Χένρυ Μαντσίνι
Ο Ενρίκο Νίκολα (Χένρι) Μαντσίνι ή Χένρι Μαντσίνι[10][11] (ιταλικά: Enrico Nicola "Henry" Mancini, 16 Απριλίου 1924 – 14 Ιουνίου 1994) ήταν ιταλικής καταγωγής Αμερικανός συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας και ενορχηστρωτής, γνωστός κυρίως για τη μουσική που έγραψε για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Αναφερόμενος συχνά ως ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες στην ιστορία του κινηματογράφου[12][13], κέρδισε 4 Βραβεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου («Όσκαρ»), μία Χρυσή Σφαίρα και είκοσι (20) Βραβεία Γκράμι συν ένα μεταθανάτιο Γκράμι για το σύνολο του έργου του το 1995.
Ανάμεσα στα γνωστότερα έργα του συγκαταλέγονται το θέμα τζαζ της σειράς ταινιών Ο Ροζ Πάνθηρας, το τραγούδι «Moon River» από την ταινία Πρόγευμα στο Τίφανις και το θέμα της τηλεοπτικής σειράς Πίτερ Γκαν. Το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής του παραγωγής ο Μαντσίνι το συνέθεσε συνεργαζόμενος με τον σκηνοθέτη Μπλέικ Έντουαρντς.
Οικογένεια και σπουδές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Μαντσίνι γεννήθηκε στη συνοικία «Μικρή Ιταλία» (Little Italy) του Κλίβελαντ, αλλά μεγάλωσε κοντά στο Πίτσμπεργκ, στη μικρή πόλη χαλυβουργείων Αλικίπα. Οι γονείς του ήταν μετανάστες από την περιφέρεια Αμπρούτσο της Ιταλίας. Ο πατέρας του, ο Κουίντο (γενν. 1893) ήταν εργάτης χαλυβουργίας που άρχισε στο παιδί του μαθήματα πίκολο όταν αυτό ήταν οκτώ ετών.[14] Σε ηλικία 12 ετών ο Ενρίκο άρχισε και μαθήματα πιάνου. Με τον πατέρα του έπαιζαν μαζί φλάουτο στην ορχήστρα «Γιοι της Ιταλίας» των Ιταλών μεταναστών της Αλικίπα. Μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο το 1942, ο Ενρίκο Μαντσίνι άρχισε σπουδές στη φημισμένη Σχολή Μουσικής Τζουλιάρντ στη Νέα Υόρκη. Μετά από ένα σχεδόν έτος ωστόσο οι εκεί σπουδές του διακόπηκαν όταν στρατολογήθηκε στον αμερικανικό στρατό, αρχικώς στο πεζικό. Αργότερα μετατέθηκε σε μια στρατιωτική μπάντα. Το 1945 συμμετέσχε στην απελευθέρωση του Στρατοπέδου συγκεντρώσεως Μαουτχάουζεν στην Αυστρία.
Σταδιοδρομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μόλις αποστρατεύθηκε, ο Μαντσίνι προσλήφθηκε ως πιανίστας και ενορχηστρωτής για τη νέα ορχήστρα σουίνγκ του Γκλεν Μίλερ, που είχε πλέον ως επικεφαλής τον Τεξ Μπένεκε, γνωστό ως «Everyman». Ο Μαντσίνι φρόντισε να διευρύνει τις δεξιότητές του στη σύνθεση, την αντίστιξη, την αρμονία και την ενορχήστρωση, μαθητεύοντας στους συνθέτες Ερνστ Κρένεκ και Μάριο Καστελνουόβο-Τεντέσκο.[15]
Το 1952 ο Μαντσίνι προσλήφθηκε από το τμήμα μουσικής της μεγάλης εταιρείας παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών Universal. Κατά τα επόμενα 6 χρόνια, συνεισέφερε στη μουσική άνω των 100 ταινιών, όπως Το πλάσμα από τη Μαύρη Λίμνη, Ταραντούλα, It Came from Outer Space (1953, η πρώτη τριδιάστατη ταινία της Universal), και The Glenn Miller Story (για την οποία απέσπασε την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ). Επίσης, έγραψε τη μουσική για την ταινία του Όρσον Γουέλς' Touch of Evil (1958). Εκείνη την περίοδο έγραψε και μερικά δημοφιλή τραγούδια, με πρώτη επιτυχία το I Won't Let You Out of My Heart.
