Φινλανδική μυθολογία

Η Φινλανδική μυθολογία μοιράζεται πολλά στοιχεία με τις μυθολογίες γειτονικών περιοχών και λαών, όπως των Εσθονών, με τη βαλτική και τη σκανδιναβική μυθολογία. Επέζησε ως το 19ο αιώνα μέσω της προφορικής παράδοσης, λαϊκών ιστοριών και μύθων στη μορφή μελοποιημένων ποιημάτων.

Η φινλανδική μυθολογία επηρεάστηκε από τους γειτονικούς πολιτισμούς στο γεγονός ότι αυξήθηκε η σημαντικότητα και η λατρεία της θεότητας του ουρανού σε σημείο μονοθεϊσμού. Ωστόσο, ο πατέρας θεός Ούκκο ήταν απλά ένα κοινό πνεύμα της φύσης, ενώ το πιο ιερό ζώο ήταν η αρκούδα, του οποίου δεν προφερόταν ποτέ το όνομα, αλλά αναφέρονταν σε αυτό με περιφραστικό τρόπο και ευφημισμούς.

Μελέτη της φινλανδικής μυθολογικής και θρησκευτικής ιστορίας

Η πρώτη ιστορική αναφορά της παραδοσιακής φινλανδικής θρησκείας έγινε από τον επίσκοπο και Λουθηρανό μεταρρυθμιστή Μίκαελ Αγκρίκολα στην εισαγωγή της φινλανδικής μετάφρασης των Ψαλμών (1551), όπου παρείχε έναν κατάλογο ορισμένων θεοτήτων που λατρεύονταν τοπικά. Μεταγενέστεροι λόγιοι και μελετητές χρησιμοποιούσαν ως ιστορική πηγή το κείμενο του Αγκρίκολα μέχρι το 18ο αιώνα, οπότε και άρχισαν να εξετάζουν την ιστορικότητα και την ακρίβεια των ονομάτων των "θεοτήτων", οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις αποδείχτηκαν χαρακτήρες από λαϊκούς μύθους και θρύλους, πνεύματα, ήρωες και Χριστιανοί άγιοι με διαφορετικά ονόματα.

Το 1789 εκδόθηκε η Mythologia Fennica, ενώ το ενδιαφέρον εντάθηκε το 19ο αιώνα. Πολλοί μελετητές ταξίδεψαν στη Φινλανδία και κατέγραψαν παραδοσιακά λαϊκά ποιήματα, από τα οποία προήλθε και η συγκεντρωμένη έκδοση της Καλέβαλα.

Η αρχή του κόσμου και η δομή του

Η δομή του κόσμου σύμφωνα με τη φινλανδική μυθολογία

Στη φινλανδική μυθολογία, ο κόσμος είχε δημιουργηθεί από την έκρηξη ενός αυγού αγριόπαπιας: ο ουρανός ήταν το ανώτερο στρώμα του αυγού, το οποίο στηριζόταν από μια στήλη στο Βόρειο Πόλο, κάτω από τον Πολικό Αστέρα.

Η κίνηση των αστεριών προκαλούνταν από την περιστροφή του ουράνιου θόλου γύρω από τον εαυτό του και τον Πολικό Αστέρα, ενώ η στήλη του ουρανού προκαλούσε γύρω από το Βόρειο Πόλο μια μεγάλη δίνη, μέσα από την οποία οι ψυχές έβγαιναν από τον κόσμο και ταξίδευαν στον κόσμο των νεκρών, ονόματι Τούονελα.

Η Γη θεωρούνταν επίπεδη και στις άκρες της βρισκόταν η Λίντουκότο, η χώρα των πουλιών, μια κρύα περιοχή όπου ζούσαν τα πτηνά τον χειμώνα, τα οποία έφταναν ως εκεί διασχίζοντας το μονοπάτι των πουλιών, το Λίννουνράτα, όπως λέγεται μέχρι και σήμερα στα φινλανδικά ο Γαλαξίας. Τα πουλιά επίσης έφερναν στους ανθρώπους κατά τη γέννησή τους την ψυχή τους και την έπαιρναν όταν πέθαιναν. Κάποιες φορές, έπρεπε να υπάρχει ένα ξύλινο ομοίωμα πουλιού ως φύλακας για να μη χαθεί η ψυχή ανάμεσα στα όνειρα κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Ούκκο, θεός του ουρανού και των κεραυνών

Αναπαράσταση κεραυνού σε σχήμα φιδιού, το σύμβολο του Ούκκο (πέτρινο γλυπτό από τη Καρελία)

Ο Ούκκο (γέρος) ήταν θεός του καιρού, του ουρανού και της σοδειάς. Ήταν ο πιο σημαντικός θεός στη φινλανδική μυθολογία και στα φινλανδικά η λέξη για τον κεραυνό ("ukkonen") προέρχεται από το όνομά του.

