομικών καναλιών. Αποφάσισε να αποκτήσει ένα ημιαυτόματο τουφέκι και ένα πιστόλι Glock νόμιμα στη Νορβηγία, σημειώνοντας ότι είχε «καθαρό ποινικό μητρώο, άδεια κυνηγιού και δύο όπλα ήδη για επτά χρόνια ", και ότι η απόκτηση των όπλων νόμιμα δεν πρέπει επομένως να αποτελεί πρόβλημα".

Ενα διαμετρήματος .223 Mini-14, κατασκευής Sturm Ruger, μοντέλο όπλου, που αγόρασε ο Αντερς Μπρέιβικ

Όταν επέστρεψε στη Νορβηγία ο Μπρέιβικ έλαβε νόμιμη άδεια για μια ημιαυτόματη καραμπίνα Ruger Mini-14 διαμετρήματος .223, φαινομενικά για κυνήγι ελαφιών. Το αγόρασε στα τέλη του 2010 έναντι 1.400 €. Ήθελε να αγοράσει μια ημιαυτόματη καραμπίνα Ruger Mini-30 7.62×39mm, αλλά αποφάσισε για άγνωστους λόγους να αγοράσει το Mini-14.

Η απόκτηση άδειας για το πιστόλι αποδείχθηκε πιο δύσκολη, καθώς έπρεπε να αποδείξει τακτική συμμετοχή σε αθλητική λέσχη. Αγόρασε επίσης δέκα περιοδικά για το τουφέκι από έναν προμηθευτή των Ηνωμένων Πολιτειών και έξι περιοδικά για το πιστόλι στη Νορβηγία. Από τον Νοέμβριο του 2010 ως τον Ιανουάριο του 2011 έκανε 15 προπονήσεις στο Σκοπευτικό Σύλλογο του Όσλο και στα μέσα Ιανουαρίου εγκρίθηκε η αίτησή του για αγορά πιστολιού Glock.[31][32]

Ο Μπρέιβικ ισχυρίστηκε στο μανιφέστο του ότι είχε αγοράσει 300 γραμμάρια νιτρικού νατρίου[33] από ένα πολωνικό κατάστημα αντί 10 €. Η Πολωνική Υπηρεσία Πληροφοριών πήρε συνέντευξη από τον ιδιοκτήτη της εταιρείας στις 24 Ιουλίου 2011.[34] Οι αγορές του Μπρέιβικ στην Πολωνία οδήγησαν αρχικά στην κατάταξή του στη λίστα παρακολούθησης των Πολωνικών μυστικών υπηρεσιών, που όμως δεν ενήργησαν επειδή δεν πίστευαν ότι οι ενέργειές του ήταν σχετικές με τις τρομοκρατικές τους ανησυχίες.[35]

Είχε επίσης προγραμματίσει έναν τελευταίο εκκλησιασμό του (στην Εκκλησία Φρόγκνερ του Όσλο) πριν από την επίθεση.

Η Γεωφάρμα Μπρέιβικ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 18 Μαΐου 2009 ο Μπέριγκ Μπρέιβικ δημιούργησε μια ατομική επιχείρηση, ονόματι Γεωφάρμα Μπρέιβικ, μια εταιρεία που ιδρύθηκε με τον πλασματικό σκοπό την καλλιέργεια λαχανικών, πεπονιών, ριζών και βολβών.[36][37] Ο πραγματικός σκοπός ήταν να αποκτήσει πρόσβαση σε χημικές ουσίες και υλικά, ειδικά λιπάσματα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή εκρηκτικών χωρίς να προκαλέσουν υποψίες.

Εδρα της επιχείρησης δηλώθηκε το Εμοτ της περιφέρειας Χέντμαρκ. Στις 4 Μαΐου 2011 ο Μπρέιβικ αγόρασε 6 τόνους λιπάσματος μέσω της Γεωφάρμα, 3 τόνους νιτρικού αμμωνίου και 3 τόνους νιτρικού αμμωνίου του ασβεστίου. Σύμφωνα με τους γείτονες όλο το λίπασμα αποθηκεύτηκε στον αχυρώνα του.[38] Μετά από ανακατασκευή της βόμβας με ισοδύναμη ποσότητα λιπάσματος στο αγρόκτημα στο Εμοτ ειδικοί της αστυνομίας και των εκρηκτικών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η βόμβα είχε βάρος 950 κιλά,[39] περίπου του ίδιου μεγέθους με εκείνη που χρησιμοποιήθηκε στη βομβιστική επίθεση στο Μπαλί του 2002 βομβαρδισμοί. Στη συνέχεια υπήρξε σημαντική συζήτηση στη Νορβηγία για το πώς ένας ερασιτέχνης θα μπορούσε να αποκτήσει τόσο σημαντικές ποσότητες λιπασμάτων και να κατασκευάσει και να τοποθετήσει ένα τέτοιο φονικό όπλο στο κέντρο του Regjeringskvartalet μόνος του. Το συμπέρασμα ήταν ότι δεν υπήρχε νομοθεσία που να εμποδίζει τις γεωργικές επιχειρήσεις να αγοράζουν όσα λιπάσματα ήθελαν και ότι δεν υπήρχε τίποτα ύποπτο για την αγορά του Μπρέιβικ.[40] Αυτό επιβεβαιώθηκε από τη διευθύντρια της Νορβηγικής Αστυνομικής Υπηρεσίας Ασφάλειας, Γιάνε Κρίστιανσεν, που δήλωσε ότι «ούτε καν η Στάζι δεν θα μπορούσε να αποτρέψει αυτήν την επίθεση».[41]

Η εταιρεία ανέφερε τουλάχιστον δύο Σουηδούς υπαλλήλους στο Facebook, αλλά είναι άγνωστο αν υπήρχαν αυτά τα άτομα.[42]

Τον Απρίλιο του 2011 ανέφερε τη μετακίνησή του από το Όσλο στο αγρόκτημα Βόλστουα στον δήμο Εμοτ, περίπου 9 χιλιόμετρα νότια του κοινοτικού κέντρου Ρένα, στην ανατολική πλευρά της Γκλόμα.[43] Η αγροτική του εταιρεία διευθυνόταν από το αγρόκτημα και του έδωσε πρόσβαση σε συστατικά για εκρηκτικά.[44]

Η βόμβα αυτοκινήτου των 950 κιλών εξερράγη στο κέντρο του Όσλο στις 22 Ιουλίου 2011, όπου σκότωσε οκτώ άτομα.[45] Είχε περίπου 1.000 έως 1.500 κιλά πρόσθετου υλικού που παρέμειναν στο αγρόκτημα και μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή μιας δεύτερης βόμβας.[46]

Εκπαίδευση στα όπλα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από την επίσκεψη σε σκοπευτήρια και σε χώρες με χαλαρούς νόμους για τα όπλα για να αναπτύσσει την ικανότητά του, το μανιφέστο του Μπρέιβικ λέει ότι έκανε χρήση του βιντεοπαιχνιδιού Call of Duty: Modern Warfare 2 ως εκπαιδευτικό βοήθημα ενώ χρησιμοποίησε το World of Warcraft ως κάλυψη για την εκτεταμένη περίοδο απομόνωσής του.[47] Είπε επίσης ότι βελτίωσε τις ικανότητές του στη σκοποβολή χρησιμοποιώντας ένα ολογραφικό θέαμα στο παιχνίδι παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια των επιθέσεων.[48]

Η έκρηξη στο κέντρο του Όσλο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ένα γραφικό που απεικονίζει την τοποθέτηση της βόμβας αυτοκινήτου στην κυβερνητική συνοικία του Όσλο στις 22 Ιουλίου 2011
  • G: Υπουργείο Οικονομικών
  • H: Γραφείο του Πρωθυπουργού και του Υπουργείου Δικαιοσύνης και της Αστυνομίας
  • S: Υπουργείο Υγείας και Υπηρεσιών Πρόνοιας
  • Y: Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας
  • R4: Υπουργεία Πετρελαίου και Ενέργειας και Εμπόριου και Βιομηχανίας.
  • R5: Υπουργεία Μεταφορών και Επικοινωνιών, Πολιτισμού, Γεωργίας και Τροφίμων, Κυβερνητικής Διοίκησης, Μεταρρυθμίσεων και Εκκλησιαστικών Θεμάτων, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Παιδιών, Ισότητας και Κοινωνικής Ενταξης.
Φορτηγά Volkswagen Crafter, παρόμοια με εκείνο, όπου είχε τοποθετηθεί η βόμβα

Στις 22 Ιουλίου 2011, στις 15:25:22 (CEST) εξερράγη μια βόμβα στο Regjeringskvartalet, στο κέντρο του Όσλο. Η βόμβα ήταν τοποθετημένη σε ένα λευκό Volkswagen Crafter που στάθμευσε μπροστά από το μπλοκ H,[49] που στέγαζε το Γραφείο του Πρωθυπουργού, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Αστυνομίας, καθώς και πολλά άλλα κυβερνητικά κτίρια, όπως το Υπουργείο Πετρέλαιου και Ενέργειας (R4), το Υπουργείο Οικονομικών (μπλοκ G), το Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας (μπλοκ Y) και το Ανώτατο Δικαστήριο της Νορβηγίας (πίσω από το μπλοκ G).[50][51]

Το Crafter καταγράφηκε από κάμερες παρακολούθησης καθώς εισήλθε στην οδό Grubbegata από το Grensen στις 15:13:23. Το φορτηγό σταμάτησε στις 15:13:43, 200 μέτρα πριν από το μπλοκ H. Εμεινε εκεί με αναμμένα τα αλάρμ για 1 λεπτό και 54 δευτερόλεπτα. Στη συνέχεια ο οδηγός οδήγησε τα τελευταία 200 μέτρα και στάθμευσε το φορτηγό μπροστά από την κύρια είσοδο του κεντρικού κυβερνητικού κτηρίου.[52][53] Το φορτηγό στάθμευσε στις 15:16:30. Η μπροστινή πόρτα του φορτηγού άνοιξε 16 δευτερόλεπτα αργότερα και μετά από άλλα 16 δευτερόλεπτα ο οδηγός βγήκε από το φορτηγό. Στάθηκε έξω από αυτό για 7 δευτερόλεπτα πριν απομακρυνθεί γρήγορα προς τον πύργο Hammersborg, όπου είχε ένα άλλο αυτοκίνητο παρκαρισμένο.[54]

Ο οδηγός ήταν ντυμένος σαν αστυνομικός και είχε ένα όπλο στο χέρι του και ένα αστυνομικό κράνος με ασπίδα προσώπου κάλυπτε το πρόσωπό του. Ο Μπρέιβικ δεν ταυτοποιήθηκε με βεβαιότητα.[55]

Η έκρηξη πυροδότησε πυρκαγιές στο μπλοκ Η (H-blokka) και στο R4 και το ωστικό κύμα έσπασε τα παράθυρα σε όλους τους ορόφους, καθώς και στα γραφεία της εφημερίδας VG και σε άλλα κτίρια στην άλλη πλευρά της πλατείας.[56] Οι δρόμοι της περιοχής ήταν γεμάτοι με γυαλιά και συντρίμμια. Ένα σύννεφο λευκού καπνού αναφέρθηκε καθώς μια φωτιά συνέχισε να καίει στο Υπουργείο Πετρελαίου και Ενέργειας. Η έκρηξη ακούστηκε τουλάχιστον 7 χιλιόμετρα μακριά.

Στις 15:26 η αστυνομία έλαβε το πρώτο μήνυμα για την έκρηξη και στις 15:28 η πρώτη αστυνομική περιπολία ανέφερε ότι έφτασε επί τόπου. Ταυτόχρονα αναφέρθηκε στο πρακτορείο ειδήσεων NTB ότι ο πρωθυπουργός ήταν σώος και αβλαβής.

Ένας μάρτυρας κάλεσε την αστυνομία στις 15:34 αναφέροντας για ένα άτομο με αστυνομική στολή που κρατά ένα πιστόλι στο χέρι του, να μπαίνει σε ένα ιδιωτικό όχημα, ένα Fiat Doblò.[57] Οι πληροφορίες - συμπεριλαμβανομένου του αριθμού πινακίδας κυκλοφορίας του οχήματος και της περιγραφής του ύποπτου - γράφτηκαν σε κίτρινη σημείωση και παραδόθηκαν στο κέντρο της αστυνομικής επιχείρησης όπου έμειναν για είκοσι λεπτά πριν κληθεί τηλεφωνικά ο μάρτυρας. Ο αριθμός πινακίδας κυκλοφορίας δεν μεταδόθηκε στο αστυνομικό ραδιόφωνο παρά μόνο δύο ώρες αργότερα.

Μετά την έκρηξη η αστυνομία εκκαθάρισε την περιοχή και έψαξε για τυχόν επιπλέον εκρηκτικές συσκευές.[58] Μέσα των μέσων ενημέρωσης η αστυνομία προέτρεψε τους πολίτες να εκκενώσουν το κεντρικό Όσλο.[59]

Η αστυνομία αργότερα ανακοίνωσε ότι η βόμβα αποτελείτο από ένα μείγμα λιπασμάτων και μαζούτ (ANFO), παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε στη Βομβιστική επίθεση της Οκλαχόμα Σίτι.[60][61]

Η έκρηξη καταγράφηκε από πολλές κάμερες ασφαλείας.[62]

Εικόνα αμέσως μετά την έκρηξη στο κέντρο του Όσλο

Επιπτώσεις στις μεταφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αμέσως μετά την έκρηξη η περιοχή που περιβάλλει τα κατεστραμμένα κτίρια αποκλείστηκε και εκκενώθηκε. Ζητήθηκε από τους ανθρώπους να παραμείνουν ήρεμοι και να εγκαταλείψουν το κέντρο της πόλης αν ήταν δυνατόν, αλλά δεν υπήρχε γενική εκκένωση. Το μετρό του Όσλο παρέμεινε σε λειτουργία, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του δικτύου του τραμ του Όσλο, αν και με διακοπές, εκτός από τη γραμμή μέσω της Grensen (του δρόμου μεταξύ της Πλατείας Prof. Aschehoug και του Stortorvet).[63] Τα λεωφορεία συνέχισαν επίσης να κυκλοφορούν, αν και τουλάχιστον ένα αρθρωτό λεωφορείο στη γραμμή No.37, που είχε στάση έξω από το Υπουργείο Οικονομικών, επιτάχθηκε για να μεταφέρει τους ελαφρά τραυματίες.

Μια επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με το BBC από έναν ταξιδιώτη έδειξε ότι η αστυνομία διεξήγε έρευνες σε ύποπτα αυτοκίνητα στον δρόμο προς το αεροδρόμιο του Όσλο, Gardermoen,[64] που παρέμεινε ανοιχτό.[65][66]

Η Γραμμή Gardermoen μεταξύ του Λίλεστρεμ και του Αεροδρομίου του Όσλο έκλεισε όταν βρέθηκε ένα ύποπτο πακέτο κοντά στις ράγες.[67] Το ίδιο συνέβη και στα γραφεία της TV 2, που εκκενώθηκαν αφού βρέθηκε ύποπτο πακέτο έξω από το κτίριο.[68]

Η Σφαγή στην Ουτόγια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Προσωρινό μνημείο με την Ουτόγια στο βάθος

Η επίθεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περίπου μιάμιση ώρα μετά την έκρηξη στο Όσλο,[69] ο Μπρέιβικ, ντυμένος με αστυνομική στολή και παρουσιαζόμενος ως "Μάρτιν Νίλσεν" από το Αστυνομικό Τμήμα του Όσλο,[70] επιβιβάστηκε στο πορθμείο MS Thorbjørn στο Ουτόκαγια της Τυριφιόρντεν, μιας λίμνης. περίπου 32 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Όσλο, προς το νησί Ουτόγια,[71] τον χώρο της κατασκήνωσης της νεολαίας AUF του Νορβηγικού Εργατικού Κόμματος. Η κατασκήνωση πραγματοποιείται εκεί κάθε καλοκαίρι[72] και παραβρίσκονταν περίπου 600 νέοι.[73]

Όταν ο Μπρέιβικ έφτασε στο νησί, εμφανίστηκε ως αστυνομικός που είχε έρθει για έλεγχο ρουτίνας μετά τη βομβιστική επίθεση στο Όσλο. Συναντήθηκε από τη Μόνικα Μπέσεϊ, αρχηγό της κατασκήνωσης και οικοδέσποινα του νησιού. Η Μπέσεϊ πιθανότατα τον υποπτεύθηκε και ήρθε σε επαφή με τον Τρόντ Μπέρντσεν, τον αξιωματικό ασφαλείας του νησιού, πριν ο Μπρέιβικ τους σκοτώσει και τους δύο.[74] Στη συνέχεια ζήτησε από τους παρευρισκόμενους να συγκεντρωθούν γύρω του[75] πριν βγάλει όπλα και πυρομαχικά από μια τσάντα και αρχίσει να πυροβολεί αδιακρίτως,[76][77] σκοτώνοντας και τραυματίζοντας πολλούς. Πρώτα πυροβόλησε ανθρώπους στο νησί και αργότερα άρχισε να πυροβολεί άλλους που προσπαθούσαν να ξεφύγουν κολυμπώντας στη λίμνη.[78] Οι επιζώντες στο νησί περιέγραψαν μια σκηνή τρόμου. Η επιζήσασα Ντάνα Μπαρτζίνγκι, τότε 21 ετών, περιέγραψε πώς πολλά θύματα που τραυματίστηκαν από τον Μπρέιβικ προσποιούντο ότι ήταν νεκροί, αλλά εκείνος επέστρεφε και τους πυροβολούσε πάλι.[78] Αφησε να ζήσουν ένα 11χρονο αγόρι που είχε χάσει τον πατέρα του (Τρόντ Μπέρντσεν) κατά τη διάρκεια των πυροβολισμών και στάθηκε απέναντί του και είπε ότι ήταν πολύ νέος για να πεθάνει, καθώς και ένα 22χρονο άνδρας που ικέτευσε για τη ζωή του.[79]

Μερικοί μάρτυρες κρύφτηκαν σε θάμνους και αποχωρητήρια, επικοινωνώντας με γραπτά μηνύματα για να μην αποκαλυφθεί η θέση τους.[80] Οι μαζικοί πυροβολισμοί διήρκεσαν περίπου μιάμιση ώρα, τελειώνοντας όταν έφτασε μια ομάδα ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας και ο Μπρέβικ παραδόθηκε, παρά το ότι είχε ακόμη πυρομαχικά, στις 18:35.[81] Ο δράστης χρησιμοποίησε σφαίρες διασποράς[82][83], που αυξάνουν τη βλάβη των ιστών. Ο Μπρέιβικ επανειλημμένα φώναζε «Θα πεθάνετε σήμερα, μαρξιστές!» [77]

Ο σύζυγος της Μπέσεϊ και μία από τις κόρες της, που ήταν επίσης παρόντες, επέζησαν.[84] Το νεότερο θύμα, η γεννημένη στη Νέα Ζηλανδία Σάριντιν Σβέμπακ-Μπεν από το Ντράμεν, ήταν 14 ετών.[85] Η 16χρονη Αντρινε Μπάκενε Εσπελαντ από το Σάρπσμποργκ ήταν το τελευταίο θύμα, σχεδόν μία ώρα μετά την έναρξη των πυροβολισμών.[86]

Οι κάτοικοι με ένα στολίσκο μηχανοκίνητων σκαφών και αλιευτικών λέμβων απέπλευσαν για να σώσουν τους επιζώντες, που ανασύρθηκαν τουρτουρίζοντας και αιμορραγώντας από το νερό και περιμαζεύτηκαν από κρυψώνες στους θάμνους και πίσω από βράχους γύρω από τις ακτές του νησιού. Κάποιοι επέζησαν προσποιούμενοι ότι είναι νεκροί.[87] Αρκετοί κατασκηνωτές, ειδικά εκείνοι που γνώριζαν καλά το νησί, κολύμπησαν στη βραχώδη δυτική πλευρά του νησιού και κρύφτηκαν στις σπηλιές που είναι προσβάσιμες μόνο από το νερό. Άλλοι μπόρεσαν να κρυφτούν στο απόμερο 'Kjærlighetsstien ("μονοπάτι της αγάπης").[88] Σαράντα επτά από τους κατασκηνωτές αναζήτησαν καταφύγιο στο Skolestua ("Σχολικό Σπίτι") μαζί με προσωπικό της Νορβηγικής Λαϊκής Βοήθειας. Παρόλο που ο Μπρέιβικ έριξε δύο σφαίρες στην πόρτα, δεν πέρασε γιατί ήταν κλειδωμένη και οι άνθρωποι μέσα σε αυτό το κτίριο επέζησαν.[89][90]

Οι νέοι είπαν ότι είχαν αποφασίσει ότι ήταν πολύ δύσκολο να σταματήσουν τον δράστη. Ανακάλυψαν ένα άνοιγμα σαν σπηλιά σε ένα βράχο όπου έκρυψαν 23 παιδιά. Ο Τζαμάγεφ που φρουρούσε από έξω, ανέσυρε επίσης τρεις νέους από τη λίμνη που κόντευαν να πνιγούν.[91]

