Μετάβαση στο περιεχόμενο

Υλισμικό ανοικτής πηγής

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το λογότυπο για το "υλισμικό ανοικτής πηγής" που προτείνει η OSHWA (Open Source Hardware Association)

Υλισμικό ανοικτής πηγής ή ανοικτό υλικό είναι υλικό του οποίου ο σχεδιασμός είναι δημοσίως διαθέσιμος έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να μελετήσει, μετατρέψει, διανείμει, κατασκευάσει και πουλήσει το σχεδιασμό ή το υλικό με βάση αυτόν τον σχεδιασμό. Το πηγαίο του υλικού, ο σχεδιασμός με τον οποίο δημιουργήθηκε, είναι διαθέσιμος σε ανοικτή μορφή για να γίνονται μετατροπές σε αυτό. Ιδανικά, το ανοικτό υλικό χρησιμοποιεί προσιτά εξαρτήματα και υλικά, τυποποιημένες διαδικασίες, ανοικτές υποδομές, περιεχόμενο χωρίς περιορισμούς και ανοικτού κώδικα εργαλεία σχεδιασμού για να μεγιστοποιήσει την ικανότητα του καθενός στο να δημιουργεί και να κάνει χρήση του υλικού. Το ανοικτό υλικό δίνει στους ανθρώπους την ελευθερία να ελέγχουν την τεχνολογία τους διαμοιράζοντας ταυτόχρονα γνώση και ενθαρρύνοντας το εμπόριο δια μέσου της ανοικτής ανταλλαγής των σχεδιασμών [1].

Το υλισμικό ανοικτής πηγής είναι λοιπόν ένα σύνολο από αρχές σχεδιασμού και νομικές πρακτικές και όχι ένα συγκεκριμένο είδος αντικειμένου. Υπό αυτή την έννοια ο όρος αναφέρεται σε αντικείμενα που ενδέχεται να έχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους όπως αυτοκίνητα, καρέκλες, υπολογιστές, ρομπότ ή ακόμα και σπίτια [2]. Το ανοιχτό υλικό, όπως και το λογισμικό ανοικτού κώδικα, θεωρείται κομμάτι της κουλτούρας ανοιχτού κώδικα. Με την προώθηση του μοιράσματος της γνώσης και των σχεδίων το κίνημα του ανοικτού υλικού ενθαρρύνει τον οποιοδήποτε πρακτικά να κατασκευάσει· αυτό το χαρακτηριστικό το φέρνει σε στενή σχέση με την κουλτούρα "φτιάχτο μόνος σου" και γενικότερα με το maker movement [3].

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιδέα του υλισμικού ανοικτής πηγής ή εν συντομία ανοικτό υλικό δεν είναι καινούργια. Χρονολογείται τουλάχιστον από τα πρώτα χρόνια των ηλεκτρονικών όταν ο μόνος τρόπος για να αποκτήσεις ένα ράδιο ήταν να το δημιουργήσεις από σχέδια δημοσιευμένα σε βιβλία και περιοδικά [4]. Εντούτοις το ανοικτό υλικό έγινε ευρύτερα γνωστό την τελευταία δεκαετία. Τρεις ήταν οι βασικοί λόγοι που συνέβαλαν σε αυτό. Η εξάπλωση του ίντερνετ το οποίο έκανε εφικτό το εύκολο μοίρασμα των σχεδιασμών, η εμπορική επιτυχία του λογισμικού ανοικτού κώδικα και η μείωση στα κόστη των εργαλείων παραγωγής.

Το 1997 ο Bruce Perens (δημιουργός του Open Source Defintion και συνιδρυτής του Open Source Initiative) ξεκίνησε το Open Hardware Certification Program [5]. Το πρόγραμμα ήταν δωρεάν και ο στόχος του ήταν οι κατασκευαστές υλικού να πιστοποιούν οι ίδιοι τα προϊόντα τους ως ανοιχτά [6]. Λίγο μετά την έναρξη του Open Hardware Certification Program ο David Freeman ανακοίνωσε το Open Hardware Specification Project (OHSpec)· μια προσπάθεια για την αδειοδότηση εξαρτημάτων υλικού των οποίων οι διεπαφές είναι διαθέσιμες δημοσίως και για τη δημιουργία μιας εντελώς νέας πλατφόρμας υπολογιστών ως εναλλακτική λύση στα ιδιόκτητα συστήματα υπολογιστών [7].