Ο Μαντσίνι εγκατέλειψε τη Universal για να εργασθεί ως ανεξάρτητος συνθέτης και προσαρμοστής μουσικής το 1958. Λίγο καιρό αργότερα, έγραψε τη μουσική για την τηλεοπτική σειρά Πίτερ Γκαν[14] για τον συγγραφέα και παραγωγό Μπλέικ Έντουαρντς. Αυτή ήταν η απαρχή μιας συνεργασίας με τον Έντουαρντς που θα διαρκούσε 35 χρόνια και θα απέφερε 30 ταινίες. Ο Χένρυ Μαντσίνι, όπως και οι Άλεξ Νορθ, Έλμερ Μπέρνστην, Ληθ Στήβενς και Τζόνυ Μάντελ, υπήρξε από τους πρωτοπόρους στην ένταξη στοιχείων τζαζ στη νεορομαντική ορχηστρική μουσική ταινιών που επικρατούσε τότε.
Οι μουσικές του Μαντσίνι για τον Μπλέικ Έντουαρντς περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τις ταινίες Πρόγευμα στο Τίφανις (με το διάσημο τραγούδι «Moon River»)[14], Μέρες Κρασιού και Λουλουδιών (με το βραβευμένο με Όσκαρ ομώνυμο τραγούδι των τίτλων), Ο Ροζ Πάνθηρας (και όλες τις συνέχειές της), The Great Race, Το πάρτυ, 10 και το Βίκτορ-Βικτόρια. Εκτός του `Εντουαρντς, ο Μάντσίνι είχε μακρά συνεργασία και με τον σκηνοθέτη Στάνλεϋ Ντόνεν. Συνέθεσε επίσης μουσική για τους Χάουαρντ Χοκς, Μάρτιν Ριτ, Βιττόριο ντε Σίκα, Νόρμαν Τζούισον, Στάνλεϋ Κράμερ, Τζωρτζ Ρόυ Χιλ, Άρθουρ Χίλερ, Τεντ Κότσεφ και άλλους. Η μουσική του Μαντσίνι για την ταινία του Άλφρεντ Χίτσκοκ Φρενίτις (1972, γραμμένη για εκκλησιαστικό όργανο και ορχήστρα εγχόρδων) απορρίφθηκε και αντικαταστάθηκε από μουσική του Ρον Γκούντγουιν.
Ο Μαντσίνι συνέθεσε τη μουσική και αρκετών τηλεοπτικών σειρών, όπως η μεταδοθείσα και στην Ελλάδα Τα πουλιά πεθαίνουν τραγουδώντας και το Shadow Box. Επεκτάθηκε και πέρα από τα έργα μυθοπλασίας, συνθέτοντας το μουσικό θέμα "Viewer Mail" για την τηλεοπτική εκπομπή Late Night with David Letterman[16] και το θέμα των νυκτερινών ειδήσεων του NBC που χρησιμοποιήθηκε από το 1975 και μετά.
Τα τραγούδια του Μαντσίνι ήταν ανάμεσα στα πιο συνηθισμένα κομμάτια ελαφράς μουσικής που ακούγονταν χωρίς τους στίχους τους (ορχηστρικά) από το 1960 ως το 1985. Κάποιοι από τους ερμηνευτές και ερμηνεύτριες που ηχογράφησαν τραγούδια του ηταν οι Άντυ Γουίλιαμς, Πωλ Άνκα, Πατ Μπουν, Ανίτα Μπράιαντ, Φρανκ Σινάτρα, Πέρυ Κόμο, Κόνι Φράνσις, Τρίνι Λόπεζ, Τζωρτζ Μαχάρης, Χερμπ Άλπερτ, Λιμπεράτσε, Μαντοβάνι, Τόνυ Μπένετ, Πέγκυ Λη και Ματ Μόνρο.