Η πρώην πρωθυπουργός Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ, που ο Μπρέιβικ είπε ότι μισούσε και, με ένα λογοπαίγνιο για το (περισσότερο ή λιγότερο ειρωνικό) επίθετο Landsmoderen («μητέρα του έθνους»), αναφέρθηκε στα κείμενά του σε αυτήν ως landsmorderen («δολοφόνο του έθνους») ),[92] είχε βρεθεί στο νησί νωρίτερα για μια ομιλία στην κατασκήνωση. Μετά την επίθεση ο Μπρέιβικ δήλωσε ότι αρχικά ήθελε να τη στοχεύσει συγκεκριμένα. αλλά λόγω καθυστερήσεων που σχετίζονται με την ανακαίνιση του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού του Όσλο, αυτός έφτασε ενώ εκείνη είχε ήδη φύγει.[93][94]

Διάσωση και αντίδραση έκτακτης ανάγκης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πρώτος πυροβολισμός στις 17:22.[95] Οι ιατρικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης ενημερώθηκαν για τους πυροβολισμούς δύο λεπτά αργότερα.[96] Ένα λεπτό μετά από αυτό ενημερώθηκε η αστυνομία του Όσλο.[97] Προσπάθησαν αμέσως να φτάσουν στην Ουτόγια το συντομότερο δυνατό, αλλά δεν είχαν ελικόπτερο που θα μπορούσε να τους οδηγήσει κατευθείαν στο νησί. Στις 17:30 η αντιτρομοκρατική αστυνομία του Όσλο (η μονάδα αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης) βρισκόταν στον δρόμο προς την Ουτόγια με αυτοκίνητο.[98]

Ένας από τους πρώτους που έφτασαν επί τόπου ήταν ο Μάρτσελ Γκλέφε, Γερμανός κάτοικος του Σκι, που διέμενε στο Κάμπιγκ Ούτβικα στην ηπειρωτική χώρα. Ακούγοντας πυροβολισμούς κατεύθυνε το σκάφος του στο νησί και άρχισε να ρίχνει σωσίβια για τους νέους στο νερό, σώζοντας όσα περισσότερα μπορούσε σε τέσσερις ή πέντε διαδρομές, μετά τις οποίες η αστυνομία του ζήτησε να σταματήσει. Η Daily Telegraph του απέδεωσε τη διάσωση ως και 30 ανθρώπων.[99] Άλλοι σαράντα σώθηκαν από τους Χέηκε Ντάλεν και Τόριλ Χάνσεν, ένα παντρεμένο ζευγάρι που έκανε διακοπές στην περιοχή. Ο Ντάλεν βοηθούσε από την ξηρά[100], ενώ η Χάνσεν και ένας γείτονας του κάμπιγκ έκαναν πολλές διαδρομές για να σώσουν ανθρώπους από τα νερά. Αρκετές δεκάδες ακόμη διασώθηκαν από τον Κάσπερ Ιλαουγκ, που έκανε τρεις διαδρομές στο νησί. Ο Ιλαουγκ, κάτοικος της περιοχής, έλαβε ένα τηλεφώνημα ότι «κάτι φοβερό» συνέβαινε στην Ουτόγια και ζήτησε βοήθεια. Αρχικά πίστευε ότι η κλήση ήταν φάρσα, αλλά ενήργησε ούτως ή άλλως.[101][102] Συνολικά περίπου 150 που κολύμπησαν από το νησί ανασύρθηκαν από τη λίμνη από κατασκηνωτές στην απέναντι ακτή.

Η αντιτρομοκρατική αστυνομία έφτασε στο σημείο συνάντησης στις 18:09, αλλά έπρεπε να περιμένει λίγα λεπτά για να περάσει ένα σκάφος. Έφτασαν στην Ουτόγια στις 18:25. Όταν ήρθε αντιμέτωπος με τη βαριά οπλισμένη αστυνομία στο νησί, ο ένοπλος δίστασε αρχικά για λίγα δευτερόλεπτα, αλλά όταν ένας αξιωματικός φώναξε «παραδόσου ή πυροβολούμε» πέταξε τα όπλα του.[103]

Ο Αντερς Μπρέιβικ κάλεσε τον αριθμό τηλεφώνου έκτακτης ανάγκης 112 τουλάχιστον δύο φορές για να παραδοθεί, στις 18:01 και 18:26, και συνέχισε να σκοτώνει ανθρώπους στο μεταξύ. Η αστυνομία λέει ότι ο Μπρέιβικ έκλεισε το τηλέφωνο και τις δύο φορές, προσπάθησαν να τον καλέσουν, αλλά δεν κατάφεραν.[104]

Όταν η αστυνομία έφτασε επί τόπου, συνάντησαν επιζώντες που παρακαλούσαν τους αξιωματικούς να πετάξουν τα όπλα τους, καθώς φοβόντουσαν ότι οι άνδρες με στολές θα τους άνοιγαν πάλι πυρ εναντίον τους.[105]

Κατά τη διάρκεια της επίθεσηw 69 άνθρωποι σκοτώθηκαν και από τους 517 επιζήσαντες[106] οι 66 τραυματίστηκαν.[107]

Έλλειψη μεταφορικών μέσων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η νορβηγική αστυνομία δεν διαθέτει ελικόπτερα κατάλληλα για τη μεταφορά ομάδων αστυνομίας για ρίψη από αέρος. Το μοναδικό που έχει χρησιμεύει μόνο για την επιτήρηση και το πλήρωμα του ελικοπτέρου ήταν σε διακοπές.[108]

Όταν η τοπική αστυνομία έφτασε στην Ουτέικαγια, λιγότερο από 30 λεπτά μετά τον πρώτο πυροβολισμό, δεν μπόρεσε να βρει κατάλληλο σκάφος για να φτάσει στο νησί. Στη συνέχεια διατάχτηκε να παρατηρεί και να αναφέρει.[109]

Το πορθμείο της AUF, το 50 επιβατών MS Thorbjørn, χρησιμοποιήθηκε από τον Μπρέιβικ για να πάει στην Ουτόγια. Λίγο μετά τον πρώτο πυροβολισμό εννέα άτομα έφευγαν από το νησί με αυτό, μεταξύ των οποίων ο αρχηγός της AUF Εσκιλ Πέντερσεν. Φοβήθηκαν ότι ενδέχετο να υπήρχαν περισσότεροι τρομοκράτες στην περιοχή και οδήγησαν το πορθμείο 2,7 χιλιόμετρα προς τα βόρεια. Ως εκ τούτου το πορθμείο δεν ήταν διαθέσιμο για την αστυνομία όταν έφτασε στην Ουτέικαγια, τον κανονικό σταθμό αποβίβασης των πορθμείων στην ηπειρωτική χώρα.

Ως εκ τούτου η αστυνομία αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει το δικό της φουσκωτό σκάφος με άκαμπτο κύτος (RHIB). Την ημέρα της εκδήλωσης αυτό το σκάφος βρισκόταν στο Χένεφος και έπρεπε να μεταφερθεί και να καθελκυσθεί στη λίμνη για να χρησιμοποιηθεί. Όταν η αντιτρομοκρατική υπηρεσία επιβιβάστηκε στο RHIB αυτό πήρε νερά και μετά από μερικές εκατοντάδες μέτρα ο κινητήρας σταμάτησε, πιθανώς λόγω νερού στο καύσιμο. Δύο λεπτά αργότερα πήραν ένα πολιτικό σκάφος που εστάλη για να τους βοηθήσει. Το επεισόδιο καταγράφηκε σε βίντεο.[110] Ένα ή δύο λεπτά μετά το τέλος του βίντεο, ένα ταχύτερο πολιτικό σκάφος έφτασε για να βοηθήσει. Τέσσερις αστυνομικοί από την αντιτρομοκρατική υπηρεσία επιβιβάστηκαν στο σκάφος. Μη θέλοντας να χάσουν άλλο χρόνο, το ζευγάρι των πολιτών μετέφερε την αστυνομία στην Ουτόγια.[111]

Μερικοί έχουν επικρίνει την αστυνομία ότι δεν χρησιμοποίησε ελικόπτερο, ότι δεν μπήκε αμέσως σε μικρές βάρκες και ότι έθεσε σε κίνδυνο το ζευγάρι που οδήγησε το πολιτικό σκάφος.[112]

Σύλληψη αθώου επιζήσαντος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την άφιξή της στην Ουτόγια η αστυνομία συνέλαβε, εκτός από τον Μπρέιβικ, τον Ανζορ Τζουκάεφ, έναν αθώο 17χρονο επιζήσαντα, που εκπροσώπησε το τμήμα του Ακερσους του AUF. Σύμφωνα με πληροφορίες ο νεαρός απογυμνώθηκε[113] και κλειδώθηκε σε ένα κελί φυλακής, λίγα μόλις μέτρα μακριά από το κελί που στέγαζε τον ομολογήσαντα δολοφόνο.[114] Το θύμα, που ως παιδί είχε παρακολουθήσει μαζικές δολοφονίες στην Τσετσενία, θεωρήθηκε ύποπτος ως συνεργός επειδή το κούρεμα του ήταν διαφορετικό από αυτό που φαινόταν στην ταυτότητά του και επειδή δεν αντέδρασε στη σφαγή με τα δάκρυα και την υστερία των περισσότερων άλλων επιζώντων.[115] Έμεινε υπό κράτηση για δεκαεπτά ώρες. Ο δικηγόρος Χάραλντ Στάμπελ επέκρινε την αστυνομία ότι δεν κατάφερε να επικοινωνήσει με την οικογένεια του νεαρού, που φοβόταν ότι σκοτώθηκε και ότι ανέκρινε το θύμα χωρίς την παρουσία δικηγόρου.[115][116]

Θύματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κτίριο που στεγάζει το Γραφείο του Πρωθυπουργού και του Υπουργείου Δικαιοσύνης και της Αστυνομίας με σπασμένα παράθυρα λίγο μετά την έκρηξη. Το παγιδευμένο φορτηγό είχε τοποθετηθεί πίσω από τους ανθρώπους που φαίνονται.

Οι επιθέσεις ήταν οι πιο φονικές στη Νορβηγία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μια έρευνα διαπίστωσε ότι ένας στους τέσσερις Νορβηγούς γνώριζε «κάποιον που επηρεάστηκε από τις επιθέσεις». [23] Είναι επίσης η πέμπτη φονικότερη επίγεια τρομοκρατική επίθεση στη Δυτική Ευρώπη μετά την Τρομοκρατική επίθεση της Μπολόνιας το 1980, την επίθεση της Νίκαιας το 2016, τις επιθέσεις στο Παρίσι τον Νοέμβριο του 2015 και τις βομβιστικές επιθέσεις στη Μαδρίτη το 2004.

Όσλο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οκτώ άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά την έκρηξη. Η έκρηξη, ωστικό το κύμα και τα συντρίμμια σκότωσαν αμέσως έξι άτομα, ενώ δύο άλλα πέθαναν λίγο αργότερα από τα τραύματά τους.[117] Από τα 325 άτομα που εκτιμάται ότι ήταν στα κυβερνητικά κτίρια, γύρω τους και στη γύρω περιοχή, τουλάχιστον 209 άτομα τραυματίστηκαν από την έκρηξη και τα συντρίμμια. Ενώ οι περισσότεροι ήταν σχετικά ανήλικοι και μπόρεσαν να υποβληθούν σε θεραπεία στην τοπική κλινική ατυχημάτων, 12 άτομα υπέστησαν πιο σοβαρούς τραυματισμούς. Δέκα στάλθηκαν στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ούλεβαλ του Όσλο, τέσσερις με μέτρια ως σοβαρά και έξι με κρίσιμα τραύματα, και δύο στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ακερ. Ένας γιατρός σε ένα από τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του Όσλο είπε ότι το προσωπικό του νοσοκομείου αντιμετώπιζε τραύματα στο κεφάλι, στο στήθος και στην κοιλιακή χώρα.

Οσλο, ηλικίες
των θυμάτων[118]
Ηλικία Θάνατοι
26 1
30 1
32 2
34 1
51 1
56 1
61 1
Σύνολο: 8

Ο πρωθυπουργός Γενς Στόλτενμπεργκ βρισκόταν στην επίσημη κατοικία του κοντά στα Βασιλικά Ανάκτορα, προετοιμάζοντας την ομιλία του που είχε προγραμματίσει για την Ουτόγια την επόμενη μέρα.[119] Ο υπουργός Οικονομικών της Νορβηγίας, Σίγκμπγερν Γιόνσεν, βρισκόταν τότε σε διακοπές στη Δανία.[120]

Λιγότεροι άνθρωποι από το συνηθισμένο ήταν στην περιοχή επειδή η επίθεση πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο, το συνηθισμένο μήνας διακοπών για τους Νορβηγούς,[121] και, δεδομένου ότι ήταν απόγευμα Παρασκευής, οι περισσότεροι κυβερνητικοί υπάλληλοι είχαν επιστρέψει σπίτι για το Σαββατοκύριακο.

Ουτόγια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η έκταση αυτού που είχε συμβεί στο νησί ήταν αρχικά πολύ συγκεχυμένη και τα πρώτα επίσημα στοιχεία που δόθηκαν ήταν ότι τουλάχιστον 10 άτομα είχαν σκοτωθεί.[122] Καθώς βράδιαζε αρκετές αναφορές αυτοπτών μαρτύρων έθεσαν αυτό τον αριθμό υπό αμφιβολία και περίπου στις 03:50 (CEST) στις 23 Ιουλίου το NRK1 και το TV2, τα δύο κύρια νορβηγικά τηλεοπτικά δίκτυα, μετέδωσαν μια ζωντανή συνέντευξη τύπου από το "Sentrum politistasjon" στο Όσλο, όπου ο Εθνικός Αστυνομικός Επίτροπος της Νορβηγίας Ειστέιν Μέλαντ δήλωσε ότι ο αριθμός των θανάτων στην Ουτόγια έφτασε "τουλάχιστον τους 80" με τον αριθμό να αναμένεται να αυξηθεί.[50][123]

Στις 25 Ιουλίου ένας εκπρόσωπος της αστυνομίας αποκάλυψε ότι ο αριθμός των θανάτων στην Ουτόγια είχε αναθεωρηθεί προς τα κάτω σε 68 μετά την καταμέτρηση των θυμάτων κατά την επιστροφή τους στην ηπειρωτική χώρα.[124] Πρόσθεσαν ότι ο αριθμός των αγνοουμένων ήταν ακόμα υψηλός και ότι ο αριθμός των θυμάτων θα μπορούσε να είναι μέχρι 86. Στις 29 Ιουλίου η αστυνομία ανακοίνωσε ότι ένα από τους σοβαρά τραυματίες από την Ουτόγια είχε πεθάνει στο νοσοκομείο, αυξάνοντας τους θανάτους από τη σφαγή στο νησί στους 69.

Στις 26 Ιουλίου η Νορβηγική Αστυνομία άρχισε να δημοσιεύει τα ονόματα και τις ημερομηνίες γέννησης των θυμάτων στον ιστότοπό της. Μέχρι τις 29 Ιουλίου είχαν δημοσιευτεί τα ονόματα και των 77 θυμάτων (8 από τη βομβιστική επίθεση και 69 από την Ουτόγια, το τελευταίο, ένα θύμα πυροβολισμών, που βρέθηκε στις 28.[125]

Ουτόγια, ηλικίες
των θυμάτων
Ηλικία Θάνατοι
14 2
15 7
16 8
17 16
18 17
19 5
20 1
21 3
23 2
25 1
27 1
28 1
30 1
43 2
45 1
51 1
Σύνολο: 69
Μέση ηλικία: 20

Από τα 69 άτομα που πέθαναν κατά την επίθεση στο νησί, 57 σκοτώθηκαν από έναν ή περισσότερους πυροβολισμούς στο κεφάλι.[126] Συνολικά 67 άνθρωποι σκοτώθηκαν από πυροβολισμούς, 1 πέθανε πέφτοντας από ένα βράχο προσπαθώντας να διαφύγει και 1 πνίγηκε προσπαθώντας να κολυμπήσει μακριά από το νησί. Συνολικά ο Μπρέιβικ έριξε τουλάχιστον 186 πυροβολισμούς[127] και είχε ακόμη «σημαντική ποσότητα πυρομαχικών».

Τελικά από τα 564 άτομα που βρίσκονταν στο νησί 69 άτομα πέθαναν και τουλάχιστον 110 άτομα τραυματίστηκαν. Περίπου 50 άτομα νοσηλεύτηκαν στην τοπική κλινική που στήθηκε για τα θύματα και υποβλήθηκαν σε θεραπεία για σχετικά μικρούς τραυματισμούς, όπως κοψίματα, μώλωπες και υποθερμία, φεύγοντας και κολυμπώντας από το νησί. Είχε συννεφιά και έβρεχε στην Ουτόγια εκείνη την ημέρα, η θερμοκρασία του αέρα κυμαινόταν μεταξύ 14 και 15 °C, η θερμοκρασία του νερού γύρω από το νησί ήταν 14 °C και η μικρότερη απόσταση από την ηπειρωτική χώρα ήταν περίπου 600 μέτρα. Εξήντα άτομα μεταφέρθηκαν στα γύρω νοσοκομεία, 55 με σοβαρούς τραυματισμούς. Ο επικεφαλής χειρουργός που αντιμετώπισε τις πληγές σε ένα από τα νοσοκομεία είπε ότι δεν είχε δει ποτέ παρόμοια τραύματα κατά τα 23 χρόνια εργασίας του και εξήγησε ότι οι σφαίρες ήταν εξαιρετικά κατακερματισμένες στην πορεία τους μέσω του σώματος. Τριάντα τρία άτομα χτυπήθηκαν άμεσα από μία ή περισσότερες σφαίρες και επέζησαν, [9] αλλά ένα άτομο που πυροβολήθηκε πέθανε δύο ημέρες αργότερα στο νοσοκομείο από τις πληγές της σφαίρας στο κεφάλι και την πλάτη.

Τα 564 άτομα στο νησί εκείνη την εποχή ήταν από όλη τη Νορβηγία, καθώς και ορισμένοι επισκέπτες από ξένες χώρες. Οι άνθρωποι που πέθαναν ήταν από 18 από τις 19 περιφέρειες της Νορβηγίας και επίσης από τη Γεωργία.[128] Οι τραυματίες ήταν από όλη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένου του Σβάλμπαρντ,[128] και μαζί με τα θύματα από το Όσλο, κατά μέσο όρο το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Νορβηγίας γνώριζε ένα θύμα που επλήγη από τις επιθέσεις, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε. [23] Αρκετοί από τους νεκρούς και τους τραυματίες ή οι γονείς τους ήταν προσωπικοί φίλοι υψηλόβαθμων κυβερνητικών λειτουργών. Ο Τρόντ Μπέρντσεν, εκτός υπηρεσίας άοπλος αστυνομικός και ετεροθαλής αδελφός της πριγκίπισσας της Νορβηγίας Μέτε-Μάριτ, ήταν ο πρώτος που σκοτώθηκε.[129]

Δράστης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ

Ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός NRK και διάφορα άλλα νορβηγικά μέσα ενημέρωσης αναγνώρισαν ως ύποπτο εισβολέα τον Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ. Συνελήφθη στην Ουτόγια για τους πυροβολισμούς και συνδέθηκε επίσης με τη βομβιστική επίθεση στο Όσλο.[130][131] Κατηγορήθηκε για τρομοκρατία και για τις δύο επιθέσεις. Σύμφωνα με τον δικηγόρο του ο Μπρέιβικ αναγνώρισε ότι ήταν υπεύθυνος τόσο για τη βόμβα όσο και για τους πυροβολισμούς κατά την ανάκριση, αλλά αρνήθηκε την ενοχή, καθώς ισχυρίστηκε ότι οι ενέργειές του ήταν "στυγερές αλλά αναγκαίες".[132] Κατά την αρχική του ποινική δίωξη στις 25 Ιουλίου ο Μπρέιβικ τέθηκε υπό κράτηση για οκτώ εβδομάδες, το πρώτο διάστημα σε απομόνωση.[133] Ο Μπρέιβικ ήθελε να είναι σε ανοιχτή ανάκριση, φορώντας μια στολή της επιλογής του, αλλά τα αιτήματά του απορρίφθηκαν από τον προεδρεύοντα δικαστή.[134]

Ψυχική υγεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τη σύλληψή του ο Μπρέιβικ υποβλήθηκε σε εξέταση από δικαστικούς ψυχιάτρους, διορισμένους από το δικαστήριο, που διέγνωσαν παρανοϊκή σχιζοφρένεια και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν ψυχωτικός τη στιγμή των επιθέσεων και είχε το ακαταλόγιστο.[135] Αν και επικρίθηκε σε συζητήσεις σε εφημερίδες,[136] η υποβληθείσα έκθεση εγκρίθηκε χωρίς παρατηρήσεις από το νορβηγικό συμβούλιο ιατροδικαστικής ιατρικής, αφού την εξέτασε μια ευρεία ομάδα εμπειρογνωμόνων.[137]