Οι χρονιές 1998 και 1999 υπήρξαν αρκετά δραστήριες γύρω από την υπόθεση του ανοιχτού υλικού συμπεριλαμβάνοντας μια δημόσια δήλωση πρόθεσης για ένα επιχειρηματικό εγχείρημα που θα εφάρμοζε τις αρχές του ανοικτού λογισμικού στην σχεδίαση και ανάπτυξη υλικού [8] καθώς και μιας ιστοσελίδας αφιερωμένης στην συμμετοχική σχεδίαση κυκλωμάτων ανοιχτών σχεδίων και χαμηλού κόστους [9] ⁠. Στις αρχές του 1999 οι Dr. Sepehr Kiani , Dr. Ryan Vallance και Dr. Samir Nayfeh εγκαθιδρύουν το Open Design Foundation (ODF) ως μη κερδοσκοπική οργάνωση και ξεκινάνε την ανάπτυξη του Open Design Definition [10]. Αλλά οι περισσότερες από αυτές τις δραστηριότητες έχασαν την δυναμική τους και μετά από 1-2 χρόνια έσβησαν.

Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 το υλισμικό ανοιχτής πηγής ξανάγινε σημείο ενδιαφέροντος λόγω της εμφάνισης αρκετών σημαντικών έργων και εταιρειών όπως τα OpenCores, RepRap (τρισδιάστατη εκτύπωση), Arduino, Adafruit and SparkFun. Το 2007 ο Perens επανενεργοποίησε την ιστοσελίδα openhardware.org που όμως αυτή την στιγμή φαίνεται να έχει απενεργοποιηθεί πάλι.

Το πρώτο ίδρυμα ανοικτού υλικού δημιουργείται το 2007 από τον Patrick McNamara με κίνητρο την περιφρούρηση των συμφερόντων της κοινότητας του Open Graphics Project. Τον Μάιο του 2009 το ίδρυμα ανοικτού υλικού ενώθηκε με το Linux Fund[11]. Οι διεργασίες συνεχίζονται και τον Ιούλιο του 2009 συμμετέχοντες του Grounding Open Source Hardware summit δημιουργούν το Open Hardware Design Alliance (OHANDA) με κύριο στόχο την δημιουργία μιας δωρεάν ηλεκτρονικής υπηρεσία όπου οι κατασκευαστές του ανοικτού υλικού και των σχεδίων μπορούν να εγγράψουν τα προϊόντα τους με μια κοινή ετικέτα. Η OHANDA προσπάθησε να προσαρμόσει τις τέσσερις ελευθερίες του ελεύθερου λογισμικού για τις ανάγκες του ανοικτού υλικού.

Στις αρχές του 2010 πραγματοποιήθηκε στην Νέα Υόρκη το Opening Hardware workshop με πρωτοβουλία της Ayah Bdeir [12]. Αυτό το εργαστήριο συνέπεσε χρονικά με μια σημαντική συνάντηση σχετική με το Arduino στην Νέα Υόρκη του οποίου πολλοί συμμετέχοντες μπόρεσαν να παρευρεθούν και στο εργαστήριο. Κορυφαίο αποτέλεσμα αυτού του εργαστηρίου ,και μετέπειτα διαβουλεύσεων, αποτέλεσε το Open Source Hardware Definition 0.1 [13].

Πάλι στην Νέα Υόρκη πραγματοποιείται 23 Σεπτεμβρίου του 2010 το πρώτο Open Hardware Summit (OHS) με πρωτοβουλίες των Ayah Bdeir και Alicia Gibb. Η επιτυχία του συνεδρίου που είχε περίπου 320 συμμετέχοντες ,καθότι το μέρος δεν χώραγε περισσότερους, το καθιέρωσε σαν ετήσιο γεγονός. Το δεύτερο συνέδριο είχε 350 συμμετέχοντες και 22 ομιλητές. Στο συνέδριο του 2012 οι συμμετέχοντες ήταν 500 και οι ομιλητές 42. Οι θεματικές εκτείνονταν από ηλεκτρονικά, τρισδιάστατους εκτυπωτές, αεροπλάνα, νευροεπιστήμη μέχρι και μόδα. Τόσο το πλήθος των συμμετεχόντων όσο και το εύρος των θεματικών δείχνει πλέον ότι τόσο η πρακτική όσο και η κοινότητα του ανοικτού υλικού αρχίζει και εδραιώνεται με αυξητικές τάσεις.

Πάντως στην νεοφυή κοινότητα δεν λείπουν οι εντάσεις και οι διασπάσεις. Έτσι μόλις λίγες μέρες μετά το OHS του 2011 και εν μέσω αντιπαραθέσεων σχετικών με τις άδειες και στο τι συνιστά ακριβώς το ανοικτό υλικό ο Bruce Perens εγκατέλειψε τις συντονισμένες προσπάθειες εκείνων που συμμετείχαν στη σύνοδο κορυφής και στον ορισμό του OSHW. Σαν αποτέλεσμα αυτού η κοινότητα διασπάστηκε σε δύο προσπάθειες: η μία κάτω από την ονομασία "ανοικτό υλικό - open hardware" (την οποία είχε κατοχυρώσει ο Bruce Perens αρκετά χρόνια πριν) και η άλλη σαν "υλισμικό ανοικτής πηγής - open source hardware" ή OSHW.