Ο Μαντσίνι ηχογράφησε περισσότερα από 90 άλμπουμς ελαφράς, ποπ και big band τζαζ μουσικής. Οκτώ από αυτά πιστοποιήθηκαν ως «χρυσά». Είχε ένα εικοσαετές συμβόλαιο με τη δισκογραφική εταιρεία RCA Victor, στην οποία ηχογράφησε 60 εμπορικά άλμπουμ. Οι πρώτες του ηχογραφήσεις, στη δεκαετία του 1950 και στις αρχές της επόμενης, ήταν τζαζ, αλλά με την επιτυχία των μουσικών του για τα Πίτερ Γκαν, Mr. Lucky και Πρόγευμα στο Τίφανις, ο Μαντσίνι έριξε το βάρος στην ηχογράφηση των σάουνττρακ. Μετά τη διασκευή το 1969 της επιτυχίας του Νίνο Ρότα A Time for Us και το συνοδό του άλμπουμ A Warm Shade of Ivory, ο Μαντσίνι άρχισε να λειτουργεί περισσότερο ως σολίστας πιάνου που ηχογραφούσε κυρίως μουσική άλλων συνθετών. Σε αυτή την περίοδο, για δύο από τα πλέον ευπώλητα άλμπουμ του έπαιξε μαζί με τον βιρτουόζο της τρομπέτας Ντοκ Σεβέρινσεν.
Ο Μαντσίνι διακρίθηκε και ως μαέστρος συναυλιών, διευθύνοντας μεγάλες ορχήστρες πάνω από 50 φορές τον χρόνο και περισσότερες από 600 φορές σε όλη του τη ζωή. Διεύθυνε τις περισσότερες σημαντικές συμφωνικές ορχήστρες του κόσμου, όπως τη Συμφωνική ορχήστρα του Λονδίνου, τη Φιλαρμονική του Ισραήλ, τη Φιλαρμονική του Λος Άντζελες και τη Βασιλική Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λονδίνου. Εμφανίσθηκε το 1966, το 1980 και το 1984 σε συναυλίες κατά παραγγελία για τη βρετανική βασιλική οικογένεια. Πραγματοποίησε επίσης αρκετές περιοδείες με τον Τζώνυ Μάθις και με τον Άντυ Γουίλιαμς. Το 1987 διεύθυνε μία απρογραμμάτιστη συναυλία στο Λονδίνο για φιλανθρωπικό σκοπό, υπέρ των φτωχών παιδιών, που περιέλαβε την Ουβερτούρα 1812 του Τσαϊκόφσκι με συνοδεία πυροτεχνημάτων πάνω από τον Τάμεση.
Θάνατος και κληρονομιά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Χένρυ Μαντσίνι πέθανε από καρκίνο του παγκρέατος στο Λος Άντζελες σε ηλικία 70 ετών. Η σορός του αποτεφρώθηκε. Την εποχή του θανάτου του δούλευε τη θεατρική παραγωγή του Βίκτορ-Βικτόρια, το οποίο δεν πρόλαβε να δει στη σκηνή. Πίσω του άφησε την επί 43 χρόνια σύζυγό του, την τραγουδίστρια Βιρτζίνια («Τζίνυ») Ο' Κόνορ, με την οποία είχαν τρία παιδιά. Είχαν συναντηθεί ως μέλη της ορχήστρας του Τεξ Μπένεκε. Μία από τις δίδυμες θυγατέρες τους, η Μόνικα Μαντσίνι (γενν. 1952), έγινε επαγγελματίας τραγουδίστρια που κέρδισε δύο υποψηφιότητες για Βραβείο Γκράμι.
Το 1996 ιδρύθηκε από τον συνθέτη Τζακ Έλιοτ (1927-2001) το «Ινστιτούτο Χένρυ Μαντσίνι» (Henry Mancini Institute), μία σχολή για νέους επαγγελματίες της μουσικής, αλλά υποχρεώθηκε να κλείσει στα τέλη του 2006 για οικονομικούς λόγους.[17] Ωστόσο, η Αμερικανική Εταιρεία Συνθετών, Συγγραφέων και Εκδοτών (ASCAP) απονέμει τη «Μουσική Υποτροφία Χένρυ Μαντσίνι» κάθε χρόνο από το 2001. Ο ίδιος ο Μαντσίνι είχε εγκαινιάσει μία υποτροφία στο UCLA, ενώ ο κύριος όγκος της βιβλιοθήκης του και των έργων του είναι αρχειοθετημένος στη μουσική βιβλιοθήκη του ίδιου πανεπιστημίου.