Σύμφωνα με τον δικηγόρο υπεράσπισής του ο Μπρέιβικ αρχικά εξέφρασε έκπληξη και αισθάνθηκε προσβεβλημένος από τα συμπεράσματα της έκθεσης. Αργότερα δήλωσε ότι "αυτό παρέχει νέες ευκαιρίες".[138] Μετά τις επικρίσεις για την ψυχιατρική έκθεση το δικαστήριο τον Ιανουάριο του 2012 ενέκρινε τη διεξαγωγή δεύτερης ψυχιατρικής εξέτασης. Η έκθεση αυτής της εξέτασης κατέληγε ότι ο Μπρέιβικ ήταν υγιής τον Απρίλιο του 2012.[139] Τελικά οι ένορκοι και οι δικαστές του περιφερειακού δικαστηρίου συμφώνησαν ότι ο Μπρέιβικ είχε σώας τας φρένας.[140]

Πολιτικές και θρησκευτικές απόψεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπρέιβικ συνδέεται με μια επιτομή 1.518 σελίδων με τίτλο 2083: Μια Ευρωπαϊκή Διακήρυξη Ανεξαρτησίας με το όνομα "Andrew Berwick".[24][25][141] Το αρχείο στάλθηκε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε 1.003 διευθύνσεις περίπου 90 λεπτά πριν από την έκρηξη της βόμβας στο Όσλο.[142][143] Οι αναλυτές τον περιέγραψαν ως έχοντα ισλαμοφοβικές απόψεις και μίσος για το Ισλάμ,[144][145] και ως κάποιον που θεωρούσε τον εαυτό του ιππότη αφιερωμένο στην αναχαίτιση της παλίρροιας της μουσουλμανικής μετανάστευσης στην Ευρώπη.[146][147]

Το εισαγωγικό κεφάλαιο του μανιφέστου που ορίζει τον "πολιτιστικό μαρξισμό" είναι ένα αντίγραφο του Πολιτική Ορθότητα: Σύντομη Ιστορία μιας Ιδεολογίας του Free Congress Foundation.[148][149] Τα κύρια μέρη της επιτομής αποδίδονται στον ψευδώνυμο Νορβηγό μπλόγκερ Fjordman.[150] Το κείμενο αντιγράφει επίσης τμήματα του μανιφέστου Unabomber, χωρίς δικαιώματα, χρησιμοποιώντας τις λέξεις «πολιτιστικοί μαρξιστές» αντί «αριστεροί» και «μουσουλμάνοι» αντί «μαύροι».[151] Οι New York Times περιέγραψαν τις αμερικανικές επιρροές στα γραπτά, σημειώνοντας ότι η επιτομή αναφέρει τον αντιισλαμιστή Αμερικανό Ρόμπερτ Σπένσερ 64 φορές και παραθέτει μεγάλα αποσπάσματα των έργων του.[152] Το έργο του Μπατ Γε'ορ[153] is cited dozens of times.[154] αναφέρεται δεκάδες φορές. [164] Η ακροδεξιά και αντιισλαμική ακτιβίστρια μπλόγκερ Πάμελα Γκέλερ, ο νεοπαγανιστής συγγραφέας Κένραντ Ελστ[155] και ο Ντάνιελ Πάιπς αναφέρονται επίσης ως πηγές έμπνευσης.[156] Το μανιφέστο περιέχει επιπλέον αποσπάσματα του εμπειρογνώμονα της Μέσης Ανατολής Μπέρναρντ Λιούις, του Έντμουντ Μπερκ, του Μαχάτμα Γκάντι, του Τόμας Τζέφερσον και Τζωρτζ Όργουελ,[157] καθώς και της στήλης των Sunday Times του Τζέρεμι Κλάρκσον και της στήλης της Daily Mail της Μέλανι Φίλιπς.[158] Η έκδοση μιλάει με θαυμασμό για την Αγιάν Χίρσι Άλι, τον Μπρους Μπάουερ, τον Σρτζα Τρίφκοβιτς[159] και τον Χένρικ Μ. Μπρόντερ.[160] Η επιτομή υποστηρίζει την αποκατάσταση της πατριαρχίας, που ισχυρίζεται ότι θα σώσει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.[161][162]

Η επιτομή περιέχει τη μαχητική ακροδεξιά ιδεολογία και την ξενοφοβική κοσμοθεωρία του, που υιοθετεί ένα ευρύ φάσμα πολιτικών εννοιών, όπως η υποστήριξη διαφόρων βαθμών πολιτιστικού συντηρητισμού, δεξιού λαϊκισμού, υπερεθνικισμού, ισλαμοφοβίας, ακροδεξιού Σιωνισμού και Σέρβων παραστρατιωτικών.[163][164] Θεωρεί το Ισλάμ και τον «πολιτιστικό μαρξισμό» ως εχθρό και υποστηρίζει τον αφανισμό της «Ευραβίας» και της πολυπολιτισμικότητας, για τη διατήρηση της Χριστιανικής Ευρώπης.[24][25][164][165][166][167] Προέτρεψε επίσης τους Ευρωπαίους να επαναλάβουν τις σταυροφορίες του παρελθόντος ενάντια στο Ισλάμ, όπως και στον Μεσαίωνα.[168] Ένα βίντεο που ο Μπρέιβικ ανέβασε στο YouTube 6 ώρες πριν από την επίθεση έχει περιγραφεί ότι παροτρύνει σε βία εναντίον αριστερών και ισλαμιστών που κατοικούν στη Δυτική Ευρώπη.[169]

Μεταξύ άλλων στο μανιφέστο επισήμανε τα Διατάγματα του Μπένες, που διευκόλυναν την απέλαση των Γερμανών από την Τσεχοσλοβακία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως παράδειγμα για τη διάπραξη αυτής της ενέργειας εναντίον των Ευρωπαίων Μουσουλμάνων.[170] Στο μανιφέστο του προτρέπει επίσης τους Ινδουιστές να απομακρύνουν τους Μουσουλμάνους από την Ινδία.[171] Απαιτεί τη σταδιακή απέλαση όλων των Μουσουλμάνων από την Ευρώπη από το 2011 έως το 2083 μέσω του επαναπατρισμού.[172] Κατηγορεί τον φεμινισμό ότι επέτρεψε τη διάβρωση της δομής της ευρωπαϊκής κοινωνίας.[173]

Τα γραπτά του Μπρέιβικ αναφέρουν την Αγγλική Αμυντική Ενωση (EDL), υποστηρίζοντας ότι είχε επαφή με ανώτερα μέλη της και ότι μια νορβηγική εκδοχή της βρισκόταν «στη διαδικασία να αποκτήσει δύναμη». Έγραψε ότι η EDL ήταν «αφελείς ανόητοι» γιατί σύμφωνα με αυτόν η EDL «καταδικάζει απόλυτα κάθε επαναστατικό συντηρητικό κίνημα που χρησιμοποιεί τον τρόμο ως εργαλείο». Ο αρχηγός της EDL Τόμυ Ρόμπινσον κατήγγειλε τον Μπρέιβικ και την επίθεση στις 26 Ιουλίου 2011 και αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση με τον Νορβηγό.[174][175][176][177][178]

Μετά τη σύλληψή του ο Μπρέιβικ χαρακτηρίστηκε από αστυνομικούς ως δεξιός εξτρεμιστής. Ο Μπρέιβικ περιγράφεται από την εφημερίδα Verdens Gang ότι θεωρούσε τον εαυτό του συντηρητικό εθνικιστή. Σύμφωνα με τη The Australian ο Μπρέιβικ ήταν ιδιαίτερα επικριτικός για τη μετανάστευση μουσουλμάνων σε χριστιανικές κοινωνίες, φιλοϊσραηλινός και θαυμαστής του Κινήματος του Τσαγιού στις Ηνωμένες Πολιτείες.[179] Ο αναπληρωτής αρχηγός της αστυνομίας Ρόγκερ Άντρεσεν είπε αρχικά σε δημοσιογράφους ότι "Δεν έχουμε περισσότερες πληροφορίες από ... αυτό που έχει βρεθεί στους ιστότοπούς του, δηλαδή ότι κλίνει προς τα δεξιά και είναι, κατά κάποιο τρόπο, χριστιανός φονταμενταλιστής.[20][180][181] Στη συνέχεια άλλοι αμφισβήτησαν τον χαρακτηρισμό του Μπρέιβικ από τον Αντρεσεν ως χριστιανού "φονταμενταλιστή".[182] Επιπλέον ο Μπρέιβικ δήλωσε ότι «εγώ και πολλοί άλλοι σαν εμένα δεν έχουν απαραίτητα προσωπική σχέση με τον Ιησού Χριστό και τον Θεό».[183][184] Σύμφωνα με τους International Business Times στο μανιφέστο του «δεν θεωρούσε τον εαυτό του ως θρήσκο ", αλλά αυτοπροσδιοριζόταν ως πολιτιστικά χριστιανός και έγραψε για τις διαφορές μεταξύ πολιτιστικά και θρησκευτικά χριστιανών, αλλά τόνισε ότι και οι δύο ήταν χριστιανοί και μοιράζονταν την ίδια ταυτότητα και τους ίδιους στόχους.[185] Μετά τη φυλάκισή του ο Μπρέιβικ δήλωσε ότι δεν είχε ποτέ ταυτιστεί προσωπικά ως Χριστιανός και ονόμασε τη θρησκεία του Οντινισμό, δηλώνοντας ότι «θα προσευχόταν και θα θυσίαζε» στον Όντιν.[186][187] Αναγνώρισε επίσης τον εαυτό του ως φασίστα και εθνικοσοσιαλιστή, δηλώνοντας ότι στο παρελθόν εκμεταλλεύτηκε την αντιτζιχαντιστική ρητορική για να προστατεύσει τους εθνικιστές.[188]

Έχει κάνει πολλές αναρτήσεις στον ακροδεξιό[189] ιστότοπο document.no.[190] Παρακολούθησε συναντήσεις του "Documents venner" (Φίλοι του Document), συνδεδεμένου με τον ιστότοπο Document.no.[191] Είναι πρώην μέλος του Κόμματος Προόδου (FrP) και της νεολαίας του FpU. Σύμφωνα με τον τωρινό ηγέτη της FpU Οβε Βάνεμπο ο Μπρέιβικ ήταν ενεργός στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αλλά εγκατέλειψε το κόμμα καθώς οι απόψεις του έγιναν πιο ακραίες.[192]

Στο διαδικτυακό του βίντεο στο YouTube εξέφρασε τον θαυμασμό του για Ευρωπαίους ηγέτες του παρελθόντος, που διεξήγαγαν πολέμους εναντίον του Ισλάμ και των Μουσουλμάνων, κατονομάζοντας τους Κάρολο Μαρτέλο, Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο, Ελ Σιντ, Βλαντ τον Παλουκωτή, Ζακ ντε Μολαί, Τσάρο Νικόλαο και Ιωάννη Γ΄ Σομπιέσκι.[193] Ένας πρόσφατα δημιουργημένος ιστότοπος μέσων κοινωνικής δικτύωσης που φέρει το όνομα και τη φωτογραφία του Μπρέιβικ, αλλά άγνωστου δημιουργού αναφέρεται σε αυτόν ως θαυμαστή των Ουίνστον Τσώρτσιλ και Μαξ Μάνους[194][195] και επίσης του αμφιλεγόμενου Ολλανδού πολιτικού Γκερτ Βίλντερς, το πολιτικό κόμμα του οποίου Κόμμα για την Ελευθερία περιγράφει ως «το μοναδικό αληθινό κόμμα των συντηρητικών».[196] Η μουσική που αναπαράγεται στο βίντεο προέρχεται από το σάουντρακ του βιντεοπαιχνιδιού Age of Conan: Hyborian Adventures.[197]

Ατεκμηρίωτοι ισχυρισμοί περί συνεργών του Μπρέιβικ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπήρχε υποψία τη στιγμή της επίθεσης ότι υπήρχαν συνεργοί,[198][199][200] και η αστυνομία αρχικά προετοιμαζόταν να συναντήσει δύο έως πέντε σκοπευτές στην Ουτόγια.[201][202] Αρκετοί νέοι στην Ουτόγια ανέφεραν ότι ήταν πεπεισμένοι ότι υπήρχαν περισσότεροι από ένας σκοπευτές, με κάποιες αναφορές πυροβολισμών από την ηπειρωτική χώρα.[203] Ένας δεύτερος σκοπευτής στην Ουτόγια περιγράφηκε από πολλούς νέους ότι είχε πυκνά σκούρα μαλλιά, ύψους περίπου 1,80 μέτρα, δεν φορούσε αστυνομική στολή, ενώ κρατούσε πιστόλι και τουφέκι.[204][205] Κατά τη διάρκεια της δικαστικής εξέτασης τουλάχιστον δύο μάρτυρες ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο περιέγραψαν δύο διαφορετικούς σκοπευτές στην Ουτόγια, ενώ ένας τρίτος μάρτυρας αναφέρθηκε ότι είχε κολυμπήσει από το νησί δίπλα σε έναν προηγουμένως άγνωστο άνδρα με μαύρα μαλλιά.[206] Μετά τη σύλληψή του ο Μπρέιβικ ισχυρίστηκε ότι ενήργησε με συνεργούς, αλλά αργότερα είπε ότι ενέργησε μόνος του, μετά από επίμονες πιέσεις να πει για συνεργούς.[207][208] Στις 24 Ιουλίου 2011 έξι άτομα συνελήφθησαν στο Όσλο για υπόνοιες ότι είχαν σχέσεις με τις επιθέσεις, αλλά όλα αφέθηκαν ελεύθερα.[209] Η αστυνομία εξέδωσε αργότερα μια δήλωση ότι βρέθηκαν στοιχεία για ένα μόνο σκοπευτή στην Ουτόγια, εν μέσω "διαδεδομένων θεωριών συνωμοσίας" ότι υπήρχαν περισσότεροι.

Τις πρώτες ώρες μετά τις επιθέσεις την ευθύνη για αυτές ανέλαβε η ομάδα Ανσάρ αλ-Τζιχάντ αλ-Αλάμι, με επικεφαλής τον Αμπού Σουλεϊμάν αλ-Νασέρ.[210][211][212]

Αντιδράσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πορεία με λουλούδια στο κέντρο του Όσλο, στις 25 Ιουλίου 2011 μετά τις επιθέσεις. Την παρακολούθησαν περίπου 200.000.

Εγχώριες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Βασιλιάς Χάραλντ Ε΄ έστειλε τα συλλυπητήριά του στα θύματα και τις οικογένειές τους και έκανε έκκληση για ενότητα.[213] Ο ίδιος και η Βασίλισσα Σόνια επισκέφθηκαν προσωπικά τα θύματα των επιθέσεων, καθώς και τις οικογένειες αυτών που σκοτώθηκαν.

Σε συνέντευξη Τύπου το πρωί μετά τις επιθέσεις ο πρωθυπουργός Γενς Στόλτενμπεργκ και ο υπουργός Δικαιοσύνης Κνουτ Στόρμπεργκετ απευθύνθηκαν στο έθνος. Ο Στόλτενμπεργκ χαρακτήρισε την επίθεση «εθνική τραγωδία» και τη χειρότερη φρικαλεότητα στη Νορβηγία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Στόλτενμπεργκ δεσμεύθηκε περαιτέρω ότι η επίθεση δεν θα βλάψει τη Νορβηγική δημοκρατία και είπε ότι η σωστή απάντηση στη βία ήταν «περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη διαφάνεια, αλλά όχι αφέλεια».[214] Στην ομιλία του στην τελετή μνήμης στις 24 Ιουλίου 2011 εξέφρασε τη γνώμη του για το ποιά θα ήταν η σωστή αντίδραση: "Κανείς δεν το είπε καλύτερα από το κορίτσι του AUF που έδωσε συνέντευξη στο CNN:" Αν ένας άντρας μπορεί να δείξει τόσο μίσος, σκεφτείτε πόσο πολλή αγάπη που θα μπορούσαμε να δείξουμε όλοι μαζί. ""[215][216]

Λουλούδια αφημένα μπροστά στον καθεδρικό ναό του Όσλο, στις 25 Ιουλίου 2011

Ο αρχηγός της Νεολαίας των Εργατικών Εσκιλ Πέντερσεν ορκίστηκε να "επιστρέψει στην Ουτόγια" και προέτρεψε τη Νορβηγία να συνεχίσει την παράδοση της ανοιχτότητας και της ανοχής.[217]

Οι ηγέτες των νορβηγικών πολιτικών κομμάτων εξέφρασαν θλίψη και έστειλαν συλλυπητήρια με δημόσιες δηλώσεις..[218][219][220][221][222][223][224]

Την 1η Αυγούστου 2011 το Κοινοβούλιο της Νορβηγίας, κανονικά σε καλοκαιρινές διακοπές, συνήλθε σε έκτακτη σύνοδο για να τιμήσει τα θύματα της επίθεσης. Κατά παρέκκλιση της κοινοβουλευτικής διαδικασίας ήταν παρόντες τόσο ο Βασιλιάς Χάραλντ Ε΄ όσο και ο Πρίγκιπας Χάακον. Ο πρόεδρος του κοινοβουλίου της Νορβηγίας Νταγκ Τέργε Αντερσεν διάβασε δυνατά τα ονόματα και των 77 θυμάτων. Η συνεδρία ήταν ανοιχτή για το κοινό, αλλά λόγω των περιορισμένων θέσεων, δόθηκε προτεραιότητα στους συγγενείς των θυμάτων.[225][226]

Τα επτά πολιτικά κόμματα του κοινοβουλίου συμφώνησαν να αναβάλουν την προεκλογική εκστρατεία για τις τοπικές εκλογές του Σεπτεμβρίου ως τα μέσα Αυγούστου.[227] Οι σχολικές συζητήσεις ματαιώθηκαν, όχι όμως οι σχολικές εκλογές.[228]

Αρχικά ο Μάγκνους Ράνστορπ και άλλοι εμπειρογνώμονες της τρομοκρατίας υποψιάστηκαν ότι ξένοι βρίσκονταν πίσω από τις επιθέσεις.[229] Αμέσως μετά την επίθεση υπήρχαν ευρείες αναφορές στα βασικά μέσα μαζικής ενημέρωσης των αλλοεθνών της χώρας, ιδίως των Μουσουλμάνων, ότι υπέστησαν παρενόχληση και βία.[230][231][232][233][234][235][236][237] Μια έκθεση σχετικά με αυτές τις ρατσιστικές επιθέσεις δημοσιεύτηκε εξ ονόματος της Επιτροπής της 22ας Ιουλίου.[238]

Στις 13 Αυγούστου 2012 ο πρωθυπουργός της Νορβηγίας έλαβε την Έκθεση Γκγερβ, που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Μπρέιβικ θα μπορούσε να είχε εμποδιστεί από τη διάπραξη της σφαγής της Ουτόγια. [249] (Η έκθεση είχε ζητηθεί από το κοινοβούλιο τον Αύγουστο του 2011.)

Διεθνείς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ και κυβερνήσεις από όλο τον κόσμο εξέφρασαν την καταδίκη τους για τις επιθέσεις, τα συλλυπητήρια και την αλληλεγγύη προς τη Νορβηγία. Ωστόσο υπήρξαν επίσης αναφορές για δυτικοευρωπαίους δεξιούς λαϊκιστικές πολιτικούς που υποστήριξαν τους φόνους ή τους δικαιολόγησαν ως αποτέλεσμα πολυπολιτισμικότητας. Σε συνέντευξη σε ένα δημοφιλές ραδιοφωνικό σόου ο Ιταλός ευρωβουλευτής Φραντσέσκο Σπερόνι, ηγετικό μέλος της Λέγκας του Βορρά, του μικρότερου εταίρου του συντηρητικού συνασπισμού του Μπερλουσκόνι, δήλωσε: «Οι ιδέες του Μπρέιβικ υπερασπίζονται τον δυτικό πολιτισμό».[239] Παρόμοιες απόψεις εκφράσθηκαν από τον Ιταλό ευρωβουλευτή Μάριο Μποργκέζιο.[240] Ο Βέρνερ Κενιγκσχόφερ, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου της Αυστρίας, εκδιώχθηκε από το δεξιό Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας μετά την εξίσωση της σφαγής με τον θάνατο εκατομμυρίων εμβρύων μέσω της άμβλωσης.[241]

Στις 25 Ιουλίου 2011, στις 12 το μεσημέρι (CEST) όλες οι Βόρειες Χώρες κράτησαν ενός λεπτού σιγή για να τιμήσουν τα θύματα των δύο επιθέσεων. Η σιγή στη Νορβηγία ήταν πέντε λεπτά.[242] Στο Όσλο, μια πόλη περίπου 600.000 κατοίκων, περίπου 200.000 άνθρωποι παρακολούθησαν μια «πορεία λουλουδιών».[243][244][245]

Τα νορβηγικά μέσα ενημέρωσης άσκησαν κριτική στο Fox News και τον σχολιαστή του Γκλεν Μπεκ για την κάλυψη των επιθέσεων.[246] Beck's comparison of the AUF to the Hitler Youth[247] Η σύγκριση εκ μέρους του Μπεκ της AUF με τη Χιτλερική Νεολαία [258] οδήγησε τον Φρανκ Αρεμπροτ, Νορβηγό καθηγητή συμπαθούντα του Νορβηγικού Εργατικού Κόμματος,[248] να αποκαλέσει τον Μπεκ «φασίστα» και «γουρούνι».[249]

Τελετές μνήμης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τις επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν αρκετές τελετές μνήμης. Στις 25 Ιουλίου 2011 περίπου 200.000 άνθρωποι συμμετείχαν σε μια «πορεία τριαντάφυλλων» στην Πλατεία Δημαρχείου (Rådhusplassen) στο Όσλο.[250] Η συναυλία του NRK με τίτλο "Mitt lille land" ("Η Μικρή μου Χώρα"), που ονομάστηκε έτσι από το ομώνυμο τραγούδι που "συμβόλιζε τη θλίψη που πέρασαν πολλοί άνθρωποι",[251] πραγματοποιήθηκε στον καθεδρικό ναό του Όσλο στις 30 Ιουλίου 2011. Στις 21 Αυγούστου 2011 πραγματοποιήθηκε μια εθνική τελετή μνήμης. Τον Σεπτέμβριο του 2011 η Noρβηγική Λαϊκή Βοήθεια (Norsk Folkehjelp) και η Sony Music κυκλοφόρησαν το αναμνηστικό άλμπουμ "Mitt lille land".[252]

Μνημεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα minnestein ("αναμνηστική πέτρα") προς τιμή της μνήμης των επιθέσεων στην Ουτόγια βρίσκεται σε ένα χώρο ανάπαυσης στην άκρη του δρόμου με θέα[253] της Ουτόγια που βρίσκεται στην E16 στο Νες του δήμου Χόλε.[254]

Στην Ουτόγια ο τόπος του μνημείου ονομάζεται "Lysninga" (εκκαθάριση), με κύριο θέμα του το "Ringen" (δαχτυλίδι)- ένα "δαχτυλίδι από χάλυβα [που] κρέμεται ανάμεσα στα δέντρα και όπου είναι χαραγμένα τα ονόματα και η ηλικία[255] της πλειοψηφίας των 69 που σκοτώθηκαν " και "βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του νησιού" ·[256] Αποκαλύφθηκε το καλοκαίρι του 2015.[257][258] Το Hegnhuset (Φυλάκιο) εγκαινιάστηκε το 2016 και τα μέσα ενημέρωσης είχαν τη δυνατότητα να φωτογραφήσουν το εσωτερικό του, συμπεριλαμβανομένων αντικειμένων, αφού οι συγγενείς των θυμάτων που επέλεξαν να έρθουν, είχαν δει το εσωτερικό.