Σαν αποτέλεσμα της δεύτερης τάσης δημιουργείται τον Ιούνιο του 2012 η Open Source Hardware Associaton (OSHWA). Οι γενικοί σκοποί της οργάνωσης έχουν να κάνουν με την εκπαίδευση του κοινού πάνω στα θέματα του υλισμικού ανοικτής πηγής και τις κοινωνικές ωφέλειες αυτού, η διοργάνωση συνεδρίων και εκδηλώσεων, η συλλογή, τεκμηρίωση και δημοσίευση δεδομένων σχετικών με το κίνημα.

Άδειες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλές φορές στα έργα ανοικτού υλικού απλώς χρησιμοποιούνται υπάρχουσες άδειες που προέρχονται από τον χώρο του ελεύθερου και ανοικτού κώδικα λογισμικού. Τέτοιες άδειες ενδέχεται να μην συμφωνούν με το δίκαιο ευρεσιτεχνίας [14]. Παρά τις επιφανειακές ομοιότητες με τις άδειες χρήσης λογισμικού, οι περισσότερες άδειες υλικού είναι ουσιαστικά διαφορετικές: από τη φύση τους, συνήθως βασίζονται περισσότερο στον νόμο για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας παρά στον νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς πολλά σχέδια υλικού δεν προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα [4][15].

Αξιοσημείωτες άδειες περιλαμβάνουν:

Η Open Source Hardware Association προτείνει εφτά άδειες που ακολουθούν τον ορισμό της για το ανοικτό υλικό [1]. Από τις γενικές άδειες copyleft την Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης GNU (GPL) και Creative Commons Attribution-ShareAlike άδεια, από τις ειδικές άδειες copyleft για το υλικό τις CERN Open Hardware Licencse και την TARP Open Hardware License και από τις Permissive software licences τις FreeBSD άδεια, την MIT άδεια, και την άδεια Creative Commons Attribution [18].

Τομείς εφαρμογών και παραδείγματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο όρος υλικό στο ανοικτό υλικό παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν σε μια αντιπαράθεση με τον όρο λογισμικό στο ανοικτό λογισμικό. Δηλαδή στα ηλεκτρονικά κυκλώματα στα οποία έτρεχε το λογισμικό. Εντούτοις τα τελευταία χρόνια καθώς όλο και περισσότερα μη-ηλεκτρονικά υλικά μετατρέπονται σε ανοικτής πηγής ο όρος υλικό ξαναγυρνάει πίσω στην γενική του έννοια του "φυσικού αντικειμένου". Έτσι λοιπόν οι διαφορετικοί τομείς που βρίσκουμε εφαρμογές ανοικτού υλικού πληθαίνουν διαρκώς και συμπεριλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο φάσμα. Παρακάτω παραθέτουμε μια ενδεικτική λίστα τομέων εφαρμογής και κάποια συγκεκριμένα παραδείγματα.

Επικοινωνίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ερασιτεχνικό ράδιο, ηλεκτρονικά ήχου, τηλεφωνία, ηλεκτρονικά βίντεο, δικτύωση και ασύρματη δικτύωση.

Κάποια ενδεικτικά παραδείγματα είναι: Homebrew D-STAR Radio, Monome, NetFPGA

Ηλεκτρονικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κάμερες, συστήματα υπολογιστών, περιφερειακά, ρομποτική

Ενδεικτικά παραδείγματα: Arduino, AXIOM , Openbionics

Περιβάλλον

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανανεώσιμη ενέργεια, Φωτισμός και LED

Ενδεικτικά παραδείγματα:DIY ανεμογεννήτριες, LED Throwies

Reprap at Metalab

Στέγαση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχιτεκτονική, έπιπλα, Οικιακός αυτοματισμός

Ενδεικτικά παραδείγματα: wikihouse

Μηχανήματα και εργαλεία παραγωγής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτοκίνητο, τρισδιάστατοι εκτυπωτές και σαρωτές, γεωργικά μηχανήματα, λέιζερ κοπής

Wikispeed - αυτοκίνητο ανοικτού υλικού

Ενδεικτικά παραδείγματα: wikispeed, RepRap, open source ecology

Επιστήμη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιατρικές συσκευές, επιστημονικό υλικό

Ενδεικτικά παραδείγματα: Open prosthetics, OpenBCI

Δορυφόρος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

UPSat

Αποθετήρια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Thingiverse

Σχετικές κοινότητες και οργανισμοί στην Ελλάδα [19]