Το 2005 άνοιξε η «Ακαδημία Τεχνών Χένρυ Μαντσίνι» (Henry Mancini Arts Academy) ως τμήμα του Lincoln Park Performing Arts Center στο Μίντλαντ της Πενσυλβάνια, κοντά στη γενέτειρα πόλη του Μαντσίνι, την Αλικίπα. Το ίδρυμα αυτό είναι μία σχολή με εσπερινά και σαββατιάτικα μαθήματα μουσικού θεάτρου, μουσικής και χορού για παιδιά και εφήβους 4-18 ετών (και κάποια και για ενήλικες).
Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε το τραγούδι «Moon River» 4ο και to «Days of Wine and Roses» 39ο στον κατάλογό τους των 100 καλύτερων τραγουδιών, ενώ τη μουσική της ταινίας Ο Ροζ Πάνθηρας εικοστή θέση στον κατάλογό τους των 100 καλύτερων σάουνττρακ. Οι μουσικές του για τις ταινίες Πρόγευμα στο Τίφανις (1961), Charade (1963), Hatari! (1962), Touch of Evil (1958) και Περίμενε μέχρι να νυχτώσει (1967) ήταν υποψήφιες για τον ίδιο κατάλογο.
Βραβεύσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Χένρυ Μαντσίνι ήταν υποψήφιος για 72 Βραβεία Γκράμι, περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο στην ιστορία τους εκτός του Γκέοργκ Σόλτι (διευθυντή της Συμφωνικής Ορχήστρας του Σικάγου). Από αυτά κέρδισε τελικώς τα είκοσι.[18] Επιπλέον, υπήρξε υποψήφιος για 18 Βραβεία «Όσκαρ», κερδίζοντας τα τέσσερα[19]. Κατέκτησε επίσης μία Χρυσή Σφαίρα και ήταν υποψήφιος για 2 Βραβεία Έμμυ.
Η πρώτη επαφή του Μαντσίνι με τα Όσκαρ ήταν το 1955 με την υποψηφιότητά του για την πρωτότυπη μουσική τού Glenn Miller Story, για την οποία συνεργάσθηκε με τον Τζόζεφ Γκέρσενσον. Τότε έχασε από τους Άντολφ Ντόιτς και Σωλ Τσάπλιν (ταινία Seven Brides for Seven Brothers). Το 1962 (ταινίες του 1961) ο Μαντσίνι είχε δύο υποψηφιότητες στην κατηγορία του πρωτότυπου τραγουδιού: Το «Ένας εργένης στον Παράδεισο» από την ομώνυμη ταινία (μια συνεργασία με τον στιχουργό Μακ Ντέιβιντ), και το «Moon River» με τον στιχουργό Τζόνι Μέρσερ. Κέρδισε το πρώτο του Όσκαρ με το δεύτερο, καθώς και Όσκαρ για τη μουσική της ταινίας του τραγουδιού, την Πρόγευμα στο Τίφανις. Το επόμενο έτος, ο Μαντσίνι και ο Μέρσερ κέρδισαν ένα ακόμα Όσκαρ πρωτότυπου τραγουδιού για το «Days of Wine and Roses» από την ομώνυμη ταινία[14]. Οι επόμενες 11 υποψηφιότητές του δεν συνοδεύθηκαν από βράβευση, αλλά τελικώς απέσπασε ένα τελευταίο αγαλματίδιο συνεργαζόμενος με τον στιχουργό Leslie Bricusse για το Βίκτορ-Βικτόρια (Όσκαρ Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής). Και οι τρεις ταινίες για τις οποίες βραβεύθηκε ο Μαντσίνι με Όσκαρ είχαν σκηνοθετηθεί από τον Μπλέικ Έντουαρντς. Η μουσική για το Βίκτορ-Βικτόρια διασκευάσθηκε για το ομώνυμο μιούζικαλ του 1995.