Ένας μονόλιθος στέκεται σε κάθε δήμο. Υπάρχουν μνημεία στους 53 πληγέντες δήμους της Νορβηγίας που τους δόθηκε το ίδιο γλυπτό, με χρηματοδότηση από ιδιωτική δωρεά, δημιούργημα του καλλιτέχνη Νίκο Βίντερμπεργκ.[257][258][259]

Ένα προσωρινό[260] εθνικό μνημείο στο Όσλο αποκαλύφθηκε στις 22 Ιουλίου 2016. Στις 20 Σεπτεμβρίου 2016 τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ένα προγραμματισμένο μόνιμο, εθνικό μνημείο στο Όσλο στο Regjeringskvartalet είχε προγραμματιστεί να κατασκευαστεί στο Σέρμπροτεν, αλλά η κυβέρνηση προσανατολίζεται στην κατάργηση του σχεδιασμού του Ντάλμπεργκ.[261]

Ένα άλλο προτεινόμενο μνημείο στο Όσλο, στο Στενσπάρκεν, με μεταλλικά τριαντάφυλλα, δεν έχει εγκριθεί, καθώς οι προβλεπόμενες διαστάσεις των 34 επί 20 μέτρων, με ύψος 3 μέτρων, κρίθηκαν πολύ υπερβολικές.[262] 900 τριαντάφυλλα, ακόμη αποθηκευμένα, έχουν δωρηθεί από άτομα σε διάφορες χώρες. Ενα δημιουργήθηκε από έναν επιζώντα και κάποια από άλλους που πέθαναν. Ο Τόμπε Μαλμ είναι ένας από αυτούς που βρήκαν την ιδέα να χρησιμοποιήσουν σιδερένια τριαντάφυλλα.

Noμικές διαδικασίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αστυνομία κράτησε αρχικά την επιλογή του δικηγόρου μυστική μετά από αίτημα του. Ο δικηγόρος Γκέιρ Λίπεσταντ επέλεξε να ενεργήσει για την υπεράσπιση του Μπρέιβικ, μετά από σχετικό αίτημά του.[132][263]

Στις 25 Ιουλίου 2011 ο Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ κατηγορήθηκε στο Περιφερειακό Δικαστήριο του Όσλο. Η αστυνομία φοβόταν ότι ο Μπρέιβικ θα χρησιμοποιούσε την ακρόαση ως ευκαιρία επικοινωνίας με πιθανούς συνεργούς.[264] Εξαιτίας αυτού[265] από τη δίκη του αποκλείστηκαν όλα τα μέσα ενημέρωσης και όλο το κοινό. Αντ 'αυτού ο δικαστής Κιμ Χέγκερ έδωσε συνέντευξη τύπου λίγο αργότερα, όπου διάβασε την απόφαση του δικαστηρίου.[266] Η πρακτική των εντελώς κλειστών δικαστικών ακροάσεων είναι εξαιρετικά σπάνια στο νορβηγικό δικαστικό σύστημα.[267]

Η συζήτηση για το ποιες κατηγορίες θα απαγγελθούν ήταν έντονη. Πολλοί δικηγόροι της αστυνομίας ήθελαν εσχάτη προδοσία ή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.[268] Η εισαγγελία κατέληξε κατηγορώντας τον Μπρέιβικ για τρομοκρατία. Ο Μπρέιβικ παραδέχτηκε ότι ήταν ο ένοπλος στην Ουτόγια και ο δράστης πίσω από τη βόμβα στο Όσλο, παραδεχόμενος επίσης όλα τα άλλα πραγματικά γεγονότα. Παρ 'όλα αυτά ισχυρίσθηκε ότι δεν ήταν ένοχος, δηλώνοντας "Δεν αναγνωρίζω αυτό το σύστημα δικαιοσύνης".[269] Ο εισαγγελέας Κρίστιαν Χάτλο πρότεινε να κρατηθεί ο Μπρέιβικ για οκτώ εβδομάδες χωρίς αλληλογραφία ή επίσκεψη. Ο δικαστής δέχθηκε την πρόταση της εισαγγελίας, δηλώνοντας ότι «ο κατηγορούμενος είναι επικείμενος κίνδυνος για την κοινωνία και πρέπει να περιοριστεί για την ασφάλεια του εαυτού του και των άλλων. Είναι πολύ πιθανό ότι είναι ένοχος για τα φερόμενα εγκλήματα και η φυλάκιση είναι απαραίτητη για την αποτροπή της καταστροφής αποδεικτικών στοιχείων ". Σύμφωνα με τις επιθυμίες της εισαγγελίας ο Μπρέιβικ τέθηκε σε κράτηση οκτώ εβδομάδων χωρίς αλληλογραφία ή επίσκεψη, τέσσερις από αυτές εντελώς απομονωμένος, για ανανέωση το αργότερο στις 19 Σεπτεμβρίου 2011.[270] Μεταφέρθηκε αμέσως στην Ιλα Λάντσφενγκσελ, μια φυλακή υψίστης ασφαλείας.[271]

Στις 13 Αυγούστου 2011 ο Μπρέιβικ μεταφέρθηκε στην Ουτόγια από την αστυνομία για την αναπαράσταση των ενεργειών του την ημέρα της σφαγής. Ούτε τα μέσα ενημέρωσης ούτε το κοινό ενημερώθηκαν για την επιχείρηση. Η αστυνομία εξήγησε ότι η αιφνιδιαστική μεταφορά ήταν απαραίτητη επειδή ο Μπρέιβικ θα κατηγορείτο και θα δικαζόταν και για τις 77 δολοφονίες μεμονωμένα. Η αστυνομία θεώρησε λιγότερο ενοχλητικό για τους επιζώντες να το κάνει τότε παρά στη δίκη. Παρά τα πολλά αστυνομικά σκάφη και ελικόπτερα, κανένας από τους πολίτες που είχαν φτάσει για να αποθέσουν λουλούδια στην ακτή εκείνη την ημέρα δεν αντιλήφθηκε τι συνέβαινε μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα απέναντι από τη λίμνη για συνολικά οκτώ ώρες.[272] Το απόγευμα της 14ης Αυγούστου η αστυνομία πραγματοποίησε συνέντευξη τύπου για την αναπαράσταση. Αναφέρθηκε ότι ο Μπρέιβικ δεν ήταν ασυγκίνητος από την επιστροφή του στην Ουτόγια αλλά δεν έδειξε τύψεις. Ο επιθεωρητής Πολ Φρέντρικ Χγιορτ Κράμπι χαρακτήρισε τη συμπεριφορά και την αδιαφορία του Μπρέιβικ στο νησί ως «μη πραγματική», καθώς κατά τη διάρκεια οκτώ ωρών πρόθυμα έδειξε στην αστυνομία πώς ακριβώς διέπραξε και τις 69 δολοφονίες.[273]

Η δίκη ξεκίνησε στις 16 Απριλίου 2012 και διήρκεσε μέχρι τις 19 Ιουνίου 2012.[274] Διαπιστεύθηκαν 170 οργανισμοί μέσων ενημέρωσης για να καλύψουν τη διαδικασία.[275] Ο Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ αναγνώρισε ότι διέπραξε τα αδικήματα, αλλά δεν ομολόγησε ότι ήταν ένοχος καθώς πίστευε ότι οι δολοφονίες ήταν αναγκαίες. Το κύριο ζήτημα για τον Μπρέιβικ ήταν να μη θεωρηθεί «τρελός» ή «ψυχωτικός», γιατί αυτό θα του στερούσε την έννοια του μηνύματός του.

Στις 24 Αυγούστου ο Μπρέιβικ βρέθηκε ψυχικά υγιής από την πενταμελή επιτροπή δικαστών. Καταδικάστηκε σε προληπτική κράτηση (forvaring), ποινή φυλάκισης 21 ετών, που μπορεί να παρατείνεται επανειλημμένα κατά 5 χρόνια, εφόσον θεωρείται απειλή για την κοινωνία. Αυτή είναι η μέγιστη ποινή που επιτρέπεται από τη νορβηγική νομοθεσία και είναι ο μόνος τρόπος για να επιβληθεί ισόβια κάθειρξη.[276]

Επακόλουθα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη Νορβηγία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Coop Norway, μια αλυσίδα καταστημάτων λιανικής στη Νορβηγία, απέσυρε πολλά παιχνίδια από τα ράφια της ως αποτέλεσμα της επίθεσης. Μερικοί από τους τίτλους περιλαμβάνουν παιχνίδια όπως το Homefront, τη σειρά Call of Duty, το Sniper Ghost Warrior, το Counter-Strike Source και το World of Warcraft. Ορισμένα παιχνίδια αφαιρέθηκαν επίσης προσωρινά από τον νορβηγικό κατάλογο WiiWare, συμπεριλαμβανομένου ενός βιντεοπαιχνιδιού ραγών βολών.[277]

Τις ημέρες μετά τις επιθέσεις στα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα της Νορβηγίας παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση του ενδιαφέροντος για ένταξη νέων. Τόσο η Νεολαία των Συντηρητικών όσο και οι Νεολαίες του Κόμματος Προόδου και του Εργατικού Κόμματος (AUF) είχαν εγγράψει σημαντικό αριθμό νέων μελών μετά από λίγες ημέρες.[278] Τα μητρικά κόμματα ανέφεραν επίσης μια ασυνήθιστη αύξηση στις νέες αιτήσεις μελών, με το Συντηρητικό Κόμμα και το Κόμμα Προόδου να έχουν εγγράψει σχεδόν 1.000 νέα μέλη το καθένα ως τις αρχές Αυγούστου,[279], ενώ το Εργατικό Κόμμα ανέφερε πάνω από 6.000 νέα μέλη στο τέλος του μήνα.[280]

Ακροδεξιές ομάδες, όπως το Σταματήστε την ισλαμοποίηση της Νορβηγίας (SIAN) και η Νορβηγική Αμυντική Ενωση (NDL), καθώς και οι Δημοκράτες, φέρεται να γνώρισαν εκτίναξη του αριθμού των μελών τους και του ενδιαφέροντος για αυτά στα μέσα Αυγούστου, ενώ το κόμμα των Δημοκρατών είχε εγγράψει περίπου εκατό νέα μέλη και η NDL περίπου τριακόσια.[281][282]

Στις τοπικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, σχεδόν δύο μήνες μετά τις επιθέσεις, σημείωσε κέρδη το Συντηρητικό Κόμμα (9% φθάνοντας στο 28%), και σε μικρότερο βαθμό το Εργατικό Κόμμα (2% φθάνοντας στο 32%). Αφ' ετέρου απώλειες είχαν από το Κόμμα Προόδου, του οποίου ο Μπρέιβικ ήταν μέλος (6% φθάνοντας στο 11%) και το Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα (2% φθάνοντας στο 4%).[283]

Η Εκθεση Γκγερβ, που έλαβε ο πρωθυπουργός πριν από τη συνέντευξη τύπου στις 13 Αυγούστου 2012, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσαν να είχαν αναληφθεί περισσότερες ενέργειες από τις αρχές, για να σταματήσουν τον Μπρέιβικ, να τον εντοπίσουν ή να διακόψουν τις επιθέσεις του.[284] Επίσης επέκρινε τις ενέργειες της αστυνομίας, σε αντίθεση με μια εσωτερική έκθεση που είχε δημοσιεύσει νωρίτερα η αστυνομία. Λίγες μέρες αργότερα ο αρχηγός της αστυνομίας Εϊστέιν Μέλαντυπέβαλε την παραίτησή του, επικαλούμενος την έλλειψη σαφούς υποστήριξης από τους προϊσταμένους του και λέγοντας: "Εάν το υπουργείο [δικαιοσύνης] και άλλες πολιτικές αρχές δεν διευκρινίσουν αυτό το θέμα χωρίς αμφιβολία, θα μου είναι αδύνατο να συνεχίσω. " Η παραίτησή του έγινε αποδεκτή και ανακοινώθηκε από την Υπουργό Δικαιοσύνης Γκρέτε Φαρέμο.[285]

Ο Βέγκαρντ Γκρέσλιε Βένεσλαντ, που επέζησε του συμβάντος, ήταν υποψήφιος για το κοινοβούλιο του Εργατικού Κόμματος στις νορβηγικές κοινοβουλευτικές εκλογές του 2013[286], που έδωσαν κυβέρνηση συνασπισμού του Συντηρητικού Κόμματος και του δεξιού Κόμματος Προόδου, του οποίου ο Μπρέιβικ ήταν μέλος από το 1999 έως το 2004.[287]

Το 2013 ο πρώην τοπικός ηγέτης της AUF και σύμβουλος του υπουργικού συμβουλίου του Εργατικού Κόμματος Ιβαρ Φγελντ δημοσίευσε το φυλλάδιο Den rødgrønne Terrorøya ("Το Νησί της Κοκκινοπράσινης Τρομοκρατίας"), που τεκμηρίωνε τον τρόπο με τον οποίο η Ουτόγια για πολλά χρόνια χρησιμοποιήθηκε για να ενισχύσει την υποστήριξη της αντιισραηλινής πολιτικής και των Παλαιστίνιων τρομοκρατών. Στο βιβλίο καταγράφει, μεταξύ άλλων, ότι η AUF είχε επιτρέψει στην ακροαριστερή Κόκκινη Νεολαία να οργανώνει κατασκηνώσεις Ουτόγια, όπου συγκέντρωνε χρήματα και καλωσόριζε εκπροσώπους του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP) στο νησί. Ο Φγελντ ισχυρίστηκε ότι ο σκοπός του βιβλίου του ήταν να προειδοποιήσει το Εργατικό Κόμμα για τις δραστηριότητες της ολοένα και πιο ριζοσπαστικοποιημένης και ισλαμόφιλης οργάνωσης της νεολαίας του.[288][289]

Τσέχος μιμητής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εκτός από άλλα όπλα, πυρομαχικά και εκρηκτικά η τσεχική αστυνομία κατάσχεσε ένα vz. 58 και σφαίρες διάτρησης θωράκισης κατά την έρευνα στο διαμέρισμα του Βόιτεχ Μλίνεκ

Στις 10 Αυγούστου 2012 η ​​Μονάδα Ταχείας Αντίδρασης (URNA) της Τσεχικής Αστυνομίας συνέλαβε έναν 29χρονο θαυμαστή του Μπρέιβικ, τον Βόιτεχ Μλίνεκ, στην Οστράβα, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Τσεχίας. Η αστυνομία είχε υποψίες ότι ο Μλίνεκ ετοίμαζε μια παρόμοια επίθεση, εμπνευσμένη από τις επιθέσεις στη Νορβηγία το 2011. Είχε συγκεντρώσει όπλα (συμπεριλαμβανομένου ενός πλήρως αυτόματου όπλου επίθεσης και σφαιρών διάτρησης θωράκισης)[290] και είχε μετασκευάσει μια εναέρια βόμβα για να είναι σε θέση να την πυροδοτήσει από απόσταση. Ο Μλίνεκ είχε μαζί του το τηλεχειριστήριο όταν συνελήφθη. Είχε επίσης προμηθευτεί στολές της Τσεχικής αστυνομίας και της Τσεχικής υπηρεσίας φυλακών και αστυνομική ταυτότητα.[290][291][292]

Ο Μλίνεκ, που χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ στην ηλεκτρονική επικοινωνία, είχε ιστορικό τεσσάρων προηγούμενων ποινικών καταδικών, συμπεριλαμβανομένης μιας ποινής έξι μηνών με αναστολή για πυροδότηση εκρηκτικών που κατέστρεψεαν ένα άδειο ξύλινο εξοχικό σπίτι.[293]

Ο Μλίνεκ κατηγορήθηκε αρχικά για έκθεση σε κίνδυνο και παράνομη οπλοκατοχή, που επέσυραν ποινή φυλάκισης από τρία ως οκτώ χρόνια.[291][294] Αρχικά προφυλακίσθηκε αλλά στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε μονάδα απομόνωσης του νοσοκομείου φυλακών του Μπρνο μετά από ψυχιατρική αξιολόγηση.[295] Στις 3 Απριλίου 2013 δικαστήριο της Οστράβας έκρινε τον Μλίνεκ ψυχικά ασθενή. Ταυτόχρονα κρίθηκε επικίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια και τέθηκε υπό ψυχιατρική κράτηση, με επανεξέταση των λόγων της κράτησης περιοδικά από το δικαστήριο κάθε δύο χρόνια. Η αστυνομία διαπίστωσε ότι ο Μλίνεκ, παρά το γεγονός ότι ήταν συμπαθών του Μπρέιβικ, δεν προετοιμάζει μια πραγματική τρομοκρατική επίθεση. Ωστόσο υπέφερε από παράνοια και συσσώρευε τα όπλα και τις βόμβες με σκοπό την αυτοάμυνα.[296]

Πολωνός μιμητής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
«

Ο Μπρέιβικ και ο Μακβέι έκαναν λάθη. Εγώ θα είμαι καλύτερος.

»

—Η δήλωση του Μπρούνον Κβιέτσιεν σύμφωνα με τους ανακριτές.[297][298]

Στις 20 Νοεμβρίου 2012 οι πολωνικές αρχές ανακοίνωσαν τη σύλληψη ενός 45χρονου λέκτορα χημικής μηχανικής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας με την υποψία ότι ετοίμαζε μια παρόμοια επίθεση. Σύμφωνα με τις αρχές ο Μπρούνον Κβιέτσιεν[299] ήταν θαυμαστής του Μπρέιβικ και εμπνεύστηκε περαιτέρω από τη Βομβιστική επίθεση της Οκλαχόμα Σίτι.[300]

Η Υπηρεσία Εσωτερικής Ασφάλειας της Πολωνίας (ABW) έμαθε για πρώτη φορά για τον Κβιέτσιεν μετά την έναρξη έρευνας για τις πολωνικές επαφές του Μπρέιβικ, όταν έγινε γνωστό ότι είχε παραγγείλει ορισμένες από τις χημικές ουσίες για τη βόμβα του από την Πολωνία μέσω του Διαδικτύου. Σύμφωνα με την ABW ο Κβιέτσιεν ετοίμαζε επίθεση εναντίον του Σέιμ, του Πολωνικού κοινοβουλίου. Ήθελε να πυροδοτήσει 4 τόνους εκρηκτικών σε αυτοκίνητο σταθμευμένο στο κτίριο κατά τη διάρκεια της συζήτησης του προϋπολογισμού του επόμενου έτους, καθώς ήταν η στιγμή που όλα τα μέλη του κοινοβουλίου, ο πρωθυπουργός καθώς ο Πρόεδρος είναι όλοι παρόντες στο κτίριο.[301]

Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας, όπου ο Κβιέτσιεν εργάστηκε ως επίκουρος καθηγητής για 9 χρόνια

Ο Κβιέτσιεν προσπάθησε να εξοπλιστεί ήδη από το 1997, ωστόσο οι αρχές απέρριψαν την αίτησή του για άδεια πυροβόλου όπλου. Αργότερα άρχισε να εξοπλίζεται παράνομα, κυρίως με όπλα που αγόρασε στο Βέλγιο. Αγόρασε πυροβόλα όπλα, πυρομαχικά, αλεξίσφαιρα γιλέκα με κεραμικές πλάκες και κράνη κέβλαρ. Είχε επισκεφθεί το Σέιμ και δοκίμασε αν ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθούν τηλεχειριστήρια ραδιοφώνου στα κτίρια για την προγραμματισμένη έκρηξη της βόμβας αυτοκινήτου.[298] Ως απόφοιτος του προγράμματος Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας για την κατασκευή εκρηκτικών, ο Κβιέτσιεν διεξήγαγε παράνομες δοκιμές εκρηκτικών από τουλάχιστον το 2000. Σε ορισμένες περιπτώσεις πυροδότησε μικρές ποσότητες εκρηκτικών στις γέφυρες της Βαρσοβίας, προξενώντας μικρά βαθουλώματα και τρύπες στην κατασκευή τους.[302] Εκτός από τη στόχευση του κοινοβουλίου ο Κβιέτσιεν προπαρασκεύαζε επίσης τη δολοφονία της Μόνικα Ολενικ, δημοσιογράφου με επιρροή, και της Χάνα Γκρόνκιεβιτς-Βαλτς, δημάρχου της Βαρσοβίας.

