Φλώριος και Πλατζιαφλώρα
 Το ζευγάρι των εραστών σε εικονογράφηση του 1517 | |
| Συγγραφέας | Robert d’Orbigny |
|---|---|
| Τίτλος | Floire et Blancheflor Le Conte de Floire et Blancheflor |
| Γλώσσα | Παλαιά Γαλλικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1160 |
| Μορφή | ποίημα |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Φλώριος και Πλατζιαφλώρα (Γαλλικά: Floire et Blancheflor), με πλήρη τίτλο Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης, είναι έμμετρο ερωτικό-ιπποτικό βυζαντινό μυθιστόρημα ανωνύμου συγγραφέα που γράφτηκε ανάμεσα στα τέλη του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα στη δημώδη μεσαιωνική ελληνική γλώσσα, σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο. [1]
Πρόκειται για μια από τις πιο γνωστές μεσαιωνικές ιστορίες, προερχόμενη από γαλλικό έργο που μεταφράστηκε σε όλες τις λογοτεχνικές γλώσσες της εποχής και αργότερα.[2][3]
Το πρωτότυπο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το μυθιστόρημα είναι διασκευή του παλαιού γαλλικού αυλικού μυθιστορήματος του 12ου αιώνα Φλουάρ και Μπλανσφλόρ που αποδίδεται στον Ρομπέρ ντ'Ορμπινί (ή ντ'Ορλεάν), πιθανώς εμπνευσμένη από ένα από τα παραμύθια της συλλογής ιστοριών Χίλιες και Μία Νύχτες και με έντονη επιρροή από το αρχαίο ελληνικό μυθιστόρημα.
Το έργο ήταν εξαιρετικά δημοφιλές τον Μεσαίωνα και μεταφράστηκε και διασκευάστηκε σε πολλές δημώδεις γλώσσες και εκδόσεις που διαφέρουν κάπως στις λεπτομέρειες και στις ηθικές αξίες που μεταδίδουν μέσα από την ιστορία αλλά η αφηγηματική δομή παραμένει σε μεγάλο βαθμό πιστή σε αυτή της γαλλικής πηγής.[4]
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πλοκή ξεκινά με τη μητέρα της Πλατζιαφλώρας/ Μπλανσφλόρ που μετά από τάμα μένει έγκυος και γι’ αυτό πραγματοποιεί με τον σύζυγό της – τον πατέρα της στη γαλλική εκδοχή – προσκύνημα το Σαντιάγο ντε Κομποστέλα, έναν διάσημο μεσαιωνικό τόπο προσκυνήματος. Εκεί, όμως, τους επιτίθεται μια ομάδα Σαρακηνών με επικεφαλής τον βασιλιά Φίλιππο – ή Φέλιξ, βασιλιάς της Αλ-Άνταλους –, σκοτώνουν τη συνοδεία και συλλαμβάνουν τη νεαρή έγκυο ευγενή, η οποία γίνεται συνοδός και φίλη με τη βασίλισσα. Οι δύο γυναίκες είναι έγκυες και τα παιδιά τους γεννιούνται την ίδια μέρα, την Κυριακή των Βαΐων: ο Φλώριος (Φλουάρ:λουλούδι -τριαντάφυλλο), γιος της Μουσουλμάνας βασίλισσας και η Πλατζιαφλώρα (Μπλανσφλόρ: λευκό λουλούδι-κρίνος), κόρη της Χριστιανής αιχμάλωτης.[5]
Τα παιδιά ανατράφηκαν μαζί και μεγαλώνοντας, η φιλία τους μετατράπηκε σε έντονο ερωτικό συναίσθημα. Ο βασιλιάς, προβλέποντας ότι ο γιος του θα θελήσει να παντρευτεί την κόρη της αιχμάλωτης, τον στέλνει μακριά, σε ένα από τα διάσημα σχολεία, Στη συνέχεια, καταστρώνει ένα σχέδιο για την εξόντωση της κοπέλας, στο οποίο συμμετέχει και ο οικονόμος του βασιλιά: Κατηγορεί τη νέα ότι επιχείρησε να τον δηλητηριάσει και έτσι την καταδικάζει σε θάνατο