Τον Απρίλιο του 2004 η Ταχυδρομική Υπηρεσία των ΗΠΑ τίμησε τον Χένρυ Μαντσίνι με ένα αναμνηστικό γραμματόσημο των 37 σεντς, το οποίο τον απεικονίζει να διευθύνει ορχήστρα με φόντο έναν κατάλογο με τα διασημότερα θέματα για ταινίες και τηλεόραση.[20] (αριθμός καταλόγου Scott του γραμματοσήμου: 3839).
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Mancini, Henry: Sounds And Scores: a practical guide to professional orchestration (βιβλίο για την ενορχήστρωση της ελαφράς μουσικής, 1962)
- Mancini, Henry: Did they mention the music? (αυτοβιογραφία, με τον Gene Lees, 1989)
- Thomas, Tony: Music For The Movies (1973)
- Thomas, Tony: Film Score (1979)
- Larson, Randall: «Henry Mancini: On Scoring Lifeforce and Santa Claus» (συνέντευξη στο CinemaScore, No. 15, 1987)
- Büdinger, Matthias: «An interview with Henry Mancini» (στο Soundtrack, τόμος 7, No. 26, 1988)
- Büdinger, Matthias: «Henry Mancini» (στο Soundtrack, τόμ. 13, No. 50, 1994)
- Büdinger, Matthias: «Henry Mancini remembered» (στο Soundtrack, τόμ. 13, No. 51)
- Büdinger, Matthias: «Whistling Away The Dark» στο Film Score Monthly, # 45, σελ. 7
- Büdinger, Matthias: «Henry Mancini, 1924–1994» στο Film Score Monthly, # 46/47, σελ. 5
- Büdinger, Matthias: «Feeling Fancy Free» στο Film Score Monthly, τόμ. 10, No. 2)
- Brown, Royal S.: Overtones and undertones – reading film music (1994)
- Caps, John: Henry Mancini: Reinventing Film Music (2012)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 13897021g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w60v8z2z. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 12100. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13897021g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ CONOR.SI. 14143331.
- ↑ www
.rockonthenet .com /grammy /album .htm. - ↑ Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021.
- ↑ Χαραλαμπίδου, Τζένη (14 Ιουνίου 2016). ««Σινε-μαγικές περιπλανήσεις» -Αφιέρωμα στον Χένρι Μαντσίνι». ΕΡΤ. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2023.
- ↑ «Αντίο με «Moon River»». Τα Νέα. 26 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2023.
- ↑ Fox, Charles (27 Αυγούστου 2010). Killing Me Softly: My Life in Music. Scarecrow Press. σελ. 150. ISBN 978-0-8108-6992-9.
- ↑ Akins, Thomas N. (24 Ιουλίου 2013). Behind the Copper Fence: A Lifetime on Timpani. First Edition Design Pub. σελ. 1. ISBN 978-1-62287-368-5.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Show 23 – Smack Dab in the Middle on Route 66. [Part 2], The Music Men. [Part 1] : UNT Digital Library
- ↑ Κεφ. 5, σελ. 51, «Did They Mention the Music» (αυτοβιογραφία με τον Gene Lees)
- ↑ Appendix, σελ. 240. "Did They Mention the Music".
- ↑ «Henry Mancini Institute History». Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2013.
- ↑ Σελ. 235 του "Did They Mention the Music" (αυτοβιογραφία με τον Gene Lees)
- ↑ Όπ.π., σελ. 236.
- ↑ Stabin, Victor (5 December 2011). «Daedal Doodle Y». Matter Press 25 (25): 1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-05-23. https://web.archive.org/web/20170523083846/http://matterpress.com/journal/2012/02/01/daedal-doodle-y/. Ανακτήθηκε στις February 5, 2012.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Επίσημος ιστότοπος
- Ο Χ. Μαντσίνι στην Internet Movie Database
- Ο Χ. Μαντσίνι στην Internet Broadway Database
- Ο Χ. Μαντσίνι στο «Βρες τον τάφο του»
- Ο Χ. Μαντσίνι στο AllMusic