Ο Κβιέτσιεν ενέτεινε τις προετοιμασίες του μετά την καταδίκη του Μπρέιβικ. Πραγματοποίησε μια πειραματική έκρηξη βόμβας 250 κιλών στην ύπαιθρο της Πολωνίας στον δήμο Πρζεγκίνια, που οποία επίσης κινηματογράφησε. Είχε στρατολογήσει τέσσερα άλλα άτομα για τον σκοπό του, ωστόσο τουλάχιστον δύο από αυτούς ήταν στην πραγματικότητα μυστικοί πράκτορες της ABW.[303] Δικάστηκε και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης εννέα ετών στις 19 Απριλίου 2017. Ο Μπρούνον Κβιέτσιεν πέθανε στη φυλακή στις 6 Αυγούστου 2019, το πιθανότερο από αυτοκτονία.[304]

Υπεξαίρεση από το ταμείο θυμάτων τρομοκρατικών επιθέσεων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2016 ένα άτομο καταδικάστηκε σε 120 ημέρες φυλάκισης για υπεξαίρεση 300.000 νορβηγικών κορωνών από τη Støttegruppen etter 22. juli, μια νορβηγική ΜΚΟ. τα χρήματα έπρεπε να είχαν πάει σε θύματα της τρομοκρατικής επίθεσης. Ο δράστης ήταν διαχειριστής της ΜΚΟ.

Απαγόρευση των ημιαυτόματων κυνηγετικών όπλων και του τυφεκίου Mini-14

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 28 Φεβρουαρίου 2018 ο Πέτερ Φρέλιχ της επιτροπής δικαστικών υποθέσεων του Νορβηγικού κοινοβουλίου δήλωσε ότι μια πρόταση απαγόρευσης των ημιαυτόματων όπλων που προτάθηκε το προηγούμενο έτος είχε αρκετή πολιτική υποστήριξη για να γίνει νόμος ως το 2021. Ο νόμος θα απαγορεύσει το τουφέκι Ruger Mini-14, που χρησιμοποιήθηκε στη σφαγή της Ουτόγια και άλλα ημιαυτόματα κυνηγετικ τουφέκια. Ωστόσο η χρήση ημιαυτόματων πυροβόλων όπλων για αθλήματα σκοποβολής εξακολουθεί να είναι νόμιμη για αθλητές που έχουν σχετική άδεια.[305]

Πυροβολισμοί στο τζαμί του Κράιστσερτς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Τρομοκρατική επίθεση στο Κράισττσερτς

Ο Μπρέντον Χάρισον Τάραντ, ο δράστης δύο διαδοχικών μαζικών πυροβολισμών σε τζαμιά στο Κράιστσερτς της Νέας Ζηλανδίας, δήλωσε στο μανιφέστο του Η Μεγάλη Αντικατάσταση (σε αναφορά σε μια ακροδεξιά θεωρία από τη Γαλλία του Ρενώ Καμύ) ότι εμπνεύστηκε ιδιαίτερα από τον Μπρέιβικ και ισχυρίστηκε ότι είχε "σύντομη επαφή" μαζί του, καθώς και συνάντηση με την οργάνωσή του, τους Ναΐτες Ιππότες.[306][307] Οι πυροβολισμοί πραγματοποιήθηκαν στο Τζαμί Αλ Νόορ και στο Ισλαμικό Κέντρο Λίνγουντ στο Κράιστσερτς της Νέας Ζηλανδίας, κατά τη διάρκεια της προσευχής της Παρασκευής στις 15 Μαρτίου 2019, σκοτώνοντας 51 άτομα και τραυματίζοντας 49.[308]

Στη λαϊκή κουλτούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ταινίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δύο ταινίες για τις επιθέσεις κυκλοφόρησαν το 2018: η νορβηγική παραγωγή Ουτόγια: 22 Ιουλίου, σε σκηνοθεσία Ερικ Πόπε στη νορβηγική γλώσσα τον Φεβρουάριο και η αμερικανική παραγωγή 22 Ιουλίου, σε σκηνοθεσία του Αγγλου Πωλ Γκρήνγκρας σκηνοθέτη στην αγγλική (αλλά με Νορβηγικό καστ) τον Σεπτέμβριο. Παρά τους παρόμοιους τίτλους τους και τις κοντινές ημερομηνίες κυκλοφορίας, δεν έχουν σχέση.

Η ταινία του Πόπε είναι μια συνεχής ταινία μακρών λήψεων, που αναπαριστά τη σφαγή της Ουτόγια εστιάζοντας αποκλειστικά στα θύματα (ειδικά σε ένα που έπαιξε ο Αντρεα Μπέντσεν), με τον Μπρέιβικ να εμφανίζεται μόνο για λίγο ως μια μακρινή σκιά.[309][310] Όλοι οι ήρωες είναι φανταστικοί και η ταινία γυρίστηκε ως μια συνεχής λήψη, καθώς σκοπός της ήταν να προωθήσει την κατανόηση των θυμάτων όπως φαίνεται από την οπτική γωνία τους.

Η ταινία του Γκρήνγκρας βασίζεται στο μη μυθιστοριογραφικό βιβλίο Ενας από Μας: Η Ιστορία μιας Σφαγής στη Νορβηγία - και τα Επακόλουθά της και, σε αντίθεση με το έργο του Πόπε απεικονίζει άτομα της πραγματικής ζωής που εμπλέκονται στα γεγονότα, με τον Μπρέιβικ (που τον παίζει ο Αντερς Ντάνιελσεν Λίε) στον κεντρικό ρόλο. Η ταινία απεικονίζει και τις δύο επιθέσεις, ενώ επίσης επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στις συνέπειές τους, κυρίως στη δίκη του Μπρέιβικ. Παράλληλα, επικεντρώνεται επίσης στην ιστορία του Βίλγιαρ Χάνσεν, ενός από τους επιζώντες της σφαγής της Ουτόγια που πυροβολήθηκε και μόλις επέζησε, καθώς αυτός και η οικογένειά του προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το τραύμα.

Και οι δύο ταινίες έλαβαν θετικές κριτικές, με αρκετά μέσα ενημέρωσης να μελετούν τις ριζικά διαφορετικές τους προσεγγίσεις στο ίδιο θέμα.[309][311][312][313][314][315][316][317]

Μουσική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το αυστριακό black metal συγκρότημα Harakiri for the Sky κυκλοφόρησε ένα τραγούδι με τίτλο, "69 Dead Birds for Utøya", στο άλμπουμ τους του 2014 Aokigahara. Ένας στίχος λέει: "Κάθε φορά που νομίζεις ότι το πιο εκπληκτικό περιστατικό σε αυτό τον κόσμο έχει ήδη συμβεί, έρχεται ένα ακόμη."

Το ολλανδικό συγκρότημα συμφωνικής metal Epica κυκλοφόρησε ένα τραγούδι με τίτλο "Internal Warfare", στο άλμπουμ του 2012 Requiem for the Indifferent. Η τραγουδίστρια Σιμόνε Σίμονς δήλωσε σε συνέντευξή της ότι αφορούσε τις επιθέσεις του Αντερς Μπρέιβικ στη Νορβηγία.

Ένα τραγούδι του 2016 του νορβηγικού ποπ-ροκ συγκροτήματος deLillos, το "Vi ser dere nå" ("Σας βλέπουμε τώρα"), γράφτηκε για τις επιθέσεις. Ενας στίχος λέει: ".. ξεκίνησε μια βόμβα, για να πάει σε ένα νησί, όπου πυροβόλησε τη νεολαία, σαν να ήταν διασκεδαστικό".[318][319]

Ο Ερικ Μπραζίλιαν έγραψε και έπαιξε το ελπιδοφόρο τραγούδι "One Light" προς τιμή του λαού της Νορβηγίας μετά την τραγωδία, στις 18 Αυγούστου 2011.

Τηλεόραση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η 6η σεζόν 6 του Seconds From Disaster έκανε πρεμιέρα στην επέτειο του ενός έτους των επιθέσεων στη Νορβηγία του 2011 (που προβλήθηκε στις 22 Ιουλίου 2012), με το επεισόδιο με τίτλο, "Νορβηγική σφαγή: ήμουν εκεί".[320]

Το επεισόδιο του Futurama The Cryonic Woman άλλαξε λίγο σε ορισμένες επαναλήψεις, συμπεριλαμβανομένης της επανέκδοσης του DVD, επειδή κάποια στιγμή στο επεισόδιο περιλαμβανόταν μια οθόνη που έλεγε «Πρωθυπουργός της Νορβηγίας».