στην πυρά. Ο Φλώριος πληροφορείται τα γεγονότα από ένα μαγικό δαχτυλίδι που του έδωσε η Πλατζιαφλώρα, το οποίο θολώνει όποτε αυτή βρίσκεται σε κίνδυνο. Έτσι, επιστρέφει και μονομαχεί με τον οικονόμο, η έκβαση της μονομαχίας θα έκρινε αν η κατηγορία ήταν δίκαιη. Ο οικονόμος σκοτώνεται και το σχέδιο αποτυγχάνει. Στη συνέχεια, ο βασιλιάς διατάζει να πουλήσουν την κοπέλα σε περαστικούς εμπόρους (που την παίρνουν μακριά στη Βαβυλώνα και την πωλούν στον εμίρη). Πάλι με τον ίδιο τρόπο, ο Φλώριος μαθαίνει τι συνέβη και ξεκινά να τη βρει.[4]
Μετά από αρκετές περιπέτειες, ο Φλώριος φτάνει στη Βαβυλώνα, όπου η αγαπημένη του έχει ήδη πουληθεί στο χαρέμι του εμίρη και είναι κλεισμένη σε έναν πύργο με 140 άλλα κορίτσια. Κάθε χρόνο, ο εμίρης διαλέγει μια νέα σύζυγο και σκοτώνει την παλιά. Φήμες λένε ότι η αγαπημένη του θα είναι σύντομα η επόμενη που θα διαλέξει. Καταφέρνει να μπει στον Πύργο των παρθένων κρυμμένος σε ένα καλάθι με λουλούδια, όπου τον έβαλε ο δεσμοφύλακας που δωροδόκησε, αλλά τοποθετείται κατά λάθος στο δωμάτιο μιας άλλης κοπέλας, της Κλάρις. Όταν τελικά συναντιούνται, η χαρά τους εκδηλώνεται τόσο απρόσεκτα που δύο εβδομάδες αργότερα ο εμίρης μαθαίνει τι συνέβη και θέλει να τους εκτελέσει, αλλά πρώτα τους φέρνει ενώπιον της συνέλευσης των συμβούλων του. Οι δύο εραστές έχουν το μαγικό δαχτυλίδι με τη βοήθεια του οποίου ένας τους θα μπορούσε να σωθεί αλλά κανένας δεν θέλει να εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία, μη θέλοντας να ζήσει χωρίς τον άλλον. Τέτοια δυνατή αγάπη συγκινεί τους συμβούλους που κάνουν έκκληση στον εμίρη για έλεος. Ο εμίρης κατευνάζεται και τους χαρίζει τη ζωή, το ζευγάρι παντρεύεται - και η Κλάρις παντρεύεται τον εμίρη, ο οποίος της υπόσχεται ότι θα είναι η τελευταία και μοναδική σύζυγός του για πάντα. Λίγο αργότερα, φθάνουν τα νέα για τον θάνατο του βασιλιά Φέλιξ. Ο Φλώριος και η Πλατζιαφλώρα επιστρέφουν στην πατρίδα τους, όπου κληρονομούν το βασίλειο, ασπάζονται τον Χριστιανισμό και προσηλυτίζουν τους υπηκόους τους σε αυτόν.[6]
Σχόλια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αρκετές εκδοχές του μυθιστορήματος, ειδικά οι γερμανικές, ανάγουν την ιστορία στην καταγωγή του Καρλομάγνου, δίνοντας ιστορική σημασία στο έργο: η κόρη του ζευγαριού είναι η Μπερτράντα του Λον, μητέρα του Καρλομάγνου.[7]
- Στη γαλλική εκδοχή, ο βασιλιάς αποφασίζει αρχικά να σκοτώσει τη νεαρή κοπέλα αλλά, υποχωρώντας στα αιτήματα της βασίλισσας, διατάζει να την πουλήσουν σε περαστικούς εμπόρους και λέει στον γιο του ότι η κοπέλα πέθανε. Για μεγαλύτερη πειστικότητα, διατάζει να κατασκευαστεί περίτεχνος τάφος για την υποτιθέμενη νεκρή. Η αντίδραση του Φλώριου είναι τόσο σοβαρή, αρχίζει να σκέφτεται την αυτοκτονία, που οι γονείς του του αποκαλύπτουν την αλήθεια. Ταραγμένος αλλά ενθαρρυμένος από την είδηση ότι είναι ακόμα ζωντανή, ο νεαρός ξεκινά να την αναζητήσει.