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Commons Lab
  • Digital Fabrication Laboratory (TU of Crete)
  • fablab Athens
  • hackerspace.gr
  • Libre Space Foundation [20]
  • OpenBionics [21]
  • p-space - Hackerspace Πάτρας
  • SciFY
  • ΕΛ/ΛΑΚ
  • Νέα Γουϊνέα [21]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 OSHW (Open Source Hardware Association). «Ανοικτό Υλικό Δήλωση Αρχών 1.0». Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2018. 
  2. ↑ «What is open hardware?» (στα αγγλικά). Opensource.com. https://opensource.com/resources/what-open-hardware. Ανακτήθηκε στις 2018-05-24. 
  3. ↑ Alicia,, Gibb,· Ed,, Baafi,. Building open source hardware : DIY manufacturing for hackers and makers. Upper Saddle River, NJ. ISBN 9780133373912. 898190810. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Ackermann, J. 2009. “Toward Open Source Hardware.” University of Dayton Law Review 34 (2): 183-222. http://www.tapr.org/Ackermann_Open_Source_Hardware_Article_2009.pdf.
  5. ↑ «Announcing: The Open Hardware Certification Program». lists.debian.org. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2018. 
  6. ↑ «The Open Hardware Certification Program». 12 Δεκεμβρίου 1998. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 1998. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2018. CS1 maint: Unfit url (link)
  7. ↑ «OHSPec: The Open Hardware Specification Project». 20 Φεβρουαρίου 1999. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Φεβρουαρίου 1999. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2018. CS1 maint: Unfit url (link)
  8. ↑ «Open Souce Hardware Page». 2 Δεκεμβρίου 1998. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Δεκεμβρίου 1998. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2018. CS1 maint: Unfit url (link)
  9. ↑ «Open Design Circuits». 7 Δεκεμβρίου 1998. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 1998. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2018. CS1 maint: Unfit url (link)
  10. ↑ Hoxha, Valmir; Bula, Ines; Shala, Muzafer; Hajrizi, Edmond (2016). «Cost-Oriented Open Source Automation Potential Application in Industrial Control Applications». IFAC-PapersOnLine 49 (29): 212–214. doi:10.1016/j.ifacol.2016.11.105. ISSN 2405-8963. http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2405896316325435. 
  11. ↑ «The Open Hardware Foundation - Home». 29 Νοεμβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2018. CS1 maint: Unfit url (link)
  12. ↑ «Opening Hardware | Eyebeam» (στα αγγλικά). Eyebeam. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-11-06. https://web.archive.org/web/20181106181335/https://www.eyebeam.org/events/opening-hardware/. Ανακτήθηκε στις 2018-05-25. 
  13. ↑ «OSHW older drafts - Definition of Free Cultural Works». freedomdefined.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2018. 
  14. ↑ Thompson, C. (2011). Build it. Share it. Profit. Can open source hardware work?. Work, 10, 08.
  15. ↑ Hardware_Isn't_Generally_Copyright on openhardware.org
  16. ↑ «CERN Open Hardware Licence - Cernohl - Open Hardware Repository». wayback.archive-it.org (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2018. CS1 maint: Unfit url (link)
  17. ↑ «licenses». solderpad.org. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2018. 
  18. ↑ FAQ on oshwa.org "What license should I use? In general, there are two broad classes of open-source licenses: copyleft and permissive. Copyleft licenses (also referred to as “share-alike” or “viral”) are those which require derivative works to be released under the same license as the original; common copyleft licenses include the GNU General Public License (GPL) and the Creative Commons Attribution-ShareAlike license. Other copyleft licenses have been specifically designed for hardware; they include the CERN Open Hardware License (OHL) and the TAPR Open Hardware License (OHL). Permissive licenses are those which allow for proprietary (closed) derivatives; they include the FreeBSD license, the MIT license, and the Creative Commons Attribution license. Licenses that prevent commercial use are not compatible with open-source; see this question for more."
  19. ↑ «Ομάδα Εργασίας για τo Ανοικτό Hardware και Ασύρματα Δίκτυα - Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό ανοιχτού κώδικα». ellak.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2018. 
  20. ↑ Libre Space Foundation Projects
  21. ↑ 21,0 21,1 Kostakis, Vasilis; Latoufis, Kostas; Liarokapis, Minas; Bauwens, Michel (2016-09). «The convergence of digital commons with local manufacturing from a degrowth perspective: Two illustrative cases». Journal of Cleaner Production. doi:10.1016/j.jclepro.2016.09.077. ISSN 0959-6526. http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0959652616314184. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Υλισμικό_ανοικτής_πηγής&oldid=10280816"