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Journalists and PTSD: Is it about guilt?». Columbia Journalism Review. 6 December 2013. http://www.cjr.org/the_observatory/ptsd_anders_breivik_journalist.php. 
  2. ↑ «Eksplosjonen i Oslo sentrum 22. juli 2011» [The explosion in Oslo 22 July 2011] (στα Norwegian). 23 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  3. ↑ «Her er restene av bombebilen» (στα Norwegian). NRK. 29 October 2011. http://nrk.no/nyheter/norge/1.7851932. 
  4. ↑ «Ble sett av ti kameraer» (στα Norwegian). ABC Nyheter. 16 September 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 December 2011. https://web.archive.org/web/20111211102519/http://www.abcnyheter.no/nyheter/110916/ble-sett-av-10-kameraer. 
  5. ↑ «Dette er Breivik tiltalt for» (στα Norwegian). NRK. 7 March 2012. http://www.nrk.no/nyheter/norge/1.8024605. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «Oslo government district bombing and Utøya island shooting July 22, 2011: The immediate prehospital emergency medical service response». Scandinavian Journal of Trauma, Resuscitation and Emergency Medicine. 26 January 2012. http://www.sjtrem.com/content/20/1/3. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «Læring for bedre beredskap; Helseinnsatsen etter terrorhendelsene 22. juli 2011» (στα Norwegian). 9 Μαρτίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2013. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  8. ↑ «Slik skaffet han politiuniformen» (στα Norwegian). NRK. 24 July 2011. http://www.nrk.no/nyheter/norge/1.7725557. 
  9. ↑ «Slik var Behring Breivik kledd for å drepe» (στα Norwegian). Dagbladet. 20 November 2011. http://www.dagbladet.no/2011/11/20/nyheter/innenriks/terror/terrorangrepet/anders_behring_breivik/19084856/. 
  10. ↑ «Terrorofrene på Utøya og i Oslo». Verdens Gang (στα Norwegian). Schibsted ASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  11. ↑ «Navn på alle terrorofre offentliggjort». Verdens Gang (στα Norwegian). Schibsted ASA. 29 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  12. ↑ «En av de sårede døde på sykehuset» (στα Norwegian). Østlendingen. 24 July 2011. http://www.ostlendingen.no/nyheter/en-av-de-sarede-dode-pa-sykehuset-1.6381849. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  13. ↑ Sanchez, Raf (25 July 2011). «Norway killings: Princess's brother Trond Berntsen among dead». The Daily Telegraph (London). https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/norway/8659298/Norway-killings-Princesss-brother-Trond-Berntsen-among-dead.html. 
  14. ↑ «Prime minister: Norway still 'an open society' despite 'the horror'». CNN. 25 July 2011. http://articles.cnn.com/2011-07-25/world/norway.terror.attacks_1_norway-since-world-war-crown-princess-mette-marit-labour-party. [νεκρός σύνδεσμος]
  15. ↑ «Tre timer som forandret Norge» (στα Norwegian). Stavanger Aftenblad. 28 December 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-31. https://web.archive.org/web/20160331181442/http://www.aftenbladet.no/nyheter/lokalt/Tre-timer-som-forandret-Norge-2911085.html. Ανακτήθηκε στις 2020-08-17. 
  16. ↑ «1 av 4 kjenner rammede» (στα Norwegian). Klassekampen. 19 August 2011. http://www.klassekampen.no/59186/article/item/null/-av--kjenner-rammede. 
  17. ↑ «Norway police 'could have stopped Breivik sooner'». BBC News Europe. 13 August 2012. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-19241327. Ανακτήθηκε στις 1 September 2012. 
  18. ↑ «Man held after Norway attacks right-wing extremist: report». Reuters. 22 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-07-26. https://web.archive.org/web/20120726185612/http://www.reuters.com/article/2011/07/22/us-norway-gunman-idUSTRE76L6LZ20110722. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  19. ↑ Rayner, Gordon (27 July 2011). «Norway shootings: Anders Behring Breivik surrendered with his hands above his head». The Telegraph (London). https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/norway/8666351/Norway-shootings-Anders-Behring-Breivik-surrendered-with-his-hands-above-his-head.html. 
  20. ↑ 20,0 20,1 «Norway suspect Anders Behring Breivik 'admits attacks'». BBC. 24 July 2011. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14265094. 
  21. ↑ «Norwegians value respecting killer's human rights». CNN. 17 April 2011. http://edition.cnn.com/2012/04/17/world/europe/norway-breivik-court-magnay/. 
  22. ↑ Clive Williams (26 July 2011). «Deadly, cruel lesson from Norway». The Australian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 July 2011. https://web.archive.org/web/20110726235141/http://www.theaustralian.com.au/news/features/deadly-cruel-lesson-from-norway/story-e6frg6z6-1226101590303. Ανακτήθηκε στις 27 July 2011. 
  23. ↑ Schwirtz, Michael; Saltmarsh, Matthew (24 July 2011). «Oslo Suspect Cultivated Parallel Life to Disguise 'Martyrdom Operation'». The New York Times. https://www.nytimes.com/2011/07/25/world/europe/25breivik.html. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Behring Breivik, Anders. «2083: A European Declaration of Independence». The Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 December 2011. https://web.archive.org/web/20111202151947/http://www.washingtonpost.com/r/2010-2019/WashingtonPost/2011/07/24/National-Politics/Graphics/2083+-+A+European+Declaration+of+Independence.pdf. Ανακτήθηκε στις 11 April 2012. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Behring Breivik, Anders. «2083: A European Declaration of Independence». Internet Archive. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2012. 
  26. ↑ 26,0 26,1 «Praha je moc bezpečná, pušku tu neseženu, litoval norský zabiják» (στα Czech). Týden. 24 July 2011. https://t.tyden.cz/rubriky/zahranici/evropa/norsky-vrah-shanel-zbrane-i-u-motorkaru-v-praze_207777.html. Ανακτήθηκε στις 22 November 2018. 
  27. ↑ (στα Czech) CzechTourism: Praha je bezpečnější než Vídeň. ČT24. 15 June 2011. https://ct24.ceskatelevize.cz/ekonomika/1258302-czechtourism-praha-je-bezpecnejsi-nez-viden. 
  28. ↑ 28,0 28,1 «Zbraně pro své smrtící tažení chtěl Breivik nakoupit v 'nebezpečné Praze'» [Breivik wanted to buy weapons for his deadly campaign in 'dangerous Prague'] (στα Czech). novinky.cz. 24 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  29. ↑ «Breivikovi chyběly kontakty, jinak by v Praze zbraně sehnal» [Breivik was missing contacts, otherwise he would have got weapons in Prague]. novinky.cz. 26 Ιουλίου 2011. 
  30. ↑ Oslo killer sought weapons from Prague's underworld. Czech Position. 25 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 September 2011. https://web.archive.org/web/20110912110627/http://www.ceskapozice.cz/en/news/society/oslo-killer-sought-weapons-prague%E2%80%99s-underworld. 
  31. ↑ «Suspect focused on buying specific weapons». Financial Times. 24 Ιουλίου 2011. 
  32. ↑ «Skaffet seg våpen på lovlig vis» (στα Norwegian). Bergens Tidende (Norsk Telegrambyrå). 24 July 2011. http://www.bt.no/nyheter/innenriks/Skaffet-seg-vpen-p-lovlig-vis-2542413.html. Ανακτήθηκε στις 24 July 2011. 
  33. ↑ «Norway gunman claims two more terror cells exist – Channel 4 News». Channel 4. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2012. 
  34. ↑ Iwińska, Paulina (26 July 2011). «Wrocław: Prokuratura wszczęła śledztwo w sprawie chemikaliów dla Breivika» (στα Polish). PAP. naszemiasto.pl. http://wroclaw.naszemiasto.pl/artykul/wroclaw-prokuratura-wszczela-sledztwo-w-sprawie-chemikaliow,3186137,art,t,id,tm.html. Ανακτήθηκε στις 22 November 2018. 
  35. ↑ «Norwegian 'MI5' Had Massacre Suspect on List». Sky News. 25 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 July 2012. https://archive.today/20120712223302/http://news.sky.com/skynews/Home/World-News/Norway-Anders-Behring-Breivik-Was-On-Intelligence-Watch-List-After-Buying-Chemicals-Online/Article/201107416036733?lpos=World_News_Carousel_Region_0&lid=ARTICLE_16036733_Norway:_Anders_Behring_Breivik_Was_On_Intelligence_Watch_List_After_Buying_Chemicals_Online. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  36. ↑ «Breivik Geofarm – 994089269 – Firmapresentasjon». Purehelp.no (στα Norwegian). 18 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  37. ↑ «Nøkkelopplysninger fra Enhetsregisteret». brreg.no (στα Norwegian). The Brønnøysund Register Centre. 18 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2017. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  38. ↑ «Breivik kjøpte seks tonn kunstgjødsel i mai – nyheter». Dagbladet.no (στα Norwegian). 23 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  39. ↑ «Bomben i Regjeringskvartalet var 950 kg». Aftenposten.no (στα Norwegian). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2012. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  40. ↑ «Ingen krav til de som kjøper kunstgjødsel – Lov og rett». E24.no (στα Norwegian). 23 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  41. ↑ NTB (25 Ιουλίου 2011). «PST: – Selv ikke Stasi kunne ha avslørt Breivik». DN.no (στα Norwegian). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  42. ↑ Sande, Egil (29 Ιουλίου 2011). «Svensk politi jakter mystiske "Breivik-ansatte"». Nettavisen.no (στα Norwegian). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  43. ↑ Meldalen, Sindre Granly· Krokfjord, Torgeir P. (23 Ιουλίου 2011). «Står igjen tre tonn gjødsel på gården». Dagbladet.no (στα Norwegian). Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2011. Da den siktede 32-åringen kom til Vålstua Gård på Åsta i april i år, startet han ikke opp med gårdsproduksjon, men valgte å forpakte bort rundt 100 mål hvor det ble produsert gress. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  44. ↑ Klungtveit, Harald S.· Ottosen, Peder· Thorenfeldt, Gunnar· Pettersen, Jonas (23 Ιουλίου 2011). «Anders (32) tatt etter massakrene». Dagbladet.no (στα Norwegian). Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  45. ↑ «"Unikt" at bomba bare drepte åtte personer». Dagbladet.no (στα Norwegian). 1 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  46. ↑ Strand, Tormod (17 Αυγούστου 2011). «Fant enda en stor, klargjort bombe på gården til Behring Breivik». NRK.no (στα Norwegian). Norwegian Broadcasting Corporation. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  47. ↑ «Oslo Terrorist Used Modern Warfare 2 as "Training-Simulation", World of Warcraft as Cover». 24 July 2011. http://kotaku.com/5824147/oslo-terrorist-anders-behring-breivik-used-modern-warfare-2-as-training-simulation-world-of-warcraft-as-cover. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  48. ↑ «Norwegian Mass Murderer Defends Gaming Habits». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2012. 
  49. ↑ «Her er krateret» (στα Norwegian). Dagbladet. 27 July 2011. http://www.dagbladet.no/2011/07/27/nyheter/terror/innenriks/regjeringskvartalet/terror_i_oslo/17473825/. Ανακτήθηκε στις 27 July 2011. 
  50. ↑ 50,0 50,1 «At least 92 killed in shootings and bomb blast in Norway». NO: VG. 22 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 December 2012. https://archive.today/20121205063301/http://www.vg.no/nyheter/innenriks/artikkel.php?artid=10080597. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  51. ↑ Ward, Andrew (22 July 2011). «Youth camp shooting after Oslo bomb». Financial Times (Stockholm). http://www.ft.com/intl/cms/s/0/24346904-b46c-11e0-9eb8-00144feabdc0.html. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  52. ↑ «Her flykter Breivik fra bombebilen – Norge – NRK Nyheter». NRK. 15 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2012. 
  53. ↑ «Slik plasserte Breivik terrorbomben i regjeringskvartalet – Norge – NRK Nyheter». NRK. 16 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2012. 
  54. ↑ «Ble sett av ti kameraer». ABC NYHETER. 16 September 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 December 2011. https://web.archive.org/web/20111211102519/http://www.abcnyheter.no/nyheter/110916/ble-sett-av-10-kameraer. Ανακτήθηκε στις 3 December 2011. 
  55. ↑ «– Vaktene så ikke Breivik flykte fra bombebilen – Norge – NRK Nyheter». NRK. 16 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2012. 
  56. ↑ «Breivik forberedte terror i ni år» [Breivik preparing terror for nine years] (στα Norwegian). 24 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  57. ↑ «Flere svakheter hos Oslo-politiet». Nrk.no. 13 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2016. 
  58. ↑ Mala, Elisa; Goodman, J. David (23 July 2011). «Big Blast Hits Government Buildings in Central Oslo». The New York Times. https://www.nytimes.com/2011/07/23/world/europe/23oslo.html. 
  59. ↑ «Explosion rocks Oslo | Events». Blogs. Reuters. 22 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 July 2011. https://web.archive.org/web/20110722233601/http://blogs.reuters.com/events/2011/07/22/explosion-rocks-oslo/. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  60. ↑ «Suspect in Norway attacks to face second interrogation». CNN. 28 July 2011. http://articles.cnn.com/2011-07-28/world/norway.attacks_1_oslo-police-bomb-blast-police-headquarters. Ανακτήθηκε στις 15 November 2018. [νεκρός σύνδεσμος]
  61. ↑ Wong, Curtis (23 July 2011). «Oslo Norway Bombing: Suspect Anders Behring Breivik Bought Tons of Fertilizer, Wrote Manifesto». Huffington Post. Associated Press. https://www.huffingtonpost.com/2011/07/23/oslo-bombing-anders-behring-brelvik-norwegian-suspect-fertilizer_n_907697.html. Ανακτήθηκε στις 22 September 2011. 
  62. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=B8KlLagNRbw Breivik blast CCTV in Norway
  63. ↑ Syrstad, Tor Gaute (22 July 2011). «Oslo-trikken: – Det er normal drift, ingen grunn til bekymring» (στα Norwegian). TV2. http://www.tv2.no/nyheter/innenriks/oslotrikken-det-er-normal-drift-ingen-grunn-til-bekymring-3544402.html. Ανακτήθηκε στις 27 July 2011. 
  64. ↑ «Oslo bomb – latest updates». News (UK: BBC). 22 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 July 2011. https://web.archive.org/web/20110722170637/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14254705. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  65. ↑ «Bomb blast rocks downtown Oslo». RT. 22 July 2011. http://rt.com/news/oslo-explosion-pm-headquarters/. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  66. ↑ «Oslo-trikken: – Det er normal drift, ingen grunn til bekymring» (στα Norwegian). TV 2 (NO). 22 July 2011. http://www.tv2.no/nyheter/innenriks/oslotrikken-det-er-normal-drift-ingen-grunn-til-bekymring-3544402.html. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  67. ↑ «All trains shut down after suspicious package». Dagbladet (NO). 22 July 2011. http://www.dagbladet.no/2011/07/22/nyheter/innenriks/flytog/17418881/. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  68. ↑ Lofstad, Ralf; Haraldsen, Stian; Badi, Diana (22 July 2011). «Disse områdene er evakuert» (στα Norwegian). Dagbladet (NO). http://www.dagbladet.no/2011/07/22/nyheter/innenriks/eksplosjon/regjeringskvartalet/17416403/. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  69. ↑ «Oslo: Bomb blast near Norway prime minister's office». BBC News (UK). 22 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 July 2011. https://web.archive.org/web/20110722170627/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14252515. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  70. ↑ «Breivik: – Mislyktes med bomben mot høyblokken» (στα Norwegian). Aftenposten. 18 November 2011. http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/Breivik---Mislyktes-med-bomben-mot-hyblokken-6700588.html. Ανακτήθηκε στις 11 April 2012. 
  71. ↑ «Police: 91 youth campers dead in mass shooting, bombing in Norway». United States: CNN. 23 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-11-14. https://web.archive.org/web/20201114064352/http://edition.cnn.com/2011/WORLD/europe/07/22/norway.explosion/index.html. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  72. ↑ «Sommerleir på Utøya» [Summer Camp at Utøya] (στα Norwegian). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  73. ↑ «Norway Camp Shooting: 'As Many As 30 Dead'». Sky News. 23 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2017. 
  74. ↑ «Slik er hovedhuset på Utøya» (στα Norwegian). TV 2. 3 October 2011. http://www.tv2.no/nyheter/innenriks/slik-er-hovedhuset-paa-utoeya-3600734.html. Ανακτήθηκε στις 11 April 2012. 
  75. ↑ «Flere unge skutt og drept på Utøya». Norwegian Broadcasting Corporation. 22 July 2011. http://www.nrk.no/nyheter/norge/1.7723132. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  76. ↑ Brenna, Jarle (22 July 2011). «Vi er under angrep!» (στα Norwegian). VG Nett (NO). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 December 2012. https://archive.today/20121205035057/http://www.vg.no/nyheter/innenriks/artikkel.php?artid=10080590. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  77. ↑ «LIVE: Doden bij bomexplosie in Oslo – schietpartij op jongerenkamp» (στα Dutch). NL: NRC. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  78. ↑ 78,0 78,1 «Nine, perhaps 10, killed in Norway shooting». Reuters. 22 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 July 2011. https://web.archive.org/web/20110723160549/https://www.reuters.com/article/2011/07/22/us-norway-shooting-idUSTRE76L5E120110722. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  79. ↑ Kirsti Haga Honningsøy· Kristine Ramberg Aasen (24 Ιουλίου 2011). «You've already killed my dad, I'm too young to die». NRK. 
  80. ↑ «Twin terror attacks shock Norway». News (UK: BBC). 22 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 July 2011. https://web.archive.org/web/20110722213724/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14255004. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  81. ↑ «Terroriserte Utøya i halvannen time» (στα Norwegian). 23 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 July 2011. https://web.archive.org/web/20110725033627/http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/article4181699.ece. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  82. ↑ «Doctor: Breivik used a special ammunition» (στα Norwegian). VG. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 July 2011. https://web.archive.org/web/20110725031759/http://www.vg.no/nyheter/innenriks/oslobomben/artikkel.php?artid=10080715. 
  83. ↑ «Never seen gunshot wounds like this before» (στα Norwegian). Dagbladet. http://www.dagbladet.no/2011/07/24/nyheter/innenriks/oslo/oslo-terror/anders_behring_breivik/17442711/. 
  84. ↑ «Mother of Two shot dead trying to stop Norway gunman». London Evening Standard. 26 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 September 2012. https://archive.today/20120914155628/http://www.thisislondon.co.uk/standard/article-23973140-mother-utoya-killed-after-quizzing-anders-breivik.do. 
  85. ↑ Grandad mourns youngest victim, New Zealand Herald, 29 July 2011
  86. ↑ «Fikk vite at datteren var den siste som ble drept» (στα Norwegian). Dagbladet. 8 March 2012. http://www.dagbladet.no/2012/03/08/nyheter/innenriks/drap/tiltale/terror/20582404/. Ανακτήθηκε στις 11 April 2012. 
  87. ↑ Townsend, Mark; McVeigh, Tracy (23 July 2011). «Utøya, the island paradise turned into hell by Anders Behring Breivik». The Guardian (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 July 2011. https://web.archive.org/web/20110727123238/http://www.guardian.co.uk/world/2011/jul/23/utoya-mass-murder-anders-behring-breivik. Ανακτήθηκε στις 27 July 2011. 
  88. ↑ Haugen, Erlend Langeland (28 July 2011). «Berget livet i kjærlighetsgrottene» (στα Norwegian). Bergens Tidende. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-11-17. https://web.archive.org/web/20111117061036/http://www.bt.no/nyheter/lokalt/Berget-livet-i-kjrlighetsgrottene-2545679.html. Ανακτήθηκε στις 29 July 2011. 
  89. ↑ Bjerkestrand, Frode (26 July 2011). «- Skolestuen berget mange liv» (στα Norwegian). Bergens Tidende. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-11-17. https://web.archive.org/web/20111117055303/http://www.bt.no/nyheter/innenriks/--Skolestuen-berget-mange-liv-2544093.html. Ανακτήθηκε στις 27 July 2011. 
  90. ↑ Mersland, Frank; Roald Ankersen (23 July 2011). «- Trodde vi var eneste overlevende» (στα Norwegian). Fædrelandsvennen. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 August 2011. https://web.archive.org/web/20110808101223/http://www.fvn.no/lokalt/kristiansand/article885595.ece. Ανακτήθηκε στις 27 July 2011. 
  91. ↑ Nikolaus von Twickel (16 Αυγούστου 2011). «Chechen War Prepared Teens for Norway Terror». The Moscow Times. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  92. ↑ «Suspected mass murder called Gro 'murder of the nation'». Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2011. 
  93. ↑ «Would kill Gro Harlem Brundtland». Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2011. 
  94. ↑ "Norway shooting: killer 'confirms Gro Harlem Brundtland was main target'". The Daily Telegraph. 25 July 2011.
  95. ↑ «Trodde bare vi slapp unna». Tidens Krav. 27 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2011. 
  96. ↑ «Dere har reddet liv». Vestre Viken HF. 29 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2011. 
  97. ↑ «Hege (17) fikk beredskapstroppen raskere til Utøya». TV 2. 1 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2011. 
  98. ↑ «En halv time, er en halv time for mye». Dagbladet. 28 December 2011. http://www.dagbladet.no/2011/11/28/nyheter/innenriks/terror/anders_behring_breivik/deltatroppen/19204079/. Ανακτήθηκε στις 11 December 2011. 
  99. ↑ «Norway shooting: German tourist hailed a hero after saving 30 lives». The Daily Telegraph (UK). 26 July 2011. https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/norway/8658437/Norway-shooting-German-tourist-hailed-a-hero-after-saving-30-lives.html. 
  100. ↑ «Her er Utøya-heltene sine historier». VG (NO). 9 October 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 December 2011. https://web.archive.org/web/20111211133751/http://www.vg.no/nyheter/innenriks/oslobomben/artikkel.php?artid=10030903. Ανακτήθηκε στις 12 December 2011. 
  101. ↑ Watkins, Tom (23 July 2011). «Norwegian islander ferries children to safety». CNN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 July 2011. https://web.archive.org/web/20110729062751/http://edition.cnn.com/2011/WORLD/europe/07/22/norway.rescue.worker/index.html. Ανακτήθηκε στις 12 August 2011. 
  102. ↑ Morris, Chris (26 July 2011). «Norway attacks: Utoeya rescuer describes shock of survivors». BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 July 2011. https://web.archive.org/web/20110727081857/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14295913. Ανακτήθηκε στις 12 August 2011. 
  103. ↑ «Breivik er overrasket over at han lyktes – VG Nett om Terrorangrepet 22. juli». Vg.no. 26 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  104. ↑ Norway. «Police reveal Breivik called twice, broke communication». Theforeigner.no. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2011. 
  105. ↑ «One Norway survivor describes how he played dead as a gunman passed him». News (United States: CNN). 23 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 July 2011. https://web.archive.org/web/20110723235445/http://www.cnn.com/video/?%2Fvideo%2Fworld%2F2011%2F07%2F23%2Fbpr.pracon.norway.survivor.cnn. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  106. ↑ Townsend, Mark (21 August 2011). «Survivors of Norway shootings return to island of Utøya». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/world/2011/aug/21/utoya-anders-behring-breivik-norway. 
  107. ↑ «96 personer såret i terrorangrepene – TV 2 Nyhetene». Tv2.no. 24 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2012. 
  108. ↑ The TV crews saw what was happening before the police Αρχειοθετήθηκε 2018-06-22 στο Wayback Machine.. novinky.cz 26 July 2011. Retrieved 25 November 2011.
  109. ↑ I ordered the boat to Storøya Αρχειοθετήθηκε 24 October 2011 στο Wayback Machine. ABC Nyheter. 29 October 2011. Retrieved 25 November 2011.
  110. ↑ «A video of the crossing» (στα Νορβηγικά Μποκμάλ). AftenPosten. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019. 
  111. ↑ «Where Were You». YouTube. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2012. 