- Τα ονόματα των ηρώων αντιπροσωπεύουν τις κεντρικές πτυχές της έννοιας του αυλικού έρωτα: το τριαντάφυλλο ως σύμβολο του πάθους και το κρίνο ως σύμβολο της αγνότητας.
- Σχετικά με τον προσηλυτισμό του λαού στον Χριστιανισμό: «Και όσοι αρνήθηκαν να βαφτιστούν και δεν ήθελαν να πιστέψουν στον Θεό, ο Φλώριος διέταξε να τους κόψουν το δέρμα, να τους κάψουν ζωντανούς ή να τους κόψουν σε κομμάτια», αναφέρει αθώα ο Γάλλος συγγραφέας του 12ου αιώνα.
- Είναι ένα από τα πέντε βυζαντινά ιπποτικά μυθιστορήματα που διασώθηκαν: Λίβιστρος και Ροδάμνη, Καλλίμαχος και Χρυσορρόη, Βέλθανδρος και Χρυσάντζα, Ιμπέριος και Μαργαρώνα και Φλώριος και Πλατζιαφλώρα.[8][9]
Μεσαιωνικές εκδόσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι δημοτικές εκδόσεις περιλαμβάνουν:
- Παλαιά γαλλικά : Floire et Blancheflor, περ.1160, επίσης μια δεύτερη «δημώδης» έκδοση γύρω στο 1200
- Διάλεκτος της Ρηνανίας : Trierer Floyris, γύρω στο 1170
- Μεσαιωνικά άνω γερμανικά: Flore and Blanscheflur του Κόνραντ Φκεκ, γύρω στο 1220
- Μεσαιωνικά κάτω γερμανικά : Flos unde Blankeflos , μετά το 1300
- Μεσαιωνικά ολλανδικά : Diederic van Assenedes Floris end Blancefloer , περ. 1260
- Μεσαιωνικά αγγλικά: Floris and Blauncheflour , πριν από το 1250
- Παλαιά νορβηγικά: Flóres saga ok Blankiflúr , γύρω στο 1300
- Παλαιά σουηδικά: Flores och Blanzeflor , 1312
- Ιταλικά: Il cantare di Fiorio e Biancofiore, μετά το 1300, Βοκάκιος: Il Filocolo, περ. 1336 (με σημαντική τροποποίηση του πρωτοτύπου)
- Μεσαιωνικά ελληνικά: Φλώριος και Πλατζιαφλώρα, γύρω στο 1400
Νεοελληνική απόδοση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης, μετάφραση: Γεώργιος Τ. Τσερεβελάκης, εκδόσεις Οίκος Σταμούλη, 2023 [10]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «ebooks.edu.gr/ebooks/v/Δεκαπεντασύλλαβος [ιαμβικός]».
- ↑ . «eclass.upatras.gr/modules/document/Δημώδης βυζαντινή λογοτεχνία.pdf» (PDF).
- ↑ . «arlima.net/eh/flore_et_blanchefleur».
- ↑ 4,0 4,1 . «georgakas.lit.auth.gr/dimodis/Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης».
- ↑ . «academia.edu/Ο ελληνικός Φλώριος στην Ευρωπαϊκή Παράδοση».
- ↑ . «poetryintranslation.com/PITBR/French/FloireBlancheflor».
- ↑ . «journals.uchicago.edu/Le conte de Floire et Blanchefleur. Robert d'Orbigny».
- ↑ . «ebooks.edu.gr/ebooks/Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας».
- ↑ . «fhw.gr/projects/cooperations/byzantine_literature/gr/ερωτικές μυθιστορίες».
- ↑ . «politeianet.gr/books/9789606561665-anonumos-ekdotikos-oikos-stamouli-diigisis-exairetos-erotiki-kai-xeni-floriou-tou-paneutuchous-kai-koris-platzia-floras».