Οι ρίζες του μάλλον προέρχονται από τον Πέρκονς της βαλτικής μυθολογίας, απ' όπου προέρχεται και ο Θορ, και του παλιού φινλανδικού θεού Ίλμαρινεν, που αναφέρεται και στην Κάλεβαλα ως ο δημιουργός των άστρων του ουρανού.

Το όπλο του Ούκκο ήταν ένα σφυρί, ένα τσεκούρι ή ένα σπαθί, αλλά και οι κεραυνοί, οι οποίοι δημιουργούνταν είτε όταν οδηγούσε το άρμα του μέσα στα σύννεφα είτε όταν ζευγάρωνε με τη γυναίκα του, Άκκα (γερόντισσα).

Ήρωες, θεοί και πνεύματα

• Άχτι (ή Άχτο), θεός του βυθού και των ψαριών.
• Άγιαταρ ή Άγιατταρα, κακό πνεύμα των δασών.
• Άκκα ("old lady"), γυναικείο πνεύμα αντίστοιχο του Ούκκο
• Άκρας (όπου ä προφέρεται ae, όχι καθαρό α) θεός της γονιμότητας και προστάτης των φυτών.
• Άντερο Βίπουνεν, γίγαντας, προστάτης της βαθύτερης γνώσης και της μαγείας.
• Ίλμαρινεν, μεγάλος μεταλλουργός, δημιουργός του ουρανού, αρχικά πνεύμα του αέρα.
• Ίλματαρ, γυναικείο πνεύμα του αέρα, μητέρα του Βάιναμουινεν (Väinämöinen) στην Κάλεβαλα.
• Κούλλερβο, τραγικός αντιήρωας, μερικώς πρότυπο για τον Τούριν του Τόλκιν στο Σιλμαρίλλιον.
• Κούου, θεός της Σελήνης.
• Λέμμινκαϊνεν
• Λόουχι, μητριάρχης της Πότζολα (Pohjola), θεότητα του Κάτω Κόσμου.
• Λόβιαταρ, η τυφλή κόρη του Τούονι.
• Λουόννοταρ, πνεύμα της φύσης.
• Μίελικκι, θεά των δασών, σύζυγος του Τάπιο.
• Νυυρίκκι, θεός του κυνηγιού, γιος του Τάπιο.
• Ότσο, το πνεύμα της αρκούδας.
• Πέκκο, θεός της σοδειάς.
• Πέρκελε, αρχικά θεότητα των κεραυνών και προγενέστερη θεότητα του Ούκκο, μετέπειτα ο διάβολος. Σχετίζεται με το βαλτικό Πέρκουνας και το Σκανδιναβό Θορ.
• Τάπιο, θεός των δασών.
• Τέλλερβο, θεά των δασών.
• Τούονεταρ
• Τούονι, προσωποποίηση του Θανάτου.
• Τούουλικκι, κόρη του Τάπιο και της Μιελίκκι, θεά των ζώων.
• Ούκκο
• Βέλλαμο, γυναίκα του Άχτι, θεότητα της θάλασσας, των λιμνών και των καταιγίδων.
• Βάιναμουινεν, κεντρικός χαρακτήρας της Κάλεβαλα.

Παραπομπές

• Pentikäinen, Juha Y. (1999). Kalevala Mythology, expanded ed. Translated by Ritva Poom. Bloomington: Indiana University Press.
• Kuusi, Matti, Keith Bosley, and Michael Branch. (1997). Finnish Folk Poetry: Epic. Helsinki: Finnish Literature Society.
• Talve, Ilmar. (1997). Finnish Folk Culture. Studia Fennica, Ethnologica 4. Translated by Susan Sinisalo. Helsinki: Finnish Literature Society.
• Virtanen, Leea and Dubois, Thomas. (2000). Finnish Folklore. Studia Fennica, Folklorista 9. Translated by Thomas Dubois. Helsinki: Finnish Literature Society in association with University of Washington Press, Seattle, WA.

Δείτε επίσης

• Καλέβαλα