  112. ↑ Police statements differ Αρχειοθετήθηκε 27 November 2011 στο Wayback Machine. ABC Nyheter. 22 September 2011. Retrieved 25 November 2011.
  113. ↑ Jan Andersson, Lisa Karlsson, Oskyldig 17-åring greps med massmördaren (Swedish), Sveriges Radio, 12 August 2011. Retrieved 13 August 2011.
  114. ↑ News report from AFP: Survivor held for 17 hours after attack Αρχειοθετήθηκε 2012-03-05 στο Wayback Machine., 13 August 2011. Retrieved 13 August 2011.
  115. ↑ 115,0 115,1 Marianne Vikås et al., Utøya-offer kastet på glattcelle (Norwegian), Verdens Gang, 12 August 2011. Retrieved 13 August 2011. Αρχειοθετήθηκε 1 September 2011 στο Wayback Machine.
  116. ↑ Torgeir P. Krokfjord, Utøya-offer (17) ble mistenkt og avhørt uten advokat (Norwegian), Dagbladet, 12 August 2011. Retrieved 14 August 2011.
  117. ↑ «Anders Behring Breivik: the indictment». The Guardian (UK). 14 April 2012. https://www.theguardian.com/world/2012/apr/16/anders-behring-breivik-indictment. 
  118. ↑ Norway attacks: The victims, BBC News Online, 15 March 2016
  119. ↑ «Stoltenberg skrev tale til Utøya da bomben smalt» (στα Norwegian). Dagsavisen. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-11-17. https://web.archive.org/web/20111117055417/http://www.aftenbladet.no/terror/Stoltenberg-skrev-tale-til-Utya-da-bomben-smalt-2840952.html. Ανακτήθηκε στις 2020-08-19. 
  120. ↑ «Sigbjørn Johnsen til forsvar for euroen» (στα Norwegian). Aftenposten (NO). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 July 2011. https://web.archive.org/web/20110721234608/http://www.aftenposten.no/okonomi/innland/article4178054.ece. Ανακτήθηκε στις 22 July 2011. 
  121. ↑ «Norway on summer vacation». The Research Council of Norway. 1 Ιουλίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2011. 
  122. ↑ «Eyewitness: Norway Utoeya shootings». BBC. 23 July 2011. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14255004. 
  123. ↑ «Politiet: Minst 80 drepte på Utøya – Norge». Nyheter (στα Norwegian). NO: NRK. 23 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  124. ↑ «Norway Skynews Live blog». Sky News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2011. 
  125. ↑ «Norwegian Police End Search as Last Shooting Victim Found». International Business Times. 28 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 September 2012. https://archive.today/20120909170545/http://www.ibtimes.com/articles/188527/20110728/oslo-normay-shooting-attack-breivik-last-body-found.htm. Ανακτήθηκε στις 28 July 2011. 
  126. ↑ «57 henrettet med hodeskudd på Utøya» (στα Norwegian). NRK. 7 March 2012. http://www.nrk.no/nyheter/norge/1.8025218. 
  127. ↑ «Breivik avfyrte minst 186 skudd på Utøya» (στα Norwegian). ABC Nyheter. 13 October 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 October 2011. https://web.archive.org/web/20111014035431/http://www.abcnyheter.no/nyheter/2011/10/13/breivik-avfyrte-minst-186-skudd-pa-utoeya. 
  128. ↑ 128,0 128,1 «Foreløpig navneliste etter terroren mot Norge 22. juli» (στα Norwegian). NRK. 23 July 2011. http://www.nrk.no/nyheter/norge/1.7724498. 
  129. ↑ «Norway shooting: princess's half-brother among victims». telegraph.co.uk. 25 July 2011. https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/norway/8659196/Norway-shooting-princesss-half-brother-among-victims.html. 
  130. ↑ «Anders (32) i Oslo ble pågrepet etter bombe og massedrap». Nyhetene. NO: TV 2. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2011. 
  131. ↑ «Pågrepet 32-åring kalte seg selv nasjonalistisk». Nett (στα Norwegian). NO: VG. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  132. ↑ 132,0 132,1 Hansen, Birthe Steen (23 Ιουλίου 2011). «Defence: – In his mind it was necessary». Nettavisen / TV2. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2011. 
  133. ↑ Tisdal, Townsend (25 July 2011). «Defiant from the dock, Breivik boasts more will die». The Guardian (UK). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 July 2011. https://web.archive.org/web/20110726234215/http://www.guardian.co.uk/world/2011/jul/25/anders-behring-breivik-terror-cells. Ανακτήθηκε στις 27 July 2011. 
  134. ↑ Erlanger, Steven (25 July 2011). «Norway Suspect Denies Guilt and Suggests He Did Not Act Alone». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 December 2011. https://web.archive.org/web/20111201233307/http://www.nytimes.com/2011/07/26/world/europe/26oslo.html. Ανακτήθηκε στις 26 July 2011. 
  135. ↑ Huseby, Torgeir; Synne Sørheim (29 November 2011) (στα Norwegian). Forensic psychiatric statement Breivik, Anders Behring (summary). TV2. http://pub.tv2.no/multimedia/TV2/archive/00927/Breivik_rapport_927719a.pdf. Ανακτήθηκε στις 28 December 2011. 
  136. ↑ «Norway split on Breivik's likely fate in mental ward, as mass-killer himself 'insulted' by ruling». Agence France-Presse. 30 November 2011. http://news.nationalpost.com/2011/11/30/norway-split-on-breiviks-likely-fate-in-mental-ward-as-mass-killer-himself-insulted-by-ruling/. Ανακτήθηκε στις 28 December 2011. 
  137. ↑ Den rettsmedisinske kommisjon· Andreas Hamnes· Agneta Nilsson· Gunnar Johannessen· Jannike E. Snoek· Kirsten Rasmussen· Knut Waterloo· Karl Heinrik Melle (20 Δεκεμβρίου 2011). «BREIVIK, ANDERS BEHRING. Rettspsykiatrisk erklæring» (PDF) (στα Norwegian). Oslo Tingrett. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  138. ↑ «Breivik sees opportunities». The Foreigner. 1 December 2011. http://theforeigner.no/pages/news-in-brief/breivik-sees-opportunities/. Ανακτήθηκε στις 1 December 2011. 
  139. ↑ «Norway's mass killer Breivik 'declared sane'». BBC News. 10 April 2012. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17663958. Ανακτήθηκε στις 10 April 2012. 
  140. ↑ «Norway Mass Killer Gets the Maximum: 21 Years». The New York Times. 24 August 2012. https://www.nytimes.com/2012/08/25/world/europe/anders-behring-breivik-murder-trial.html. 
  141. ↑ Rayner, Gordon (24 July 2011). «Norway killer Anders Behring Breivik called Gordon Brown and Prince Charles 'traitors'». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 April 2012. https://web.archive.org/web/20120421002604/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/norway/8658431/Norway-killer-Anders-Behring-Breivik-called-Gordon-Brown-and-Prince-Charles-traitors.html. Ανακτήθηκε στις 11 April 2012. 
  142. ↑ Matthew Taylor (26 July 2011). «Breivik sent 'manifesto' to 250 UK contacts hours before Norway killings». The Guardian (UK). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 July 2011. https://web.archive.org/web/20110728023247/http://www.guardian.co.uk/world/2011/jul/26/breivik-manifesto-email-uk-contacts. Ανακτήθηκε στις 27 July 2011. 
  143. ↑ ADAM GELLER AP (30 Ιουλίου 2011). «Norway gunman's tale diverges sharply from reality». San Jose Mercury News. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2011. [νεκρός σύνδεσμος]
  144. ↑ Sindre Bangstad. «After Anders Breivik's conviction, Norway must confront Islamophobia». The Guardian. https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2012/aug/28/anders-breivik-norway-islamophobia-muslims. Ανακτήθηκε στις 24 July 2016. 
  145. ↑ «AFP: Norway remembers 77 victims a month after massacre». 21 Αυγούστου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2012. 
  146. ↑ Starla Muhammad (19 Αυγούστου 2011). «Tragedy in Norway Borne Out of Seeds of Racism and Intolerance in UK, EU». New America Media. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2012. 
  147. ↑ Godfrey, Hannah (19 August 2011). «Utøya island shooting victims return to scene of Breivik's killing spree». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/world/2011/aug/19/utoya-island-shooting-victims-return. 
  148. ↑ National Association of Scholars (28 July 2011). Scholars Respond to Breivik Manifesto. Δελτίο τύπου. Αρχειοθετήθηκε 2011-09-01 στο Wayback Machine. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2020. 
  149. ↑ Anne-Catherine Simon; Christoph Saiger; Helmar Dumbs (29 July 2011). «Die Welt, wie Anders B. Breivik sie sieht» (στα German). Die Presse. http://diepresse.com/home/politik/aussenpolitik/682112/Die-Welt-wie-Anders-B-Breivik-sie-sieht?direct=680247&_vl_backlink=/home/politik/index.do&selChannel=100. 
  150. ↑ «Dette er terroristens store politiske forbilde – nyheter». Dagbladet.no. 18 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2011. 
  151. ↑ «Massedrapsmannen kopierte "Unabomberen" ord for ord». Nrk.no. 24 Ιουλίου 2011. 
  152. ↑ Shane, Scott (24 July 2011). «Killings in Norway Spotlight Anti-Muslim Thought in U.S.». The New York Times. https://www.nytimes.com/2011/07/25/us/25debate.html. Ανακτήθηκε στις 10 April 2017. 
  153. ↑ Smith, Craig S. (20 February 2005). «Europe's Jews Seek Solace on the Right». The New York Times. https://www.nytimes.com/2005/02/20/weekinreview/20smit.html. 
  154. ↑ Archer, Toby (25 Ιουλίου 2011). «Breivik's Swamp». Foreign Policy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2011. 
  155. ↑ «If Only He Had Read The Brussels Journal». TBJ. 27 July 2011. http://www.brusselsjournal.com/node/4783. Ανακτήθηκε στις 29 July 2011. 
  156. ↑ Chahine, Marwan (25 July 2011). «"2083, Une déclaration européenne d'indépendance" ou le petit manuel du néo-croisé». Libération. http://www.liberation.fr/monde/01012350843-2083-une-declaration-europeenne-d-independance-ou-le-petit-manuel-du-neo-croise. 
  157. ↑ Lee, Sarah (25 July 2011). «Norway attacks: Writer quoted by gunman hits back». The Guardian (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 July 2011. https://web.archive.org/web/20110727173430/http://www.guardian.co.uk/world/2011/jul/25/norway-melanie-phillips-hits-back. Ανακτήθηκε στις 29 July 2011. 
  158. ↑ Bigotry a stepping stone to extreme action Newsroom, 26 July 2011 Αρχειοθετήθηκε 4 December 2011 στο Wayback Machine.
  159. ↑ De var Breiviks helter (They were Breivik's heroes), 26 July 2011, Dagbladet
  160. ↑ Balzter, Sebastian; von Altenbockum, Jasper (26 July 2011). «Der Attentäter im Internet. Im blinden Hass gegen Hass» (στα german). Frankfurter Allgemeine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 July 2011. https://web.archive.org/web/20110727181145/https://www.faz.net/artikel/C32742/der-attentaeter-im-internet-im-blinden-hass-gegen-hass-30473075.html. 
  161. ↑ «Norway Killer's Hatred of Women». TDB. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 July 2011. https://web.archive.org/web/20110729085424/http://www.thedailybeast.com/articles/2011/07/24/norway-massacre-anders-breivik-s-deadly-attack-fueled-by-hatred-of-women.html. Ανακτήθηκε στις 29 July 2011. 
  162. ↑ «Anders Breivik's chilling anti-feminism». The Guardian (London). 27 July 2011. https://www.theguardian.com/commentisfree/2011/jul/27/breivik-anti-feminism. Ανακτήθηκε στις 29 July 2011. 
  163. ↑ «Norwegian mass murderer Breivik comments on Croat-Serb relations in his manifesto». Croatian Times. 27 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 October 2011. https://web.archive.org/web/20111005190214/http://www.croatiantimes.com/news/General_News/2011-07-27/20837/Norwegian_mass_murderer_Breivik_comments_on_Croat-Serb_relations_in_his_manifesto. Ανακτήθηκε στις 27 July 2011. 
  164. ↑ 164,0 164,1 Hartman, Ben (24 July 2011). «Norway attack suspect had anti-Muslim, pro-Israel views». The Jerusalem Post. http://www.jpost.com/International/Article.aspx?id=230762. 
  165. ↑ Mala, Elisa; Goodman, J David (22 July 2011). «At Least 80 Are Dead in Norway Shooting». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 July 2011. https://web.archive.org/web/20110724004316/http://www.nytimes.com/2011/07/23/world/europe/23oslo.html. Ανακτήθηκε στις 20 April 2013. 
  166. ↑ Beaumont, Peter (23 July 2011). «Anders Behring Breivik: profile of a mass murderer». The Guardian (UK). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 July 2011. https://web.archive.org/web/20110724221409/http://www.guardian.co.uk/world/2011/jul/23/anders-behring-breivik-norway-attacks. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  167. ↑ Saunders, Debra J (26 July 2011). «Norwegian Crime and Punishment». San Francisco Chronicle. http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2011/07/25/ED111KENUV.DTL. «the anti-multiculturalism, anti-Muslim and anti-Marxist message of his 1,500-page manifesto» 
  168. ↑ «Breivik's anti-Muslim crusade». 27 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 July 2011. https://web.archive.org/web/20110728225227/http://nation.com.pk/pakistan-news-newspaper-daily-english-online/Opinions/Editorials/27-Jul-2011/Breiviks-antiMuslim-crusade. Ανακτήθηκε στις 1 August 2011. 
  169. ↑ «Video: Norway shootings: Anders Behring Breivik's YouTube video posted hours before killings». The Daily Telegraph (London). 24 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 July 2011. https://web.archive.org/web/20110729004558/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/norway/8657669/Norway-shootings-Anders-Behring-Breiviks-YouTube-video-posted-hours-before-killings.html. Ανακτήθηκε στις 16 August 2011. 
  170. ↑ Šťastný, Jiří (24 July 2011). «Praha je příliš bezpečná, zbraně tu neseženu, píše v manifestu Breivik» (στα Czech). Mladá fronta DNES (Czech Republic). http://zpravy.idnes.cz/praha-je-prilis-bezpecna-zbrane-tu-nesezenu-pise-v-manifestu-breivik-1ia-/zahranicni.aspx?c=A110724_111215_zahranicni_js. Ανακτήθηκε στις 24 July 2011. 
  171. ↑ Ben, By (25 July 2011). «Norway massacre: Breivik manifesto attempts to woo India's Hindu nationalists – Yahoo!!! News». Yahoo! News. https://news.yahoo.com/norway-massacre-breivik-manifesto-attempts-woo-indias-hindu-185033601.html. Ανακτήθηκε στις 16 August 2011. 
  172. ↑ Norway Gunman Anders Behring Breivik Released Manifesto on the Web – Video and 1,500 page document Αρχειοθετήθηκε 2011-08-30 στο Wayback Machine., The Last Refuge, 23 July 2011.
  173. ↑ «Anders Breivik's chilling anti-feminism | Comment is free». The Guardian (London). 27 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 July 2011. https://web.archive.org/web/20110728011222/http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/27/breivik-anti-feminism. Ανακτήθηκε στις 16 August 2011. 
  174. ↑ BigJay. «Official Statement – Anders Brievik». English Defence League. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2011. 
  175. ↑ Mark Hennessy (26 July 2011). «Claim gunman linked to UK group». The Irish Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-10-24. https://web.archive.org/web/20121024091235/http://www.irishtimes.com/newspaper/world/2011/0726/1224301383796.html. Ανακτήθηκε στις 2020-08-31. 
  176. ↑ Hall, Richard (25 July 2011). «Outcry over role of English Defense League». Independent (London). https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/outcry-over-role-of-english-defence-league-2319895.html. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  177. ↑ Townsend, Mark (23 July 2011). «Norway attacks: Utøya gunman boasted of links to UK far right». The Guardian (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 July 2011. https://web.archive.org/web/20110724171727/http://www.guardian.co.uk/world/2011/jul/23/norway-attacks-utoya-gunman. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  178. ↑ «Terroristen ville bruke atomvåpen» (στα Norwegian). 23 July 2011. http://www.bt.no/nyheter/innenriks/Terroristen-ville-bruke-atomvpen-2542322.html. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  179. ↑ Williams, Clive (26 July 2011). «Deadly, cruel lesson from Norway». The Australian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 July 2011. https://web.archive.org/web/20110725224530/http://www.theaustralian.com.au/news/features/deadly-cruel-lesson-from-norway/story-e6frg6z6-1226101590303. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  180. ↑ «Norway police say 84 killed in Utoeya shooting». Reuters. 23 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-09-24. https://web.archive.org/web/20150924154319/http://www.reuters.com/article/2011/07/23/us-norway-killings-police-idUSTRE76M0SF20110723. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  181. ↑ Erlanger, Steven; Scott Shane (24 July 2011). «Oslo Suspect Wrote of Fear of Islam and Plan for War». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 September 2011. https://web.archive.org/web/20110918090846/http://www.nytimes.com/2011/07/25/world/europe/25oslo.html. Ανακτήθηκε στις 24 July 2011. 
  182. ↑ Brown, Andrew (24 July 2011). «Anders Breivik is not Christian but anti-Islam». The Guardian (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 July 2011. https://web.archive.org/web/20110726113836/http://www.guardian.co.uk/commentisfree/andrewbrown/2011/jul/24/norway-anders-behring-breivik-beliefs. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. «Norway mass murderer Anders Breivik's internet writings show him to be anti-Muslim and anti-Marxist, not a fundamentalist Christian.» 
  183. ↑ «Anders Breivik Manifesto: Shooter/Bomber Downplayed Religion, Secular Influence Key». International Business Times. 26 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2011. Anders Behring Breivik placed himself potentially outside of religious Christianity in a 1,500-page manifesto he has reportedly admitted to writing. "A majority of so-called agnostics and atheists in Europe are cultural conservative Christians without even knowing it," he wrote. "If you have a personal relationship with Jesus Christ and God then you are a religious Christian. Myself and many more like me do not necessarily have a personal relationship with Jesus Christ and God. We do however believe in Christianity as a cultural, social, identity and moral platform. This makes us Christian," he wrote. 
  184. ↑ Menzie, Nicola (26 July 2011). «Norway massacre suspect manifesto rejects personal relationship with Jesus». Christianity Today. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-10-01. https://web.archive.org/web/20111001211740/http://au.christiantoday.com/article/norway-massacre-suspect-manifesto-rejects-personal-relationship-with-jesus/11623.htm. Ανακτήθηκε στις 28 July 2011. «He writes on page 1307 of his online manifesto: "If you have a personal relationship with Jesus Christ and God then you are a religious Christian. Myself and many more like me do not necessarily have a personal relationship with Jesus Christ and God.». 
  185. ↑ Anders Breivik Manifesto: Shooter/Bomber Downplayed Religion, Secular Influence Key. (25 July 2011). International Business Times. Retrieved from «Anders Breivik Manifesto: Shooter/Bomber Downplayed Religion, Secular Influence Key». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2014. . Retrieved 25 July 2011
  186. ↑ «Breivik mener Jesus er "patetisk" [Breivik thinks Jesus is "pathetic"»] (στα Norwegian). Dagen. 19 November 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-09-13. https://web.archive.org/web/20180913175612/http://www.dagen.no/Nyheter/hedning/Breivik-mener-Jesus-er-%C2%ABpatetisk%C2%BB-272638. Ανακτήθηκε στις 2020-09-01. 
  187. ↑ «Breivik: Jeg er ikke kristen [Breivik- I am not a Christian»] (στα Norwegian). Vårt Land. 15 November 2015. http://www.vl.no/nyhet/breivik-jeg-er-ikke-kristen-1.465538. 
  188. ↑ Daniel Vergara (10 January 2014). «Breivik vill deportera "illojala judar" [Breivik wants to deport "disloyal Jews"»] (στα Swedish). Expo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-10-13. https://web.archive.org/web/20171013184339/http://expo.se/2014/breivik-vill-deportera-illojala-judar_6336.html. Ανακτήθηκε στις 2020-09-01. 
  189. ↑ Will Englund; Michael Birnbaum (23 July 2011). «Suspect in Norway attacks admits involvement, denies responsibility». The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/europe/norway-attacks-police-say-suspect-used-car-bomb-two-guns-killing-at-least-92/2011/07/23/gIQAVYeOVI_story_2.html. Ανακτήθηκε στις 24 July 2011. 
  190. ↑ «32-åringen skal tilhøre høyreekstremt miljø – Norge». Nyheter. NO: NRK. 27 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2011. 
  191. ↑ Torheim, Ørjan (στα Norwegian). Som en liten gutt: Slik beskrives terrorsiktede Anders Behring Breivik (32) av bergensmann som traff ham. BT. http://www.bt.no/nyheter/innenriks/--Som-en-liten-gutt-2542176.html. 
  192. ↑ Fondenes, Eivind; Kathleen Buer (23 July 2011). «Terrorsiktede var tidligere medlem av Fremskrittspartiet» (στα Norwegian). Nyhetene (TV 2). http://www.tv2.no/nyheter/innenriks/terrorsiktede-var-tidligere-medlem-av-fremskrittspartiet-3544743.html. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  193. ↑ «Atentante in Norvegia: Atacatorul il admira pe Vlad Tepes» (στα Romanian). 24 July 2011. http://www.ziare.com/international/atentat-norvegia/atentante-in-norvegia-atacatorul-il-admira-pe-vlad-tepes-1109742. Ανακτήθηκε στις 1 August 2011. 
  194. ↑ Poza, Pedro (23 July 2011). «El presunto autor, un noruego nacionalista vinculado a la extrema derecha» (στα Spanish). El Mundo (ES). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 July 2011. https://web.archive.org/web/20110723232750/http://www.elmundo.es/elmundo/2011/07/23/internacional/1311378740.html. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  195. ↑ Papadakis, Mary (24 July 2011). «Norway's new face of terror». Sunday Herald Sun (AU). http://www.heraldsun.com.au/news/gunmans-background-puzzles-police/story-e6frf7jo-1226100487358. 
  196. ↑ «Dader bloedbad bewondert Geert Wilders» (στα Dutch). News (BE: HLN). 23 July 2011. http://www.hln.be/hln/nl/10756/Bloedbad-Oslo/article/detail/1296088/2011/07/23/Dader-bloedbad-bewondert-Geert-Wilders.dhtml. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  197. ↑ Kristensen, Eivind (19 April 2012). «– Breivik krenker både meg og musikken» (στα Norwegian). Fædrelandsvennen. http://www.fvn.no/lokalt/--Breivik-krenker-bade-meg-og-musikken-2213272.html. Ανακτήθηκε στις 26 April 2012. 
  198. ↑ «Eyewitness to VG: (...)». VG. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 August 2011. https://web.archive.org/web/20110807120037/http://www.vg.no/nyheter/innenriks/oslobomben/artikkel.php?artid=10080627. 
  199. ↑ «Politiet frykter gjerningsmann kan være på frifot» (στα Norwegian). NO: VG. 23 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  200. ↑ «Frykter at gjerningsmann kan være på frifot» (στα Norwegian). Aftenposten (NO). 23 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 November 2011. https://web.archive.org/web/20111112094801/http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/article4181342.ece. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  201. ↑ «– Det var vanskelig å forstå at en mann kunne ha forvoldt så mye skade» (στα Norwegian). TV 2. 25 May 2012. http://www.tv2.no/a/3790775. 
  202. ↑ «Vitner beskrev flere terrorister etter at Breivik var pågrepet» (στα Norwegian). Aftenposten. 28 August 2011. http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/Vitner-beskrev-flere-terrorister-etter-at-Breivik-var-pagrepet-6285330.html. 
  203. ↑ «Politiet: Det var bare én skytter» (στα Norwegian). Bergens Tidende. 16 February 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-02-28. https://web.archive.org/web/20120228125209/http://www.bt.no/nyheter/lokalt/Politiet-Det-var-bare-n-skytter-2655587.html. Ανακτήθηκε στις 2020-09-01. 
  204. ↑ «Øyenvitne til VG: – Det første han gjorde var å skyte den søteste jenta han så» (στα Norwegian). Verdens Gang. 23 July 2011. http://www.vg.no/nyheter/innenriks/terrorangrepet-22-juli-ofrene/oeyenvitne-til-vg-det-foerste-han-gjorde-var-aa-skyte-den-soeteste-jenta-han-saa/a/10080627/. 
  205. ↑ «- Overlevende så to skyttere» (στα Norwegian). Dagbladet. 23 July 2011. http://www.dagbladet.no/2011/07/23/nyheter/terroraksjon/oslo/utoya/innenriks/17426104/. 
  206. ↑ «Utøya-vitner sier de så en annen gjerningsmann» (στα Norwegian). Dagbladet. 3 September 2011. http://www.dagbladet.no/2011/09/02/nyheter/innenriks/terror/anders_behring_breivik/utoya/17942302/. 
  207. ↑ «Synes ikke selv at han bør straffes» (στα Norwegian). NO: NRK. 24 July 2011. http://www.nrk.no/nyheter/norge/1.7724994. Ανακτήθηκε στις 24 July 2011. 
  208. ↑ «Breivik til politiet på Utøya: – Vi er brødre» (στα Norwegian). Verdens Gang. 7 September 2011. http://www.vg.no/nyheter/innenriks/terrorangrepet-22-juli-anders-behring-breivik/breivik-til-politiet-paa-utoeya-vi-er-broedre/a/10090394/. 
  209. ↑ Norwegian police arrest six in Oslo raids BreakingNews.ie, 24 July 2011.
  210. ↑ Grenberg, Karen J. (22 July 2011). «The Norway Attacks: Who is Abu Suleiman Al Nasser?». The New Republic. http://www.tnr.com/article/world/92532/what-ansar-al-jihad-al-alami. Ανακτήθηκε στις 24 July 2011. 
  211. ↑ Mala, Eliza; Goodman, J. David (23 July 2011). «At Least 80 Are Dead in Norway Shooting». The New York Times. https://www.nytimes.com/2011/07/23/world/europe/23oslo.html. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  212. ↑ Staff Reporters (23 July 2011). «Norway terror attacks: Claim of responsibility fuels suspicions co-ordinated attacks were the work of al-Qaeda». Scotsman.com. http://news.scotsman.com/world/Norway-terror-attacks-Claim-of.6806190.jp. 
  213. ↑ Murtnes, Sindre (23 July 2011). «Kongen om terrorangrepet: – Våre tanker går til ofrene» (στα Norwegian). Verdens Gang. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 July 2011. https://web.archive.org/web/20110726065318/http://www.vg.no/nyheter/innenriks/oslobomben/artikkel.php?artid=10080609. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  214. ↑ Gimse, Lars Martin (23 July 2011). «- Vi er alle rystet av ondskapen» (στα Norwegian). Aftenposten. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 July 2011. https://web.archive.org/web/20110722223544/http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/article4180951.ece. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  215. ↑ Batty, David; Godfrey, Hannah (24 July 2011). «Norway attacks: Sunday 24 July rolling coverage: 1.13 pm». The Guardian (UK). https://www.theguardian.com/world/blog/2011/jul/24/norway-attacks-live-updates?cat=world&type=article#block-21. Ανακτήθηκε στις 24 July 2011. «No one has said it better than the AUF girl who was interviewed by CNN: "If one man can show so much hate, think how much love we could show, standing together."» 
  216. ↑ «Address by Prime Minister in Oslo Cathedral». Norwegian government. 24 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 February 2012. https://web.archive.org/web/20120211093533/http://www.regjeringen.no/en/dep/smk/Whats-new/Speeches-and-articles/statsministeren/statsminister_jens_stoltenberg/2011/address-by-prime-minister-in-oslo-cathed.html. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. «No one has said it better than the Labour Youth League girl who was interviewed by CNN: If one man can create that much hate, you can only imagine how much love we as a togetherness can create.» 
  217. ↑ Ervik, Marthe Rosenvinge (23 July 2011). «- I dag er vi alle AUF-ere» (στα Norwegian). Fædrelandsvennen. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 September 2011. https://web.archive.org/web/20110928223618/http://www.fvn.no/nyheter/innenriks/article885654.ece. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  218. ↑ «- En nasjonal tragedie» (στα Norwegian). Conservative Party. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  219. ↑ «- En nasjonal tragedie» (στα Norwegian). Progress Party. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  220. ↑ «En ufattelig nasjonal tragedie» (στα Norwegian). Christian Democratic Party. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  221. ↑ «Ein trist dag for Noreg» (στα Norwegian). Centre Party. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  222. ↑ «En ufattelig tragedie» (στα Norwegian). Socialist Left Party. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Σεπτεμβρίου 2013. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  223. ↑ «Våre tanker er hos ofrene og de pårørende» (στα Norwegian). Liberal Party. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  224. ↑ «En stor tragedie har rammet Norge» (στα Norwegian). Red. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  225. ↑ «Minnesamling mandag 1. august kl. 12» (στα Norwegian). Stortinget. 26 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  226. ↑ «Video recording of the 1 August 2011 Storting session» (στα Norwegian). Stortinget. 1 Αυγούστου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link) (begins at 10:32, King's entrance at 19:14, first speech at 20:06)
  227. ↑ Sandvik, Siv; Malm, Anders (25 July 2011). «- Har ikke samvittighet til å presse AUF-ere til å stille opp» (στα Norwegian). NRK. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 August 2011. https://web.archive.org/web/20110811083523/http://nrk.no/nyheter/norge/1.7726484. 
  228. ↑ Sandvik, Siv; Anders Malm (25 July 2011). «Partiene utsetter valgkampen til midten av august» (στα Norwegian). NRK. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 August 2011. https://web.archive.org/web/20110811083523/http://nrk.no/nyheter/norge/1.7726484. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  229. ↑ «NrK: Tror Al-Qaida står bak». M.nrk.no. 22 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  230. ↑ «Verdens Gang: Kadra: – Muslimer ble jaget nedover gatene». Vg.no. 30 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  231. ↑ «Dagsavisen: "Nå ligger dere jævla tynt an"». Dagsavisen.no. 25 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  232. ↑ Henrik Arneberg. «Nettavisen: – Dra tilbake dit du kommer fra». Nettavisen.no. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  233. ↑ «Verdens Gang: Oppfordret hijabkledde jenter om å holde seg innendørs». Vg.no. 31 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  234. ↑ «NrK Muslimer ble hetset etter terroren». Nrk.no. 23 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  235. ↑ Henrik Arneberg. «Nettavisen: -Innvandrere dratt ut av pub». Nettavisen.no. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  236. ↑ Dagens Næringsliv, 23 July 2011, "Ulvespor" by Morten Møst, Christel Marie Stabæk, Line Tiller and Vegard Tenold Aase
  237. ↑ Dagens Næringsliv (30 July 2011) and Aftenposten (31 July 2011), Wasim Zahid: Et lettelsens sukk Αρχειοθετήθηκε 30 March 2012 στο Wayback Machine.
  238. ↑ Espen Løkeland-Stai· Sturla Smari Hanssen (21 Μαρτίου 2012). «Dagsavisen: "Kom dere tilbake dit dere kommer fra"». Dagsavisen.no. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2012. 
  239. ↑ John Hooper (27 July 2011). «Ex-Berlusconi minister defends Anders Behring Breivik». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/world/2011/jul/27/ex-berlusconi-minister-defends-breivik. Ανακτήθηκε στις 16 August 2011. 
  240. ↑ «Italy MEP backs ideas of Norway killer Breivik». BBC. 27 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 July 2011. https://web.archive.org/web/20110728172048/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14315108. Ανακτήθηκε στις 29 July 2011. 
  241. ↑ «FPÖ kicks out MP for Norway killing theories». Austrian Independent. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 July 2012. https://archive.today/20120707121239/http://austrianindependent.com/news/Politics/2011-07-29/8578/FP%D6_kicks_out_MP_for_Norway_killing_theories. Ανακτήθηκε στις 29 July 2011. 
  242. ↑ Olof Svensson· Josefin Karlsson (25 Ιουλίου 2011). «Hela Norden hedrade offren med tyst minut». Aftonbladet (στα Swedish). Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  243. ↑ «More than 200,000 mourn in downtown Oslo». Verdens Gang (στα Norwegian). 25 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  244. ↑ «150 000 hedrade terrorns offer» (στα Swedish). 25 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  245. ↑ «Mass rallies for Norway victims». BBC. 25 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 July 2011. https://web.archive.org/web/20110725222217/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14285020. Ανακτήθηκε στις 25 July 2011. 
  246. ↑ Nordmenn provosert av Fox News' terrordekning, Aftenposten 26 July 2011 Αρχειοθετήθηκε 29 July 2011 στο Wayback Machine.
  247. ↑ Norway shooting: Glenn Beck compares dead teenagers to Hitler youth, The Telegraph, 25 July 2011
  248. ↑ Johansen, Per Kristian (25 Αυγούστου 2008). «Frank Aarebrot» (στα Norwegian). Norwegian Broadcasting Corporation. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2010. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  249. ↑ Glenn Beck sammenligner AUF med Hitlerjugend Αρχειοθετήθηκε 2016-09-08 στο Wayback Machine., Bergens Tidende, 26 July 2011
  250. ↑ Townsend, Mark (25 July 2011). «Norway shootings: July 25 as it happened». The Daily Telegraph (London). https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/norway/8661473/Norway-shooting-July-25-as-it-happened.html. 
  251. ↑ «Slik blir minneseremonien i dag – NRK Kultur og underholdning». Nrk.no. 19 Αυγούστου 2011. 
  252. ↑ VG – Rekordstor interesse for platen «Mitt Lille Land» Αρχειοθετήθηκε 18 November 2011 στο Wayback Machine.
  253. ↑ Av Mette Eriksen (27 Μαρτίου 2016). «Må stå på en søppeldynge for å nyte den vakre utsikten». Ringblad.no. 
  254. ↑ Morén, Anette (2 April 2016). «Snu nå, skrinlegg Sørbråten». Klassekampen, σελ. 37. 
  255. ↑ Kjell-Erik Nordenson Kallset (1 July 2016). «Tar tilbake Utøya». Klassekampen, σελ. 2. 
  256. ↑ Publisert 1 (19 Ιουλίου 2016). «50 turer dagen til Utøya på det meste». Nrk.no. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2016. 
  257. ↑ 257,0 257,1 Gabrielle Graatrud (18 Ιουνίου 2016). «Etterlatte frykter at 22.juli-minnestedet blir en bauta over gjerningsmannen». Dagbladet.no. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2016. 
  258. ↑ 258,0 258,1 «No shame in turning around!». Dagbladet.no. 4 Απριλίου 2016. 
  259. ↑
  260. ↑ 27. juni 2016 kl. 08:42 (19 Μαΐου 2016). «Regjeringen endrer ikke planer for 22. juli-minnesmerke». Nrk.no. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2016. 
  261. ↑ NRK (20 Σεπτεμβρίου 2016). «Spøker for planlagt minnesmerke i regjeringskvartalet». 
  262. ↑ «Rosemonument på vent». Nrk.no. 17 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2016. 
  263. ↑ «Vil ikke opplyse navnet til Breiviks forsvarer» (στα Norwegian). NO: Adresseavisen/NTB. 23 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-02-24. https://web.archive.org/web/20210224112202/https://www.adressa.no/nyheter/innenriks/article1666194.ece. Ανακτήθηκε στις 23 July 2011. 
  264. ↑ «Politiet ber om lukkede dører». nrk.no. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2011. 
  265. ↑ «Kjennelse – Lukking av dører» (PDF). domstolen.no. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2011. 
  266. ↑ «Anders Behring Breivik varetektsfengsles i åtte uker». Vgtv.no. 25 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2012. 
  267. ↑ «A Fair and Public Trial for the Norwegian Terror Suspect». The International Centre for Counter-Terrorism – The Hague (ICCT). 28 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2016. 
  268. ↑ «Breivik risikerer 30 års fengsel – Lov og rett – E24». E24.no. 25 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  269. ↑ «Krevde politiet skulle hente uniformen før rettsmøtet – VG Nett om Terrorangrepet 22. juli». Vg.no. 25 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  270. ↑ «Terrorsiktet fengslet i åtte uker – Lov og rett – E24». E24.no. 25 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  271. ↑ «Her skal Breivik sitte i isolasjon – VG Nett om Terrorangrepet 22. juli». Vg.no. 27 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  272. ↑ «Massedrapsmannen tilbake på Utøya lørdag – VG Nett om Terrorangrepet 22. juli». Vg.no. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  273. ↑ «Politiet om Breivik på Utøya: – Viste ikke uttrykk for anger – VG Nett om Terrorangrepet 22. juli». Vg.no. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2011. 
  274. ↑ «Terrorrettssaken starter 16. april» (στα Norwegian). NRK. 14 November 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 January 2012. https://web.archive.org/web/20120121095441/http://www.nrk.no/nyheter/norge/1.7875413. 
  275. ↑ Skogrand, Merete; Steen, Thea (14 March 2012). «Kristopher Schau skal dekke Breivik-rettssaken» (στα Norwegian). Dagbladet. http://www.dagbladet.no/2012/03/14/kultur/medier/morgenbladet/kristoffer_schau/breivik/20663696/. Ανακτήθηκε στις 14 March 2012. 
  276. ↑ Lars Bevanger (24 August 2012). «Anders Behring Breivik: Norway court finds him sane». BBC News. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-19365616. Ανακτήθηκε στις 24 July 2016. 
  277. ↑ «Norway Retail Giant Dropping Many Titles/Toys in Response to Oslo Attacks». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-03-24. https://web.archive.org/web/20120324231355/http://www.planetxbox360.com/article_15754/Norway_Retail_Giant_Dropping_Many_TitlesToys_in_Response_to_Oslo_Attacks. Ανακτήθηκε στις 31 July 2011. 
  278. ↑ Aalborg, Berit Strøyer; Nordby, Kristin Jonassen; Hoel, Yasmin Sunde (26 July 2011). «Ungdomspartiene merker stor pågang etter tragedien» (στα Norwegian). Aftenposten. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 July 2011. https://web.archive.org/web/20110727020422/http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/article4184188.ece. Ανακτήθηκε στις 26 July 2011. 
  279. ↑ Berge, Jørgen (9 August 2011). «900 til Erna – 767 til Siv» (στα Norwegian). Nettavisen. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 November 2011. https://web.archive.org/web/20111117053103/http://www.nettavisen.no/nyheter/article3204009.ece. Ανακτήθηκε στις 19 August 2011. 
  280. ↑ Heszlein-Lossius, Hanne (31 August 2011). «6200 nye i Ap etter Utøya» (στα Norwegian). Bergens Tidende. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-11-17. https://web.archive.org/web/20111117061015/http://www.bt.no/nyheter/valg/6200-nye-i-Ap-etter-Utya-2566208.html. Ανακτήθηκε στις 1 September 2011. 
  281. ↑ «Medlems-boom for høyreekstreme» (στα Norwegian). TV 2. 18 August 2011. http://www.tv2.no/nyheter/innenriks/medlemsboom-for-hoeyreekstreme-3562095.html. Ανακτήθηκε στις 19 August 2011. 
  282. ↑ Meland, Astrid; Brustad, Line (25 August 2011). «- Blir årets hendelse» (στα Norwegian). Dagbladet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 December 2011. https://web.archive.org/web/20111225065906/http://www.dagbladet.no/2011/08/25/nyheter/norwegian_defence_league/anders_behring_breivik/innenriks/terrorangrepet/17824844/. Ανακτήθηκε στις 3 September 2011. 
  283. ↑ «Norway local elections: Breivik's old party suffers». BBC. 13 September 2011. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14895052. Ανακτήθηκε στις 13 September 2011. 
  284. ↑ «Report blasts police response to Norway massacre». The Globe and Mail (Toronto). 13 August 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 August 2012. https://web.archive.org/web/20120815224835/http://www.theglobeandmail.com/news/world/report-blasts-police-response-to-norway-massacre/article4478381/. Ανακτήθηκε στις 13 August 2012. 
  285. ↑ «Norway police chief quits over Breivik report». BBC News Europe. 16 August 2012. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-19290947. Ανακτήθηκε στις 25 August 2012. 
  286. ↑ «Norway election: Terror survivors run for parliament». BBC News. 8 September 2013. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-24008612. 
  287. ↑ «Utländsk press om Fremskritts- partiet: Breiviks parti – DN.SE». 11 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2016. 
  288. ↑ Valestrand, Terje (29 January 2013). «Tidligere AUF-leder skriver bok om "terroristreiret" Utøya» (στα Norwegian). Bergens Tidende. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-02-03. https://web.archive.org/web/20130203013506/http://www.bt.no/nyheter/lokalt/Tidligere-AUF-leder-skriver-bok-om-terroristreiret-Utoya-2835876.html. Ανακτήθηκε στις 2020-09-08. 
  289. ↑ Kristina Furnesr; Nils-Ove Støbakk (29 January 2013). «- AUFs Palestina-aktivisme åpnet for terror på Utøya» (στα Norwegian). Dagen. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-09-25. https://web.archive.org/web/20200925134407/https://www.dagen.no/Nyheter/-_AUFs_Palestina-aktivisme_%C3%A5pnet_for_terror_p%C3%A5_Ut%C3%B8ya-58639. Ανακτήθηκε στις 2020-09-08. 
  290. ↑ 290,0 290,1 (στα Czech) Ostravák chystal teroristický útok. Jeho vzorem je Breivik [Man from Ostrava was preparing terrorist attack. He was admirer of Breivik.]. nova.cz. 18 August 2012. http://tn.nova.cz/zpravy/cernakronika/ostravak-chystal-teroristicky-utok-jeho-vzor-je-breivik.html. Ανακτήθηκε στις 10 August 2012. 
  291. ↑ 291,0 291,1 «Ostravská policie obvinila "českého Breivika". Chystal se odpálit bombu [The police has charged "Czech Breivik". He was preparing to set of a bomb.»] (στα Czech). Mladá fronta DNES. 18 August 2012. http://ostrava.idnes.cz/policie-chtyila-ceskeho-breivika-d43-/ostrava-zpravy.aspx?c=A120818_102846_ostrava-zpravy_mad. Ανακτήθηκε στις 18 August 2012. 
  292. ↑ (στα Czech) Pyrotechnici v Ostravě při prohlídce bytu našli munici a zbraně [Bomb disposal experts found ammunition and guns while searching a flat in Ostrava.]. denik.cz. 10 August 2012. http://karvinsky.denik.cz/z-regionu/pyrotechnici-v-ostrave-prohledavaji-byt-mozna-je-v-nem-bomba-20120810.html. Ανακτήθηκε στις 10 August 2012. 
  293. ↑ «Na výbušninách ujíždí, ale terorista není, míní známí "českého Breivika"» (στα Czech). Mladá fronta DNES. 20 August 2012. http://ostrava.idnes.cz/policie-chytila-ceskeho-breivika-vojtech-mlynek-fuf-/ostrava-zpravy.aspx?c=A120820_1818813_ostrava-zpravy_sot. Ανακτήθηκε στις 21 August 2012. 
  294. ↑ (στα Czech) Policie dopadla českého Breivika, zajistila funkční nálož a zbraně [Police caught Czech Breivik and seized functional bomb and firearms.]. denik.cz. 10 August 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-11-06. https://web.archive.org/web/20181106143120/https://www.novinky.cz/krimi/276354-policie-dopadla-ceskeho-breivika-zajistila-funkcni-naloz-a-zbrane.html. Ανακτήθηκε στις 10 August 2012. 
  295. ↑ (στα Czech) Ostravský Breivik může ohrozit své okolí, bude v izolaci [Breivik from Ostrava poses danger, he will be held in isolation]. nova.cz. 20 August 2012. http://tn.nova.cz/zpravy/cernakronika/ostravsky-breivik-muze-ohrozit-sve-okoli-bude-v-izolaci.html. Ανακτήθηκε στις 21 August 2012. 
  296. ↑ «Breivikův sympatizant hromadil v bytě zbraně jako nepříčetný, léčí se» (στα Czech). Mladá fronta DNES. 2 May 2013. http://ostrava.idnes.cz/sympatizant-s-breivikem-ktery-shromazdoval-zbrane-byl-nepricetny-1du-/ostrava-zpravy.aspx?c=A130502_105443_ostrava-zpravy_jog. Ανακτήθηκε στις 23 May 2013. 
  297. ↑ (στα Czech) "Breivik popełnił błędy, ja będę lepszy". Jak ABW wpadła na trop Brunona K. [Breivik made mistakes, I will be better – How ABW caught Brunon K.]. tvn24.pl. 20 November 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-11-30. https://web.archive.org/web/20161130080627/http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/breivik-popelnil-bledy-ja-bede-lepszy-jak-abw-wpadla-na-trop-brunona-k,289850.html. Ανακτήθηκε στις 24 November 2012. 
  298. ↑ 298,0 298,1 «Chemik zafascynowany Breivikiem [A chemist fascinated by Breivik»] (στα Polish). Rzeczpospolita. 21 November 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-04-28. https://web.archive.org/web/20150428025707/http://www.rp.pl/artykul/10,953875-Chemik-zafascynowany-Breivikiem.html. Ανακτήθηκε στις 24 November 2012. 
  299. ↑ Mimicking Breivik in Poland. Stratfor. 29 November 2012. http://www.stratfor.com/weekly/mimicking-breivik-poland. Ανακτήθηκε στις 2 December 2012. 
  300. ↑ «Polsko zmařilo atentát na Sejm. Vědec chtěl odpálit 4 tuny výbušnin [Poland foiled an attack against the Sejm. A scientist wanted to detonate 4 tonnes of explosives»] (στα Czech). Mladá fronta DNES. 20 November 2012. http://zpravy.idnes.cz/polsko-zmarilo-chystany-teroristicky-utok-na-predstavitele-zeme-1cz-/zahranicni.aspx?c=A121120_081639_zahranicni_js. Ανακτήθηκε στις 24 November 2012. 
  301. ↑ (στα Polish) Niedoszły zamachowiec wpadł przez Breivika [Failed attacker was caught thanks to Breivik]. wprost.pl. 20 November 2012. http://www.wprost.pl/ar/357276/Niedoszly-zamachowiec-wpadl-przez-Breivika/?pg=0. Ανακτήθηκε στις 24 November 2012. 
  302. ↑ «Brunon K. uczył się ο ładunkach, eksperymentował na mostach [Brunon K. studied explosives, experimented on bridges»] (στα Polish). Gazeta Wyborcza. 20 November 2012. http://wyborcza.pl/1,75248,12909621,Brunon_K__uczyl_sie_o_ladunkach__eksperymentowal_na.html. Ανακτήθηκε στις 23 November 2012. 
  303. ↑ «Monika Olejnik i Hanna Gronkiewicz-Waltz na celowniku Brunona K. [Monika Olejnik and Hanna Gronkiewicz-Waltz also targeted by Brunon K.»] (στα Polish). Gazeta Wyborcza. 28 November 2012. http://wyborcza.pl/1,75478,12936571,Monika_Olejnik_i_Hanna_Gronkiewicz_Waltz_na_celowniku.html. Ανακτήθηκε στις 28 November 2012. 
  304. ↑ «He was planning an attack on the Sejm. Brunon Kwiecień found dead in prison». tvn24.pl. 6 Αυγούστου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2019. 
  305. ↑ [1]
  306. ↑ Ravndal, Jacob Aasland (16 March 2019). «The Dark Web Enabled the Christchurch Killer». Foreign Policy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 March 2019. https://web.archive.org/web/20190318195011/https://foreignpolicy.com/2019/03/16/the-dark-web-enabled-the-christchurch-killer-extreme-right-terrorism-white-nationalism-anders-breivik/. Ανακτήθηκε στις 19 March 2019. 
  307. ↑ Taylor, Adam (16 March 2019). «Christchurch suspect claimed 'brief contact' with Norwegian mass murderer». Sydney Morning Herald. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 March 2019. https://web.archive.org/web/20190315235915/https://www.smh.com.au/world/oceania/christchurch-suspect-claimed-brief-contact-with-norwegian-mass-murderer-20190316-p514pj.html. Ανακτήθηκε στις 19 March 2019. 
  308. ↑ Gelineau, Kristen· Gambrell, Jon (15 Μαρτίου 2019). «New Zealand mosque shooter is a white supremacist angry at immigrants, documents and video reveal». Chicago Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2019. 
  309. ↑ 309,0 309,1 «Utoya on screen: How two film directors tackled the same tragedy». BBC News. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2018. 
  310. ↑ Connolly, Kate (19 February 2018). «Utøya massacre re-enactment stuns Berlin audiences». the Guardian. https://www.theguardian.com/film/2018/feb/19/film-reenacting-norway-utoya-massacre-premieres-in-berlin. Ανακτήθηκε στις 20 February 2018. 
  311. ↑ [2]
  312. ↑ [3]
  313. ↑ «22 July (2018)». Rotten Tomatoes. Fandango Media. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2018. 
  314. ↑ «22 July reviews». Metacritic. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2018. 
  315. ↑ Thorpe, Vanessa (22 September 2018). «Utøya survivor: Anders Breivik massacre films 'don't tell full story'». The Guardian. https://www.theguardian.com/film/2018/sep/22/paul-greengrass-22-july-anders-breivik-survivor-speaks-out. Ανακτήθηκε στις 30 March 2019. 
  316. ↑ Lauert, Greg (3 January 2019). «Utoya, deux cinéastes et autant de visions» (στα French). Bandea A Part. http://www.bande-a-part.fr/cinema/critique/magazine-de-cinema-utoya-22-juillet-paul-greengrass-erik-poppe-netflix/. Ανακτήθηκε στις 30 March 2019. 
  317. ↑ Randanne, Fabien (10 October 2018). «"Un 22 juillet", "Utoya, 22 juillet": Comment deux films racontent la même attaque terroriste» (στα French). 20 Minutes. https://www.20minutes.fr/arts-stars/cinema/2351559-20181010-22-juillet-utoya-22-juillet-comment-deux-films-racontent-attaque-terroriste. 
  318. ↑ «Sangen som trøstet Norge». Nrk.no. 18 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2016. 
  319. ↑ «– Håper ingen fikk ødelagt kvelden». Nrk.no. 23 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2016. 
  320. ↑ «Norway Massacre: I Was There». Seconds From Disaster: Series 6 (National Geographic Australia). 22 July 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-03-06. https://web.archive.org/web/20130306054611/http://natgeotv.com.au/tv/seconds-from-disaster/episodes.aspx?series=6. Ανακτήθηκε στις 2020-09-09. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα Βικινέα έχουν ειδήσεις που σχετίζονται με το θέμα:
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τρομοκρατικές_επιθέσεις_στη_Νορβηγία_το_2011&oldid=10857851"